Научная статья на тему 'Ми инсультының қауіп факторларын әлеуметтік зерттеу'

Ми инсультының қауіп факторларын әлеуметтік зерттеу Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
84
25
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инсульт / әлеуметтік зерттеулер / қауіп факторлары. / stroke / sociological research / risk factors.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — А.Н. Нурбакыт, Г.М. Утеулин

Бұл мақалада әлеуметтік зерттеулерді қолдана сұхбаткерлер арасында ми инсультының даму қауіп факторлары зерттелінген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — А.Н. Нурбакыт, Г.М. Утеулин

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOCIOLOGICAL RESEARCHOF RISK FACTORSOF CEREBRAL STROKES

Thisarticlestudiedthe risk factorsof cerebral strokesamong the respondentsusing the methods of sociological research.

Текст научной работы на тему «Ми инсультының қауіп факторларын әлеуметтік зерттеу»

Э&Ж 616.12-008.311.1-831

А.Н. НУРБАКЫТ, Г.М. УТЕУЛИН

С.Ж. Асфендияров атындагы К,аза;ултты;медицина университет'1 ДСМ Кргамды; денсаулы; са;тау жогары мектеб'1

МИ ИНСУЛЬТЫНЫН КАУ1П ФАКТОРЛАРЫН ЭЛЕУМЕТТ1К ЗЕРТТЕУ

Бул ма;алада элеуметт'!к зерттеулерд/' ;олдана сухбаткерлер арасында ми инсультынын даму ;ау/'п факторлары зерттелiнген.

ТYйiндi сездер: инсульт, элеуметт'к зерттеулер, ;ау'п факторлары.

К^рп кезде церебральа^ инсульт элем бойынша е/^рге |аут тендiретiн, жи кездесетiн неврологиялы| ауру жэне де тургындарды| елiмi мен мугедек болып |алуыны| ма|ызды себептершщ бiрi болып табылады. Жыл сайын инсульт 5,6-6 млн. адамда бай|алады. Бул эпидемиямен куресу бойынша белсендi галамды| шаралар |олданылмаса 2015 жылы инсульттан елiм 6,7 млн. дейiн, ал 2030 жылы 7,8 млн. дейш есетЫдт болжалып отыр.

Каза|станны| тYPлi аудандарында церебральдi инсультпен сыр|аттанушылы| 1000 адамга ша||анда 2,53,7 жагдайды, елiм-жiтiм - 1000 адамга ша||анда 1,0-1,8 жагдайды|урады. КР статистикасы агенттiгiнiи мэлiметтерi бойынша 2010 жылы Каза|станда 32 мы| адам инсульт|а шалды||ан, ал инсультты| болуына байланысты мYгедектiк бойынша жэрдема|ы алатын тулгалар саны 200 мы|нан ас|ан [1,2]. Сонымен, кел^рЫп отырылган мэлiметтерцеребральдi инсультпен сыр|аттанушылы|ты| езект мэселелердщ бiрi екендiгiн аны|тап отыр.

Церебральдi инсультты| даму |аут мен ерте кезещерде оны уа|ытылы аны|тау ма|сатымен 2012 жылы медициналы| уйымдардагы пациенттер арасында элеуметтiк сауалнама журпзтдГ

6леуметтiк пiкiр сауалнамасыны| жалпы тащамалы жиыны 2000 сухбаткерлерден (облысты| |алалы| жэне ауданды| медициналы| уйым пациенттерО|уралды. Рандомизация эдiстерiмен облысты| медициналы| уйым (неврология, кардиология жэне терапия белiмдерi) пациенттерi арасынан сауалнаманы жYPгiзу ушлн сухбаткерлер тащалып алынды. Сауалнамага |атыс|ан сухбаткерлердщ басым кепшiлiгiн эйелдер (54,5%) ^ураган, ер адамдар (45,5%) 1урады.Сухбаткерлерд1 жас бойынша Yлестiру цереброваскулярлы патологиясы бар сыр|аттар iшiнде 31-50 жас аралыгындагы тулгалардыц Yлесi (67,6%) басым екендтн куэландырады. Сухбаткерлердщ бiлiм дэрежес пациенттердщ жартысынан кебiнде (56,2%) арнайы орташа жэне жогары бiлiмi бар екендтн керсеттi.

Сауалнамага |атыс|андар арасында кебiсi (тертен Yшi) емделуге |айталанып жат|ызылган болатын жэне тек эр тертЫшла (26%) цереброваскулярлы патологиямен алгаш|ы рет жат|ызылган болатын. Стационарга |айталанып тYскендер арасында: 37% - денсаулыгыныц нашарлауына байланысты, екiншi реттi профилактика жYPгiзу Yшiн - 14,5%, агымдагы жылда 2 рет емдеуге жат|ызылгандар - 22,0% |урады.

Суралган пациенттер жартысыны| дерлiк денсаулыгыныц жалпы жагдай (47%) «орташа» деп багалады (денсаулы|тары кезеад тYPде нашарлап отырады), эр Yшiншi пациент (30,5%) денсаулы|ты| «|алыпты» жагдайын белгiлейдi (мезгiлдiк вирусты|

ауруларды ескермегенде) жэне 22,5% - денсаулы| жагдайы «нашар». Керiп турганымыздай, денсаулы| жагдайын керсеткштерЫщ «орташа» мен «нашарлары» жалпы (53%) денсаулы|ты| «|алыпты» (47%) деген керсеткiшiнен жогары, бул зерттелген сухбаткерлер жиыныны| жалпы жагдайын - созылмалы ауруларга, соны| шшде инсульт|а бейiм сипатта екендiгiн керсетп. Инсульт дамуына эсер ететiн ма|ызды факторларды| бiрi эмоционалды жYЙке жYЙесiнil^ шиеленiсiу, кYЙзелiстер болып табылады. Егер сухбаткерлердщ 43,7% оларды| жумысты| |ызметтер1 кYЙзелiстермен еш|андай байланысы жо| десе, 47,2% ^йзел^тт жагдайлар кей кездерi болып туратынды|тарын атап еттi, 37,5% жумыс орындарында ^йзелктердщ жогары жиЫктерЫ белгiлеп бердi. Жалпы, жумыс орындарында ^йзелктердщ болу мен жиiлiгi туралы сухбаткерлердщ жауаптары осы факторды| инсульт белплершщ кYшеюiне эсер ететiндiгiн куэландырады. Церебральдi инсульт дамуыны| мацыздылыгы аз емес психологиялы| факторына пациенттер емiрiнде аны|талган жеке дара тере| эмоционалды ^йзелктер жатады: жа|ын адамны| |айтыс болуы немесе ауруы -37,2%; жумыстан босатылу- 27,0%; ажырасу - 16,0%; кешу - 19,7%. Сухбаткерлер психологиялы| ^йзелкке тек жа|ын адамны| |айтыс болуы немесе ауруын Гана жат|ызбай, сонымен |атар жумыстан босатылу, ажырасу сия|ты себептердi жат|ызган.

Б1здщ сыр|аттарды| 87,5% жагдайында аны|талган созылмалы ^йзелктщ болуы тура|ты демалысты| болмауынан пайда болады. Кебiнесе, бул ^н тэртiбiн дурыс уйымдастырмаудан, жыл сайынгы е|бек демалысын толы| |олданбаудан болады. Сухбаткерлерден ^йзелктердщ 4 негiзгi тYрi аны|талды: е|бек |ызметЫщ орны бойынша психологиялы| жануялы| жан-жалдар, |ыс|артулар мен жумысссызды| жэне |аржылы| |иынды|тарды, осыларды церебральдi инсульт даму предикторларына жат|ызу керек. Сондай-а| жYрек-|ан тамырлары ауруларыны| даму |аупшщ факторларына шылым шегу де жатады: еркiн фактор жэне енжар шылым шегу. Сухбаткерлердщ жартысынан азы (45,2%) шылым шекпейд^ зерттелген топта шылым шегетшдер 54,8% |урады жэне шылым шегудщ уза| етiлдерi бар (5 жэне одан да кеп жыл). Сонымен |атар, суралгандардыц 67,0% кYнiне 1 данадан 5 данага дейiн темекiнi тартады, 27,3% - ^нЫе темекшщ жарты немесе бiр |орабын тартады, шылым шегудi ба|ыламайтындар - 5,8% (35 адам) |урады. Осылайша, суралгандардыц кебiсi, оларда церебро-васкулярлы ауруларды| бар болуына |арамастан кiшкене мелшердщ езiнде церебральдi инсульт даму |аутн |оздыратын фактор болып табылатын шылымды шегедi. ЖYрек-|ан тамырлары ауруларыны| дамуыны| келесi предикторы ^мдт^ |олдану болып табылады.

Алынган мэл1меттердщ талдауы сауалнамага ^атыс^андардыцбасым квпшiлiгi Ымдтт

пайлатындыгын (72,9%) атап вттi, бул шылым шегетiн пациенттер Yлесiнен 1,5 есе жогары. блеуметпк п^к^р бойынша ^мдтт пайдалану факторы Ымдтт пайдалану в/^р салтына айналган сухбаткерлер арасындагы инсульт ^аутнщ негiзгi факторларыныц бiрi болып табылады.

Сауалнама мэлiметтерi кврсеткендей сухбаткерлердщ тек бесiншi бвлiгi (20,3%) ^нделтт вмiрде диетаны са^тайды, алайда «диетальщ тама^тану» тYсiнiгi ^огамныц тYрлi элеуметтiк топтарында эртYPлi болып келедi жэне ол дiн, улт, элеуметпк-экономикалы^ ерекшелiктермен байланысты. 6р Yшiншi дерлтнде (29,1%) взiнде бар ауруларга ^арамастан диеталыщ тама^тануды устанбайды. Сондай-а^ сухбаткерлердщ 42,0% квбiнесе майлы ет жэне ^уырылган тагамдарды ^олданады. Сауалнама алынган 10,4% ашты жэне туздалган тама^тарды жа^сы квредi. Осылайша, инсульт бойынша жогаргы 1^аут тобындагы пациенттердщ тама^тану мэдениетi твмен деп багаланады. МYмкiн бул дэстYрлi ^аза^ жэне жалпы шыгыс тагам менталитетiмен байланысты болар, алайда айма^тагы элеуметтiк орал тургындар топтарыныц мацызды статистикалыщ децгейш ескерт, тургындар тама^тануына эсер ететiн элеуметпк-экономикалы^ факторларды ескере кету ^ажет.

Сухбаткерлердщ жартысынан квбiнде ^алыпты салма^ аны^талынды, бул олардыц субъективтi багалауымен сэйкес келмейд^ ол бойынша 45,5% вздерЫ артыщ салмагы бар тулгалар ретЫде квредi. Сауалнамага^атысушылардыц жартысынан квбi (67,0%) баспалда^тан квтерiлу кезiнде вздерiнде еншудщ болуын белгiлейдi. Сонымен ^атар: 1 ^абат децгежнде -37,7%; 3 ^абат децгежнде - 38,8%; 5 ^абат децгежнде - 23,5%. Тек 33% сухбаткерлерде жогарыга квтерiлгенде енжу болмайды.

Суралгандардыц тек 18,0% вз денсаулы^тарын са^тап туру Yшiн спортпен, спорттыщ жаттыгулармен белсендi шугылданатындыгын ерекше атап вткен жвн. Сауалнама сухбаткерлершщ квбiсi (82,0%), олардыц iшiнде спорттыщ жаттыгуларды сирек жасайтындар -27,4%, 15,5% - аурудыц кесiрiнен жасай алмайды, 57,0% -спорт^а эуеспп жо^ты^тан, жал^аулы^тан екендiгiн атап втп.

Сауалнама сухбаткерлершщ Yштен екi бвлт хал-жагдайлар мен ауа райы взгеруi арасындагы байланысты

белгiледi : кейде - 44,2%; эр оныншы (9,6%) - жж, тура^ты - 15,2%. Осылайша, цереброваскулярлы аурулары бар пациенттердщ квбiсi метеосезiмтал болып келедк

Анемнездщ жYрек^ан тамырлары ауруларымен кYPДеленуi б^зд^ц зерттеулерiмiздil^ мэлiметтерi бойынша сухбаткерлердщ 40% аны^талды, олардыц iшiнде артериалды гипертония экесiнде 37,8%, анасында 30,0% жэне ем ата-анасында да 32,2% кездескен, бул жYрек-^ан тамырлары патологиясы бойынша ту^ым^уалаушылы^тык бар болуын дэлелдейд^ ол цереброваскулярлы жеткiлiксiздiгi бар ауруларда 1^аут факторларыныц мацыздыларынык бiрi болып табылады.

Артериалды гипертониямен ауыратын пациенттердщ осы жиынынан ауыру уза^тыгы 1-3жыл Yлесi - 38,7%; 3-5 жыл - 32,5%; 5-10жыл - 15,8%; 10 жылдан аса - 7,2%, сухбаткерлердщ 5,8% жа^ын арада Гана артериалды ^ысым туралы бiлдi. Осылайша, сауалнама сухбаткерлершщ 61,5% артериялды гипертония уза^тыгы бойынша инсульт 1^аут жогары пациенттерге жатады (4 жылдан бастап одан да уза^). Суралгандардыц тек 13,7% вздершщ артериалды ^ысымыныц жагдайын ^алыпты деп багалайды. Сухбаткерлердщ жартысынан астамы (53,3%) артриалды ^ысым агымын жиi квтерЫп кететiн жагдайда деп санайды, эр твртЫшм сухбаткер артериалды^ ^ысымдарыныц жж твмендеп кетуiн белгiлеп отыр (25,5%),шамамен 8% вздерЫщ артериалды ^ысымы жагдайы туралы бiлмейдi. Церебральды инсульттыц даму предикторларыныц бiрi ретiнде ^ант диабет жагдайлардыц квбiсiнде аны^талды (54,8%): олардыц iшiнде 14,5% эндокринологта диспансерлiк тркеуде тур, 10,1% инсулингетэуелдi ^ант диабет аны^талды, эр^айсысында ^андагы ^анттыц жогару болуы белгiленiп отыр.

К^орытындылай келе, церебральдi инсульттардыц таралуы негiзiнен вмiр сYPУ салты жэне онымен байланысты 1^аут факторларына тэуелдi екендiгi белплендг артериалды гипертониядан (44,8%), жYрек ауруларынан (37,2%), ^ант диабетiнен (20,5%), ^йзелктерден (56,3%), дененщ артыщ салмагынан (50,6%), шылым шегуден (49,3%), iшiмдiк сусындарды пайдаланудан (34,2%), аз ^озгалысты вмiр салтынан (82%), метеосезiмдiлiктен (59%). 64,7% жагдайда пациенттер осы факторларды 1^аут факторлары ретiнде багаламайды.

6ДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Кулебрас А. Инсульт — острое заболевание,которое можно предотвратить // Журн.неврологии и психиатрии. - 2007. --С.74-76.

2 Информационный бюллетень ВОЗ. 2011. - №310

А.Н. НУРБАКЫТ, Г.М.УТЕУЛИН

Казахский национальный медицинский университет им. С.Д.Асфендиярова Высшая школа общественного здравоохранения МЗ РК

СОЦИОЛОГИЧЕСКОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ ФАКТОРОВ РИСКА МОЗГОВЫХ ИНСУЛЬТОВ

Резюме: В данной статье изучены факторы риска развития мозговых инсультов среди респондентов с применением методов социологического исследования.

Ключевые слова: инсульт, социологическое исследование, факторы риска.

A.N.NURBAKYT, G.M.UTEULIN

Kazakh National Medical University named after S.D. Asfendiyarova Kazakh School of Public Health

SOCIOLOGICAL RESEARCHOF RISK FACTORSOF CEREBRAL STROKES

Resume: Thisarticlestudiedthe risk factorsof cerebral strokesamong the respondentsusing the methods of sociological research. Keywords: stroke, sociological research, risk factors.

УДК 612.347:246.55

Р.Н. ЕСПАЕВА, Т.Б. ДЖЕНАЛАЕВ, Ж.С. АЖМУХАНОВ, Э.М. ХАМЗИНОВА, А.М. ИСКАКОВА

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова Кафедра акушерства и гинекологии №2 ГКП на ПХВ «Родильный дом №2» г.Алматы

АНАЛИЗ ИСТОРИЙ РОДОВ С АКУШЕРСКИМИ КРОВОТЕЧЕНИЯМИ

Цель исследования состояла в оценке качества жизни женщин, перенесших гистерэктомию в связи с массивными акушерскими кровотечениями. Качество жизни оценивалось путем тестирования по шкале NHP - Nottingham Health Profile и визуальной аналоговой шкале (ВАШ). При оценке качества жизни данных женщин в основном страдают такие параметры, как энергичность, эмоциональные реакции, сон и физическая активность. По методике ВАШ более 91% женщин оценивали свое состояние на 2-4.

Ключевые слова: акушерские кровотечения, гистерэктомия, психо-эмоциональное состояние, качество жизни, реабилитация.

Кровотечения во время беременности и родов были и остаются основной проблемой акушерской науки и практики, основной причиной материнской смертности и инвалидизации женщин. Необходимость в экстренной экстирпации матки после кесарева сечения составляет 0,7%, а после родов через естественные родовые пути -0,02%. Основной причиной гистерэктомий во время беременности и родов являются массивные кровотечения [1,2].

По современным представлениям клинический симптомокомплекс, развивающийся после

гистерэктомий с сохранением одного или двух яичников, характеризующийся психовегетативными и

метаболическими нарушениями объединяют в постгистерэктомический синдром (П ГС) [3]. Гистерэктомии подвергается каждая пятая женщина в течение жизни. Наибольшее количество гистерэктомий приходится на наиболее социально-активный период жизни женщин. ПГС резко снижает качество жизни женщины.

Качество жизни больных после гистерэктомии в современных условиях заслуживает особого внимания, так как гистерэктомия способствует нарушению сложных нейроэндокринных взаимоотношений в системе гипоталамус-гипофиз-яичники-кора

надпочечников-щитовидная железа, влияет на кровообращение, лимфатическую систему тазового дна, уродинамику нижних отделов мочевой системы, половую функцию женщины. Среди отдаленных последствий удаления матки превалируют вегетоневрологические расстройства, что связано с изменением психогенного характера или угнетением функции оставленных яичников [3,4]. Целью исследования было проведение анализа особенностей течения беременности и родов у

беременных женщин и родильниц с массивными кровотечениями, исходов для матери и плода, а также частоты, показаний, обоснованности гистерэктомий и определение качества жизни женщины после перенесенной гистерэктомии.

Качество жизни нами оценивалось путем тестирования по шкале NHP - Nottingham health Profile и визуальной аналоговой шкале (ВАШ). NHP - оценивает такие параметры, как энергичность, болевые ощущения, эмоциональные реакции, сон, социальная изоляция и физическая активность в баллах. ВАШ представляет шкалу на противоположных концах которой находятся наименьшее и наибольшее значения изучаемого показателя. Исследуемый пациент должен поставить значение показателя на шкале, который затем выражается в цифровом виде (Очень хорошее самочувствие соответствует цифре - 0, очень плохое -10).

Так, по данным ретроспективного анализа историй родов по Родильному дому №2 за 2012 год было проанализировано 25 историй родов с массивными акушерскими кровотечениями (Таблица 1). Как видно из представленной таблицы, у 28% беременных женщин были спонтанные вагинальные роды в доношенном сроке, в одном случае при массивном атоническом кровотечении при безэффективности консервативного гемостаза и компрессионных швов была произведена экстирпация матки без придатков, общая кровопотеря составила 2400,0 мл, что составило 14% к числу самостоятельных родов. 18 (72%) беременных женщин были родоразрешены путем операции кесарево сечение, из них у 33% преждевременные оперативные роды, у 61% - срочные оперативные роды, в 6% (1 случай) было произведено малое кесарево сечение в 17-18 недель.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.