Научная статья на тему 'РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ИШБИЛАРМОН РИВОЖИГА ТАЪСИРИ'

РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ИШБИЛАРМОН РИВОЖИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
21
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
рақамли иқтисодиёт / ишбилармонлик муҳити / кичик бизнес / тадбиркорлик / виртуал муҳит. / цифровая экономика / деловая среда / малый бизнес / предпринимательство / виртуальная среда.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Арипов Ойбек Абдуллаевич

Мақолада рақамли иқтисодиётнинг ривожланиши натижасида ишбилармонлик муҳитини янада кенгайишига олиб келадиган мулоҳазалар юритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В статье рассматривается дальнейшее расширение деловой среды в результате развития цифровой экономики.

Текст научной работы на тему «РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ИШБИЛАРМОН РИВОЖИГА ТАЪСИРИ»

РАЦАМЛИ ЩТИСОДИЁТНИ ИШБИЛАРМОНЛИК МУ^ИТИ

РИВОЖИГА ТАЪСИРИ

Арипов Ойбек Абдуллаевич

НамМКИ, "Иктисодиёт" кафедраси мудири, и.ф.д. (DSc), проф.

Аннотация: Маколада ракамли иктисодиётнинг ривожланиши натижасида ишбилармонлик мухитини янада кенгайишига олиб келадиган мулохазалар юритилган.

Калит сузлар: ракамли иктисодиёт, ишбилармонлик мухити, кичик бизнес, тадбиркорлик, виртуал мухит.

Аннотация: В статье рассматривается дальнейшее расширение деловой среды в результате развития цифровой экономики.

Ключевые слова: цифровая экономика, деловая среда, малый бизнес, предпринимательство, виртуальная среда.

Abstract: The article discusses the further expansion of the business environment as a result of the development of the digital economy.

Key words: digital economy, business environment, small business, entrepreneurship, virtual environment.

Иктисодиёти баркарорлашиб борган хар бир мамлакатда ишбилармонлик мухитининг тобора ривожланишига ракамли иктисодиётнинг таъсир кулами сезиларлирок булиб бормокда. Айникса глобал ривожланаётган иктисодий муносабатлар тобора купрок виртуал мухитда амалга оширилмокда, бу эса жахон иктисодиётининг ривожига узининг ижобий таъсирини курсатмокда.

Фикримизча, ишбилармонлик мухитининг ривожланишига таъсир курсатаётган ракамли иктисодиёт туфайли виртуал мухит ташкил топмокда Бошкача килиб айтганда, ракамли иктисодиёт тушунчаси бизнинг хаётимизда тобора оммалашиб, виртуал мухит оркали ишбилармонлик мухитини кулайлаштиришдаги ахамияти ортмокда (1-расм).

1-расм. Pакамли иктисодиётнинг ишбилармонлик мухитига таъсири туфайли виртуал мухитни пайдо булиши

Шyндaй килиб, виртуад мухит ишбилaрмонлик мухитининг тaркибий кдсмига тоборa кириб бормокдa хaмдa кичик бизнес Ba хусусий тaдбиркорлик сyбъектлaрини фaоллaштиришгa кyмaклaшмокдa. Бошкaчa aйтгaндa, aхборот-коммунитация технологиялaри aсосидa бизнесни ривожлaнтиришнинг aсосий йyнaдишлaри уни янги электрон шaклдaги мухитнинг ривожлaнишигa олиб келмокдa. X,aётимиздa рaкaмли икктисодиёт тyшyнчaси оммaдaшиб борaр экж, келaжaкдa моддий жихaтдaн хдм yзигa хос кyлaйликлaр ярaтиб борaди. КУпчилик нaкдсиз тyловлaрни aмaдгa оширишга Ba онлaйн хaрид кдлишга урганиб бормокдa. Рaкaмли икктисодиёт мохиятини шyндaй тушунтириш мумкинки, келaжaкдa у инсонни деярли бaрчa сохaдaрдaги фaоллигини оширади. Дaрхaкдкaт, купчилигимиз нaкд пуллик сaвдолaшишдaн кyрa онлaйн тaрздa хaрид кдлишга yргaниб боряпмиз. Хуш рaкaмли иктисодиётнинг aхaмияти нимaдaн иборaт Ba унинг кулши кaндaй?

Иктисодиётнинг рв^^ли тури одaтдa кaндaйдир модель кyринишидa мyaйян микёсдa фaолият кyрaсaтaди. Мaсaдaн, бозор сyбъектлaрининг электрон шaкддaги турли иктисодий aдокaдaри, онлвйн тaрздaги сaвдо-сотикдaр, aхолигa виртуад хизмaтлaр кyрсaтиш, yмyмaн электрон тaрздaги инфрaтyзилмaдaрининг кенгaйиб борaётгaнлиги, шyлaр жyмлaсидaндир.

Узбекистон иктисодиётидa рaкaмли иктисодиёт тyфaйли юзaгa келгaн виртуад мухит yз-yзидaн ишбилaрмонлик мухитининг кенгaйишигa олиб келмокдa. Аммо ишбилaрмонлик мухитининг кенгaйишидa конунчиликни тaкомиллaштириш, мaдaкaди мyтaхaссислaрни ж&лб этиш, инфрaтyзилмa фaолиятини яхшилaш, коррупцияга кдрши кyрaшиш кaби омиллaрнинг aхaмиятини aдохидa эътироф этиш зaрyр деб хисоблaймиз (2-рaсм).

2-расм. Ракамли иктисодиёт таъсирида ишбилармонлик мухитининг

кенгайиши механизми

Дархакикат, ракамли иктисодиётнинг ривожланиши кичик бизнес субъектларининг ички ва ташки мухитига таъсир килиб, уларнинг ишчанлик фаолиятини оширади. Ахборот-коммуникация технологиялари такомил-лашиб борган сари ракамли иктисодиётнинг кулами кенгайиб, корхоналар янгидан-янги виртуал бозорларни узлаштириш имкониятига эга буладилар. Ахборот технологиялари ёрдамида харажатларни камайтириш ва иктисодиётнинг куплаб тармокларида мехнат самарадорлиги хамда унумдорлигини ошириш имконияти пайдо булмокда.

Фикримизча, кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектларининг фаолиятида ахборот инфратузилмаси - иктисодий фаолиятни амалга ошириш учун зарур булган маълумотларни туплаш ва синтез килиш билан шугулланадиган агентликлар ва фирмалар алохида рол уйнайди.

Демак, ракамли иктисодиёт - бу ишлаб чикариш мажмуаси яъни, махсулот ва хизматларни яратувчи ишлаб чикариш тизими сифатида, инсоннинг ёки ахолининг бекаму куст хаётини таъминлайдиган кандайдир кибер-моддий тизим асосидаги иктисодиёт.

Халкаро микёсда ракамли иктисодиёт - бу хужалик юритувчи субъектлар уртасидаги муносабатларнинг тармокка уланган тизимли равишда ташкиллаштирилган тизимдир. Бу тизим янги ахборот, технологиялар ва махсулотлар яратиш, телекоммуникация хизматлари, электрон бизнес, электрон тижорат, электрон бозорлар, масофавий хизмат курсатиш ва бошка компонентларни яратиш ва улардан фойдаланиш сохасини уз ичига олади.

Аксарият хорижий ишбилармонлар ракамли иктисодиётдан кенг фойдаланган холда, узларининг бизнеслари учун янги-янги имкониятларни келтириб чикариш хакида уйлайдилар. Аммо махаллий тадбиркорларимиз ракамли иктисодиёт тугрисида хали тор доирадаги дунёкарашга эгалар. Масалан, иктисодий фаолият турлари буйича жами кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик корхоналарининг атиги 3 фоизи ахборот ва алока тармогига тугри келади. Хусусан, жахон мамлакатларида АКТ ривожланишининг 2017 йилги индекслари хисобланганда Узбекистон индекси 4,90 га тенг булиб, дунё буйича 95-уринда турибди. Аммо шуни кайд этиш керакки, мамлакатимизда ракамли иктисодиётнинг ривожланиши ишбилармонлик мухитининг кулайлашувига жуда салмокли ижобий таъсир курсатиб боряпти. Крлаверса, халкаро бизнеснинг ривожланишида инновацион тарзда жуда мухим роль уйнамокда.

Айнан ракамли иктисодиётнинг узи энг янги инновацияларни уз ичига камраб олмокда. Аксарият хорижий ишбилармонлар ракамли иктисодиётдан кенг фойдаланган холда, узларининг бизнеслари учун янги-янги имкониятларни келтириб чикариш хакида уйлайдилар. Худди шундай махаллий тадбиркорларимиз ушбу сохани узлаштириш зарурлигини аллакачон

тушуниб етганлар. Чунки инновацион тадбиркорликнинг янгича боскичини узлаштириш оркалигина ракобат мухитида илгор булиш мумкин.

Хрзирги даврда ахборот-коммуникация технологиялари сохасида туб узгаришлар руй бермокдаки, турли йуналишдаги компанияларнинг иктисодий фаолиятида бу каби узгаришлар, у ёки бу тарздаги аксини намоён килмокда. Интернет туфайли кичик корхоналар, микрофирмалар, хаттоки янги ташкил этилган тадбиркорлик субъектлари хам уз махсулотларини жахон бозорларига олиб чикиш ва сотиш имкониятларига эгадирлар. Хаттоки кичик сармоялар асосида янги корхоналар пайдо булмокда ва улар тез ривожланиб бормокдалар. Ривожланган мамлакатларда ракамли иктисодиётнинг ривожланиши туфайли кичик бизнес субъектларининг аксарияти учун кулай мухит тобора кенгайиб бораётганлигини англатади.

Баъзи тадбиркорлар бугунги кунда компьютерда мавжуд вазифаларни соддалаштириш учун технологиядан фойдалансалар хам, аслида ракамли иктисодиётни янада ривожланганрок деб тушуниш даркор. Чунки факат анъанавий равишда кулда ёки аналог курилмаларда бажариладиган вазифаларни амалга ошириш учунгина компьютерни ишлатиш ярашмайди. Ундан кенгрок фойдаланиш керак. Ракамли иктисодиёт кичик бизнес субъектларига ва тадбиркор шахсларга уз вазифаларини аввалгидан кура тезрок, сифатлирок ва замонавийрок бажариш учун технологиядан фойдаланиш имконияти ва эхтиёжларини таъминлаб беради.

Бирок, шу билан бирга, ракамли иктисодиётни хисобга олган холда бозорда кичик корхона ёки микрофирмаларнинг иктисодий ахволи тобора кийинлашиб колаётган вазиятни хам инкор этиб булмайди. Бундай вазият айникса, бозор тизимига асосланиб бораётган МДХ, мамлакатлари иктисодиётида сезилмокда. Дархакикат, ривожланаётган мамлакатларда ракамли иктисодиётнинг амалиётга жорий этилишида муаммолар мавжуд. Корхоналарда стратегик карорлар кабул килишда хавф-хатар ва таваккалчилик даражаси ошиб бормокда. Бу эса бозор конъюнктурасини баркарорлашишига салбий таъсир килиб, бундай вазиятни технологик даражадаги динамик узгаришлар, ракобатнинг ортиши билан изохлаш мумкин. Бу каби иктисодий жараёнларни тартиблаш учун иктисодиётга давлатнинг таъсири керак булади.

Ракамли иктисодиёт бугунги кунда жуда мухим тармок булиб, жуда катта усиш имкониятини бера олади. Бундан ташкари, ракамли иктисодиётнинг таъсир кулами ахборот товарлари ва хизматларидан ташкари иктисодиётнинг бошка тармокларини, умуман инсоннинг хаёт тарзини уз ичига камраб олади. Мобил курилмаларнинг ривожланиши, хусусан, жамиятдаги интернет тармогини кенгайтириш имконини берди. Шунинг учун ракамли иктисодиётдаги ракобат масалалари кичик бизнес субъектлари ракобатида тобора мухим ахамият касб этиб бормокда.

Биз ракамли иктисодиётнинг ривожланиши кичик бизнес субъектларининг барчасига тенгдай ижобий таъсир килади, деган фикрдан

йирокдамиз. Чунки ракамли иктисодиётнинг ривожланиши турт томонлама вазиятни келтириб чикаради.

Биринчидан, ракамли иктисодиётнинг ривожланиши бозордаги мухитнинг кескинлашувига олиб келади. Бозор субъектлари уртасидаги узаро иктисодий алокалар тезлашади, ракобатлашувнинг янги (электрон) шакллари юзага келади. Натижада бозорда айрим фаол харакатланаётган кичик бизнес субъектларига кулай мухит шакллангандек туюлса, ана бошкалари учун ишбилармонлик мухити нокулайлашгандек булади. Чунки уз фаолиятини кийин ташкил этадиган кичик бизнес корхоналари ахборотлашган тизимга мослаша олмай кийналади.

Маълумот учун кайд этиш керакки, россияликларнинг 78 фоизи улар учун компьютерда ишлаш табиий ва кундалик жараён эканини айтишган. Хусусан, муаллиф томонидан олиб борилган илмий изланишлар натижасида аксарият респондентлар ракамли иктисодиёт тугрисида эшитган булсалар-да, уз фикрлари билан тушунтира олмадилар. Лекин суровномада иштирок этган респондентларнинг 89,6 фоизи (бу ракам факат суровномада катнашганларга нисбатан олинган) компьютерда ишлашни табиий ва кундалик жараён деб биладилар. Бугунги кунда тадбиркорларнинг деярли барчаси интернет тизимидан фойдаланиб келишмокда. Аммо, уларнинг аксарияти «виртуал алока», «ракамли иктисодиёт» тушунчаларининг кискача мохиятини уз фикрлари билан кайд эта олишмаган. Дархакикат, мамлакатимизда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожланиб борса-да, айрим тадбиркорлар (уларни орасида тажрибалилари хам бор) ракамли иктисодиёт самарадорлигини яхши тушуниб етмаяптилар.

Иккинчидан, ракамли иктисодиётга хос булган технологик узгаришлар, ишлаб чикарувчилар ва харидорларнинг бизнес юритишлари учун янги бозор коидаларининг юзага келиши намоён булади. Бундай мухитда кичик корхоналар янги ракобат стратегияларини кидириши ва ракобат самарадорлигини оширишлари керак. Айнан шу тарзда ишбилармонлик мухитида янгича ривожланиш боскичи руй беради. Чунки ракамли иктисодиётда хам узига хос инновациялар кулланилади. Бу эса мазкур сохани тараккий этишига олиб келади. Уз навбатида кичик корхоналар ва микрофирмалар янги шароитларга мослашишлари ва ривожланишлари учун ракамли ахборот технологиялари сохасида узларининг билим ва малакаларини оширишлари талаб этилади. Шу тарздагина кичик бизнес субъектлари бозор мухитида уз фаолиятларини саклаб колишлари мумкин.

Учинчидан, уз-узидан куриниб турибдики, ракамли технологияларнинг кенг жорий этилиши мехнат бозорига хам уз таъсирини курсатади. Миллий иктисодиётни деярли барча сохаларида иктисодий муносабатларнинг электрон тарзда амалга оширилиши глобал тараккиётнинг навбатдаги куринишларидандир. Шу муносабат билан бугунги кунда Узбекистон Республикасининг Иктисодиёт ва саноат вазирлиги, Савдо-саноат палатаси миллий иктисодиётни ривожлантиришга кумаклашиш максадида

Узбекистоннинг жахон иктисодий тизимига кушилиши учун барча шароитларни яратишга киришган. Айни даврда глобал бозорда, шу жумладан ишбилармонлик мухити таркибидаги вертуал мухитда бизнинг тадбиркорларимизнинг ракобатдошлигини оширишга эришмогимиз даркор.

Туртинчидан, ахборот-коммуникация технологиялари тизими ривожланган сари хавфсизлик масалалари хам узига хос мураккаблашади. Чунки ракамли иктисодиётнинг ривожланиши туфайли барча иктисодий муносабатларда ахборотлар билан ишлаш жараёнлари электронлашади. Айрим тармокларда роботлашган тизим жорий этилади. Барча вазиятларнинг карама-карши томони булганидек, уз-узидан электрон муносабатларга хавф тугдирадиган омиллар юзага келади. Масалан, ахборотларни угирлаш, тадбиркорларга тегишли булган маълумотларга яширинча кириш, банк операцияларига халакит бериш ва шу каби хавфсизлик харакатлари хам намоён булиши мумкин.

Масалан, 2017 йил сентябрь ойида утказилган НАФИ тадбиркорлари-нинг бутун Россия микёсидаги суровнома натижалари шундан далолат берадики, 2017 йилда Россия компанияларининг ярми турли хил тахдидларга дуч келган ва уларнинг 22 фоизи хужумлардан молиявий зарар куришган. Компаниялардаги уртача йукотиш микдори тахминан 300 минг рублни ташкил килган ва бу бизнеснинг хажмига боглик булган. Мамлакатда кибер хужумларнинг зарари 115 967 204 788 рублни ташкил килган.

Шундай килиб бугунги кунда ракамли иктисодиётнинг ривожланиши сабабли куйидаги жараёнлар юзага келмокда:

1) амалдаги иктисодий-ижтимоий мухит изчил автоматлаштирилади;

2) бу сохада ишлай оладиган кадрларни тайёрлашга утилади, колаверса, инсонларни уз фаолиятида замонавий технологиялардан фойдаланишга тайёрлаш зарурияти келиб чикади;

3) электрон хавфсизликни таъминлаш чоралари жиддийлашади ва ракамли маданиятни ривожлантириш такозо этилади.

Уз-узидан бундай жараёнлар кичик бизнес ва тадбиркорлик субъектлари орасида кенг оммалашиб боради. Шунинг учун янгидан-янги стратегиялар ишлаб чикиш, ракамли куникмаларни оммавий шакллантириш ва таъминлаш бугунги куннинг долзарб масалаларидан бири булиб колмокда.

Электрон ишбилармонлик мухити - бу бизнес муносабатларига ахборот-коммуникация технологиялари оркали воситачилик килиш булиб, бизнес алмашинувининг турли объектив ва субъектив омилларининг комплекс мажмуидир. Аммо бунда электр энергия узлуксизлиги таъминланиши шарт.

Айникса, ёшлар ракамли иктисодиётга тегишли янги касбларни узлаштиришлари давр такозосидир. Улар турли технологиялардан фойдаланиш, компьютерлар, интернет, катта микдордаги ракамли маълумотларга ишлов беришга тайёр туришлари керак. Ракамли иктисодиётнинг ривожланиши туфайли одамларни бошка, янада долзарб интеллектуал касбларга йуналтириш талаби кучаяди.

Кичик бизнес субъектлари ракобалашиши учун тижорат корхоналари, хизматга йуналтирилган корхоналар, айникса, согликни саклаш тизими, молия, таълим, шунингдек, нотижорат ва давлат муассасаларида ахборот коммуникацион технологияларни жорий эта оладиган, унда бемалол ишлай оладиган мутахассислар зарур булади. Айни пайтда, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг энг замонавий ва илмталаб сохалари инновация ва ракамли технологиялардан фойдаланишда кодир булган ходимларга мухтож.

Шу нуктаи назарда Узбекистон Республикаси Фанлар Академияси, Олий ва урта махсус таълим вазирлиги ва тегишли олий укув юртлари томонидан, Узбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси тизимининг ишчилари учун «Ракамли иктисодиёт асослари», «Краудсорсинг ва краудфандинг: янги бизнес имкониятлари», «Ракамли бизнес моделларида патентлашнинг урни» каби укув кулланмаларини тайёрлаш ва уларни Савдо-саноат палатаси хамда тадбиркорлик ва ишбилармонликни бошкариш ваколати бор муассасалар томонидан кушма укув дастурларини жорий этиш ва бу асосда тадбиркорларни укитиш максадга мувофикдир.

Ракамли технологияларга утиш корхоналар учун хам, давлат учун хам бир катор афзалликларга эга. Хусусан, тадбиркорлар учун янги ракамли технологияларни жорий килишнинг афзаллиги куйидагилардан иборат:

- энг аввало корхоналарнинг харажатлари камаяди;

- мехнат унумдорлиги ошади ва мижозлар билан ишлаш жараёнлари мувофиклаштирилади;

- кичик бизнес субъектлари уртасидаги узаро иктисодий муносабатларда тезкорлик ошиши туфайли самарадорлик ортади.

Худди шундай, давлат учун ракамли иктисодиётнинг афзаллиги куйидагича:

- маъмурий тартиб-коидаларни соддалаштиришга ёрдам беради;

- кичик бизнес субъектлари фаолиятини тартибга солишда кулайлик яратади;

- кичик бизнес субъектлари билан давлат уртасидаги узаро муносабатлар якинлашади ва узаро манфаатли муносабатлар чукуррок урганилади.

Шу билан бирга, тадбиркорлар ракамли иктисодиёт имкониятларидан тулик хабардор булмаганликлари туфайли, янги технологияларни жорий этиш ва ходимларга ракамли технологияларни укитишга тайёр эмаслар. Шунинг учун кичик бизнес субъектларини ракамли технологияларни узлаштиришга ургатиш ва бизнеснинг ракамли модели афзалликларини тушунтиришга эришиш зарур.

Фикримизча, бизнес юритишда ракамли технологияларни муваффакиятли тадбик этиш учун нафакат ракамли технологияларни жорий килиш, балки бундай технологиялар билан ишлайдиган мутахассисларни етиштириш долзарб масалалардан хисобланади. Шу билан бирга, жойларда (давлат бошкарув идораларидан тортиб, оддий кичик корхоналаргача) бизнес жараёнларини яратиш ва маълумотларни химоя килиш учун энг янги воситалардан

фойдаланиш, янги технологияларни узлаштиришга каратилган махсус корпоратив маданиятни яратиш керак. Бизнес сохасидаги ходимларни доимий равишда ривожланишлари ва узларининг ракамли иктисодиёт тенденциялари тугрисида билимларини оширишлари учун энг замонавий ва тегишли ахборотларни олишлари керак. Бунинг учун рахбар узи бу сохани узлаштириш учун ва уз ходимларини мазкур сохада янги билим ва амалиётга эга булишлари учун тренинглар ва кушимча курсларни ташкил килиш шароитларини яратиш максадга мувофик булади.

Хулоса килиб айтганда, ишбилармонлик мухитини кенгайтиришда ва кулайлаштиришда ракамли иктисодиётнинг урни ва ахамиятини алохида кайд этиш керак. Бундай иктисодиёт туфайли ривожланаётган виртуал мухит ишбилармонлик мухитининг таркибий кисмига айланиб, кичик бизнес субъектларини фаоллаштиради, узок масофаларни якинлаштиради, иктисодий алокаларни соддалаштиради, турли бошкарув идоралари билан булган алокаларда коррупцияга йул куймайди, жахон бозорига тезрок чикиш имкониятини беради.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати.

1. Абдурахманов К.Х. Ракамли иктисодиёт: Жанубий Корея тажрибаси ва ундан Узбекистонда фойдаланиш истикболлари. № 4 (124)-2018. // http://www.biznes-daily.uz/ru/biriaexpert/58192

2. Баймуратова Л.Р., Долгова О.А., Имаева Г.Р., Гриценко В.И., Смирно К.В., Аймалетдинов Т.А. Цифровая грамотность для экономики будущего / Аналитический центр НАФИ. -М.: Издательство НАФИ, 2018. С.5.

3. Арипов О.А. Монография: Узбекистонда кичик бизнесни давлат томонилдан тартибга солиш ва ишбилармонлик мухитини ривожлантириш. -Т.: «Lesson press» нашриёти, 2021. - 236 б.

4. Арипов, О. А. (2017). Современные тенденции развития малого бизнеса и предпринимательства в Узбекистане. British Journal for Social and Economic Research, 2(5), 33-40.

5. Арипов, О. А. (2018). ОСНОВНЫЕ КОМПОНЕНТЫ ФОРМИРОВАНИЯ ДЕЛОВОЙ СРЕДЫ И МАСШТАБНЫЕ РАЗВИТИЯ В ЭКОНОМИКЕ УЗБЕКИСТАН. In Региональные проблемы преобразования экономики: интеграционные процессы и механизмы формирования и социально-экономическая политика региона (pp. 121-123).

6. Хисаева И.Ш. Формирование инструментария развития предпринимательских структур в электронной бизнес-среде: Автореф. дис. канд. экон. наук. - Уфа: УГАЭС, 2012. -С. 6.

7. https://nafi.ru/analytics/ Российские компании потеряли не менее 116 млрд. рублей от кибератак в 2017 году.

8. https://ru.\vikipedia.org/\viki/ПромьIшленная революция.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.