Научная статья на тему 'Problems of nicotineism among the teenagers'

Problems of nicotineism among the teenagers Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
75
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НИКОТИНИЗМ / НИКОТИН / ПРОФИЛАКТИЧЕКИЕ МЕРОПРИЯТИЯ / СМОЛА / БОЛЕЗНИ / СИНИЛЬНАЯ КИСЛОТА / АЛДЫН АЛУ ШАРАЛАРЫ / ШОЙЫН / АУРУ / КөМіРТЕК ТұТЫғЫ / СИНИЛЬ қЫШқЫЛЫ / NICOTINEISM / NICOTINE / PREVENTIVE ACTIONS / RESIN / DISEASE / HYDROCYANIC ACID

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Текманова А.К., Кусайынова Э.И., Махашов М.Ы., Аханова А.Д., Урман З.З.

Согласно данным Всемирной организации здравоохранения последствии никотина умирает до 4 млн. людей в год и эта тенденция с каждым годом увеличивеатся на 33 процента. На данный момент, пристрастие к курению среди молодежи растет. Поэтому с целью определения учащихся имеющих пристрастие к никотину проведен анкетный опрос между студентами Вузов и определены социально-психологические факторы способствующие возникновению никотинизма среди молодежи.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Текманова А.К., Кусайынова Э.И., Махашов М.Ы., Аханова А.Д., Урман З.З.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПРОБЛЕМЫ НИКОТИНИЗМА СРЕДИ МОЛОДЕЖИ

According to the data of the World Health Organization, more than 4 million people die from the consequences of nicotine and the trend increases by 33% from year to year. For today addiction to smoking among the teenagers is growing up. So there is a questioning among the students for identifying the number of having a predilection for nicotine. Identified socially-psychological factors, which promotes the emergence of nicotineism among the teenagers.

Текст научной работы на тему «Problems of nicotineism among the teenagers»

/.egfc'

r(hsUiik ЭСажЯШЖ Ще3-2018

11 Кучеренко В., Флек В. Глоссарий терминов и понятий (тезаурус) по оценке эффективности деятельности медицинских организаций // Главврач. - 2004. -№ 5. - С. 89-94.

Н.А. Огнерубов

м.г.д., профессор, з.г.к., Ресей Федерациясыныц жогаргы мектебшц ецбек сщрген цызметкер^ Г.Р. Державин атындагы Томбов мемлекеmmiкуниверсиmеmiнiц анатомия, onepamuemiхирургия жэне онкология кафедрасыныц мeцгepушiä, сот mвpeлiгi Университеттщ Орталыц филиалыныц цуцыцтыц цылмыстыц-процессуалды кафедрасыныц профессоры

РЕСЕЙ ФЕДЕРАЦИЯСЫНЫЦ ЗАЦНАМАСЫНДАГЫ "МЕДИЦИНА ЦЫЗМЕТГ ТУСШШНЩ

ЗАЦДЫ ТУС1НД1РМЕС1

ty^h: автор ма;аласында ресейлж зацнамадагы "медициналы; ;ызмет" аны;тамасыныц курамды; тарапын жетiлдiру жэне келемшн а;тылау ар;ылы аралас "медициналы; кемек" категориясынан шектелуiн ;ажет екенш усынуда.

Атап айт;анда, салыстырмалы-к;ук;ык;тык; зерттеу эдганщ негiздемесiн на^тылаудагы "медициналы; ;ызмет" жэне "медициналы; кемеккерсету" тYсiнiгi субъекттер шецбершде ;олайсыз жэне соцгысы медициналы; кемекке тепе-тецкелуi мYмкiн емес, себебi азаматтык;-к;ук;ык;тык; негiзiнiц, болжамалы ауыртпальщсыз шарттарыныц жэне еркш келiсiм-шарттарыныц жо;тьны. ТYЙiндi сездер: медициналы; ;ызмет, медициналы; кемек керсету, реттеу, денсаулы; са;тау, медициналы; кемек.

N.A. Ognerubov

Ph.D, Professor, Candidate of Legal Sciences, Professor of the Department of Criminal Procedural Law of the Central Branch of the Russian State University of Justice,

Head of the Department of Anatomy, Operative Surgery and Oncology of Tambov State University. G.R. Derzhavin, Honored Worker of the Higher School of Russia

THE LEGAL INTERPRETATION OF THE CONCEPT OF "MEDICAL ACTIVITY" IN THE LEGISLATION

OF THE RUSSIAN FEDERATION

Resume: In the article the author puts forward the thesis that the conceptual apparatus of the Russian legislator in the part of the content of the definition of "medical activity" needs to be improved by delimitationing it from the adjacent category "Medical care". and clarifying the volume. In particular, using a comparative legal method of research substantiates the assertion that medical activity is not identical in terms of subjects and content of the concept of "medical care", and the latter can not be equated to Medical service, because of its lack of civil-legal nature, implying the implementation of the principles of retribution and freedom of contract. Keywords: Medical activity, medical assistance, legal regulation, health care, medical service.

УДК 613.5:645.444:372

А.К. Текманова, Э.И. Кусайынова, М.Ы. Махашов, А.Д. Аханова, З.З. Урман,

А.Т. Карасаева, А.А. Кулушева

С.Ж.Асфендияров атындагы Казац ¥лттыц медицина университетi

ЖАСТАР АРАСЫНДАГЫ НИКОТИНИЗМ МЭСЕЛЕЛЕР1

Дуниежуздк денсаулыц сацтау уйымыныц дepeгi бойынша, 1997 жылы темеюден 3 млн. адам цайтыс болган болса, бул керсетюш жыл сайын 33 пайызга о!'п отыр. Кaзipгi кезде жастар арасында теметге деген эуeсmiлiк кебeйin барады.Сондыцтан жастар арасында meмeкiнi тутынатындар санын аныцтау мацсатында, ЖОО сmудeнmmepiнe сауалнама ЖYpгiзiлдi. Жастардыц арасындагы темек шeгудiц сeбeбiн аныцтау барысында аныцталган элeумemmiк-nсuхoлoгuялыц эсер еткен факторлар аныцталды TyrnHÖi сездер: никотинизм, никотин, алдын алу шаралары, шойын, ауру, кемipmeк тутыгы, синиль цышцылы

Темек шегу - уыт;орлык;тыц 6ip турше жатады. Онын уыттылыгы непзшен никотинмен ай;ындалады жэне жецшрек турде болса да, уыт;орлык;тыц жалпы зацдылы;тарымен сипатталады. Темемш тутат;аннан кешн, оныц ;урамындагы улы заттар, шылым шегу ар;ылы екпеге енгеннен кешн денсаулыада айтарлы;тай ;ауш тeндiредi. Бул заттарды уш топ;а белед^ никотин, смола заттары жэне ысты газ. Сонымен ;атар темек тутшшде синилдж ;ыш;ыл, канцерогендi жэне радиоактивт изотоптар бар. Бул заттардыц шшдеп бэрше белплга -никотин. Темек шегу жас балалы; ша;та, ересек адамдарга елiктеуден жэне езшщ ер жеткенiн керсету Yшiн ма;таныш ретiнде басталады, эйелдер тым толып кетуден са;тану Yшiн шылым тарта бастайды. Артынан никотиннiц эсерiне организмнщ бейiмделуi болып, темекi шегу эдетке айналады. Шын мэнiнде темекi шегу организмде май тYзiлуiне ;ажетт ферменттердi тежеп, самiруден

са;тандырады, квцiл - куй ;обалжуларын басады. Бiрак; оныц зиянды жа;тары бул кврсетiлгендерден элде;айда басым болатынын ескеру ;ажет. Темек шегетiн адамдардыц орташа вмiр жасы оны шекпейтiндерге ;араганда ;ыс;а болатыны белгiлi. Жылына шылым шегу салдарынан болатын тYрлi аурулардан жер шарында 5 миллион адам ;айтыс болады екен. Оныц 600мыцы балалар мен жасeсшрiмдер. Шынына келсек, темекi жаппай жою ;аруына айналып келедi. Кешнп жылдары темекi тартушылардыц ;атары ;ыз-келшшектермен толыга тYсiптi.Жасвспiрiмдер Yшiн темекi шегу Yлкендерге ;араганда тэуелдiлiктi жылдамыра; тугызады. Буныц себебi: олар ата аналарынан, му!а^мдерден тыгыламыз деп, темекiнi тез тартуы. Ал темекiнi тез тарт;анда агзага баратын никотинiц мвлшерi 2 есе арты; болады. Бала ашуац, тiтiркенгiш болады, тYнгi уй;ысы, есте са;тау к;абшеть ойлау ;абыет бузылады, тiптi а;ыл-ойы кемидi.

Вестник Ка^НЖУ №3-2018

27%

1^азЬкс1 ан Республикасындагы темек! шегу мэселелер!

Сурет 1

Жыл сайын жер бетiнде темекiден 3 миллион адам, ягни темекiнiц улы эсерiнен эрбiр 13 секунд сайын бiр адам елед1 екен. Шылым шегушiлiк студент жастардыц арасында жи1 кездесетiн болып жур. Эсiресе, ;ыз-балалардыц темек1 шеккенi кецы алацдатарлы; нэрсе. 2003 жылы 21 мамырда ;абылданган темекiге ;арсы куреске ;атысты Конвенция бул деректердi жэй гана тiркеп ;ойган жо^, олар оны вздерiнiц негiзiне енгiзiп, «Рылыми деректердiц на;тылауынша, темекi тутыну жэне темек тYтiнi эсерiнiц влiм, ауру жэне мYгедектiк себебi болып табылатыны» айтылган. Темекiлiк iндеттiц таралуы жаЬандык; проблема

болып табылады. Оныц адам денсаулыгы Yшiн салдары мацызды жэне барынша кецейтiлген халы;аралы; ьщпалдастьщты, барлы; елдердiц тиiмдi, орынды эрi жан-жа;ты жауапты эрекеттерiн талап етедь Бул ретте Алматы ;аласы эюмдИ ;абылдаган «Алматы-темек тYтiнiнен азат ;ала» багдарламасын айры;ша атап етуге болады. 2005 жылы ;абылданган багдарлама ЖYзеге асырылгалы бер1 бiр;атар iс-шаралар ЖYзеге асырылды.А;анов Ай;ан А;анулы «Темекгаз Yлтты; коализацияныц» Президент ;ызметш ат;ара отырып, бiздiц университеттi темекiсiз аймаада айналдыруга Yлес ;осты.

ТЕМЕК1С13

Регистрация

Международный день отказа от курения Коалиция, совместно с партнерами, отмечает презентацией интерактивной антитабачной выставки и подведением итогов проектов, которые были профинансированы Акиматом г. Алматы.

Сурет 2

Ма^саты:Арнайы сауалнама ар;ылы Алматы ;аласыныц жогаргы бiлiм беру мекемелерiнiц студенттердiц денсаулы; жагдайын талдап, никотинизм ;ауыптшпн аны;тау. Зиянды эдет -никотинизмдi салауатты eмiр салтымен алмастыру шараларымен таныстыру.Жастардыц салауатты вмiр салтын ;алыптастыру, денсаулы;ты са;тау, ныгайту жэне аурулардыц алдын алу бойынша гигиеналы; о;ыту жэне тэрбиелеу бшмдерш жеткiзу.

Зерттеу материалдары мен эдiстерi:

С.Ж. Асфендияров атындагы Цаза; ¥лтты; Медицина

Университетi студенттерi мен Ц.И.Сэтбаев атындагы Цаза; ¥лтты; техникалы; университетi студенттерi Сауалнама С.Ж. Асфендияров атындагы Цаза; ¥лтты; Медицина Университет 100 студенттерi мен Ц.И.Сэтбаев атындагы Цаза; ¥лтты; техникалы;

университетшщ 100 студентi ;атысты.

Зерттеу нэтижес^ЖОО студенттерiнiц арасында сауалнама алу барысында темекi тартатындардыц ;андай тэртiптi тYрге жататындыгы аны;талды. Тэуелдiлiк тестi олардыц никотинге тэуелдiлiгiнiц дэрежесiн аны;тады (Кесте -1).

Кесте 1 - Никотинге тэуелдшпнщ дэрежесм аны;тайтын тэуелдiлiк тесты

Сура; Цаз¥МУ Цаз¥ТУ

Отбасы мYшелерiнiц арасында темек шегетiндер бар ма?

иэ 80 82

жо; 20 18

Цандай себеппен темекiнi бастадыцыз?

достардыц ы;палымен 35 42

ез имиджiмдi езгерту Yшiн 5 8

окуда, жумыста, отбасыдагы мэселелер бойынша 20 21

Yлкен болып керiну Yшiн 2 2

бас;а да себептер 33 27

ЮыЫ1к КаМММ №3-2018

КYнiне ;анша темекi данасын тутынасыз?

10-га дешн 57 50

10-20 темек шекпеймiн 43 50

Сiздiц ойыцызшы, темекi шегудiц адамга пайдасы бар ма, бар болса ;андай?

иэ 3 3

жо; 57 57

Сiздiц досыцыз темекi тартады ма?

иэ 70 80

жо; 30 20

Темекi шегу денсаулыада зиян екенiн бiлесiз бе?

иэ 80 60

жо; 20 30

Сауалнаманыц ;орытындысы бойынша, жалпы жастар арасында темек шегу децгейi жогары. Екi университета салыстыра отырып, Цаз¥ТУ^ студенттерi Цаз¥МУ-не ;араганда темекiге эуес екндiгiн керсета, жалпы темекi тутынушылардынц саны Цаз¥МУ- 56 пайызды ;ураса Цаз¥ТУ студенттерi 64 пайызды курды. Ец алгаш ;ай кезде

темекi шектiцiз деген сауалнама сурагы келесi нэтиже керсетт (диаграмма -1).Темекi тутынатын студенттердiц 62,5 пайызы темекi шегудiц денсаулыада зиян екенш бiледi, ал 47,5 пайызы жа;ын арада темекi тастаймыз деген шешiмдi ;абылдаймыз деп отыр.

1-г

12 жаск,а дешн 12-18 18 ден кейiн араль^ында

= Каз¥МУ ^ К,аз¥ТУ

Диаграмма 1 - Ец алгаш ;ай кезде темек шектiцiз?

Жалпы студенттердiц пiкiрi бойынша студенттер элде жо; па деген сауалнама сурагына студенттер жауабы

арасындагы темекiге ;арсы iс шаралардыц пайдасы бар ма келесi ;ересткштерд1 курады (диаграмма -2).

Эрине бар Бар, б!рак, аз эсер Пайдасы жок, кврсетедi

= Каз¥МУ К,аз¥ТУ

Диаграмма 2 - Темекiге ;арсы iс шаралардыц пайдасы бар ма -?

Жэне тагы бiр сауалнама сурагы: Егер темекi жайлы барлы; бурын бiлгенiцiзде, онда темекi ;олданар ме едiцiз?

а;параттарды, темекiге эуестенбестен (диаграмма-3).

Ия Жок Бммеймш

= Каз¥МУ К,аз¥ТУ

Цорытынды: Сонымен, ;орыта келгенде бiз студенттерге ;андай да болмасын тэрбиенiц от басынанбасталатынына мэн бере отырып,;жастардыц ^огамдагы араласатын ортасыныц да мацызы зор екенiц айт;ымыз келедi.БYгiнде елiмiздiц тYKпiр-тYKпiрiнде темекiге ;арсы орталы;тар

3

ашылган. Мысалы,Алматы ;аласында осындай 95 орталы; жумыс iстейдi. Айталы; 4 емханадагы орталы;та екi жылдыц iшiнде темекiге тэуелдi 100-ге жуы; адам ем алган^ра; екiнiшке орай ;аз1рп кезде жастар осы жаман эдеттерге ете жа;ын келедi. Темек шегу-адамныц орынсыз

тшепнен туган ба;ытсыздык;» деген болатын орыстыц улы белгiлi фармакологы И.М.Догель. Дей турганмен, TeMeKire ;арсы курес ез нэтижeсiн толы; керсетпей тур. Жыл бойы студент- жастар арарсында темекшщ зияны туралы эцгiмe, семинар-тренингтер етюзыш жатады.Бiз езiмiздiц зерттеу жумыстарымыздыц нэтижесшде тeмeкiнiц зияны туралы толы; аппарат бeрдiк деп ойлаймыз.Бул тeмeкiмeн куресп

Jinimtuiz ЭСа^ЖМЩ QV? 3-2018 !

12-18 жас аралыгындагы жас еспiрiм кeзiнeн ;олга алу ез нэтижесш керсeтeдi деген ойдамыз.Бiз ез ойымызды Х.Малeрдiц «Шылымк;орлык;-алдын алуга болатын ауру, к;аз1р ол элeмдeгi барлы; аурулардыц басты себепкер1 болып отыр»-деген сезiмeн ;ортыдылаймыз.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Кодекс республики Казахстан о здоровье народа и системе здравоохранения.

2 Закон Республики Казахстан «О профилактике и ограничении табакокурения» от 10 июля 2002 года N 340, Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2002 г., N 16, ст. 149. Дополнения внесены

3 Закон Республики Казахстан «О запрете курения в общественных местах»

4 Б. Жусупов, Г.Алимбекова. Курение как социальная проблема в Казахстане // Сборник статей «Образ жизни и здоровье населения новых независимых государств» . - Алматы: 2004. - С.187-194.

А.К. Текманова, Э.И. Кусайынова, М.Ы. Махашов, А.Д. Аханова, З.З. Урман, А.Т. Карасаева, А.А. Кулушева

ПРОБЛЕМЫ НИКОТИНИЗМА СРЕДИ МОЛОДЕЖИ

Резюме: Согласно данным Всемирной организации здравоохранения последствии никотина умирает до 4 млн. людей в год и эта тенденция с каждым годом увеличивеатся на 33 процента. На данный момент, пристрастие к курению среди молодежи растет. Поэтому с целью определения учащихся имеющих пристрастие к никотину проведен анкетный опрос между студентами Вузов и определены социально-психологические факторы способствующие возникновению никотинизма среди молодежи. Ключевые слова: никотинизм, никотин, профилактичекие мероприятия, смола, болезни, синильная кислота

A.K.Tekmanova, E.I.Kusainova,M.Y. Makhashov, Adahanova, Z.Zurman, A.T. Karasaeva, A.A. Kulusheva

PROBLEMS OF NICOTINEISM AMONG THE TEENAGERS

Resume: According to the data of the World Health Organization, more than 4 million people die from the consequences of nicotine and the trend increases by 33% from year to year. For today addiction to smoking among the teenagers is growing up. So there is a questioning among the students for identifying the number of having a predilection for nicotine. Identified socially-psychological factors, which promotes the emergence of nicotineism among the teenagers.

Keywords: nicotineism, nicotine, preventive actions, resin, disease, hydrocyanic acid.

УДК 616-002.7

А.Р. Абзалиева, Г.К. Каусова, Ж.Р. Абзалиев, Э.Т. Абдраимова, И.М. Мусина

Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ», Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д.Асфендиярова

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТОДА WISN ДЛЯ РАСЧЕТА ПОТРЕБНОСТИ В КАДРОВЫХ РЕСУРСАХ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

Менеджеры здравоохранения во всем мире сталкиваются с растущими проблемами, связанными с недостаточными ресурсами для удовлетворения потребностей населения в услугах. Распределение кадровых ресурсов здравоохранения, как правило, плохо сбалансировано между городскими и сельскими районами, а также между первичными, вторичными и третичными уровнями медицинской помощи. Одним из объективных методов определения потребностей в кадровых ресурсах здравоохранения является метод ШШ.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Ключевые слова: система здравоохранения, кадровые ресурсы здравоохранения, потребность в кадровых ресурсах, метод WISN

Введение. Программные вмешательства, ориентированные на достижение целей Декларации тысячелетия, отличаются приоритетным развитием первичной медико-санитарной помощи, которое требует высокой степени интеграции услуг, совершенствования структур управления и улучшения координации партнеров. Традиционные способы определения кадровых потребностей включают расчет численности КРЗ на общую численность населения (число врачей/медицинских сестер на 10 тыс. населения). Таким образом, не учитываются другие важные показатели, (за исключением роста численности населения), которые могут повлиять на тип и объем предоставляемых в будущем услуг в области здравоохранения, а также на тип и численность соответствующих кадровых ресурсов.

Следовательно, менеджеры здравоохранения нуждаются в более эффективном, систематическом способе принятия кадровых решений, одним из которых является метод WISN (WorkforceIndicatorsofStaffingNeed).

Методы и результаты. Метод WISN основан на определении индикаторов рабочей нагрузки работника для установления временных нормативов работы для каждого компонента рабочей нагрузки. Несмотря на то, что данный метод уже давно используется в бизнесе, в секторездравоохранения он начал использоваться только в конце 90-х годов.В 1998 году Всемирная организация здравоохранения (ВОЗ) опубликовала методику WISNдля корректировки численности кадровых ресурсов с целью обеспечения справедливого и оптимального распределения персонала в медицинских учреждениях на всех уровнях - от

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.