Научная статья на тему 'ҚЎРҚУВ МАДАНИЙ ҲОДИСА СИФАТИДА'

ҚЎРҚУВ МАДАНИЙ ҲОДИСА СИФАТИДА Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
67
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қЎРқУВ / МАДАНИЯТ / ҲОДИСА / МАДАНИЙ ҲОДИСА

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Эргашев У.А.

Ушбу моқолада қўрқув маданий ҳодиса сифатида баён эътилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEAR AS A CULTURAL PHENOMENON

In this article, fear is described as a cultural phenomenon.

Текст научной работы на тему «ҚЎРҚУВ МАДАНИЙ ҲОДИСА СИФАТИДА»

УДК: 87.3. Х-87

Эргашев У.А.

Узбекистон Республикаси Фаргона шахри. Фаргона политехника институти "Ижтимоий фанлар ва спорт " кафедраси уцитувчиси

КУРКУВ МАДАНИЙ ХРДИСА СИФАТИДА

Ушбу моцолада цурцув маданий уодиса сифатида баён эътилган.

Калит сузлар: цурцув, маданият, уодиса, маданий уодиса.

Ergashev U.A. lecturer

department of social sciences and sports Fergana Polytechnic Institute Fergana, Republic of Uzbekistan

FEAR AS A CULTURAL PHENOMENON

In this article, fear is described as a cultural phenomenon.

Key words: fear, culture, phenomenon, cultural phenomenon.

Куркув муаммоси FOяси ва унинг бутун жамият хаётига ва айникса, хар бир шахсга кучли таъсири илгари хам илгари сурилган, аммо XX аср хаддан ташкари кyзFалиш ва ташвиш билан ажралиб турадиган даврга айланди - куркувнинг пайдо булиши, спектри, кулами, узгариши учун ижтимоий-маданий шароитлар бошкача булди.

Куркувни тушуниш хам сифат жихатидан фарк килади. Энди у асосан постмодерн маданиятнинг замонавий yзFyзини англаш призмаси оркали курилган булиб, унинг жозибадорлиги ва дахшати бир-бирига боFланган: "ягона баркарор холат-бу бекарорлик холати."

Замонавий инсон узининг хавфсизлиги учун жуда куп нарсаларни яратганига карамай, узини химоясиз хис килади. Купинча, XX асрда инсоният бошига тушган фалокатлар инсон фаолиятининг узи, шу жумладан одамларни атрофдаги дунё хавф-хатарларидан химоя килиш ва хаёт фаровонлигини оширишга каратилган натижалардир. Куркувни манипуляция килиш энг кучли характерга эга булади. Бу жараёнда оммавий ахборот воситалари асосий рол уйнайди. Жамоатчилик фикрини шакллантирадиган сиёсатчилар ва мафкурачилар "онгни оммага етказадилар" ва мутахассислар сифатида "хар кандай нарсани сотишлари мумкин", шу жумладан куркувлар. Манипуляция сиёсий максадларда, террористик харакатларни ташкил килишда, реклама ва кино саноатида кулланилади. Иррационал куркув-бу акл-идрок ва химоя психологик

механизмларни "учириш" нинг жуда самарали усули. Шокланган одам таклифга осонликча таъсир килади ва унга таклиф килинган хар кандай "тежаш воситаси"га ишонади. Куркув махсус куйилган вазиятда куркувнинг мохиятини англашнинг ахамияти хакида савол туFилади. Замонавий дунёда бундай вазият, масалан, терроризм муаммоси билан боFлик булиб, унинг асосий максади аник шахсларни улдириш эмас, балки кенг одамларнинг хис-туЙFуларига таъсир килиш, "барчанинг хаммага карши уруши"ни хаёт нормаси деб эълон килишдир.

Куркувнинг табиати, унинг функциялари, хусусиятлари ва хусусиятлари туFрисида илмий акс эттиришнинг мавжуд ютуклари ушбу жамиятда урнатилган киймат ва семантик курсатмаларга асосланиб, куркувнинг ижтимоий-маданий шартлилиги туFрисида савол туFдиради. Куркув муаммосининг эволюцияси, ушбу жараённинг натижалари туFрисида назарий билимларни олиш замонавий хакикатларга мос келадиган инсоният маданиятини ривожлантириш стратегиясини ишлаб чикиш ва охир-окибат XXI асрда одамлар хаётининг мафкуравий курсатмаларини асослаш учун зарурдир.

Куркув тадкикот мавзуси сифатида мутафаккирларни хар доим -кадимийликдан то хозирги кунгача кизиктирган. Унинг турли жихатлари куплаб таникли Европа файласуфлари томонидан куриб чикилган. Улардан: Эпикур, Платон, Аристотел, Т. Гоббс, Р. Декарт, Б. Паскал, Б. Спиноза, И. Кант, Л. Фейербах, Гегель ва бошкалар.

Куркув, шунингдек, диний ходиса сифатида куриб чикиладиган мавзудир. Шу нуктаи назардан, куркув ута сезгир тасвирлар билан алока килишдан келиб чикадиган туЙFу сифатида талкин этилади, унинг кирралари, даражаси, шунингдек, куркувнинг мавжудлиги диний онгнинг тартибга солувчисига айланиши керак булган шарт - шароитлар урганилади. Куркув диний мазхабларга янги тарафдорларни жалб килишда "зомбилаштириш" йулларини тушуниш учун урганилади.

Сиёсатшунослик сиёсий режимларнинг пайдо булишига олиб келадиган омилларнинг умумийлигини, манипуляция воситаси сифатида сиёсий технологияларда куркувни куллашни, масалан, сайловолди кампанияларида ёки террористик хужумларни содир этишда урганишдан манфаатдор.

Бундан ташкари, маданият инкирози муаммоси билан шуFулланадиган Х1Х-ХХ асрлардаги барча маданий тадкикотлар у ёки бу тарзда киймат асослари инкирозидаги хиссий кайфият масаласига таъсир килади ва куркув асосий шарт сифатида каралади. Умуман олганда, куркув муаммоси мустакил равишда XIX -XX асрларда шакллана бошлади.

Маданий ходиса сифатида куркув "киймат" ва "норма" тоифалари -шахс ёки жамоат онгида алохида маънога эга булган ва одамларнинг хулк-атворини тартибга солувчи ижтимоий тизим элементлари билан узаро боFликлик оркали аникланади. Инсон онгида хавфни куриш рамзий дунё

оркали бузилади, инсон учун куркув, авваламбор, шахс узи учун мухим деб хисоблаган баъзи кадриятларга тахдид билан боFлик куркувдир. Куркув хавфни куришга ва унга муносабат билдиришга имкон беради. Куркув хисси билан бошкариладиган инсоният вазиятни узгартириш ва баркарорлаштириш учун жуда куп маданий асарлар яратди ва яратишда давом этмокда. Маданият, билиш ва жамият ривожланиши нуктаи назаридан куркув куп жихатдан умиддан кура самаралирок булиб чикди.

Куркув хам маъно излашга ундайди, чунки инсон аввало узи тушунмаган нарсадан куркишга мойил булади. Хусусан, инсон куркуви бемаъни куркувдир. Хдётнинг маъноси инсон томонидан кадриятларни кабул килиш оркали берилади ва кадриятлар жуда субъектив ва узгарувчан булгани учун куркув узгарувчан маънони доимий излашга ундайди. Узининг абсурдлигини ва бутун дунёнинг абсурдлигини англаб, инсон бир даста андишага айланади, номаълумликдан бетакаллуфликка, тафаккурга ва ёлFизликка тушади. Купинча одам улимдан хам куркмайди, балки унутилади. Унга ажратилган "дунёвий вакт" давомида у уз хаётига гувох буладиган одамларни излайди, у "давом этишга" интилади - болаларда, кулёзмаларда, фаолияти натижаларида, уни эслайдиган одамларда. Бу, шунингдек, мавжуд булмаган куркувни енгишнинг бир усули.

Ахборот жамияти даврида инсон учун асосий кадрият ахборотдир. Шунга кура, асосий куркувлар ахборотни таркатиш, саклаш, кайта ишлаш ва такдим этиш услуби билан боFлик.

Инсоният тарихи давомида одамлар куркувни енгиш йулларини излаганлар. Маданият томонидан ишлаб чикилган механизмлар орасида маросим, диний эътикод, уйин, шахсий эътикодларни шакллантириш, хулк-атвор коидалари, ижтимоий уюшмалар ва муассасалар мавжуд.

Умуман олганда, куркув кучли ижтимоий-маданий регулятор вазифасини бажаради ва умуман замонавий гуманитар фанлар ва айникса маданий билимларнинг энг якин эътиборига лойикдир деган хулосага келиш мумкин.

Фойдалинилган адабиётлар:

1. Бердяев Н.А. Дух и реальность. М., 2002.

2. Эргашев У. А. Ёшлар маънавий иммунитетини ривожлантириш жамият тараккиётининг асоси //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 17651768.

3. Ergashev U., Khakimov A. Environmental problems in the works of eastern thinkers //Экономика и социум. - 2020. - №. 8. - С. 30-32.

4. Sodiqovna O. M., Adxamovich E. U., Maxamadovich U. A. EKOLOGIK MUVOZANATINING MA'NAVIY-AXLOQIY OMILLARI ДУХОВНО-НРАВСТВЕННЫЕ ФАКТОРЫ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО РАВНОВЕСИЯ SPIRITUAL AND MORAL FACTORS OF ECOLOGICAL BALANCE. -2022.

5. Хакимов А. М., Эргашев У. А., Холмирзаева Ж. Х. Выборы Узбекистана-прозрачные выборы. - 2020.

6. Косимов КИ Э. У. А. CHARACTERISTICS OF EASTERN DEMOCRACY AND CIVIL SOCIETY IN UZBEKISTAN //Экономика и социум.-2021. - С. 3-2.

7. А.А.Мадаминов. Влияние СМИ на политическую культуру молодёжи. Вопросы науки и образования. 2018. 7 (19).

https://scholar.google.com/citations?view_op=view_citation&hl=ru&user=_3wa Dc4AAAAJ&citation for view= 3waDc4AAAAJ:HoB7MX3m0LUC

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.