CC BY
31
УДК 616.94-022.7:614.47(574)
Пневмококк инфекцияларына карсы вакциналарды ^o^AaHyAaFN казакстандык тэжiрибенiц тиiмдiлiгi
Ж.Б. Бейсенбинова, А.Т. Енсеева, Л.Ж. Темирбаева, А.Э. Эбшкасымова, А.Ж. Есиркепова
С.Ж. Асфендияров атындат Казак ¥лттык медицина университет1
Пневмококк инфекциясы 6yk'im элемде каз1рг1 замант медицинанын взект1 мэселеа болып табылады, вйткен1 онын таралуы, жогары вл1м-ж1т1м кврсетк1ш1 жэне ауыр аскынулардын дамуы квптеген елдерде, онын шнде Казакстанда денсаулык сактау саласына шытндардын артуына ыкпал етт отыр.
ТYйiндi свздер: пневмококк инфекциясы, вакцина, иммундык алдын алу, ¥лттык егу кунтЫбеа, сыркаттанушылык
Крспе
Пневмококк инфекцияларынын езектЫп симптоматсыз тасымалдаудын жоFары децгешжц, S. pneumoniae 75% -ке дешн, непзЫен мектеп жасына дешнп балалар арасында, бастауыш сыныптарда (45% дешн) жэне балалармен б1рге туратын жануяларда (29%) курделене тусед1. Бул ретте тамактын жэне мурын-жуткыншактын транзиттк ес1п-ену1 бала тyFаннан кей1н б1рден басталады жэне 6 аЙFа дешн олардын 76% - ы тасымалдаушылык пайда болады [4]. Б1р жаска дей1нг1 балалар пневмококкты инфекциянын непзп тасымалдаушылары болып табылады. Осылайша, ересектерде тасымалдаудын эдеттег1 жи1л1г1 5-7% болса да, ол балалармен б1рге туратын адамдар арасында 30% - Fа жету1 мумк1н. Пневмокококтык бер1лу жиЫп эскерге шакырылушылар сиякты ересек топтарда тез артады. Балаларда пневмококктардын серотиптерУн, саны жасына карай азаяды, бул табиFи иммундауды б1лд1ред1 жэне егде жас^ы адамдарда пневмоккты инфекциялар, эаресе инвазивт1 инфекциялар жиЫпнщ темендеу1мен катар журед1. Буг1нде пневмококк инфекциясын емдеудщ жалFыз жолы вакцинация болып табылады. Эртурл1 контингенттер уш1н ек1 вакцина колданылады - пневмококк протеин-полисахаридт1 вакцина (ПКВ) жэне пневмококк полисахарид (ПГВ). Эмбебап жаппай вакцинацияны енг1зу 0-5 жас^ы балалар мен пневмокококктарFа жоFары бей1м 65 жастан аскан адамдар ушлн акталFан. Максаты
Ата-аналардын ез балаларын вакцинациялаyFа катынасы жэне егуден бас тартумен байланысты хабардарлыкты баFалаy.
Зерттеу материалдары мен эд1стер1
Сауалнама журпзу, статистикалык ендеу.
Турк1стан облысы, Шымкент каласы Каратау аyданындаFы №3
калалык емханасынын медицина кызметкерлер1нен жэне ата-
аналарынан сауалнама жург1з1лд1. СаyалнамаFа 80 респондент
катысты. Ата-аналардын ез балаларына екпе алудан бас тарту
жаFдайлары суралды.
Казакстан Республикасында, элемжц баска да елдер1нде, пневмококтык инфекция (ПИ) каз1рг1 кездег1 инфектология ¡лЫшн, ен езект1 баFыттарынын б1р1 болып саналады жэне бул келес1 жаFдайларFа байланысты болады:
• ерте жас^ы балалар арасындаFы жоFарFы децгейлк сыркаттанушылык пен ел1м жтмдшктщ болуымен;
• бактерия тасымалдаушылык децгейд1ц жоFары болуымен;
• б i р жаска келген балалар арасында 6-15% дешн, интернаттарда тэрбиеленетЫ балалар арасында-50,7%. Бул керсеткштер балалар мекемелер1не бара бас^ан кезде 85% дей1н арта тусед1.
• Бактерия тасымалдаушы балалар осы инфекциянын резервуары (коры) жэне ересек адамдар уш1н жуктырушы инфекция кез1 саналады.
• St.pneumoniae серотиптерЫн ете кеп болуымен (жалпы саны каз1рп кезде 96-Fа жетт1), олардын ¡шлндеплерУц 10-15 жyыFы кеп жаFдайда адамдардаFы сыркаттанушылыктын этиологиялык агент1 болып саналуымен;
• таралымдаFы пневмококтык серотиптерд1 аныктау осы инфекцияны этиотроптык емдеудег1 дэршерд1 тандаудын маныздылы^ымен жэне пневмококтык вакциналар жасау кез1нде аса кау1пт1 серотиптерд1ц вакцинд1к препараттар курамында болуынын да аса мацызды болуымен (со^ы тезис бойынша толык акпараттар теменде баяндалады).
• Инвазивт1к пневмококтык штаммдар спектрЫ региондар бойынша, наyкастанFандардын жасына карай, колданыслаы антибиотиктерге баланысты эр турл1 болуымен, иммундык тапшылыктын туындауымен (АИТВ-коса), [55] - аталFан факторлар пациенттерде туындайтын патологиялардын ауыр турлерУн, пайда болуына эсер ету1мен;
• St.pneumoniae-нiн антибиотиктерге (пенициллиндерге, макролидтерге, тетрациклинге, котримоксазолFа) тез1мд1л1к жасау каб1лет1мен, эаресе жт орта отит (ЖОО) кезЫде ете кеп колдануымен (40 % пациенттерде).
• Пневмококтык инфекциямен наукастану бойынша кау1п-катер топтаFылардын барль^ына алFашкы профилактикалык шара болып саналатын ен ти1мд1 жэне арзан эдс рет1нде вакцинация жасау керек деп санайды. К,ау1п - катер тобына к1рет1ндер:
• созылмалы обструктивт1 екпе кабынумен (СО0К - ХОБЛ) зардап шегетЫдер;
• аутоиммундык аурулары бар (ревматоидтык артрит, кант диабет1, гломерулонефрит, тиреоидит жэне баска да нозоформалар).
• бауыр циррозымен ауыратындар;
• созылмалы журек-кантамыр ауруларымен (ЖКА), респираторлык жуйе, нефрологиялык аурулармен, наyкастанFандар;
• мушелер жэне т1ндерд1 транцплантациялаудан кешнп (трансплантацияFа дей1н);
• катерл1 1с1ктер аныкталFандар;
• АИТВ - жукты^андар;
• жабык ужымдарда болатындар (балалар ушндегшер, карттар уй1ндег1лер, интернаттаFылар, казармаларда туратын эскерилер);
• ауруханадан тыс болFан аскынулары бар пациенттер, ж1т1 орта отитпен сыркаттанFандар, менингитпен аyырFандар.
• жасы 65 - тен аскан карттар.
Вакцинацияны ен алдымен конъюгизацияланFан «Превенар-
13» препаратымен бастау керек (бул иммундык есте сактау
каб^лн туындату Yшiн жэнe caкlтaндыpFыш као/ютт созу Yшiн кlaжeт. Сонымeн коса «ППВ-23» вакцинасы ap^rnu cepотиптepi кеп пpeпapaтты колдану тактикасын icкe ась^у да
аса манызды болып саналады. Пpeвeнap-13 вакцинасын eнгiзгeннeн кeйiн 8 аптадан сон, «ППВ-23» пpeпapaтын пайдалану кepeк (eH тиiмдi apaкaшыктык 12 ай).
Суpeт 1 - 2015 жылы eкпeдeн бас тap^ушылыкl жaFдaйлapы
Суpeт 2 - 2016 жылы erneAei-i бас тap^ушылыкl жaFдaйлapы
Суpeт 3 - 2017 жылы eкпeдeн бас тap^ушылыкl жaFдaйлapы
fflffi квз1$араста жу!>генде2
Сурет 4 - 2018 жылы екпеден бас тартушылык, жагдайлары
Сурет 5 - 2019 жылы екпе алудан бас тарту жагдайлары
2015 жылы 58 адам екпе алудан бас тарткан. Не ушлн екпе алм^анын сураFанда 35 ата - ана дЫи аFымда журген турFындары екпеден бас тарткан. KlалFан 25 -i туа б^кен ауруларына байланысты бас тарткандар.
2016 жылы 52 адам екпеден бас тарткан сурау нэтижесЫде 30
- ы, дiни аFымдаFы кезкараста журген турFындар екпе алудан бас тарткан. 22 -i, туа жэне журе пайда болFан ауруларына байланысты бас тарткан.
2017 жылы 46 адам екпе алудан бас тарткан олардын 18 -i эр тYрлi туа б^кен ауруларына байланысты бас тарткан. 28 адам
- дЫи кезкарас^ы адамдар кеп жаFдайда екпеден бас тарткан.
2018 жылы 41 адам екпе жасатудан бас тарткан олардын 22 -i туа жэне жYре пайда болFан ауруларFа байланыста екпеден бас тарткан. 19 -i дЫи кезкараста жYрген адамдар.
2019 жылы 35 адам екпеден бас тарткан олардын шЫде 11-i тYрлi ауруларына байланыста екпе жасаудан бас тарткан. 24-i дЫи кезкарастаFы адамдар.
Корытынды жэне нэтижелер
Балалардын пневмокок пневмониясымен, пневмококтык менингитпен аурушылдыFы жэне жт орта отитпен аурушандык керсеткiштерiнiн ^рт темендеуi, сонымен коса инвазивтi пневмококтык пневмониядан кайтыс болFандар санынын эжептеуiр темендеуiнiн басты себебi КР осы инфекцияFа карсы жоспарлы вакцинациянын эсерi екенi дэлелдi. КР-Н профилактикалык екпе жасау ¥лттык кунтобеане 2010 жылы енпзшген пневмококтык инфекцияFа карсы «Превенар-13» вакцинасын кYнделiктi тэжiрибеде колданыска енпзу жэне осы тектi «Синфлорикс-10» препаратымен ауыстырмауды,немесе екеуiн де бiрге пайдалануды тиiмсiз екенi айкын дэлелденген. Пневмококтык инфекцияларFа карсы жоспарлы вакцинацияны («Превенар-13»жэне «Пневмо-23») препараттарын колданып, кауiп-катер тобындаFыларFа эпидемиологиялык керсеткiштерi бойынша екпе жасауды iске асыру халык арасында сыркаттанушылык пен елiм-жiтiмдiлiк керсеткiштерiн кYрт темендеуЫе мYмкiндiк туындатады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Амиреев С. Стандартные определения случаев пневмококковых инфекций: пневмококковой пневмонии, менингита и острого среднего отита // Журнал Инфектологии. - 2017. - Т.9, №1. - С. 28-36.
2 Брико Н.И., Симонова Е.Г., Костинов М. П. И др. Иммунопрофилактика пневмококковых инфекций. Учебно методический комплекс. - М.: 2013. - 9 с.
3 Амиреев С., Куатбаева А.М., Саттаров А.И., Совершенствование Национального календаря профилактических прививок Республики Казахстан // Журнал Инфектологии. - 2015. - Т.7., №2. - С. 49-56.
4 Амиреев С., Ералиева Л.Т., Сегодняшние приоритеты, упущенные возможности и перспективы защиты детей
раннего возраста от имеуноуправляемых инфекций: стратегия внедрения новых вакцин, возникающие проблемы и методология их решения // Журнал Инфектологии. - 2015. - Т.7, №2. - С. 81-85.
5 Амиреев С., Ералиева Л.Т., Вакцинация против пневмококковой инфекции в «Превенар-13» над «Синфлорикс-10», Казахстане: преимущество препарата сравнительный анализ опыта их применения в разных странах // Журнал Инфектологии. - 2017. - Т.9., №3. - С. 52-57.
6 Эмiреев С.Э., Н. Жайыкбаев Колданыстапы иммунизация. - Алматы: 2018. - 97 с.
Ж.Б. Бейсенбинова, А.Т. Енсеева, Л.Ж. Темирбаева, А.Э. Эбшк,асымова, А.Ж. Есиркепова Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова
ЭФФЕКТИВНОСТЬ КАЗАХСТАНСКОГО ОПЫТА ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ВАКЦИН ПРОТИВ ПНЕВМОКОККОВЫХ ИНФЕКЦИЙ
Резюме: Пневмококковая инфекция является актуальной проблемой современной медицины во всем мире, так как ее распространение, показатель высокой смертности и развитие тяжелых осложнений способствуют увеличению расходов на
здравоохранение во многих странах, в том числе и в Казахстане.
Ключевые слова: пневмококковая инфекция, вакцина, иммунопрофилактика, Наицональный календарь прививок, заболеваемость
Z.B. Beisenbinova, A. Yenseyeva, L. Temirbayeva, A.A. Abilkasymova, A. Yessirkepova Asfendiyarov Kazakh National medical university
THE EFFECTIVENESS OF KAZAKHSTAN'S EXPERIENCE IN THE USE OF VACCINES AGAINST PNEUMOCOCCAL INFECTIONS
Resume: Pneumococcal infection is an urgent problem of modern medicine all over the world, since its spread, high mortality rate and the development of severe complications contribute to an
increase in healthcare costs in many countries, including Kazakhstan.
Keywords: pneumococcal infection, vaccine, immunoprophylaxis, national vaccination schedule, incidence
