Научная статья на тему 'ПОМИДОР КУЯСИ'

ПОМИДОР КУЯСИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
86
26
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Помидор зараркунандалари / помидор ҳосилини ҳимоя қилиш / помидор куяси.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Айтбаев Аманбай Курбанбаевич, Сапарниязов Аралбай Женисбаевич, Хасанов Жамшид Давлетбаевич

Помидор куяси зараркунандалари ва унга қарши курашиш усуллари ҳақида мақолада баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биологическим наукам , автор научной работы — Айтбаев Аманбай Курбанбаевич, Сапарниязов Аралбай Женисбаевич, Хасанов Жамшид Давлетбаевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПОМИДОР КУЯСИ»

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No4 2022

ilmiy-uslubiy JumaH

ТТПЛ/ГТ/ГТТПР kVUfll

ПОМИДОР КУЯСИ

#

>

! Я»

Айтбаев Аманбай Курбанбаевич

Усимдикдар карантини ва химояси идмий-тадкикот институти Кораккадпогистон Респубдикаси фидиадининг катта идмий ходими Сапарниязов Аралбай Женисбаевич Усимдикдар карантини ва химояси идмий-тадкикот институти Коракадпогистон Респубдикаси фидиадининг кичик идмий ходими Хасанов Жамшид Давлетбаевич Усимдикдар карантини ва химояси идмий-тадкикот институти ml Коракадпогистон Респубдикаси фидиадининг кичик идмий ходими

https://doi.org/10.5281/zenodo.7249484

Аннотация: Помидор куяси зараркунандадари ва унга карши курашиш усуддари хакида макодада баён этидган.

Калти сузлар: Помидор зараркунандадари, помидор хосидини химоя кидиш, помидор куяси.

*

Бугунги кунда иссикхона ва дада шароитида помидор экинини бир неча турдаги зараркунандадар зарардаб, хосид микдорини камайтириб, унинг сифатини бузмокда. Бундай зараркунандадарга помидор куяси Tuta absoluta

Г

помидор усимдигининг ашаддий кушандаси будиб, экиндарнинг меваси ва баргига жиддий таъсир етказади. Помидор куясининг ватани Жанубий Африка

хисобданиб, Европа, Осиё ва МДХ, давдатдарида хам учрайди. Кападаги 10

миддиметр каттадикда будиб, ипсимон муйдовдарга эга. Одд канотдарида кора догдари бор. Тухуми цидиндрсимон сарик ёки ок-сарик будиб, узундиги 0,36, эни 0,22 миддиметр. Личинкасининг боши корамтир будиб, ёруг жойда яшид рангга айданади. 2 ва 4 ёшдаги дичинкадари пушти рангда. Помидор куяси помидор усимдигининг очик ва ёпик турдаги экинзордарида учрайди. Юкори репродуктив самарадордикка эга хашорат будгандигидан дичинкаси озука топмагунча тинчданмайди. Личинкаси умри давомида 4 та ёшни утайди. Х,аво

_______ ™ ~_________________________ ______ оп ™

харорати ва ташки мухит таъсирига кириб, хашаротнинг яшаш даври 29-38

Ш

кунни ташкид этади. Помидор куяси зарардаган мевадарни патоген микроорганизмдар чиритади. Барг тукимасини зарардайди. Помидор усимдигини турди боскичдарда хусусан, кучат боскичидан хосид етидиш пайтигача зарардайди. Одатда зараркунандани осон аникдаш мумкин. Чунки, у усимдик гуди ва мевадарида ривожданади. Помидор куясининг кападаги

кечадари учади, кундуздари баргдар орасида яшириниб одади. Куянинг ургочи зоти бир йидда жами 300 тагача (уртача 260 та) тухум куяди. Одатда тухум

ы>

ы >

ли*.

... ^¿ТАЮт МА ТАООЮОТЬАЯ

МгЫу-и*4иЫу ]итаН

№4 2022

*

Ы >

куйгандан кейин 4-7 кундан сунг ундан личинкаси (курти) чикади. Помидор тухумларининг тахминан 73% ни баргларга, 21% ни барг томирчалари ва пояларга, 5% ни гулкосабаргларга ва 1% ни меваларга куяди. Курти энди чикканида окиш-саргиш тусли, узунлиги 0,5 мм, боши кора, 2-4-ёшларида нимранг ёки саргиш-яшил тусга киради, 4-15 (уртача 8) кун яшайди ва бу вактда 4-ёш утади. Этилган личинканинг узунлиги 8-9 мм, у ипак ураб, гумбакланади. Гумбакланиши тупрокда ёки усимлик колдиклари орасида, баъзан зарарланган ва уралган барглар устида ипаксимон пилла ичида 10 кун давомида утади. Баргларда говак ичида хам гумбакланиши мумкин.

И>

3 |> *

ЗЙ*

ы > >>

ЩУ

ы>

Я*

ы>

! >5>

Ы)

ж 2\\

Ы >

>>

М >

I > *

Я*

ли* * >

,< >р-

I >ъ

1

3 >4> Я*

гйт

Сунги йилларда дунёда помидор усимлиги зараркунандаларига карши курашда бир катор устувор йуналишлар буйича изланишлар давом этмокда, жумладан: помидорда учрайдиган адвентив тур зараркунандаларнинг биоекологияси, ривожланиш хусусиятлари, уларнинг купайиш омилларига доир тадкикотлар буйича маълумотларни туплаш; экологик хавфсиз булган микробиологик препаратлардан фойдаланиш имкониятларини ошириш ва кенг жорий этиш; турли гурухга мансуб замонавий кимёвий инсектитсидларнинг биологик самарадорлигини аниклаш; сабзавот зараркунандаларига карши курашда уйгунлашган кураш тизимини такомиллаштириш хамда ишлаб чикаришга кенг тадбик этиш кабилардан иборат.

Карши кураш усуллари Феромон туткичлардан мониторинг максадида кулланилганда, Тутасан феромон тузокларида 5-6 дона капалаклар курилганда кимёвий ишлов берилиши керак. Зараркунанда капалакларини нисбатан оддий (арзон) препаратлар (Атилла, Сиперметрин, Карбафос ва. х) ёрдамида кириб ташласа булади, аммо усимликда зараркунанданинг куртлари пайдо булса (барг орасидаги куртни улдириш кийин), энг самарали бошка замонавий дориларни

^н >

4:И ]> ц > >

щ >

Ыз>

3 >>

Ыз> Ш >

ш >

Ц >>>1

Ш> ¡>3*

ы >

Дм.

щ >

ут

я

1й>

-•"¡т^'Ч ¡----г* • ^

239

> > щ > **

' >

ш-

LTALQIN VA ¡TADQIQOTLAR

¡Imiy-uslubiy jumali

№4 2Q22

ишлaтиш тaвсия этилaди, Тaкyми, Kaпито, Kорaген препaрaтлaри билaн ишлов хдр 10-12 кyндa aj^anra оширилaди.

Aдабиётлаp:

1.Ш.Т.Хyжaев О.А.Сyлaймонов Умумий Ba кишлок xyжaлик энтомологиияси xдмдa yЙFyнлaшгaн хдмоя килиш тизимининг aсослaри.

2.http://www.agriculture. uz/filesarchive/Pomidor Kuasi 2017.pdf

3.http://vladam-seeds.com.ua/ru/agronomiya/Tomatnaya-mol-tuta-absoluta/

>4*

Ш

-^fV-iír --^SfV-^ï f.—

240

jW^ У

q ж**

ЩУ>

q щъ >

q

^H >

Ы:>

и*-

q >j#

Ш >

q

j>

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

q

>

Ы >

]>Ж

q ж* q )>si>

|:H> Ы >

q ж**

Ы > q i>í>

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.