Научная статья на тему 'ПРОФЕССИОАНЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАЪНАВИЙ ВА МАЪРИФИЙ ТАРБИЯ ИШЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ'

ПРОФЕССИОАНЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАЪНАВИЙ ВА МАЪРИФИЙ ТАРБИЯ ИШЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
33
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА / МАЪНАВИЙ ВА МАЪРИФИЙ ТАРБИЯ ИШЛАР / МОНИТОРИНГ / ЭЛЕКТРОН МОНИТОРИНГ ТИЗИМИ / УЗЛУКСИЗ КУЗАТИБ БОРИШ / ЎқИТУВЧИЛАР / ЎқУВЧИЛАР / ОТА-ОНАЛАР

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Тошов М.Ж.

Мазкур мақолада профессионал таълим муассасаларида маънавий ва маърифий тарбия ишларини мониторинг қилиш, мониторингнинг ўзига хос хусусиятлари, электрон мониторинг тизими, мониторинг қисмлари берилган. Электрон мoниторинг - маънавий ва маърифий тарбия ишларини узлуксиз кузатиб бориш тизими бўлиб, унинг натижалари ўқитувчилар, ўқувчилар, ота-оналарнинг бошқарув қарорларини асослашга хизмат қилиши тавсия этилган. «Spiritual and enlightened upbringing» маънавий ва маърифий тарбия ишларини электрон мониторинг тизимининг ишлаб чиқилиши, касб-ҳунар мактабларида қўлланиши, ота-оналар, ўқитувчилар, ўқувчилар иштироки, уларни маънавий ва маърифий тарбия муаммоларига жалб этиш, маънавий ва маърифий тарбия ишларда фаолликларининг ошиши тўғрисида фикр-мулоҳазалар ўз ифодасини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПРОФЕССИОАНЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАЪНАВИЙ ВА МАЪРИФИЙ ТАРБИЯ ИШЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ»

Тошов М.Ж., педагогика фанлари номзоди

доценти Педагогик инновациялар касб-хуар таълими бошцарув хамда педагог кадрларни цайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институты Тошкент шахар Олмазор тумани

ПРОФЕССИОАНЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАЪНАВИЙ ВА МАЪРИФИЙ ТАРБИЯ ИШЛАРИНИ МОНИТОРИНГ КДЛИШНИНГ

УЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ

Аннотация: Мазкур мацолада профессионал таълим муассасаларида маънавий ва маърифий тарбия ишларини мониторинг цилиш, мониторингнинг узига хос хусусиятлари, электрон мониторинг тизими, мониторинг цисмлари берилган. Электрон мониторинг - маънавий ва маърифий тарбия ишларини узлуксиз кузатиб бориш тизими булиб, унинг натижалари уцитувчилар, уцувчилар, ота-оналарнинг бошцарув царорларини асослашга хизмат цилиши тавсия этилган. «Spiritual and enlightened upbringing» маънавий ва маърифий тарбия ишларини электрон мониторинг тизимининг ишлаб чицилиши, касб-уунар мактабларида цулланиши, ота-оналар, уцитувчилар, уцувчилар иштироки, уларни маънавий ва маърифий тарбия муаммоларига жалб этиш, маънавий ва маърифий тарбия ишларда фаолликларининг ошиши тугрисида фикр-мулоуазалар уз ифодасини топган.

Таянч суз ва иборалар: профессионал таълим муассасаларида , маънавий ва маърифий тарбия ишлар, мониторинг, электрон мониторинг тизими, узлуксиз кузатиб бориш, уцитувчилар, уцувчилар, ота-оналар.

Ёш авлодни маънавий-ахлокий тарбиялашда халкнинг бой миллий маданий-тарихий анъаналарига, урф-одатлари хдмда умумбашарий кадриятларга асосланган самарали ташкилий, педагогик шакл ва воситалари ишлаб чикилиб, амалиётга жорий этиш шахсни хдр томонлама тарбиялаш ва камол топтиришнинг устуворлиги таъминлаш имконии беради.

Профессионал таълим муассасаларида маънавий ва маърифий тарбия ишлари куйидагича олиб борилади:

- маънавий ва маърифий тарбия ишлари режаси(йул харитаси)ни ишлаб чикиш;

- укув йили учун ишлаб чикилган тадбирларнинг бажарилиши буйича хдсоботларни кабул килиш;

- "Беш мухим тaшaббyс" доирaсидa косб-хугар мaктaблaридa тaшкил этилaдигaн тyгaрaклaр фaолиятини мaънaвий тaрбиянинг сaмaрaли вa тaъсирчaн мaшFyлот вa тaдбирлaри билaн бойитиш;

- Профессионaл тaълим мyaссaсaлaридa буюк мaърифaтпaрвaр сиймолaр меросини тaрFиб этишга кaрaтилгaн "Ун икки ой - Ун икки aлломa" китобхонлик ойликтарини yткaзиш;

- охоли, педaгоглaр, жaмоaтчилик, болaлaр орaсидa узлуксиз мaънaвий тaрбия тизими сaмaрaдорлигини Ургaниш, бохолош вa тaкомиллaштиришгa ^рогалг^ бир йилдa икки мaртa ижтимоий сУровномaлaр yткaзиш;

- укувчилорни онa Вaтaнгa мухоббот вa садо^т, дaвлaт рaмзлaригa хурмот рyхидa тaрбиялaшгa ^рогалг^ янги вa тaъсирчaн шaкллaрини ишлaб чикиш вa жорий килиш;

- yFил болaлaрдa мaрдлик, шижоaт, миллий Fyрyр, кaтъият, тaдбиркорлик, орият, киз болaлaрдa ибо, xaë, кaноaт, мехнaтсевaрлик кaби мaънaвий-axлокий фaзилaтлaрни шaкллaнтиришгa кaрaтилгaн тренинглaр дaстyрлaрини ишлaб чикиш вa aмaлгa ошириш;

- киз болaлaрдa онa Вaтaнгa мyхaббaт, миллий Fоягa сaдокaт, мехнaтсевaрлик, жонкуярлик, оилaпaрвaрлик, ибо, xaë, нaфосaт, дид-фaросaт, кaноaт, вaфодорлик, мехрибонлик, рaxмдиллик, кaмтaрлик, зийрaклик, мехмондустлик, болaжонлик, мyросaлилик, орaстaлик, сaрaнжомлик, xyшмyомaлaлик, пaзaндaлик коби мaлaкaлaрни шaкллaнтиришгa кaрaтилгaн тренинглaр дaстyрлaрини ишлaб чикиш вa aмaлгa ошириш;

- респyбликaдaги мaлaкaли дизaйнер вa модельерлaрни кенг жaлб этгaн xолдa болaлaр, yсмирлaр, ëшлaр учун миллий aœ^ara зaмонaвий кийимлaр тaрFиботигa бaFишлaнгaн xaр фaслдa "Янги мaвсyм либослaри" респyбликa кyрик-тaнлови вa кyргaзмaсини тошкил этиш;

- болaлaрдa миллий мумтоз ижрога мухоббот yЙFOтиш, улорга мос янги ошуло во р^стар яротишни рaFбaтлaнтириш учун "Мумтоз содолор", "Куйло ёшлигим", "БеFyбор болтик", "Дилхирож" коби республик твнловлорига укувчилорни юбориш;

- тошкилий-хукукий шaкллaридaн котъи нозор борчо тоълим мyaссaсaлaри, жумладон, тоълим бошко тилдо олиб бориладигад моктоблордо довлот тилига хурмот, миллий моъновий мерос во кодриятлорга кизикишни рaFбaтлaнтириш учун еторли шорт -шороитлор яротиш, моъновий-моърифий тодбирлор достурлорини ишлоб чикиш во aмaлгa ошириш;

- Узбекистон ёшлор иттифоки бошлaнFич тошкилотига укувчилорнинг моътавий фооллиги во тошоббускорлигини ривожлонтириш;

- моктобдон тош^ри тоълим мyaссaсaлaри, "Боркшол овлод" моркозлори торкибидоги тyгaрaклaр фоолиятига укувчилор иштирокини тоъминлош;

- укувчи ёшларни миллий хунармандчилик, замонавий касб-хунар сирларини урганишга рагбатлантириш, "Устоз - шогирд" анъаналарини тиклаш харакатини амалга ошириш;

- "Узбекистон- менинг бахтим, менинг келажагим!" деб номланган 1 боскич укувчилари уртасида иншолар танловини утказиш, энг яхши иншо намуналарини чоп этиш ва муаллифларини рагбатлантириш;

- укувчилар учун маънавий ибрат тимсоли булиб хизмат киладиган тарихий ва замонавий кахрамонлар образлари акс этган театр ва кино асарларида иштирокини таъминлаш, укувчиларнинг бадиий адабиёт намуналарини яратиш;

- миллий уйинлар, спорт мусобакалари мазмунини миллий тарбия рухи билан бойитиш, унинг миллий гурур, орият, халоллик, мардлик, ирода каби фазилатлар асосида укувчиларни бирлаштириш шаклларини ишлаб чикиш, миллий ва жамоавий спорт уйинлари спартакиадаларини ташкил этиш;

- аждодларимизнинг бой маънавий меросини ахлокий фазилатлар мажмуи булган миллий тарбия анъаналари, воситалари, шаклларини урганиш максадида мамлакатимиз худудларига этнопедагогик экспедицияларни ташкил этиш;

- "Миллий тарбия ва замон" мавзусида хар йили бир марта республика илмий-методик конференциясига иштирокчиларни таъминлаш.

профессионал таълим муассасаларида маънавий ва маърифий тарбия ишларини электрон мониторинг тизими мотивацион, когнитив, рефлексив -операционал ва натижадорликни бахолаштаркибий кисмларида админстратор, укитувчи, ота-она ва укувчи учун ишлаб чикиш тавсия этилади.

Мотивацион цисммазмунида электрон дастурнинг максади маънавий ва маърифий тарбия ишларини мониторинг килишдеб белгиланди ва уз навбатида маънавий ва маърифий тарбия ишлар натижаларигакурсата олишларига эришишдир.

Когнитив цисм мазмунида маънавий ва маърифий тарбия ишлар ташкилий, тахлил ва ташхислаш, амалга ошириш хамда умумлаштириш ва оммалаштириш боскичларида амалга оширилиши инобатга олинган.

Рефлексив-операционал цисм мазмунида маънавий ва маърифий ишлар дастурлари, шакллари, методлари ва воситаларини уз ичига олади.

Натижадорликни бахолаш цисми касб-хунар мактабларида маънавий ва маърифий тарбия ишларнинг мажмуавий мезони ва курсаткичларини уз ичига олади.Мезон (юнон. ктНвпоп - мулохаза учун восита) - бахолаш амалга оширилиши асосидаги белги, ниманидир аниклаш ёки таснифлаш; бахо улчови. Мезон, одатда, курсаткичлар оркали ифодаланади [3, 6].

Курсаткичлар - кузатувчилар кайд килиши мумкин булган натижалар.Курсаткич белгилари: диагностик, ишончлилик, мажмуавийлик.

Бахолаш фаол таълим жараёнини тузатиш ва бошкаришда катта ахамиятга эга, чунки у таълим максадлари билан белгиланади ва уз навбатида укув жараёнини тартибга солувчи вазифасини бажаради[2].Бахолаш

мезонлари - бу маънавий ва маърифий тарбия ишларни бошкаришнинг асосий механизми хисобланиб, бахолашнинг асосий вазифаси - алокани урнатиш, яъни олинган натижаларни кутилган натижалар билан таккослашдан иборатдир. Кайта алока, айникса, куникмаларни ривожлантиришда жуда мухим, чунки у сизга бу ёки бошка харакатлар канчалик аник бажарилганлигини аниклашга ва керак булганда укув жараёнига тузатишлар киритишга имкон беради. Куйидагиларга эътибор каратиш лозим:

- бахолаш битта вокеа эмас, балки давом этадиган жараён;

- бахолаш тизими укувчиларга уз маънавий ва маърифий тарбиясини турли йуллар билан намойиш этиш имкониятини беради;

- бахолаш, аклий кобилият ёки фактларни туплаш эмас, такомиллаштириш воситаси булиб колади;

- маънавий ва маърифий тарбия ишларга киритилган бахолаш укитувчиларга укувчиларининг эхтиёжлари тугрисида купрок маълумот олиш ва маънавий ва маърифий тарбия ишлар жараёнини такомиллаштириш учун укув жараёнини мослаштириш имконини беради;

- профессионал таълим муассасаларида маънавий ва маърифий тарбия ишлар даражаларини аниклаш имконияти яратилди.

- профессионал таълим муассасаларида маънавий ва маърифий тарбия ишларини электрон мониторинг тизими админстратор, укитувчи, ота -она ва укувчи учун ишлаб чикилиши мазкур тизимнинг назорат килиш имконини беради.

- «Spiritual and enlightened upbringing» маънавий ва маърифий тарбия ишларини электрон мониторинг тизими - укитувчилар, укувчилар, ота-оналар, таълим муассасалари маъмуриятлари хамда таълимни бошкариш органлари вакиллари учун ягона электрон таълим мухитини ишлаб чикувчидир.Электрон дастур махсулоти - таълим муассасалари маънавий ва маърифий тарбия ишларининг электрон хужжат айланиш имкониятларини ва таълим жараёнининг барча иштирокчилари уртасида ижтимоий тармок воситаларини бирлаштирадиган автоматлаштирилган таълим ахборот тизими. Фаолиятнинг мухим йуналишлари:

- маънавий ва маърифий тарбия ишларинимодернизациякилиш;

- таълим жараёнида ахборот коммуникация технологиялари (АКТ) интеграцияси;

- «Укитувчи - укувчи - ота ёки она» интерактив коммуникациясини ривожлантириш;

- ахборот алмашинишнинг ягона мухитини жорий этиш;

- мактаб экотизимини яратиш ва хизмат курсатиш;

- масофавий таълим учун имкониятларини яратиш (2 -жадвалга каранг):

2-жадвал.

«Spiritual and enlightened upbringing»маънавий ва маърифий тарбия _ишларини ^электрон мониторинг тизими намунаси_

№ Электрон дастур ойналари Электрон дастур вазифалари

1. "Укитувчиларга" ойнаси таълим муассасаси маънавий ва маърифий тарбия ишларининг харитаси: маъмурият ходимлари, алока учун маълумотлар, янгиликлар, хукукий ва бошка хужжатлар, эълонлар, фотогалерея ва форум

2. "Ота-оналарга" ойнаси укувчининг маънавий ва маърифий тарбия ишларидаги иштироки, турли танловлар, танловларнинг жорий ва якуний ютуклари кузатиб борилади

3. "Укувчиларга" ойнаси танловлар жадвали, танлов талаблари, танлов муддати, танлов шархлари

4. "Давлат органларига" ойнаси "Статистик маълумотларини туплаш" рукни ишлаб чикилади ва статистик хисоботлар йигилади

Хулоса килиб айтганда, юкорида тавсия этилган «Spiritual and enlightened upbringing.» маънавий ва маърифий тарбия ишларини электрон мониторинг тизимининг ишлаб чикилиши, касб -хунар мактабларида кулланиши, ота-оналар, укитувчилар, укувчилар иштироки, уларни маънавий ва маърифий тарбия муаммоларига жалб этиш, маънавий ва маърифий тарбия ишларда фаолликларининг ошишига олиб келди.

Маънавий ва маърифий тарбия ишлар сохасида таълим муассасаси ва педагоглар фаолиятини тахлил килиш, муаммоларни аниклаш ва уларни хал килишнинг самарали йулларини топиш имконини беради. Тарбиявий фаолиятга тегишли булган давлат ва жамоат ташкилотлари, хукук тартибот идоралари, укувчиларнинг узини узи бошкариш тузилмаларини биргаликдаги фаолиятини курсатади. Укувчиларнинг синфдан ва мактабдан ташкари тадбирлардаги иштирокини таъминлаб беради.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 12 декабрдаги "Узлуксиз маънавий тарбия концепциясини тасдиклаш ва уни амалга ошириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 1059-сон карори.

2. Критерии оценивания для учебных задач. Электронный ресурс: https://sites.google.com/site/uzadacha/kriterii-ocenivania-dla-ucebnyh-zadac. Дата обращения: 01.08.2019.

3. Мамчур A.M. Гуманитаризация высшего образования курсантов вузов. -Саратов: СВИРХБЗ, 2011. - 496 с.

4. Мониторинг. Электрон ресурс: https://ru.wikipedia.org/wiki/Мониторинг. Дата обращения: 05.05.2020.

5. Мониторинг программ. Электрон ресурс: https: //ги. wikipedia. огц^к^Мониторингпрограмм. Дата обращения: 05.05.2020.

6. Полонский В.М. Словарь по образованию и педагогике. - М.: Энциклопедия, 2004. - 512 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.