CC BY
83INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 2, 2022
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
O'ZBEK XALQ MAQOLLARI VA KOREYS XALQ MAQOLLARINING
TARBIYAVIY AHAMIYATI
Zamona Xudoyberdiyeva Saloxiddinovna
Samarqand viloyati Samarqand davlat chet tillari instituti Sharq tillari fakulteti Uzoq Sharq tillari kafedrasi o'qituvchisi
Madaminova Munisa Qobiljon qizi
Samarqand viloyati Samarqand davlat chet tillari instituti Sharq tillari fakulteti Koreys tili yo'nalishi 1-kurs talabasi
Annotatsiya: Ushbu maqolada o'zbek va koreys tilidagi maqollarining tarbiyaviy ahamiyati haqida fikr mulohaza va millatlararo tarbiyaning o'xshashlik va farqli jihatlari ko'rib chiqiladi.
Kalit so'zlar: o'zbek tili, koreys tili, maqol, tarbiya, janr, ma'no, tarjima, folklorshunoslik
EDUCATIONAL IMPORTANCE OF UZBEK FOLK PROVERBS AND KOREAN
FOLK PROVERBS
Zamona Khudoyberdiyeva Saloxiddinovna
Teacher of the chair of the Far Oriental languages at the Faculty of Oriental Languages of
the Samarkand State Institute of Foreign Languages, Samarkand region
Madaminova Munisa Qobiljon qizi
1-group student of the Korean language at Faculty of Oriental Languages of the Samarkand State Institute of Foreign Languages, Samarkand region
Abstract: In this Article is discussed educational importance of Uzbek and Korean proverbs and comparison of cultural education.
Keywords: Uzbek language, English, proverb, education, genre, meaning, translation,folklore
УЗБЕКСКИЕ НАРОДНЫЕ ПОСЛОВИЦЫ И КОРЕЙСКИЕ НАРОДНЫЕ ПОСЛОВИЦЫ ОБРАЗОВА ТЕЛЬНОЕ ЗНА ЧЕНИЕ
https://doi.ors/10.5281/zenodo.7315672
Замона Худойбердиева Салохиддиновна
JOl 1RNA L-RESEA RCHS. СОМ
I
195
NOVEMBER, 2022 ^
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 2, 2022
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Самаркандский государственный институт иностранных языков преподаватель кафедры дальневосточных языков, факультета восточных языков
Мадаминова Муниса Кобилжон кызы Самаркандский государственный институт иностранных языков студентка корейского языка 1-курса на факультете восточных языков.
Аннотация: В данной статье рассматривается воспитательное значение узбекских и корейских сочинений, а также рассматриваются сходства и различия межнационального воспитания.
Ключевые слова: узбекский, корейский, пословица, образование, жанр, смысл, перевод,фольклор
KIRISH
Maqol — xalq og'zaki ijodi janri; qisqa va lo'nda, obrazli, grammatik va mantiqiy tugal ma'noli hikmatli ibora, chuqur mazmunli janr. Muayyan ritmik shaklga ega. Maqollarda avlod-ajdodlarning hayotiy tajribalari, jamiyatga munosabati, tarixi, ruhiy holati, etik va estetik tuy-g'ulari, ijobiy fazilatlari mujassamlashgan. Asrlar mobaynida xalq orasida sayqallanib, ixcham va sodda poetik shaklga kelgan. Har bir tilimiz ko'rkini, nutqimiz nafosatini, aql-farosat va tafak-kurimiz mantiqini hayratomuz bir qudrat bilan namoyish etgan va eta oladigan bunday badiiyat qatralari xalqimizning ko'p asrlik hayotiy tajribalari va maishiy turmush tarzining bamisoli bir oynasidir. Bu badiiy oynada uning hayotga, tabiatga, inson, oila va jamiyatga munosabati, ijtimoiysiyosiy, ma'naviy-ma'rifiy, axloqiy-estetik va falsafiyi qarashlari, qisqasi, o'zi va o'zligi to'la namoyon bo'lgandir. Shuning uchun ham maqollar g'oyatda keng tarqalgan bo'lib,asrlar davomida jonli so'zlashuv va o'zaro nutqiy munosabatlarda, badiiy, tarixiy va ilmiy asarlarda, siyosiy va publitsistik adabiyotda doimiy ravishda qo'llanilib kelgan va qo'llanmoqda.
METODOLOGIYA
Yillararo, davrlararo ularning yangilari yaratilib turgan, eskilarining — jonli muomalada, tilda mavjudlarining ma'no doirasi kengayib yoki torayib borgan. Hatto ularning muayyan qismi unutilib ketgan. Maqollar ko'p asrlik hayotiy tajribalar, doimiy kundalik kuzatishlar xulosasini tugal fikr tarzida qat'iy qutbiylikda ifodalar ekan, ularda har bir so'zning ma'no xilma-xilligi, iboralarning turg'unligi, shakliy barqarorlik ustunlik qiladi. Ammo qo'llanish o'rniga qarab ularning ma'no doirasi doimiy ravishda kengayib boradi. Shuning uchun ham maqoldagi har bir so'zga alohida e'tibor berish kerak. Ularda shunday so'zlar borki, bu so'zlar tarixan butunlay boshqa ma'nolarni anglatgan. Bundan tashqari har bir millatning o'z diniy e'tiqodi, yashash uslubi, madaniyati, dunyoqarashi borki, ular folklorshunoslikda o'rganiladigan maqollarda qisman o'z aksini topadi.Millatni madaniyatini, xalqning o'zligini milliy qadriyatlarini ko'rsatuvchi, ifodalovchi omillardan biri bu shu xalqqagina xos bo'lgan xalq og'zaki ijodidir. Xalq og'zaki ijodining takrorlanmas janrlari va o'ziga xos durdonalari
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 2, 2022
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
bo'lib shulardan xalq o'g'zaki ijodining eng muhim janrlaridan biri bo'lmish maqollar tilshunoslik va folklorshunoslikda o'rganilayotgan eng muhim mavzulardan biridir. Folklorning eng muhim janrlaridan biri bo'lgan maqollarni, umuman, xalq ijodiyotini o'rganish, tadqiq qilish, bugungi kunda juda muhim ahamiyat kasb etmoqda. Folklorshunos olimlar asrlar davomida maqollar yuzasidan o'z mamlakatlarining olis qishloqlariga ekspeditsiyalar uyushtirib kelishmoqda va xalq tilidan yildan yilga turli mavzularga doir bo'lgan takrorlanmas maqollarni jamlab kelishmoqda. O'zbek folklorshunosligida maqolga adabiy nuqtai nazardan qiziqish, asar badiiyligini oshirish va badiy til ravonligini ta'minlash uchun undan foydalanish hamma zamon so'z sanatkorlarining diqqat markazida bo'lgan. Maqolga adabiy nuqtayi nazardan qiziqish, asar badiiyligini oshirish va badiiy til ravonligini ta'minlash uchun undan foydalanish hamma zamon so'z san'atkorlarining diqqat markazida bo'lgan. Yusuf Xos Hojib, Ahmad Yassaviy, Rabg'uziy, Lutfiy, Alisher Navoiy, Bobur, Abulg'ozi Bahodirxon, Munis, Ogahiy, Nodira, Muqimiy, Furqat, Avaz, Hamza, Sadriddin Ayniy, Fitrat, Cho'lpon, Abdulla Qodiriy, Oybek, G'afur G'ulom va boshqa o'nlab ijodkorlarning asarlari sinchiklab o'rganilsa, ularning tarkibida qanchadan qancha maqollar ba'zan aynan, ba'zan o'zgargan holda mavjudligiga ishonch hosil qilamiz. Koreys xalq maqollari ham xuddi o'zbek xalq maqollari singari g'oyat mukammal va xalq o'gzaki ijodining eng sara namunalaridan biri hisoblanadi. Ishimizning asosiy maqsadidan kelib chiqqan holda koreys xalq maqollarini koreys tilshunosligida o'rganilish tarixi juda muhim. Bu sohada ish olib borgan olimlar, va ularning qilgan ishlarini o'rganish mavzuyimizni yanada mustahkamlab beradi.
Qaysi til, qaysi millatning maqollarini jamlasak ham ulararo o'zaro o'xshashliklar va sezilarli farqlarni ko'rishimiz mumkin. O'xshashlik tomonlari shundan iboratki, tarbiya masalasi qaysi din, qaysi millat bo'lishidan qat'iy nazar bir biriga juda o'xshash.
Tarbiya har bir oilada deyarlik birdek. Ammo dinlar o'zgachaligi, millatning erki o'zgachaligi o'zaro farqlarni keltirib chiqaradi.
Quyida bir qator koreys va o'zbek maqollarini tahlil qilamiz:
Bu koreys maqolini asli tarjima qilganimizda bu "Shoxi ko'p daraxtga shamol bormaydi" degan gapga to'g'ri keladi.
Bu ushbu o'zbek maqoliga to'g'ri keladi desak, adashmagan bo'lamiz: "Birlashgan o'zar, birlashmagan to'zar"
MUHOKAMA
JOl 1RNA L-RESEA RCHS. COM
I
197
NOVEMBER, 2022 ^
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL
INTFRNATIONAI
SCIENCES AND RESEARCHES SCVENTIFIC
JOURNAL
VOLUME 1, ISSUE 2, 2022
"^fe- °ï| ^^ ^^ " koreys maqolini tarjima qilganimizda esa" Ishongan bolta
oyoqni chopadi" degan ma'noni ifodalaydi. Bu koreys maqolini o'zbek maqoliga taqqoslaganda:
"Ishonmagin do'stingga, somon tiqar po'stingga" degan o'xshashlikni ifodalaydi.
Yana misollar keltiradigan bo'lsak, ^^ ^^ maqolini tarjima qilsak,
" Oyog'i yo'q gap uzoqqa boradi" ma'nosini ifodalaydi. Bu koreys maqoli esa, o'zbek tilida " Kasalni yashirsang isitmasi oshkor bo'ladi" deganidir. Ya'ni yashiringan gap, saqlangan qanaqadir muammo bir kun kelib oshkora bo'ladi va buni o'zingiz sezmay qolasiz. Shuning uchun isitmani oldini olish uchun, avvalo, kasallik belgisini aytish kerak. Muammolarni ham jadallikga olib bormasdan, boshlangan paytidayoq hal qilish maqsadga muvofiqdir.
"M^ maqoliga to'xtalsak, bu maqol koreys tilidagi eng
mazmunli maqollardan biri, ya'ni hozirgi zamon uchun juda ham kerakli koreys maqoli hisoblanadi. Tarjima qilinganda " Guruch (sholi) pishgan sari gavdasi egilib boradi" degan ma'noda keladi. Bu esa " Inson qancha ko'p ilm olgani sari, shuncha kamtar bo'lib boradi" degan o'zbek xalq maqoliga to'g'ri keladi.
Shuni ta'kidlash joizki, jamiyat va kelajak rivojlanishi uchun ,avvalo, yoshlarning bilimi, zehni, tarbiyasi birinchi o'rinda turadi. Shuning bilan birgalikda farzand tarbiyasidagi eng muhim omil bu - ota-ona tarbiyasi, ularning farzandiga qilgan e'tiboridir. Xalqimizda "Qush
uyasida ko'rganini qiladi", degan maqol bejiz aytilmagan. Aynan shu maqol
jO^ jjCh koreys maqoli bilan bog'liqdir. "^#0| jO^ jj^" -
" Yuqoridagi suv tiniq bo'lsa, pastdagi suv ham tiniq bo'ladi. Ya'ni, "Agar ota-onalar yaxshi bo'lsalar, farzandlar ham yaxshi bo'ladilar"- demakdir.
"1 eh ^H^ l!^" - uch yoshdagi bolaning yomon odatlari sakson yoshgacha
davom etadi. Biz, o'zbeklar ushbu jarayon ro'y berganda " Bukrini go'r to'g'rilaydi" degan ma'qolni qo'llaymiz desam, mubolag'a bo'lmaydi.
^^ H^m^ 0 DH = " ^ ^i ^^^ i^".
" Molni yo'qotgandan keyin molxonani tuzatish", demakdir. O'zbek xalq maqollariga nazar solsak, "So'nggi pushaymon o'zingga dushman", yoxud " O'tgan ishga salovat" maqoliga teng kelar ekan. O'tib ketgan ishlar uchun qancha harakat qilsangiz ham, foydasi yo'qdir.
XULOSA
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 2, 2022
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Yuqorida biroz maqollar tahlili bilan cheklandik. Ammo diniy, madaniy, axloqiy bir biriga o'xshash, ayniqsa koreys va o'zbek maqollarida solishtirib tahlil qilishga arzigulik maqollar soni beqiyos. Har bir xalqning folklorshunosligi hisoblanmish maqol janriga nazar tashlar ekanmiz biz bu janrning naqadar beqiyos ekaniga guvoh bo'lamiz. Yuqoridagi maqollardan ko'rinib turibdiki o'zbek va koreys maqollari o'zaro o'xshash. Bunga sabab esa har ikki davlat tarixi va madaniyati o'zaro mushtarakligidadir. Keltirib o'tilgan maqollar mamlakatlar fuqarolarining ongi va tafakkurini o'zida jamlagan.Bu hikmatlardan ta'lim jarayonida tarbiyaviy maqsadlarni amalga oshirishda foydalanish maqsadga muvofiqdir. O'quvchilar hikmatlarni solishtirib,zaruriy xulosalar chiqarishi va hayoti davomida foydalanishi mumkin. Xulosa qilib aytganda, qaysi til, madaniyat bo'lishidan qatiy nazar maqollar juda chuqur ma'noli boy janr hisoblanishiga amin bo'lamiz.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. "O'zbek xalq maqollari" T.Mirzayev,A. Musaqulov. Toshkent(2005)
2. J.Raymond "Naprijonnost v poslovitsah" Zapadniy folklor. 1956
3. Kim Mun UK. A.Ismoilov. Koreyscha-O'zbekcha lug'at T: O'zbekiston. 2006-700b
4. Баёнханова, И. Ф. (2021). Koreys tilida somatik frazeologizmlarning ifoda ma'nosiga ko'ra turlari. Международный журнал искусство слова, 4(2).
5. Фуркатовна, Б.И. (2021). дискурсио-прагматические особенности корейских и узбекских статей о концепте "/человек" Международный журнал менеджмента , 12 (2).
6. Баенханова, И. (2019). Паремияларнинг турли тизимдаги тилларда умумий хусусиятлари. Иностранная филология: язык, литература, образование, (2 (71)), 64-66.
7. Эшимова, Ш. 2020. Особенности метафоры тропинимического происхождения. Иностранная филология: язык, литература, образование. 2 (75) (апр. 2020), 81-86.
8. Русско-корейский словарь. so. 1987. 938 б
9. Abdullayev F. O'zbek tili leksikasining ba'zi bir masalalariga doir til va adabiyot instituti asarlari. - Tosh: Fan, 1949.45 b
10. Abduaziz A, Sodiqov A, Bashakov N. Umumiy tilshunoslik N, 1979. 100 b
11. ^^^ ^ «?№ ЩЩ*}. 1999.7p
12. 71^1 ^^ ^ 1961- pp.29-37
13. ^^^ Щ 25 1971.-pp97-112
14. ^^ && «^.1982
15. МШ... Й^ 2R0| ЧЩШ #=^.2009.1312 b
16. ЩШЧ Й^ МШ . 2006-395 b
17. Tursunov U. Muxtorov J. Hozirgi o'zbek adabiy tili. - T. 1975 120 b
18. Rahmatullayev Sh. Hozirgi o'zbek adabiy tili. - T. 1978.22 b
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 2, 2022
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
19. Фразеологизмы корейского языка, Ю. П. Когай, 2014 ^^
20. Proverbs and saying with zoonym-component in the system of language and linguocultural knowledge. Omer Bicer.
21. Rahmatullayev Sh. O'zbek tilining izohli frazeologik lug'ati. T, 1978.87 b
22. Qilichev E. Hozirgi o'zbek adabiy tili. - B, 1999.69 b
23. http://www.koreaaward.com
24. http://www.naver.com
25. http://krdict.korean.go.kr/rus
26. http://ziyonet.uz
27. Tojiboev, I. O. U. (2021). CHINESE ARCHITECTURE. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(8), 40-42.
28. Odil o'g'li, T. I. (2020). Flactors in speech development in English and other languages. INTERNATIONAL JOURNAL OF DISCOURSE ON INNOVATION, INTEGRATION AND EDUCATION, 1(3), 144-146.
29. Tojiboyev, Islom Odil Ogli (2022). XITOY TILINI CHET TILI SIFATIDA O QITISHDA "ШШ" LARNING ORNI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 ( Special Issue 24), 430-439.
30. Odil ogli, T. I. (2021, September). Qadimgi Xitoy Madaniyatining Shakllanishi. In " ONLINE-CONFERENCES" PLATFORM (pp. 82-84).
31. Odil ogli, T. I. (2021). PRINCIPLES OF USE "7". Eurasian Journal of Academic Research, 1(6), 95-97.
32. oglu Tojiboyev, I. O. (2021). On the use of modern pedagogical technologies and general grammar in the teaching of English. Science and Education, 2(8), 718-720.
33. Odil o'g'li, T. I. (2021). METHODOLOGY OF TEACHING ENGLISH. World Bulletin of Social Sciences, 1(1), 23-25.
34. Islom Odil Ogli Tojiboyev (2021). XITOY TILIDA AFSONA VA RIVOYATLAR. Academic research in educational sciences, 2 (9), 631-634.
35. Odil o'g'li, T. I. The history of the origin of the Chinese language and the work done to date.
