Научная статья на тему 'ПАХТА ДАЛАЛАРИ ЧЕТЛАРИДА ЖОЙЛАШТИРИЛГАН АСАЛАРИ ОИЛАЛАРИДАН СУНЪИЙ УСУЛДА ОНА АСАЛАРИ ЕТИШТИРИШ ВА УРУҒЛАНТИРИШ'

ПАХТА ДАЛАЛАРИ ЧЕТЛАРИДА ЖОЙЛАШТИРИЛГАН АСАЛАРИ ОИЛАЛАРИДАН СУНЪИЙ УСУЛДА ОНА АСАЛАРИ ЕТИШТИРИШ ВА УРУҒЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
1
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Она асалари / эркак асалари / жинсий суюқлик оталик оилалари / шприс / трубка / карбонат ангидрид (СО2) / нуклеус / личинка / оналик оила / мум косачалари / шпател / курракча / пайвандлаш рамкаси / тарбияловчи.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Тўраев О. С., Жўраева Д. Р., Ахмедов Т. П., Собирхонов А. С.

Мақолада пахта далалари четларида жойлаштирилган асалари оилаларида дала шароитида сунъий усулда она асалари етиштириш ва уларни сунъий усулда уруғлантириш жараёнлари тўғрисида маълумотлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям , автор научной работы — Тўраев О. С., Жўраева Д. Р., Ахмедов Т. П., Собирхонов А. С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПАХТА ДАЛАЛАРИ ЧЕТЛАРИДА ЖОЙЛАШТИРИЛГАН АСАЛАРИ ОИЛАЛАРИДАН СУНЪИЙ УСУЛДА ОНА АСАЛАРИ ЕТИШТИРИШ ВА УРУҒЛАНТИРИШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE

"ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" _SEPTEMBER 26-27, 2024_

ПАХТА ДАЛАЛАРИ ЧЕТЛАРИДА ЖОЙЛАШТИРИЛГАН АСАЛАРИ ОИЛАЛАРИДАН СУНЪИЙ УСУЛДА ОНА АСАЛАРИ ЕТИШТИРИШ ВА УРУГЛАНТИРИШ

1Тураев О.С, 2Жураева Д.Р, 3Ахмедов Т.П, 4Собирхонов А.С

1'2'3'4Чорвачилик ва паррандачилик илмий-тадкикот института илмий ходимлари

https://doi.org/10.5281/zenodo.13856268

Анцотация. Мацолада пахта далалари четларида жойлаштирилган асалари оилаларида дала шароитида сунъий усулда она асалари етиштириш ва уларни сунъий усулда уруглантириш жараёнлари тугрисида маълумотлар келтирилган.

Калит сузлар: Она асалари, эркак асалари, жинсий суюцлик оталик оилалари, шприс, трубка, карбонат ангидрид (СО2), нуклеус, личинка, оналик оила, мум косачалари, шпател, курракча, пайвандлаш рамкаси, тарбияловчи.

Аннотация. В статье приведены сведения об искусственном разведении пчелиных маток и их искусственном осеменении в полевых условиях в пчелиных семьях, размещенных по краям хлопковых полей.

Ключевые слова: пчелиная матка, самец, половая жидкость, отцовской семьи, шприц, трубка, углекислый газ (СО2), нуклеус, личинка, маточная семья, восковые мисочки, лопаточка, расплодная привовочная рамка, семья воспитательная.

Abstract. The article provides information on the artificial breeding of queen bees and their artificial insemination in field conditions in bee families placed on the edges of cotton fields.

Keywords: Queen bee, male bee, sex fluid paternity families, syringe, tube, carbon dioxide (СО 2), nucleus, larva, queen family wax cups, spatula, brood welding frame, breeder.

Мавзунинг долзарблиги: Узбекистан Республикасининг иклим шароити асалари оиласини ривожлантириш жуда кулайдир. Шунинг учун хам давлатимиз бу ишларни амалга оширишга катта этибор бермокда. Республикамиз иклим шароитида эрта бахордан бошлаб сунъий усулда она асалари етиштириб, уларни кушни давлатларга ва республикамизнинг эхтиёжини кондириш максадида, куплаб она асалари етиштириш мумкин. Она асалари балогат ёшига етгандан сунг, у табий равишда эркак асалари билан факатгина очик хдвода учрашиб, уругланиб кайтади. Унинг ана шу хусусияти назорат килиб булмаслиги учун асаларичиликда селекция-наслчилик ишларини олиб боришни анча кийинлаштиради. Шу максадда, она асаларини сунъий усулда уруглантириш ишларини дала шароитида, пахтачилик худудларида утказишни тажриба асосида урганишни максад килиб олдик.

Пахта далаларини четларидаги буш майдончаларда жойлаштирилган асалари оилаларидан сунъий усулда она асалари етиштириш учун олдиндан оналик яьни личинкалар олинадиган асалари оилалари танлаб олинди ва улар даврий равишда шакар шарбати билан озиклантириб турилди. Шу давр ичида суньий усулда она асалари етиштириш учун мум косачалари, курракча, асалари сути, пайвандлаш рамкалари ва тоза сув тайёрлаб куйилди. [1.2]

Шунингдек, энг яхши кучли асалари оилаларидан тарбияловчи асалари оиласи тайёрлаб куйилди. Бундай оилаларни етим килиш учун, уларни онаси бир кун олдин олиб куйилди. Тарбияловчи асалари оиласи бу даврда етимлигини сезгач, уларга бир кунлик личинкалар олиб утказилган пайвандлаш рамкалари уянинг уртасига бериб чикилди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" _SEPTEMBER 26-27, 2024_

Тарбияловчи асалари оилалари кун ора 250-300 гр.дан оксилли озукалар билан озиклантириб куйилди.[ 4.5]

Она асаларининг сунъий усулда уруглантириш учун олдиндан етарли микдорда она асалари етиштириш лозим. Шу максадда, сунъий усулда она асалари керакли микдорда етиштирилди.

Бу тугридаги маълумотлар куйидаги 1-жадвалда келтирилган.

1-жадвал

Она асалари етиштиришда личинкаларни кабул килиниши (дона)

Кунлар Личинка берилди ^абул килинди % х,исобида

1-кун 84 71 84,5

2-кун 78 66 84,6

3-кун 86 69 80,2

1-жадвал маълумотларидан куринадики, пахта далалари четларида ташкил этилган сунъий усулда она асалари етиштириш ишларида биринчи кунда тарбияловчи асалари оилаларига 84 та бир кунлик асалари личинкалари берилди. Улардан 71 таси кабул килинди ёки 84,5% ни ташкил этди. Худди шундай, иккинчи кунда 78 та бир кунлик асалари личинкалари берилган булса, улардан 66 таси кабул килинди ёки бу 84,6% ни ташкил этди. Учинчи кунда эса 86 та бир кунлик личинкалар берилган булса, улардан 69 таси кабул килинди ёки бу 80,2% ни ташкил этганлиги аникланди.

Пахта далалари четларида сунъий усулда етиштирилган она асаларилар етилгандан сунг, энг сифатлиси яхшилари саралаб олинди ва улар 10 -12 кун давр ичида етилиб, балогат ёшига етгандан сунг, уларни сунъий усулда уруглантириш учун олиб куйилди.

Шу даврда оталик асалари оилалари танлаб олинди ва улардан етиштирилган эркак асаларилар ажратиб олинди. Бу тугрисидаги маълумотлар куйидаги 2-жадвалда келтирилган.

2-жадвал

Эркак асаларилар вазни (мг)

Кунлар n lim X±Sx Cv, %

5-7 кунлик 10 231-244 237,5±31,4 31,4

9-10 кунлик 10 239-248 243,±33,1 29,5

12-14 кунлик 10 233-245 239,0±30,4 30,4

2-жадвал маьлумотларидан куринадики , эркак асалари вазни дастлабки 5-7 кунлик ёшга нисбатан 9-10 кунлик даврга келиб 6 мг га ошган, 12-14 кунлик ёшга нисбатан эса 1,5 мг га ошганилиги аникланди. Бу эса эркак асалари вазни ошганлиги билан, уларга жинсий суюклик зах,ираси ошганлиги дарак беради.

Она асалари суньий усулда уруFлантириш

2024 йил март ойида эркак асаларини етишириш учун энг яхши оталик асалари оилалари танлаб олинди ва бундай асалари оилалари даврий равишда оксилли озукалар билан озиклантириб турилди. Сунъий усулда она асалари етиштиришда бир ой олдин эркак асалари етиштириш лозим. 2024 йил апрель ойининг охирида сунъий усулда она асалари етиштириш ишлари бошлаб юборилди. Май ойининг дастлабки кунларида етарли микдорда сунъий усулда она асалари етиштирилди. Уларни балогат ёшига етгунча 10-14 кун керак эди. Шу даврда она асаларини парвариш килинди, улар оксилли озукалар билан озиклантириб турилди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" SEPTEMBER 26-27, 2024

Эркак асаларини вазнини кунлик узгариб туриши тугрисидаги маьлумотларни 1-расмдан хам куриш мумкин.

1-расм. Эркак асаларини вазнининг кунлик узгариб туриши.

1-расм маьлумотларидан куриш мумкинки, асалари уясида улгайган эркак асаларининг вазни, улар яшаш жихатдан балогатга етгунча доим узгариб борган ва балогатга етгач 12-14 кунлик даврда, унинг вазни 243,5 мг.га етганлигини куришингиз мумкин. Эркак асаларининг вазни ошган сари, унинг хамма аъзолари яхши ривожланаётганлигини курсатиб берадиган асосий белгидир. Бундай эркак асаларидан сперма суюклиги, бошка енгил вазндаги эркак асаларига нисбатан анча куп булиши кузатилган ва уларни суньий уруглантириш учун тайёрлаб куйилди.

Шу максада, она асаларини суньий усулда уруглантириш учун, биринчи новбатда, суньий усулда уруглантирилган аппаратларни барча кисмларини дезинфекция килинди, бунда спиртли эритмали сув ва дистирланган сувдан фойдаланилди. Эркак асаларини сперма суюклигини олиш учун жинсий жихатдан етилган эркак асаларилар танлаб олинди.

Эркак асаларининг корин кисмини сикиб, секингина унинг орка корин кисмидаги сперма халтачаси чикарилиб, ундан махсус шприц ёрдамида сперма суюклиги тортиб олинди. Она асаларини суньий усулда уруглантириш учун она асаларини насли, унга мос булган махсус трубкалар танлаб олинди. Турбкачага она асалари жойлаштирилиб, уни карбанат ангидрит (СО2) гази ёрдамида хушсизлантирилди. Штативга жойлаштирилган она асаларини жинсий аъзолари илмоглар ёрдамида очилиб, эркак асаларини сперма суюклиги билан уруглантирилди.

Уруглантириган она асалари штативдан олинди ва махсус кафасчаларда иссик хонада сакланди, кейинчалик уларни кичик оилаларига (уячаларга) нуксусларга куйиб юборилди ва бундай кичик асалари оилалари она асаларини яхши ва тез кабул килди. Суньий усулда уруглантирилган она асаларилар тугрисидаги маълумотларни куйидаги 3-жадвалда куришингиз мумкин.

3-жадвал

Суньий усулда уруFлантирилган она асаларилар

^нлар n lim X±Sx Cv,%

Биринчи кун 83 60-98 83,0*15, 22,4

Иккинчи кун 92 86-99 92,5* 28,5

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" SEPTEMBER 26-27, 2024

Yhhhhh KyH 92 72-112 92,0*19,8 26,

3-:®agBan MabnyMOTnapugaH Kypum MyMKHHKH , 2024 Hun Man OHuga HaTH^acu 270 Ta OHa acanapu cyHbuH ycynga ypyrnaHTupum ynyH TaHëpnaHgu. fflyHgaH 3 Ta OHa acanapu KHHKHHa ^a^Mga GynraHnuru caGaGnu, ynap ypyrnaHTHpunMagH. BupuHHH KyHga 83 Ta, hkkhhhh KyHga 92 Ta, Ba yHHHHH KyHga эca 92 Ta, saMH 267 Ta OHa acanapu cyHbuH ycynga cu^aTnu ypyrnaHTHpungH.

CyHbHH ypyrnaHTHpHnraH OHa acanapu KyHnHK TyxyM KyHumu ypraHuG HHKungu GupuHHH KyHgaH OHa acanapH TyxyM KyHumHH GOmnaMagu. Ta^puGanap gaBpuga hkhhhh KyHga 29 Ta OHa acanapH ypTana 72,5 TagaH TyxyM KyHHmH KyHaHTupgu yHHHHH KyHga OHa acanapHnap 135,5 TagaH TyxyM KyHraH Gynca, KeHuHru KyHnapga 765,5 Tara eTgu Ba myHgaH cyHr OHa acanapHHHHr KyHnHK TyxyM KyHHmH KypcaTKHHnapu opthG GOpHmH Ky3aTHngu.

HaTH^aga, TagKHKOTnap gaBpuga 267 Ta OHa acanapu cyHbuH ycynga ypyrnaHTupunraHgaH cyHr, 267 Ta OHa acanapHHHHr 258 Tacu axmu ypyrnaHraH Ba 2 KyHgaH cyHr, ynap TyxyM KyHumra KupumraH. 9 Ta OHa acanapu cH$aTCH3 GynraHnuru ynyH ynap axmu ypyrnaHMaraH Ba ynapHH apOKcrora HHKapuG, HyK KunuHgu. By aHHaH 3,48% hh TamKHn этagн. CyHbHH ycynga ypyrnaHTupunraH OHa acanapunapHHHr KyHnHK TyxyM KyHumu Tyrpcugaru MatnyMOTnapHH KyHugaru 4-^agBangaH xaM KypumHHrH3 MyMKHH.

4-^agBan

CyHbHH ycynga ypyFnaHTHnraH OHa acanapHHHHr KyHnHK TyxyM KyHHmH (goHa)

KyHnap YpFnaHTHpHnraH OHa acanapH cohh YpyFnaTHpHnraH OHa acanapHHHHr KyHnHK TyxyM KyHHmH

Lim X±Sx Cv%

Hkkhhhh KyH 29 67-78 72,5 21,4

Yhhhhh KyH 58 120-150 135,0 25,5

BemHHHH KyH 62 581-950 765,5 28,4

4-^agBan MabnyMOTnapugaH xynOca Kunum MyMKHHKH, cyHbHH ycynga ypyrnaHTupunraH OHa acanapunap, y3HHH KyHnHK TyxyM KyHumuHH KyHcaHuH OmupuG GOpraH. ^acTnaGKH KyHga, ynap Gup KyHga ypTana 72,5 gOHa TyxyM KyHraH Gynca Gy KypcaTKHH yHyHHH KyHga 135,0 Tara OmraH ëKH gacTnaGKH KyHgaH 62,5 Tara Kyn GynraH, ëKH Gy 180,0% hh TamKHn этagн. BemHHHH KyHga эca TyxyM KyHum aHHa MHKgOpga OmuG, ypTana 765,5 Tara eTraH. By KypcaTKHH yHHHHH KyHra HucGaTaH 630,5 Tara OmraH, ëKH Gy 56,6% hh TamKHn этмoкga. Xyggu myHgaH cyHbHH ycynga ypyrnaHTupunraH OHa acanapHHHHr KyHnHK TyxyM KyHumu gapa^acuHH KyHugaru 2- pacMgaH xaM KypumHHrH3 MyMKHH.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL PROBLEMS OF LIVESTOCK DEVELOPMENT, MODERN METHODS AND

DEVELOPMENT PROSPECTS" SEPTEMBER 26-27, 2024

Иккинчи кун Учинчи кун Бешинчи кун

2-расм. Суньий усулда уруFлантирилган она асаларининг бир кунлик тухум куйиш

2-расм маълумотларидан куриняптики сунъий усулда уруглантирилган она асаларилар биринчи кунидан тухум куйилмаган булсада, аммо иккинчи кунда, улар уртача 72,5 та уруг куйган ва шундан сунг, кейинги кунларда она асалариларни кунлик тухум куйишини муттасил ошириб борган ва бешинчи кунда 765,5 тага етганлигини куришингиз мумкин.

Хулоса: Она асалариларни сунъий усулда уруглантириш учун балогат ёшига еткандан сунг 12-14 кун даврда жинсий жихдтдан тулик етилган давр булиб, 13-15 кунлик даврда, уларнинг жинсий етилганлиги аникланди. Сунъий усулда уруглантирлган она асаларилар иккинчи кундан бошлаб оз микдорда ва сунгги кунлардан бошлаб эса кунлик тухум куйишини муттасил ошириб борганлиги аникланди.

REFERENCES

1. Богомолов К.В, Борадачаев А.В. Инструментальное осеменение пчеленых маток в про: ж Пгеловедство, 2016, №9с. 10-11.

2. Галкина Г.А., Кадара С.А. Вожное звено технологической цепи искусственного осмениня ж. Пчеловодство, 2015, № 6, ст. 12-14.

3. Меркурьева Е.К. Биометрия в селекции и генетике сельескохозяйственных животнъх. Москва "Колос", 1983

4. Тураев О.С., Мавлонов С.М., Ахмедов Т.П., Эшдавлатов О.З., ^ахрамонов Б.А. Она асаларинг сунъий усулда уруглантириш даврида санитария-гигеиния коидалари. "Аграр сохасини баркарор ривожлантиришга фан, таълим ва ишлаб чикариш интеграцияси илмий-амалий конференцияси" материаллари туплаш. Тошкент, 2020, 1327-1329 бетлар.

5. Тураев О.С. Мавлонов, С.И. ^ахрамонов, Б.И.Эшдалотов, О.З. ^улдашева, Ф.Х. Ахмедов Т.П. Узбекистон шароитида она асаларини сунъий усулда уруглантириш истикболлари" Республикада чорвачиликни Илмий-амалий конференция материаллари Тошкент, 2019, 251-255 бетлар.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.