Научная статья на тему 'Provision of Medical care to pregnant women in serious condition living in remote areas of the South Kazakhstan region'

Provision of Medical care to pregnant women in serious condition living in remote areas of the South Kazakhstan region Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
66
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ОҚО / ЖүКТіЛіК / ЖЕДЕЛ ЖәРДЕМ / БАғАЛАУ / ЮКО / БЕРЕМЕННОСТЬ / PREGNANCY / СКОРАЯ ПОМОЩЬ / ОЦЕНКА / ASSESSMENT / SKO / FIRST AID

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Тулкибаева Р.Н., Мырзагулова А.О.

Всемирная организация здравоохранения (ВОЗ) стремится к построению мира, в котором каждая беременная и каждый новорожденный получают качественную помощь на протяжении беременности, родов и послеродового периода. В рамках непрерывного оказания помощи по охране репродуктивного здоровья дородовая помощь (ДРП) служит платформой для проведения важных мероприятий в сфере здравоохранения, включая пропаганду здорового образа жизни, скрининг, диагностику и профилактику болезней. Доказано, что своевременное проведение доказательно обоснованных мероприятий в рамках ДРП может спасать жизни. Чрезвычайно важно, что в этот решающий момент в жизни женщины ДРП дает возможность предоставлять информацию и поддержку женщинам, семьям и сообществам. В процессе подготовки этих рекомендаций по ДРП стала очевидной важность эффективного и уважительного общения с беременными по физиологическим, биомедицинским, поведенческим и социокультурным вопросам, а также эффективного и уважительного оказания им социальной, культурной эмоциональной и психологической поддержки. Эти функции ДРП по предоставлению информации и оказанию поддержки являются залогом не только спасения жизней, но и повышения благополучия, обращения за медицинской помощью и ее качества. Положительный опыт, полученный женщиной на этапах ДРП и родов, может заложить фундамент для здорового материнства.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОКАЗАНИЕ МЕДИЦИНСКОЙ ПОМОЩИ БЕРЕМЕННЫМ ЖЕНЩИНАМ В ТЯЖЕЛОМ СОСТОЯНИИ ПРОЖИВАЮЩИЕ В ОТДАЛЕННЫХ РАЙОНОВ ЮКО

The World Health Organization (WHO) is committed to building a world in which every pregnant woman and every newborn receives quality care throughout pregnancy, childbirth and the post-natal period. As part of the ongoing provision of reproductive health care, antenatal care (PDP) serves as a platform for important health interventions, including health promotion, screening, diagnosis and disease prevention. It is proved that the timely conduct of evidence-based actions within the framework of the DRP can save lives. It is extremely important that at this decisive moment in the woman's life, the DRP provides an opportunity to provide information and support to women, families and communities. In the process of preparation of these recommendations on DRP, the importance of effective and respectful communication with pregnant women on physiological, biomedical, behavioral and socio-cultural issues, as well as effective and respectful rendering of social, cultural emotional and psychological support to them has become evident. These functions of the PSA in providing information and providing support are the key not only to saving lives, but also to improve well-being, seek medical help and its quality. The positive experience gained by a woman at the stages of ADP and childbirth can lay the foundation for healthy motherhood.

Текст научной работы на тему «Provision of Medical care to pregnant women in serious condition living in remote areas of the South Kazakhstan region»

.«3ÈÉI,

Vestnik KazNMU №1-2018

Э6Ж 614.1:618.5-06

Р.Н. Тулкибаева, А.О. Мырзагулова

«КДСЖМ» Казацстандъц медицина университетi

ОЦО ШАЛFАЙ ОРНАЛАСЦАН AУЫЛДAРДAFЫ АУЫР ХАЛДЕГ1 ЖYКТI ЭЙЕЛДЕРГЕ AYPyXAHAFА ДЕЙ1НГ1 ЖЕДЕЛ ЖЭРДЕМ К0РСЕТУД1 БАFАЛАУ

БД¥ M3AÎMemiHe суйенсек, элемде 20% жуыц адам ауруханага deùimi мамандандырылган KeMeKmiq дер Ke3iHde KepcemiAMeyiHeH цайтыс болады. Демек денсаулыц сацтау жуйестде, шалгай орналасцан аудандарда ауруханага дeйiнгi жедел жэрдем мен санитарлыц авиациялыц квмектщ цажеттшгтщ жогарлаганын аныцтайды. КР статистикалыц агeнттiгiнiц мэлiмeтi бойынша тургындардыц цалага миграциялануы мен урбанизациясы жогарылауына царамастан, eлiмiздiц жартысына жуыц тургындары (46%) ауылдыц eлдi-мeкeндeрдe тирады. Елiмiздiц аумагы улкен квлeмдi — 2 717300 шаршы шацырымды алып жатыр. TYrnHÔi свздер: ОКО, жуктшк, жедел жэрдем, багалау

Зерттеу мандаты: Шалгай орналаскан ауылдардагы ауыр халдеп жук^ эйелдердщ жагдайы мен медициналык кемект уйымдастыруды зерттеу жэне медициналык; кемект жаксарту ушш тэжiрибелiк усыныстар эзiрлеу. Зерттеу мiндеттерi:

1. ОЦО бойынша тетенше кызметтер туралы есепт деректердi талдау.

2. Жедел жэрдем керсету ;ызметкерлер1 мен шалгай орналаскан ауылдардагы эйелдерден медициналык кемектi багалау бойынша респонденттердщ пiкiрiн зерттеу.

3. Шалгай орналаскан ауылдардагы ауыр халдегi жук^ эйелдерге ауруханага дейiнгi медициналык кемект оцтайландыру бойынша усыныстар эзiрлеу.

бзектШп: Оныц iшiнде ОЦО жер келемi 117,3 мыц шаршы шакырымды немесе республикамыздыц 4,3% алып жатыр. Облыста 14 ауылдык аудан , Шымкент каласынан езге 7 ;ала, 11 ауыл, 868 елдi-мекен бар. Шалгай ауылдарда орналаскан тургындардыц арнайы жетiлдiрiлген жэне арнайы мамандандырылган медициналык кемект алу мYмкiндiгi темен. Осыган байланысты жедел жэрдем керсету мен санитарлык авиация жумысын жаксарту керек. Санитарлы авиация мiндеттерiне наукаска жедел жэрдем керсету немесе арнайы маманды аталган мекенге шугыл жеткiзу немесе наукасты кажеттi медициналык уйымга тасымалдау. (Косумов К.А. 2014ж) ЦР-да казiргi тацдагы езектi мэселе шалгай орналаскан ауылдарда ауыл халдеп ЖYKтiлерге ауруханага дешнп кемектiц уакытылы немесе дурыс керсетымеушен ана елiмi керсеткiшi жиi иркеледь Жукт^ босанатын, босанган эйелдердщ ауыр жагдайларыныц мониторингi жвнiндегi нусцаулыц

1) ЖYKтi, босанатын, босанган эйелдердiц ауыр жагдайларында тегiн медициналык кемектiц кешлдж берiлген келемiнiц (будан эрi - ТМККК) уактылыгы мен тольщтыгы;

2) ана денсаулыгын сактау бойынша медициналык кемек керсетудiц барлык децгейiнде Yдерiске катысушылардыц арасында сектораралык жэне ведомствоаралык езара кимылды камтамасыз ету;

3) денсаулык сактау ресурстарын тиiмдi пайдалану белiгiнде пациенттердiц кукыктарын коргауга багытталган. Эйелдердiц ауыр жагдайлары (будан эрi - ауыр жагдайлар) мониторингтщ негiзгi мiндеттерi:

1) шугыл кемек керсетудi камтамасыз ету, барлык мамандык дэрiгерлерi мен медициналык кемек керсетудщ барлык децгейлершщ арасында наукастарды карау сабактастыгын сактау;

2) медициналык кемек керсету мэселелерi бойынша уактылы акпарат алмасу;

3) медициналык кемектi жаксартуга багытталган шараларды бiрлесiп жоспарлау жэне етизу.

Ауыр жагдайлар мониторинпн еткiзу кезiнде медициналык уйымдардыц езара ^-кимылы

Медициналык, уйымдардыц взара iс-цимылы мынадай децгейлерде жузеге асырылады:

1) ауылдык дэр^ерлж амбулатория, медициналык пункт, фельдшерлж-акушерлж пункт, ауылдык емхана, ауылдык аурухана;

2) аудандык орталык аурухана, аудандык емхана, диспансерлер, балалар емханасы, жедел медициналык жэрдем станциясы;

3) облыстык аурухана, калалык аурухана, облыстык диспансерлер; облыстык (калалык) консультациялык-диагностикалык орталык, ауданаралык аурухана, перзентхана, перинаталдык орталык, жедел медициналык жэрдем ауруханалары; балалар ауруханасы, санитариялык авиация, ведомстволык ауруханалар мен емханалар;

4) жогары бшкт мамандандырылган дэрiгерлiк кемек кврсететiн республикалык емдеу-алдын алу уйымдары мен орталыктары, клиникалык гылыми орталыктар мен гылыми-зерттеу институттары, медицина академиялары. Медициналыц уйымдардыц цызмeтiндeгi взара iс-цимыл тiкeлeй жэне кeрi байланыстарды квздeйдi жэне мыналар арцылы жузеге асырылады:

1) диагностика мен емдеу хаттамаларына сэйкес медициналык уйымдардыц барлык децгешнде ауыр жагдайлар кезшде медициналык кемек керсету;

2) наукастарды толык диагнозды, журпзшген емдь диагностикалык жэне зертханалык зерттеулердiц нэтижелерш керсете отырып, медициналык уйымныц тшсл децгейi мен бейiнiне консультацияга немесе емдеуге жаткызуга жiберу;

3) ауыр жагдайдагы наукас эйелдердiц жагдайыныц мониторинга

Барлык децгейдегi медициналык уйымдар баска денсаулык сактау уйымдарыныц, денсаулык сактауды мемлекеттiк баскарудыц жергiлiктi органдары мен денсаулык сактау саласындагы уэкiлеттi органныц негiздi суратуы бойынша статистикалык жэне езге турдеп медициналык акпаратты усынуы тиiс. Взара iс-кимыл кезiнде туындайтын жэне денсаулык сактау субъектiсiнiц кузырынан тыс болатын езге мэселелер денсаулык сактауды баскару органына усыныстар енгiзу аркылы шешiледi. Ауыр жагдайлар кезтде хабарлау yлгiсi

Эйелдердщ циын жагдайлары туындаган жагдайдасэйкес т1збе бойынша мынадай хабарлау Yлгiсiн са^таган жен:

1) стационардагы емдеушi дэрiгерi, белiмше мецгерушiсi, жауапты кезекшi дэрiгер мыналарга мiндеттi:

• реанимация жэне жт терапия белiмшесiнiц (будан эрi -РЖТБ) дэр^ерш шакыруы тиiс, ол 30 минуттыц iшiнде келуi тиiс (егер болса);

• 10 минуттыц шшде бас дэр^ердщ емдеу iсi женiндегi орынбасарына ауыр жагдайдагы пациент туралы хабарлау керек;

• диагностика мен емдеудщ клиникалык хаттамаларына сэйкес медициналык кемек келемш керсетед^

2) бас дэрiгердiц орынбасары мыналарга мiндеттi:

• туындаган жагдай туралы бас дэрiгерге жылдам хабарлайды;

• 20-30 минуттыц шшде консилиум курады;

• 30 минуттыц iшiнде денсаулык сактауды баскарудыц жерплжт органдарыныц бас мамандарына, аудан басшыларына хабарлайды (акушер-гинеколог, педиатр);

• кажет болган жагдайда санитариялык авиация бригадасын (будан эрi - санавиация) шакырады;

Вестник Ка^НЖУ №1-2018

• пациенттщ ауыр жагдайы кезiнде емдеудi ;амтамасыз ету Yшiн ;ажетт дэрiлiк заттармен, медициналы; ма;саттагы буйымдармен, ;ан компоненттерiмен ;амтамасыз етед^

Облыстардыц жэне Астана, Алматы ^алаларыныц

денсаулык; са^тауды жерплшт бас^ару органдары

(будан эрi - ДБ) мыналарга мiндеттi:

• эйелдердщ ;иын жагдайлары кезiнде вцiрлiк дербестелген хабарлау Yлгiсiн жасайды (барлы; ;атысушыларды керсете отырып);

• ецiр жетекшганщ келуiн ;амтамасыз етед^

• пациенттщ жагдайы тура^танганга дейiн эрбiр 3 сагат сайын ауыр жагдай мониторинпн ЖYзеге асырады;

• санитариялы; авиацияныц жумысын Yйлестiредi;

• медициналы; уйымдарды бiрiншi ;ажеттшжтеп дэрiлiк заттармен, ;ан компоненттерiмен жэне медициналы; ма;саттагы буйымдармен ;амтамасыз етед^

• эйелдердi жэне жаца туган нэрестелердi мамандандырылган келжте тасымалдауды Yйлестiредi;

• перинаталды; кемект ецiрлендiруге сэйкес санитариялы; келiктiц ауыр нау;астарды тасымалдау кезiнде шугыл кемек керсетуге толы; дайындыгын ;амтамасыз етед^

• облысты; санитариялы; авиацияныц тэулж бойгы режимдегi ;ызметш ;амтамасыз етед^

• ана мен нэресте елiм-жiтiмiн темендету женiндегi ецiрлiк штаб;а ещрдеп негiзгi проблемалар туралы а;парат бередь

Облыстык; санитариялык; авиация:

> ;ызметш тэулiк бойы ЖYзеге асырады; хабарлау жэне ^ркеу ЖYЙесi на;ты уйымдастырылган диспетчерлiк пунктiнiц болуы (аудандарды, медициналы; уйымдар жэне олардыц ара ;ашы;тыгы, кестелерiнiц жэне бiлiктi мамандар бригадасыныц ;урамы, телефон немiрлерi мен олардыц непзп жумыс орны жэне ;алааралы; байланыс;а шыгуы керсетiлген ецiр картасыныц болуы);

> 20-30 минуттыц шшде медициналы; уйымныц етiнiмi келiп тYCкеннен кейiн бейiндi бiлiктi мамандар бригадасын жiбередi;

> эйелдер мен жаца туган нэрестелердi мамандандырылган келiкте тасымалдауды тшсл децгейден стационарда емделуге жат;ызганга дейiн камтамасыз етедi;

> санитариялы; авиация бригадасы пациенттi тасымалдау мYмкiн болмаган жагдайда 48-72 сагаттыц шшде эйелдiц жагдайы тура^танганга дейiн емдеу-консультациялы; ;ажет болтан жагдайда операциялы; кемек керсетуге тшс;

> тасымалдау кезшде эрбiр 15-30 минут сайын пациенттщ гемодинамикалы; керсеткiштерi мен жагдайын объективт багалау ЖYргiзедi;

5) республикалы; децгейден медициналы; уйымдар:

• ша;ырту келш тYCкеннен кейiн бiр тэулiктiц шшде жетекшiнiц, ;ажет болтан жагдайда мамандар бригадасыныц е^рлерге баруын ;амтамасыз етед^

• барынша темен децгейден ауыстырылган жэне республикалы; децгейде мамандандырылган кемек керсетудi ;ажет ететiн эйелдердi (жYKтi, босанатын, босанган) кедергiсiз емдеуге жат;ызуды;

• жогары мамандандырылган медициналы; кемекл;

• ауыр жагдайларда стационарлардыц нау;астарды емдеуге жат;ызуга дайындыгын ;амтамасыз етед^

6) кешпелi бригада, аудандар мен облыстардыц жетекшыер^

• кемек туралы дабыл тYCкеннен кейiн бастап;ы тэулжтщ iшiнде ауыр жагдайдагы пациент жат;ан медициналы; уйымга келуi тиiс;

• нау;ас жагдайыныц ауырлыгын белгiлеудi, оны тасымалдаудыц орындылыгы мен MYMKiндiгiн;

• емдеу-консультациялы; ;ажет болтан жагдайда жедел кемек керсетедь

7) Республикалы; орталы;тар:

• жедел тэртiпте келiп тYCкен эйелдер мен балалардыц ауыр жагдайларын есепке алу картасын тiркеудi ЖYзеге асырады;

• KYн сайын Цаза;стан Республикасы Денсаулы; са;тау министрлiгiне, денсаулы; са;тау бас;армалары жэне Республикалы; а;паратты;-талдау орталыгы ауыр жагдайлар туралы мэлiметтердi жiбередi;

• ауыр жагдайлардыц мониторингiн ЖYзеге асырады;

• облыстардыц жэне Астана мен Алматы ;алаларыныц денсаулы; са;тау бас;армалары мен Цаза;стан Республикасы Денсаулы; са;тау министрлiгiне ай сайын келес есептi кезецнен кейiнгi айдыц 5-^нше ецiр бойынша жагдайдыц талдауын усынады.

Цорытынды: Хабарлануга тиiстi ЖYKтi, босанатын, босанган эйелдердiц ауыр жагдайлары: ЖYKтiлiк, босану, босанганнан кейiнгi кезецде геморрагиялы; шокпен 1000 мл.-ден аса кеп ;ан жогалт;ан ЖYKтi, босанатын, босанган эйелдер; босанганнан жэне операциядан кейшп кезецдерде 3 тэулiктен аса дене ;ызуы кетерiлгендер; жара;атты;, аллергиялы; шок белгiлерi бар ЖYKтi, босанатын, босанган эйелдер; 12 сагаттан аса екпеш жасанды желдетуге уза; болтан ЖYKтi, босанатын, босанган эйелдер; тыныс алу жеткшжаздИ 11-111 сат. ауыр дэрежедеп пневмония; декомпенсация сатысындагы ЖYре пайда болтан, туа бiткен ЖYрек кем^тжтер^ ЖYKтi, босанган эйелдер диагноздарыныц ;иын верификациялануы. Дер кезiнде мамандандырылган кемек ана мен бала емiрiн са;тап ;алуга кемегiн тигiзедi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 H. Critchley, А. Poston, J. Walker, Pre-eclampsia // RCOG Press. - London: 2003. - Р. 189-207.

2 Alanis MC, Johnson DD. Early initiation of severe preeclampsia induction of labor is versus elected cesarean delivery and newborn // American Journal of Obstetrics and Gynecology. - 2008. - №199[3). - Р. 257-262.

3 Протоколы МЗ РК № 262 от 04 мая 2011г.

4 Бикташева Х.М. и др. Преэклампсия в системе «мать-плацента-плод» // Материалы научно-практической конференции. -Алматы-Актау: 2010. - С. 1-4.

5 Абрамченко В.В. Ф.Д. Каримова. Современные аспекты охраны репродуктивного здоровья населения // Материалы V юбилейной научно-практической конференции. — Нижневартовск: 2001. - С. 111-118.

6 Абрамченко В.В., Н.П. Шабалов. Клиническая перинатология. - Петрозаводск: Интелтек, 2004. - 424 с.

7 Айламазян Э.К. Акушерство: учебник для медицинских вузов. 4-е изд., переработанное. - СПб.: СпецЛит, 2005. - 527 с.

8 Айламазян Э. К. Неотложная помощь при экстремальных состояниях в акушерской практике. 3-е изд. - СПб.: 2002. - 432 с.

9 Аккер Л.В., Варшавский Б.Я., и др. Показатели оксидантного и антиоксидантного статуса у беременных с гестозом // Акушерство и гинекология. - 2000. - №4. - С. 17-20.

КаяГПЖи №1-2018

Р.Н. Тулкибаева, А.О. Мырзагулова

ОКАЗАНИЕ МЕДИЦИНСКОЙ ПОМОЩИ БЕРЕМЕННЫМ ЖЕНЩИНАМ В ТЯЖЕЛОМ СОСТОЯНИИ ПРОЖИВАЮЩИЕ

В ОТДАЛЕННЫХ РАЙОНОВ ЮКО

Резюме: Всемирная организация здравоохранения (ВОЗ) стремится к построению мира, в котором каждая беременная и каждый новорожденный получают качественную помощь на протяжении беременности, родов и послеродового периода. В рамках непрерывного оказания помощи по охране репродуктивного здоровья дородовая помощь (ДРП) служит платформой для проведения важных мероприятий в сфере здравоохранения, включая пропаганду здорового образа жизни, скрининг, диагностику и профилактику болезней. Доказано, что своевременное проведение доказательно обоснованных мероприятий в рамках ДРП может спасать жизни. Чрезвычайно важно, что в этот решающий момент в жизни женщины ДРП дает возможность предоставлять информацию и поддержку женщинам, семьям и сообществам. В процессе подготовки этих рекомендаций по ДРП стала очевидной важность эффективного и уважительного общения с беременными по физиологическим, биомедицинским, поведенческим и социокультурным вопросам, а также эффективного и уважительного оказания им социальной, культурной эмоциональной и психологической поддержки. Эти функции ДРП по предоставлению информации и оказанию поддержки являются залогом не только спасения жизней, но и повышения благополучия, обращения за медицинской помощью и ее качества. Положительный опыт, полученный женщиной на этапах ДРП и родов, может заложить фундамент для здорового материнства. Ключевые слова: ЮКО, беременность, скорая помощь, оценка

R. Tulkibaeva, A. Myrzagulova

PROVISION OF MEDICAL CARE TO PREGNANT WOMEN IN SERIOUS CONDITION LIVING IN REMOTE AREAS

OF THE SOUTH KAZAKHSTAN REGION

Resume: The World Health Organization (WHO) is committed to building a world in which every pregnant woman and every newborn receives quality care throughout pregnancy, childbirth and the post-natal period. As part of the ongoing provision of reproductive health care, antenatal care (PDP) serves as a platform for important health interventions, including health promotion, screening, diagnosis and disease prevention. It is proved that the timely conduct of evidence-based actions within the framework of the DRP can save lives. It is extremely important that at this decisive moment in the woman's life, the DRP provides an opportunity to provide information and support to women, families and communities. In the process of preparation of these recommendations on DRP, the importance of effective and respectful communication with pregnant women on physiological, biomedical, behavioral and socio-cultural issues, as well as effective and respectful rendering of social, cultural emotional and psychological support to them has become evident. These functions of the PSA in providing information and providing support are the key not only to saving lives, but also to improve well-being, seek medical help and its quality. The positive experience gained by a woman at the stages of ADP and childbirth can lay the foundation for healthy motherhood. Keywords: SKO, pregnancy, first aid, assessment

УДК 618.14-006.36-089.87

Е.С. Утеулиев, Р. Кажигаликызы, П.С. Садыкова

Казахстанский медицинский университет "ВШОЗ"

ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ ЧРЕЗКОЖНОЙ ТРАНСКАТЕТЕРНОЙ ЭМБОЛИЗАЦИИ МАТОЧНЫХ АРТЕРИЙ ПРИ ОКАЗАНИИ АКУШЕРСКОЙ ПОМОЩИ РОДИЛЬНИЦАМ

Важнейшей задачей акушерской и перинатальной служб является повышение качества и эффективности оказания медицинской помощи населению. В условиях изменения экологических и социально- экономических условий жизни населения, отрицательно влияющих на здоровье, возрастает значимость качества и эффективности медицинской помощи.

Внедрение перинатальных и клинических технологий (демедикализация беременности и родов, инфекционный контроль, активное введение третьего периода родов и др.) в родильных учреждениях способствуют снижению случаев материнских и перинатальных потерь.

Ключевые слова: транскожнаяэмболизация маточной артерии, материнская смертность, акушерские кровотечения.

Введение.

Основной задачей акушерской и перинатальной служб является повышение качества и эффективности оказания медицинской помощи населению. В условиях изменения экологических и социально- экономических условий жизни населения, отрицательно влияющих на здоровье, возрастает значимость качества и эффективности медицинской помощи.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Внедрение перинатальных и клинических технологий (демедикализация беременности и родов, инфекционный контроль, активное введение третьего периода родов и др.) в родильных учреждениях способствуют снижению случаев материнских и перинатальных потерь.

Ежегодно государство несет огромный социальный и экономический ущерб, возникающий вследствие послеродовых осложнений, а в частности послеродовых кровотечений (таблица 2). Распространенность послеродовых кровотечений (более 500 мл после самостоятельных родов и более 1000 мл после кесарева сечения) в мире составляет примерно 6% от всех беременностей, а тяжелых послеродовых кровотечений (более 1000 мл) - около 2%. В связи с этим необходимо совершенствовать медицинскую помощь в

родовспомогательных учреждениях.

Структуру материнской смертности в Республике Казахстан с 2011г по 2016г наглядно показывают следующие рисунка 1 и 2.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.