CC BY
33Scientific Journal Impact Factor
О
PARALLELLIZM VA UNING STILISTIK KO'RINISHI
Kuldasheva Malika Ingliz tili integralashgan kursi№2 kafedrasi o'qituvchisi, O'zbekiston davlat jahon tillari universiteti
Annotatsiya: Zamonaviy jamiyatda aloqa muhim o'rin tutar ekan, parallel konstruktsiyalar nutqda faol qo'llaniladi va ingliz tilini chet tili sifatida o'rganishda ularning assimilyatsiyasi zarurligini belgilaydigan kuchli semantikani qo'llaydi. Ushbu maqola parallellik va uning nutqimizdaggi vazifasini o 'rganib chiqish orqali turli nutq misolida stilistik jihatlari analizi berib o'tiladi.
Kalit so'zlar: parallel konstruktsiyalar, parallelizm, anafora, epistrof, antiteza.
Abstract: While communication plays an important role in modern society, parallel constructions are actively used in speech and use strong semantics that determine the need for their assimilation in the study of English as a foreign language. This article analyzes the stylistic aspects of different speech examples by examining parallelism and its function in our speech.
Keywords: parallel constructions, parallelism, anaphora, epistrophe, antithesis.
Аннотация: В то время как коммуникация играет важную роль в современном обществе, параллельные конструкции активно используются в речи и используют строгую семантику, определяющую необходимость их усвоения при изучении английского языка как иностранного. В данной статье анализируются стилистические аспекты различных речевых примеров, исследуется параллелизм и его функция в нашей речи.
Ключевые слова: параллельные конструкции, параллелизм, анафора, эпистрофа, антитезис.
Tilshunoslikning funktsional stilistik sohasi tadqiqotehilaming e'tiborini tobora ko'proq jalb qilib kelmoqda. Bu hodisa tilning kommunikativ tomoniga bo'lgan qiziqishining umumiy o'sishi bilan bog'liq. Matn lingvistikasining paydo bo'lishi uslubiy tadqiqotlarning yangi yo'nalishlariga asos bo'ldi. Bunda sezilarli rol ekspresiv
PARALLELISM AND ITS STYLISTIC PRESENCE
Kuldasheva Malika Lecturer at the Department of Integrated English Course №2, Uzbekistan State University of World Languages
KIRISH
Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 1 | ISSUE 5
educational, natural and social sciences (~) ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
- sintaksis fenomeniga urg'u beriladi, u xabarga qo'shimcha ma'no va samaradorlikni kiritishga qodir.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Parallelizm - bu gapning ikki yoki undan ortiq elementlari (yoki jumlalar qatori) bir xil grammatik tuzilishga ega bo'lgan nutq figurasi. Ushbu "parallel" elementlardan til ritmini kuchaytirish yoki taqqoslash, ta'kidlash yoki g'oyani ishlab chiqish uchun foydalanish mumkin. Quyidagi taniqli naql parallellikning bir misoli: "Insonga baliq bering, siz uni bir kun boqasiz. Odamni baliq ovlashga o'rgating va siz uni bir umr boqqan bo'lasiz". Birinchi va ikkinchi jumlalarning grammatik tuzilmalari bir-biriga parallel. Parallellik haqida ba'zi qo'shimcha tafsilotlar:
• Parallelizm "birinchi X, ikkinchisi Y, uchinchisi Z" kabi ro'yxatni yozishda grammatik jihatdan o'xshash elementlarni tanlash kabi oddiy bo'lishi mumkin.
• Ba'zi hollarda parallellik so'zlarning aniq takrorlanishini o'z ichiga oladi, ammo parallellik ta'rifiga mos kelish uchun faqat grammatik elementlarning takrorlanishi talab etiladi.
• Parallelizm ibroniy va O'rta Sharq she'riyatining taniqli xususiyati bo'lib, u Muqaddas Kitobning Eski va Yangi Ahdlarida tez-tez uchraydi. Uning bir necha turlari mavjud:
Grammatikadagi parallellik. Grammatikada parallellik - o'xshash kontekstdagi grammatik elementlardan foydalanish - masalan, ro'yxat tuzishda -tabiiy ravishda aytiladigan gaplarni keltirib chiqaradigan tamoyil. Quyidagi jumlalar to'plamida birinchi versiya parallel, ikkinchisi esa yo'q. Parallelizmsiz misollar qanday qilib noqulay va biroz chalkash ekanligiga e'tibor bering. Ushbu birinchi jumla uchta parallel ismlarning ro'yxatini o'z ichiga oladi, ikkinchisi esa ikkita ismni fe'l bilan birlashtiradi.
• Parallellik mavud: Their son loved playing chess, video games, and soccer.
• Parallellik mavjud emas: Their son loved chess, video games, and to play soccer.
Ikkinchi jumla to'plamida birinchisi parallel sifatlarni o'z ichiga olgan bo'lsa, ikkinchisi ikkita sifatni fe'l bilan birlashtiradi.
• Parallellik mavjud (sifatlar): The Bach Sonata was beautiful, moving, and inspiring.
• Parallellik mavjud emas: The Bach Sonata was beautiful, moving, and it inspired.
Scientific Journal Impact Factor
O
Ritorika va adabiyotdagi parallellik. Parallelizmning qat'iy grammatik nuqtai nazaridan farqli o'laroq, ritorika va adabiyotda parallelizm nafaqat yoqimli va grammatik jumla tuzilishini yaratish bilan kifoyalanishi mumkin. Yozuvchilar bir gramm ichida yoki kengroq qilib, xatboshidagi turli xil jumlalar orasida va orasida parallel grammatik elementlardan foydalanadilar: g'oyalarni yoki mavzularni ta'kidlash, aloqalarni taklif qilish yoki qarama-qarshiliklarni ta'kidlash uchun, bularning barchasi ularning ifoda tuzilishiga ritm qo'shadi.
Parallellik va nutq vositasi. Parallelizm o'zi nutq figurasi bo'lsa-da, uni bir qator turli xil nutq figuralarining o'ziga xos "soyabon" toifasi sifatida ham ko'rish mumkin. Boshqacha qilib aytganda: parallellikdan ma'lum usullarda foydalanadigan bir qator nutq figuralari mavjud. Ushbu boshqa atamalar nimani anglatishini bilish foydalidir, chunki texnik jihatdan ular parallellikning o'ziga xos turlari xisoblanadi.
Parallelizm va antiteziya. Parallelizmdan tez-tez foydalanadigan adabiy vositalardan biri antitezisdir. Antitezalarda gapning ikkita elementi bir-biridan farqli ravishda joylashtirilgan bo'lib, yozuvchi g'oyalarni parallel holatga qo'yganda, bu qarama-qarshilik aniqroq ko'rinadi. Nil Armstrong 1969 yilda insoniyat tarixida birinchi marta oy sathiga chiqqanda, uning jumlasining ikkinchi yarmida parallellikdan foydalanib, o'zining "kichik pog'onasi" va bu pog'ona aks etgan "gigant pog'ona" o'rtasidagi ziddiyatni ta'kidlab, parallellik bilan antitezni qo'llagan.
"That's one small step for a man, one giant leap for mankind"
Parallelizm va anafora. Parallellikning yana bir o'ziga xos turi - anafora. Ushbu nutq figurasi ketma-ket jumlalar yoki iboralar boshida kamida bitta so'zni takrorlashni o'z ichiga oladi. Ikkinchi Jahon urushi paytida Uinston Cherchillning eng mashhur nutqlaridan birida u anaforadan hayajonli va mohirona tarzda foydalanadi: "We shall fight in France, we shall fight on the seas and oceans, we shall fight with growing confidence and growing strength in the air, we shall defend our island, whatever the cost may be. We shall fight on the beaches, we shall fight on the landing grounds, we shall fight in the fields and in the streets, we shall fight in the hills; we shall never surrender..."
Cherchillning nutqidagi ushbu paralellikda anafora toifasiga kirmaydigan parallellikning boshqa qo'llanishlari ham mavjud. Cherchill nomlagan turli xil joylar ("plyajlarda ... qo'nish maydonchalarida ... dalalarda va ko'chalarda ... tepaliklarda") ularning grammatik o'xshashligi orqali parallellik hosil qilingan.
Parallelizm va asyndeton. Asyndetonda ma'lum bir maromni yaratish uchun jumla qismlari o'rtasida birlashma ("and") tushirib qoldiriladi. Ko'pincha, bu parallellik tufayli amalga oshiriladi, bu o'quvchiga jumla ma'nosini (texnik)
Scientific Journal Impact Factor
o
grammatik jihatdan to'g'ri bo'lmagan taqdirda ham izohlashga yordam beradi. Yulius Tsezarning Zela jangidagi g'alabasidan keyin Senatda aytgan mashhur balandparvoz nutqida asyndetondan foydalanadi, chunki oxirgi banddan oldin "and" bog'lovchilarini chiqarib tashlagan.
"I came, I saw, I conquered "
Texnik jihatdan "and" ning ishlatilmasligi jumlani "vergul qo'shish" misoliga aylantiradi, bu grammatik jihatdan to'g'ri tuzilmagan, ammo parallellik ma'no paydo bo'lishiga imkon beradi va yoqimli ritm hosil qiladi.
Parallelizm va epistrof. Epistrof - bu anaforaning teskarisi. Keyingi iboralar boshida takrorlangan so'z (lar) o'rniga epistrof ketma-ket iboralar oxirida so'zlarni takrorlashni o'z ichiga oladi. Avraam Linkoln Gettisburgdagi Murojaatida Ittifoq "xalq tomonidan, xalq tomonidan, xalq uchun" hukumatini himoya qilish uchun kurashayotganini e'lon qilganida epistrofni ishlatgan. Shunga qaramay, bu epistrofiya bilan bir qatorda parallelizmning namunasidir, chunki epistrofiya shunchaki parallellikning o'ziga xos turi.
Parallellizmdan ko'p hollarda badiiy asarlarda, she'riyat va siyosiy nutqlarda ishlatiladi. Parallelizmga misollar: Prezident John F. Kennedining inauguratsiya nutqidagi parallellik
Prezident sifatida Amerika jamoatchiligiga birinchi nutqida John F.Kennedi Amerika Qo'shma Shtatlarining butun dunyo bo'ylab erkinligini himoya qilish uchun har qanday qiyinchiliklarga bardosh berishligi to'g'risida aniq xabar yubordi. Faqat shu bitta jumla ichida u parallellikni bir nechta joylarda ishlatadi, ulardan ikkitasini antiteza sifatida tasniflash mumkin.
"Let every nation know, whether it wishes us well or ill, that we shall pay any price, bear any burden, meet any hardship, support any friend, oppose any foe to assure the survival and the success of liberty"
O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning o'qituvchilar va murabbiylar kuni munosabati bilan tantanali marosimdagi nutqida ham parallellikni ko'rish mumkin.
"The rich scientific and cultural heritage of our people, ancient scripts and inscriptions, priceless architectural monuments, rare manuscripts, various artifacts are suggestive of the deep roots to three thousand years of history of our statehood"
Sheriyatdagi parallellik namunalari. Parallelizm - ko'plab she'r va qo'shiqlarning odatiy xususiyatiga kiradi. Qo'shiq mualliflari ritmni yaratish va g'oyalarni bir-biriga bog'lash uchun parallellikdan foydalanadilar. Misol uchun, "The Animals" tomonidan mashhur bo'lgan Amerikaning janubidagi ushbu an'anaviy xalq
Scientific Journal Impact Factor
o
qo'shig'ida parallellik qo'shiqchining fonini tasvirlaydi, shu bilan birga onasining halol kasbini va otasining vijdonsiz kasbini (gamblin) deb taqqoslaydi: My mother was a tailor She sewed my new blue jeans My father was a gamblin' man Down in New Orleans.
Ushbu aloqalarning talqini va ularning bir-biri bilan munosabati birlashuvning asosi bo'lgan semantik munosabatlar ekanligini bildiradi. Parallelikdan habardorlik yosh yozuvchilarga yozma, og'zaki nutqlarini o'stirishda va yangidan yangi asarlar yaratishda qo'l keladi.
1. Larson, Mildred, L. 1984. Meaning based Translation. USA: University Press of America.
2. Leech, G.N. 1979, Semantics. Auxland: Pengin Books.
3. Palmer, I.R. 1981, Semantics, Cambridge University Press.
4. Schirova IA., Goncharova Е.А. Text multidimensionality: comprehension and interpretation: St-P.
5. Cameron D. PM David Cameron's EU speech . URL: http://www.bbc.com/news/ uk-politics-21157378 5. Hague W. MP The Foreign Secretary The Rt Hon Speech at the Annual Dinner of the CBI16th May 2012. URL: http://www.youtube.com/watch?v=Vn3MzEFd0Ow.
XULOSA
REFERENCES
