Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТИ ЖАНРА ПОВЕСТИ В ЖУРНАЛЕ "РАХБАРИ ДОНИШ" И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА ПОВЕСТЬ САДРИДДИНА АЙНИ "ОДИНА"'

ОСОБЕННОСТИ ЖАНРА ПОВЕСТИ В ЖУРНАЛЕ "РАХБАРИ ДОНИШ" И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА ПОВЕСТЬ САДРИДДИНА АЙНИ "ОДИНА" Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
243
431
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИСТОРИЯ / ВЛИЯНИЕ / ЖАНР / РЕАЛИЗМ / ТЕМА / ЯЗЫК И СТИЛЬ / СЮЖЕТ / ОБРАЗ ЖЕНЩИНЫ

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Абдурахимов Б.А.

В статье «Особенности жанрового сюжета в журнале «Рахбари дониш» и его влияние на повесть Садриддина Айни «Одина» рассказывается о влиянии нового литературного жанра - повести о первой таджикской литературной повести «Одина». Хотя многие исследователи прокомментировали это, эти истории не были проанализированы на практике. Кроме того, этот эффект не был исследован ни в одной истории. Вот почему впервые в этой статье были проанализированы и сопоставлены все истории, опубликованные до 1929 года в «Рахбари дониш». Эти истории молодых писателей более или менее извлекли выгоду из истории Садриддина Айни «Одина». Сходства можно увидеть в языке, стиле, сюжете, описании и так далее. В исследовании анализируются эти аспекты и делается вывод о том, что есть сходство в теме, сюжете, изображении природы, выборе персонажей, в основном среди женщин и девочек, языковом и журналистском стиле, успехе истории, разделении на мелкие части история и тд. Исследование было сосредоточено на этих аспектах. Важность исследования заключается в том, что оно раскрывает вклад «Рахбари дониш» в становление и развитие жанра сюжета. Вышеупомянутый журнал был первым таджикским изданием, опубликовавшим рассказ или художественное произведение почти в каждом номере, а также стихи. С научной точки зрения следует отметить, что в этом исследовании некоторые неясные аспекты отношений между прессой и литературой четко изучены и имеют большое значение и полезность для гражданского общества. Роль этой статьи в дальнейших научных исследованиях в области филологии значительна.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES OF THE GENRE STORY IN THE MAGAZINE "THE LEADER OF KNOWLEDGE" AND ITS INFLUENCE ON THE STORY OF SADRIDDIN AINI "ONE"

The article "Peculiarities of the story genre in the magazine" Leader of Knowledge "and its impact on the story" Odina "by Ustad Ayni" discusses the impact of a new literary genre - the story of the first Tajik literary story "Odina". Although many researchers have commented on this, these stories have not been analyzed in practice. Also, this effect has not been explored in any story. That is why, for the first time in this article, all the stories published before 1929 in the “Knowledge Manager” were analyzed and compared. These stories of young writers have more or less benefited from the story of Sadriddin Aini "Odina". Similarities can be seen in language, style, plot, description, and so on. The study analyzes these aspects and concludes that there are similarities in the theme, plot, depiction of nature, the choice of characters, mainly among women and girls, language and journalistic style, the success of the story, the division into small parts. story and so on. The study focused on these aspects. The importance of the research is that it reveals the contribution of the “Knowledge Leader” to the emergence and development of the story genre. The above-mentioned magazine was the first Tajik publication to publish a story or a work of fiction in almost every issue, along with poetry. From a scientific point of view, it should be noted that in this study, some obscure aspects of the relationship between the press and literature are clearly explored and are of great importance and usefulness for the civil society. The role of this article in further scientific research in the field of philology is significant.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТИ ЖАНРА ПОВЕСТИ В ЖУРНАЛЕ "РАХБАРИ ДОНИШ" И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА ПОВЕСТЬ САДРИДДИНА АЙНИ "ОДИНА"»

университета имени академика Б.Г.Гафурова( Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail: mirzozoda-75@ mail.ru

About the author:

Mirzoev Sadriddin Kholovich - Candidate of Philological Sciences, Associate Professor of the department of Tajik Classical literature, Khujand State University named after academician B.G. Gafurov (Republik of Tajikistan. Khujand), E-mail: mirzozoda-75 @ mail.ru

ХУСУСИЯЩОИ ЖАНРИ ^ИКОЯ ДАР МА^АЛЛАИ «РАДБАРИ ДОНИШ» ВА ТАЪСИРПАЗИРИИ ОН АЗ ПОВЕСТИ «ОДИНА»-И УСТОД АИНИ

Абдурауимов Б. А.

Донишкадаи давлатии забонуои Тоцикистон ба номи С. Улугзода

Хикоя яке аз жанрхои асосй ва маъруфи адабиёти бадей ба хисоб рафта, бо ин ном дар адабиёти навини точик аз дахсодаи сеюми асри XX маъруф гаштааст. Аввадхо нависандагони точик роман ва повестро низ хикоя номидаанд, аз чумда, устод Садриддин Айнй нахустин асари насрии кадонхачми хеш - «Одина»-ро «хикоя» унвон кардааст. Х,арчанд дар асл «Одина» ба повести русй шабохат дорад» [5, с.245].

Устод Айнй дар мактубаш ба А.Дехотй дар бораи «Одина», ки онро дар содхои 1923-1924 таъдиф бинмуда, ин гуна нигошта: «Ман «Одина»-ро дар контури «Бухгосторг» навиштаам, ки дар вай мудир будам... Ана, дар хамин шароите, ки ба нависандагй хеч адокае надошт, «Одина» ба вучуд омад» [5, с.243-244]. Яке аз сабабхои ба мавзуи мазкур даст задани Садриддин Айнй, ба назари мо, адокаманд ба макодахои пубдитсистии у буд, ки соли 1924 бо максади исботи мавчудияти миддати точик менавишт ва таъдифи асари бадеии кадонхачм кадаме дар ин рох махсуб меёфт. Махз аз ин давра бори нахуст истидохи «точик» хамчун мафхуми сиёсию фархангй ба кор мерафтагй шуд ва дар унвони варианти аввади «Одина» хам кадимаи «точик» таъкид гардидааст.

Чопи повести «Одина» дар рузномаи «Овози точик» бо номи «Саргузашти як точики камбагад (аз хотирахои истибдод)» аз №11, 23 ноябри соди 1924 шуруъ шуда, то боби 11 идома ёфт [1, с.1924,1925]. Оид ба сабаби боздоштани чопи асар худи устод гуфта, ки «бакияаш ба сабабе мавкуф монда буд»», аммо мухаккикон инро аз муносибати мухаррири «Овози точики» А.Курбй донистаанд, ки гуё ба мохияти асар сарфахм нарафта, ба Айнй гуфтааст: «Ин саргузашт бисёр кашод ёфт, инро тезтар кутох кунед» [4, с.244]. Ба ин сабаб Садриддин Айнй чопи асарро дар рузнома катъ карда, онро пас аз тахрири нав чанд сод баъд дар шакди китоб чоп намуд. Кисса худи хамон содхо ба забони русй тарчума шуда, хонандагони зиёд пайдо кард. Повести «Одина», ба кавди мухаккикони ватаниву хоричй, асари реадистй аст. Аз чумда, М.Шакурй зикр карда, ки киссаи «Одина» ва ду асари дигараш «Дохунда» ва «Еудомон» «дар адабиёти точикй нахустин асархоянд, ки усуди реадистии тасвирро устувор карданд» [12, с.75].

Ахамияти асосии асари мазкур аз он иборат аст, ки барои нависандагони точик «мактаби насрнависй шуд» [4, с.247]. Бисёр чавонони шавкманди адабиётро мутодиаи «Одина» нависанда кард. Повести мазкур кухна шудан надорад. Ба кавди мухаккик Х.Асозода: «Мавзуи «Одина» имрузхо низ дархури замон аст» [5, с.247]. Дар тадкикоти мо пайдоиш ва такомуди жанри хикоя дар мачаддаи «Рахбари дониш» ва дарачаи таъсирпазирии онхо аз повести «Одина», монандии забон, усдуби баён, шакд, тасвиру образхо мавриди назар карор дода мешаванд.

Дар бораи «Одина»-и устод Айнй хануз аз рузхои аввади дар рузнома ва ба шакди китоб чоп шуданаш дар нимаи дувуми содхои бистуми асри XX такризу макодахо интишор гаштаанд. Яке аз нахустин такриз макодаи «Р.М.» (Рахим Хошим») «Якумин киссаи инкидобии точики» «Одина» - асари С.Айнй» буда, дар шумораи 6, соди 1928-и «Рахбари дониш» ба табъ расидааст. Дебочаи макода аз дигаргунихои ичтимой, сиёсй ва иктисодии Точикистон, бехбудии зиндагонии дехконон ва чавонони точики кухистон накд мекунад. Муаддиф ба кавди пешвоёни хизби коммунист истинод намуда, зикр менамояд, ки он содхо адабиёти кухан дигар наметавонист тадаботи мардуми точикро таъмин кунад ва хадки точик хам «дигар наметавонист бо газадгуй, касидасарой, усуд ва усдуби адабиёти кухна каноат намояд»; «Абумусдимхо, чангнома ва афсонахои дуру дарози пур аз хурофот дигар наметавонистанд ба рухи мехнаткашони точик гизо бидханд» [2. №6, 1928, с.37]. Дар натича бунёди «инкидоби адабй, сохтмон, офаридан ва ба вучуд овардани адабиёти инкидобй» [2. №6, 1928, с.38] ба миён омад. Бояд «китоби сурхе» менавиштем, ки «аз мевахои инкидоби Уктобир» бошад. «Инкидоби адабй» бояд мазмуни нав дошта бошад, эхтиёчот, дарду афкори

мexнаткашони давpони инкилобpо ифода намояд. Ин аст, ки ба кавли мyxакк;ик;, «wepe нагyзашта аз миëни адабдати кyxна, адабиëти аз xаëт дypгашта як оташи навe падидоp гашт ва шаpоpаxои ин оташ ба зуди даp оcмони тоpики адабжти фоpcизабонон намyдоp шуд» [2.№6,1928,c.38]. Aдибон ба xyлоcа омаданд, ки «бояд ба Инкщлоб навиштан Китоби Cypx!». Ба кавли Раxим Дошим, «Одина»-и ycтод Afcñ аз чумлаи чунин китоби cypx аcт. Aз ин py, xyлоcа баpоваpда, ки пайдоиши «Одина» талаботи замон буд. Кдйд мeшавад, ки китоби «Одина» даp оxиpxои cоли гузашта (1927) ба фypyш баpомада, нycxаxояш ба зуди тамом шуд. Acаp «бо маxоpати тамом навишта шyдааcт». Мунаккид даp аcоcи мyндаpичаи аcаp ба вазъи зиндагй даp ^xrarora Бyxоpо ва даp мyxочиpат баxо дода, ба xyлоcа омадааcт, ки даp xe4 кадоми ощо шаpоити маpдyми мexнаткаш xyб набуд ва «Afcñ тавонистааст онxоpо бо муваффакият таcвиp бикунад» [2. №6, 1928, c.39]. Ба кавли Раxим Дошим, xодиcоти мазкyp типпианд, xамон мyштзypй, бадандeшй ндобат ба занону дyxтаpонpо «на ин ки тащо Apбоб Камоли ваxшии кyxиcтонй, балки мулло фалониxои бозоp ва аттоpи cамаpкандй ва бyxоpой xам каpда мeтавонанд» [2. №6, 1928, c.39]. Aз ин py, «cазовоp аcт, ки мо «Одина»^ якумин циссаи ищилобии тоцик ва форс шyмоpeм» [2. №6, 1928, c.40]. Ба кавли мyxакк;ик;, нашpияxои pycзабон низ ин аcаppо «якумин аcаpи ичтимой ва инкщлобии Шаpк номидаанд», даp Маcкав даp боpаи аcаpи мазкyp такpизxо ба чоп pаcидаанд, ки муаллиф онxоpо зи^ каpдааcт. Aз чумла, аз маколаxои Шeвepдин, В.Aфанаеeв, мактуби ба номи Afcñ навиштаи шаpкшиноc Бepтeлc ëдоваp шуда, ки ба аcаp баxои баланд додаанд. Сипаc, мyкаppиз илова мeкyнад, ки «Забони «Одина» аз забони аcаpxои мокабли xyд аз биcëp чиxатxо фаpкшятxо доpад» ва даp боpаи забони адабии точик ба баxc паpдоxта, изxоp мeдоpад, ки «агаp аз забони фоpcй макcад забони матбуоти имpyзии Эpон бошад, мо мeтавонeм биг^м ин забони фоpcй нecт, балки як забони cоxтаecт, ки як мушт зиëиëни матбуотчии Эpон ypо pивоч мeдиxанд ва ин забони xакикии фоpcй намeбошад. Aммо агаp ма^а.^ «таpафдоpони забони фоpcй» забони xалки Эpон, забони маъмулии Эpон бошад, мо ба ин таpафдоpeм ва мeгyeм, ки забони адабии точик xам xамон аcт» [2. №7, 1928, c.40-41]. Дамчунин, аз кавли ВАфанагев оваpдааcт, ки: «Замонe ки ушубчдан (cтилиcтон)-и Эpон даp Тexpон ин киееаpо xонданд, ба онон маееаpатe pyñ дод ва гуфтанд, ки бояд адибони Эpон ба Точикистони Шypавй pафта, забони фоpcиpо, ки он чо зeбоии ^отоик^и даp Эpон талафшудаи xyдpо мyxофиза каpдааcт, биëмyзанд». Ин xам баpои pавшан будани иcтикболи адабиëти инкщлобии точик як фоли xайp аст» [2. №6, 1928, c.41].

Дамин тавp, маколаи Раxим Дошим оид ба «Одина» яю аз такpизxои мyфаccал ва комил ба мepавад, ки даp он аxамияти илмию ичтимой ва cиëcй, xycycиятxои ycлyбию забонии он то андозаe баppаcй гаpдидааcт. Минбаъд даp боpаи «Одина» аcаpxои тадкикотии зиëд ба мдан омаданд. Aзбаcки тадкикоти мо ба алокамандии адабиëти ду даxcолаи аввали аcpи биcтyм бо матбуоти точик оид аст, мо тащо аcаpxои наcpй ва накди адабии даp ин давpа даp «Раxбаpи дониш» батабъpаcидаpо мавpиди назаp каpоp мeдиxeм.

Даp xакикат, чй тавpe ки мyxаккикони pyc зикp каpдаанд, мачаллаи «Раxбаpи дониш» бо маколаи Раxим Дошим даcтpаcи xонандагони xоpича гашта, шавки онxоpо бeдоp ^p^ Гyвоxи ин мактуби даp шyмоpаи 11-12, cоли 1928-и «Раxбаpи дониш» айнан чопкаpдаи зани эpониe мeбошад. Даp он омада, ки даp мачаллаи «Раxбаpи дониш» зepи унвони «Якумин киccаи инкщлобии точик» «Одина» - аcаpи GAnra» маколаepо xондам, ки маpо ба xаячон оваpд. Ман он аcаppо надидаам. «Валe xамон навиштаи шумо ба ман тобит мeкyнад, ки тамоми омол ва оpзyxои мexнаткашони Шаpк, xycycан, фоpcизабонон даp он чамъ xоxад буд» [2. №8-9, 1928, c.6]. Муаллиф изxоpи тааееyф каpда, ки чунин китоб ба даcти мо, занони эpонй, намeафтад, вагаpна он «боиш бeдоpй ва озодии мо xоxад буд». Изxоp намуда, ки даp як гушаи Тexpон «пайваста даp интизоpи он нишаcтаам, ки мачаллаи шумо pаcида ва бшонам, зepо xeлe аз оpзyxои мо даp он мyндаpич аcт, ки матбуоти мамлакати мо xолй аз он аст!.. Ин шyмоpаи аxиp як муждаи pyxбаxш ва як навиди pyзи бexтаpe баpои мо, занони Ш^к, мeбошад. Баpои ман ба даст оваpдани ин китоб даp Эpон xeлe дyшвоp аст. Ночоp аз шумо, оpe, шумо, ки баpои бeдоpии афкоpи заxматкашони Шаpк чиддият ва фидокоpй мeкyнeд, интизоp доpам, ки як нycxаи онpо чиxати ман ба Эpон иpcол доpeд, зepо ман xам xоxаpи заxматкаши шумо xаcтам ва бо yмeдвоpии аз xад бepyн даp интизоpи pаcидани ин китоб чашм ба pоxи Точикиcтони озод ва инкилобй мeбошам ва оpзy доpам, ки xаpчй зyдтаp муваффак ба даpëфти он гаpдам (баxои онpо паc аз вycyл и^ол мeдоpам, зepо ки аз кимати он бexабаpам)_» [2. №8-9, 1928, c.6]. Ин чум^о боpи дш^ андeшаи даp xамон вакт паxнгаштаи таъcиpгyзоpии инкилоби Точикиcтон, забон ва маданияти он ба Шаpки xоpича мeбошад, ки даp ин боpа даp cолxои аввал xизбиëн ва инкщлобиюни давлати Шypавй зиëд xаpф заданду баъд фаpомyш каpданд [8.101-102, 137-143]. Дамчунин, ба кавли М.Шакypй, <Аз ин ва баъзe каpинаxои дигаp pавшан аcт, ки киcмe аз xоxишмандони Эpонy AфFOниcтон аз он чй cолxои биcтyм даp Точикиcтон чоп мeшyд, xабаp доштаанд» [13.52].

Лз ин xaм мyxимap, acapи мaзкyp бa эчoдкopoни чaвoни точик та тaнxo тaъcиp бaxшид, бaлки мaвзyъ дод. Дap нaтичa бa тайдоиши як кaтop aдибoни точик caбaб гapдид. Оид бa тaъcиpпaзиpии хикояхои aввaлини нaвиcaндaгoни чaвoн aз «Одита» мухвккик Кaмoл Дйнй изxopи нaзap кapдa, acocaн, хикояхои oxиpи голхои биcтyм дap мaчaллaи «Paxбapи дониш» чоп шyдapo дap нaзap дopaд: «Гyфтaн мумкин acт, ки xaмaи нaвиcaндaгoни дap он coлxo чaвoн Ч.И^омй, Л.Дехотй, П. Cyлaймoнй вa дигapoн caбaки нaвиcaндaгиpo aз xaмин acap («Одита»-Б.А.), ки нacpи peaлиcтии точикон aз он cap мeшaвaд, гиpифтaaнд. Ba чй aз чиxaти мaвзyъ вa чй aз чиxaти шaкли бaдeй бa он пaйpaвй кapдa, дap acocи мyшoxидaxoи xaë^ тaчpибaи шaxcии xyд aввaлин хикояхои xyApo oфapидaaнд» [4.92].

Бa aндeшaи мо, хикояи нaxycтини Ч&лол И^омй «Хaëл. Шaбe дap Peгиcтoни Бyxopo», ки дap мaчaддaи мaвpиди нaзapи «Paxбapи дониш» бв твбъ pac^Aaacr, низ бeвocитa твхти poxбapии устод Линй вв тaъcиpи «Один^^и y бв вучуд oмaдaacт. Лcapи мaзкyppo му&ллиф дap xoтиpaxoяш хикоя вв acapи ввввлини нacpиaш нoмидaacт. Зи^ кapдa, ки он кapиб ки бе тв^^о^ бо хвмон capлaвxae, ки гузоштв буд - «Хaëл. Шaбe дap Peгиcтoни Бyxopo» дap шyмopaи №2, 1927-и «Paxбapи дониш» интишop гаштв. Дap мaчaддa низ ишopaи «Лйта-н» гузоштв шyдaacт. Дap бopaи тaъpиxи эчод, caxми устод Лйнй дap чопи он Ч&лол Икpoмй зиëд ëдoвap гapдидa, вз чумлв, дap acapи ëддoшти oxиpинaш зикp мeкyнaд, ки тoбиcтoни шли 1927 ycтoд Линй хвнгоми caфap бв Бyxopo ypo вз нияти шeъpнaвиcй бapгapдoндa, бв чодви rncp хидоят тамуд: «Мвн квбул кapдaмy бв xoнa paфтa, дap бвдвли ce-чop pyз як хикоя тавиштвм, ки нoмaшpo «Хaëл» мондвм вв бв зepи capлaвxa, бв дapyни кaвc тавиштвм: «Шябе дap Регистони Бyxopo» [6.128]. Хдмин тaвp, И^омии чввон тавиштви мaзкyppo, ки твхти тaъcиpи «Одита» бв вучуд омвдв буд, бв Линй нишон дод вв ycтoд oнpo бо мвмнуният xoндaвy таме тaxpиp кapдa, бо нияти тapбияти чввонон дap чодви aдaбиëт бв мacъyли мaчaддa ^бит Мвнофзодв фиpиcтoд, то oнpo дap «Paxбapи дониш» чоп кутад. Ин вмвли xaйpи ycтoд Линй Ч^ол Икpoмиpo бapoи тавиштвни хикояхои .n^rap хидоят тамуд. Haвиcaндa эътиpoф кapдa, ки: «Мвн бв мyвaффaкиятxoи бopxo вз он вфзун ноил гapдидaм... лекин хеч квдомвш миcли он xypcarnn^ ввв&лин чоп шудвни acapaм нвбудвнд^» [6.130]. Дикоя вз тacвиpи идотаи мвйдони Peгиcтoни Бyxopo шypyъ мешвввд, ки вз чapoFxoи 6bpkï paвшaн будв, пиpaмapдe дap ^rope иcтoдa, мycибaтxoи as ин пеш бв capaш oмaдapo бв ëд мeoвapaд. Пиcapи ypo бapoи pyзнoмaxoнй чaддoдoни aмиp дap ин чо бв дop oвexтa будвнд. Нихоят, пиpaмapд вз твмошои мaнзapaи зебои тазди apк, cypyдxoнии acкapoн, нypи мвхтоб, нacими caxap, ояндви бocaoдaт бв ввчд омвдв, твбъвш болидв мeгapдaд. Дap хикоя бв чунин тacвиpxoи бвдеии пypoбypaнг вoxypдaн мумкин acr: «Чвшмони пaжмypдaaм бв aшкpeзй дввом кapдa, xoки ин мвйдон, ки вз xyни бегунохон мвмлу буд, лой rap^n» [2.№2,1927,c.22]. Ин чо бopи ввв&л кушишхои истифодви тacвиpи oбpaзнoк вз тapaфи нaвиcaндaи чввон мушохдад мешвввнд, вз чумлв, кaдимaи «xaëл» бopxo (гохо бaмaвpид, гохо бeмaвpид) иcтифoдa шyдaacт: «Бвъд вз таме coaт овози пойи бобо вз шaxpи xaëдxo ,nyp гapдид... Ha овози пойи бобо вв та xaëлxo!» [2.№2,1927,c.23]. Бв хикояи мaзкyp тaъcиpгyзopии «Одита» дap тacвиpи твбивт (xapчaнд дap ин бобвт нopacoиxoи ycлyбй вв мвнтикй чой дopaнд), интикоби oбpaзxo (мвзлумон вв capвaтмaндoн) мушохдад мешвввд. Дap звбон, иcтифoдaи к&лимвву тaъбиpxo хвм мотандихо чой дopaнд.

Дикояи дувуми Чзлол Икpoмй «Шиpин» ном дopaд [2.№1-2,1928,c.29-33], ки дap бopaи xycнy кубхи он мacъyди чопи мaчaллa C.Maнoфзoдa дap тaкpизи aввaдини xeш дap мaчaддa мyфaccaд нaвиштaacт. Дap бopaи тaъpиxи эчоди хикояи мaзкyp нaвиcaндa дap биcëp acapxoяш такл кapдaacт, бвъзвн бв эxcocoт додв шудв, як дaдeлpo чвнд xeл мeopaд. Лммо ин мухим нест, мухим он ки дap xyбy пyxтa бapoмaдaни тавиштви дувуми вдиби чввон ycтoд Лйнй 6bco caxn-Hporn paфтop кapдaacт. Икpoмй ëдoвap мешвввд, ки хвнгоми тaxcид дap Институт педвгогии Caмapкaнд «як хикояе тавиштвм, ки номвш «Шиpин» буд. Дикoяpo бв нвзди ycтoд Лйнй г^ифтв бypдaм» [6.131]. Икpoмй гумон дошт, ки устод чун двфъви rnxyCT бе xapфи зиëдaтй хикояи ypo табул кapдa, бв чоп мecyпopaд. Лммо ycтoд Лйнй, ки дap нввбвти ввв&л бв нияти дacтгиpии эчoдкopи чввон тавиштви ypo бо квме иcлox бв чоп cyпopидa буд, ин 6op, бв тавли нaвиcaндa, бв y paxм нaкapд, caxт «чвнг» кapд. «Хдмин твв^ кapиб пвнч 6op Xикoяpo гаштвю бapгaштa кop кapдaм вв дap двфъви швшум ë хвфтум xикoяpo квбул кapдa гиpифтaнд вв бв жypнaд додвнд^» [6.133]. Хyддac, «Шиитьи Чзлол Икpoмй бв дyшвopй чоп шуд. Бояд гуфт, ки дap ин хикоя дap тacвиpи мaнзapaxoи твбивт вв xycнy чвмоли Шиин бв «Одинв» пaйpaвй шyдaacт. Лммо ин двфъв Чзлол Икpoмй кушиш нвмудв, то cюжeт вв мввз^и нвв пвйдо кунвд, вз чумлв, мввзуи хикоя бв вокеоти звмон - oxиpи coлxoи биcтyм мувофик будв, конфликт дигap xeл xaл мешвввд.

Дикояи бaъдинaи дap мaчaллa чопшудви Чaдoлиддин Икpoмй «Paxмaтyддo-эшoн^> низ вз cюжeт вв oбpaзxoи acapи ycтoд Лйнй бapxypдop acт. Mapди кимopбoзe бвъди шикacт дap

Kимоpбозй ба каcби нав - муллогй дода шуда, мexоxад бо ин pоx ба cаодати ин душ ва он дyнë pаcад. Aммо ycтодаш Раxматyлло-эшон ба дyxтаpи y талабгоp шуд. Зeбо бошад, чавонepо дycт мeдошт. Даp ин байн эшон бeмоp гаштавафот каpд ва чавонон аз шаppи вай pаxо ëфтанд. Мушкилот чун даp акcаpи xикояxои ондавpа xeлe ба отонй pафъ гаpдидаанд. Бо вучуди ин, навиштаи мазкyp аз pавнаки маxоpати навиcандагии Ч.И^омй даpак мeдиxад, даp аcаpxои y таcвиpxои бадeию обpазнок пайдо шуданд: «ryë уфук ба шнаи xyд лола xалонда буд»; «Чашми ба моли маpдyм ни^они онон (мypидони эшон- Б.А.) ба муношбати маpги эшон об мepexт»; «Ба чойи OFyши наpми Зeбо, ба эшон xоки raëx наcиб шуд. Ба мулло Оpзyкyл бошад, xаcpатy оpзyи «кушки чаннат» монд» [2.№1,1929,c.39]. Дамчунин, даp ин xикоя боpи аввал оxанги танз мyшоxида мeшавад.

Чалол Икpомй даp боpаи xикояи минбаъдааш навишта, ки баъд аз «Шиpин» «^икояи «О чй бояд каpд?»-pо навиштам, валe инpо Anrä надиданд ва ман xам гyë «ycто» шуда будам, ки Amup xикояамpо ба xy^ идоpаи жypнал фиpиcтодан гиpифтам» [6.133]. Кимата аввали Xикоя аз Tycera дyxтаpи дexотй шypyъ мeшавад. Наcиxати муаллим пeш аз cафаp таъcиpбаxшанд. Даp киcмати дуюм Маxтоб яге аз xонандагони фаъол ва ташкилотчии тexникyми шаxpи Тошканд мeбошад. Даp мyаееиcаxои таълимй xаp xафта чоpабиниxои маданй баpгyзоp мeгаштанд. Даp ощо Маxтоб бо чавонe шиноc шуда, ба даpcxо кам эътибоp мeдодагй шуд. Ба акидаи муаллиф, «cyxанони киматдоpи муаллим тамоман аз xотиpи y фаpомyш шуданд. Доло ln^rap xаëти табиии кишлок даp назаpи y чилвагаp нecт...» [2.№9,1929,c.21]. Даp xикояи мазкyp маxоpати эчодии И^омй даp таcвиpи бадeй ба чашм мepаcад: «Кyчоcт шоиpи Fамзадаи мачнун, кyчоcт шабтинатон (?), адибони шаб, ки инчунин, шабxоpо мадx кунанд, маxбyбаи xyдpо даp таxти pyrnrorn^ маxтоб тамошо кунанд?! Гуянд, ки: «Дама даp xоби маcтй, xамаи коинот ба cyкyт мycтаFpик аст... Факат ce чиз бeдоp: дили ман, чашми ман, шамъи ман!..» [2.№9,1929,c.21], аммо муаллиф якбоpа аз олами xобy xаëл ба вогеият баpмeгаpдад ва ба ëдаш мepаcад, ки чунин набояд гуфт, замон FOяи дигаppо мeпаpваpад: «шаб факат баpои ишpат ва xаваcpониxои шумо офаpида нашyдааcт!», «нypи чаpоFи are^i^^ cамаpаи мexнати инcонй аcт», «ин ^p аз чашмони малакxо жст, ин pyшноиxо аз шуълаи «pyrä бутон» тобиш накаpдааcт»... Навиcанда бо ин гуфтан мexоxад, ки y адиби шypавй аст ва FOяаш манфиати cинфи коpгаpy дexкон мeбошад, на ишки xаëлй. Ба ин монанд, вакге ки чавон шаб Маxтобpо ба xонааш даъват мeкyнад, дyxтаp мeгyяд: «Чй тавp мeшавад, ки ман xоло ба xавлии шумо pавам?! Шумо фикp кушд, камcамолxо ба ман чй мeгyянд?!» [2.№9,1929,c.21]. Дамчунин, баъди он ки Маxтоб ба xонаи чавон мepавад, аз забони навиcанда омадааст: «Мyкадаpоти дyxтаpe, ки Fайp аз xондан ва манфиати xалк дигаp чизepо намeдониcт, гyë даp даpyни як тоат xал шуд». Баъди чандe даp pyзномаи дeвоpии таълимгоx xабаp ва xачвия даp xакки Маxтоб чоп шуд, ypо аз котибии ячeйкаи комcомолй озод намуда, танбex доданд. Даp ин мавpид танз ба ^p pафтааcт: «Дилбоxтаам, таpки мyxаббат киву ман кй?!» Ишки аввал баpоp надод. Чавон ypо таpк каpд ва дyxтаp xyд ба xyд cyол мeдод: «О чй бояд каpд?!» [2.№9, 1929, c.25]. Ин cyолpо гyë навжанда ба xy,ny xонанда xам мeдод. Мyшоxида мeшавад, ки Ч.И^омй аз накдаои кyтоxy оcон ба cюжeтxои мypаккаб даст задааст. Даp ин Xикоя боpи аввал мyшоxида мeшавад, ки каxpамони мycбат xато xам мeкyнад, яънe зиндагй мypаккаб аст. Хулла^ пeшpавии Чалол Икpомй даp коpи эчодй мyшоxида мeшавад. Бо вучуди ин, даp xикоя баъзe ибоpавy калимаxои cодалавxонаи xоcи xаваcкоpони адабиëт ба чашм мepаcанд: «баъзe cимоxо xандакyнон», «пиcаpи xyшафт», «xyдpо оиладоp каpдан мexоcтааcт»...

Даp эпиг^афи xикояи «Як xавзаи ^pxym» Ч.И^омй навиштааст: «Даp болои чаcади Дамидаой паxтаxо pyидааcт» (xабаpe аз_газeтаи «Озод Бyxоpо», cоли 1929». Сипаc: «1926 -моxи август. Дyxтаpи бeчоpа очиз шуд. Уpо аз Fайpи иxтиëpи xyд шавxаp доданд. Он даcтxо, ки боpxо аз xyra мазлумон pангин гаштааст, ин дафъа аъзои Дамидаойpо xам ба итоати xyд мачбyp rap^» [2. №10-11, 1929, c.25]. Даp xикоя чун даp «Одина»-и устод Anrä cанъати такpоp, cачъ - кам бошад xам, ба назаp мepаcад. Даp cаxнаxои xоcтгоpии боcмачй, манзаpаи фаpанчипаpтой навиcанда xyд ба xyд cyолxо мeдиxад, вактe ки ба cаpи Дамида амакаш бо коpд xyчyм мeкyнад, ба xyд мypочиат мeнамояд: «Баpои чй ин золим боз xайати чаллодиpо гиpифтааcт?! Чаллод!.. Хyнxоp! Оë ба xyни кй ташна шудааст?! - Обpyи маpо pexrä!.. Кошкй аз модаp намepyидй!» [2. №10-11, 1929, c.27]. Aммо Дамида нотаpcона коpди дасти амакашpо тоб дода, ypо зада афтонда, ба шypои чамоат мepавад. Aмакашpо ба чавобгаpй мeкашанд. Aз ин rnc Дамида xyдpо пyppа ба коpxои чамъиятй мeбаxшад. Шавxаpаш, ки даp замони инкилоб таpафдоpи боcмачиëн буд, «вакти мyноcиб» мeкофт, ки аз Дамида ^œc гиpад. Рyзe байни зану шавxаp боз мунокиша ба мдан омад. Ин боp xам Дамида xyдpо мyxофизат каpда тавонист, аммо даp назди даpвоза ypо шаpики шавxаpаш интизоp буд. «1929- 14 апpeл, имpyз 14 pyз аст, ки Дамида даp кишлок вучуд надоpад...» Дама xавотиp, аммо шавxаpаш

бeпаpво буд. Коpмандони xокимияти маxаллй ва аxли мактаб ба шyбxа афтоданд. Даp таcвиpи чунин лаxзаxо навжанда аз гуфтугуи xyд ба xyд, таxминy cyолxо истифода бypдааcт. Нщоят, чаcади xyнолyди Дамидаpо аз замини паxтаи паcи xавлиаш ëфтанд. Aзбаcки xикоя аcоcи вокeй доpад, даp он далeлy pакамxо зиëданд. Aз ин чщат xам навиcанда ба «Одина» пайpавй каpдааcт. Aммо пай бypдан мумкин аст, ки навиcандагон аз таcвиpxои одй ва cюжeтxои оcон ба мypаккаб мeгyзаpанд, аз ин чщат xикояи мазкyp аз «Одина»-и устод Afcñ фаpк мeкyнад.

Давоми cолxои 1928-1929 даp мачаллаи «Раxбаpи дониш» бо имзои Б.И^омй чанд навиштаи xикоямонанд ва публитсистй ба табъ pаcида, ки баъзexо онxоpо ба Чалол Икpомй ндабат додаанд. Aммо Чалол Икpомй даp xотиpаxояш аз онxо ëдоваp нашудааст [6. 131, 133, 209]. Aниктаpаш ин навиштаxо ба Баxpиддин И^омй (пиcаpи муфтй Икpоми Бyxоpой), ки яге аз шиноcxои Ч.Икpомй буда, даp коpи матбуот шиpкат мeваpзид, оиданд. Aз чумла, даp шyмоpаи №3, cоли 1927 навиштаe бо номи «Факиpазан ва клуби занон» бо имзои мазкyp ба табъ pаcидааcт. Фаpкияти ин навиштаxо аз xикояxои Чалол Икpомй даp он аст, ки ба Xикояxои Ч.И^омй агаp чyмлаxои кyтоx, ибоpавy таъбиpxои мyxтаcаp xоc бошанд, даp навиштаxои Б.Икpомй чyмлаxои мypаккаб истифода шудаанд, монанди: «Як пагоx аз пагоxxои зимистон, ки xаво ба даpачаи баланди xyнyкй pаcида, баpфy боpон pyH заминpо фypy гиpифта ва яx баста, аз кучаву бозоp одамй мyнкатeъ гаpдида, xама чоpо xомyшй ва cyкyт ба xy™ ва фаpмони xyд гиpифта, ба чуз боди тунди cаpд чизe ба гаpдиш набуд, нолаи Fамолyдаи пyp аз xаcpати заш ва гиpяи бeтобонаи як тифли бeчоpаe, ки «яx баcтам-яx бастам» гуфта фаpëд мeкашид, ба гуши мо pаcид» [2. №3, 1927, c.27]. Навиштаи мазкyp ба оxанги бадeй шypyъ шуда, ба устуби xабаp анчом мeëбад. Он аз cаpгyзашти занe накл мeкyнад, ки шавxаpаш даp xизмати бой нобуд шудааст. Зан аз таpафи xyчаини шавxаpаш мадад надида, ба клуби защо мypочиат каpд; он чо cоxиби коpy таxcил шуд, фаpзандонашpо даp xонаи кудакон чойгиp каpданд. Фаpки навиштаи мазкyp аз «Одина» даp он аст, ки ин чо каxpамон бо ëpии давлати навбyнëд ба макcад мepаcад. Ногуфта намонад, ки якe аз xycycиятxои xоcи аcаpxои бадeии cолxои бистум пайвандии ycлyби бадeй бо публитсистика ва жypналиcтика мeбошад. Даpчанд аcаp бадeияти баланд доpад (чун «Одина»), даp доxили он yнcypxои здади публитсистй мавчуданд. Ин аст, ки xикояи мавpиди назаp низ бо чунин як мypочиати публитсистй анчом мeпазиpад, ки ба аcаpи бадeии имpyза xоc нecт: «Эй xоxаpон ва xамшиpагони мо! Имpyз шумо ба атpофи ташкилот ва клyбxои xyдатон чамъ шавeд, фаpзандони ба чон баpобаpи xyдатонpо бад-он таpбияxонаxо гyзоpeд, то ки фаpзандони шумо yмpи азизи xyдpо ба куча зоeъ нагyзаpонанд ва аз таpбия ^p намонанд, аз xypдcолй ба майдони маоpиф кадам ниxанд» [2.№3,l927, c.28].

Даp шyмоpаи шашуми шли 1928 низ «Ятима» ном навиштаи дигаp бо имзои Б.Икpомй ба чоп pаcида, ки даp он назаp ба бадeият ycлyби публитсистй бeштаp аст, аз ин чщат аз Xикояxои Ч.Икpомй фаpк мeкyнад. Якe аз xycycиятxои аcаpxои наcpии оxиpи cолxои бистум аз он ибоpат буд, ки навиcандагон бeштаp занону дyxтаpонpо каxpамон интиxоб каpда, вазъи бexyкyкии занонpо даp замони пeш ва бeдоpии онxоpо даp шаpоити нав ба таcвиp кашидаанд. Даp ин бобат накши Шypои занxо, клyбxои занонpо аз xад зиëд бо мyболиFа аpзëбй каpдаанд. Aгаp як cабаби аз байни занxо интиxоб шудани каxpамонон та^ирт аcаpи зикpшyдаи устод Afcñ бошад, аз таpафи дигаp, даp нимаи дувуми cолxои бистум маъpакаи cиëcии фаpанчипаpтой, ба таъбиpe, озодшавии занону дyxтаpон ба pоx монда шуда буд, ки адибони чавон бо магеади нишон додани xамкадамии xyд ба замон ба ин мавзуъ даст мeзаданд. Даp xаp ду xикояи ин муаллиф монандии cюжeт мyшоxида мeшавад. Aгаp xикояи каблй («Факиpазан ва клуби занони») аз таcвиpи пагоxиpyзии зимистон шypyъ шуда бошад, xикояи дувумй - «Ятима» аз таcвиpи баxоp OFOЗ мeëбад, ки: «овози гиpяи кадом чафодидаи xаcpаткашида» xомyшиpо вайpон каpд. Ятима xангоми гиpифтани об ба фи^ дода шуда, дep каpд, xамин вакт бой пайдо шуда, ба cаpи y мушт баpдошт ва он фиони ятима будааст. Бой Саидаpо баpои оваpдани xeзyм мeфиpиcтад. Даp он чо, даp даpаи атpофи дexа Саидаи гиpëн бо толибагони мактаби дyxтаpона воxypда, бо ощо xамpоx гашта ба мактаб pафт. Дамин тавp, аз xизматгоpй озод гашт, мактаби ибтидоиpо xатм каpда, ба доpyлмyаллимин доxил шуд ва xоло он чо машFyли таxcил аст. Чун даp биcëp аcаpxои дигаpи наcpии он давpа мушкилоти каxpамонxо ба оcонй xал мeшавад ва даp xамаи ощо акcаp вакт мушкилкушо шypои защо ва мактабxо мeбошанд, ки дасти дyxтаpони факиppо мeгиpанд ва o^opo ба таxcил чалб мecозанд.

Вобаста ба чунин таъcиpпазиpй A.Сайфyллоeв баp ин назаp аст, ки даp оxиpи cолxои бистум таъcиpи устод Afcñ ба адибон даp до^аи чавонон маxдyд буд [9.264]. A^wo чунин xyлоcа баpоваpдан ба андeшаи мо дypycт нecт, зepо навиcандагони xyp^ бyзypг даp замонe, ки устод Anrä даp Нашpиëти давлатии Точикистон даp Самаpканд ифои вазифа мeкаpд, на

твнхо вз acapxoи нacpии ycтoд мeoмyxтaнд, б&лки дap гиpди y чвмъ омвдв, мacлиxaтxo мeгиpифтaнд Ba aкcapи acapxoи онхо пеш гз чоп вз нaзapи ycтoд Айнй гyзaштaaнд. Бв xap хол aндeшaи А.Caйфyллoeв дap мaвpиди он ки тaъcиpи Айий бв чввонон нaзappacтap aCT, дypycт мебошвд. 3epo дap oxиpи coлxoи биcтyм вз бвйни кaлoнcoлoн нacpнaвиcoн квм будвид, вдибони кaлoнcoлe, мoнaиди Cyxaйдй, ки квму беш фвъолият мeкapдaид Ba aшъopaшoн дap нaшpияxoи мaвpиди нaзapи мо здад чоп мешуд, шeъp мeнaвиштaнд, вммо онхо хвм вз мacлиxary мaшвapaти ycтoд Айий бeбaxpa нaбyдaид.

Левитин киccaи точикии дaвpaи швин - «Одиш» ш твнхо дap cюжeтoфapинй, бaдки дap кopи бв вучуд омвдвни звбоии вдвбии точик низ xизмaти бocaзo кapд. Дap ин 6opb H.Maъcyмй нaвиштaacт, ки «Одинв» бapoи нaвиcaидaгoии точик дap pox^ ому^шии звбоии X0зиpaи вдвбии точик capмaшк гapдидa буд»> [7.38]. Дap ин 6opb шoгиpди дигapи устод Айий C.УлyF30дa зикp кapдa, ки: <^ap ому^шии звбони вдвбии точик «Одинв» бapoи чввоноии точик ëpмaндии к&лон кapд. Мо бо xoндaни он якумин 6op твмоми зебоии звбони coфи вдвбии нacpи оммвфвхми тoчикpo xиc кapдeм» [11. №268,1935].

Дap мaчaддaи «Paxбapи доииш» хикояхои мyaллифoни дигap низ бв нaшp pacидaaнд, ки вз pивoчи жв^и мaзкyp дapaк меддавд. Дap шyмopaи 11-12, coли 1928 бopи aBB&r твхти pyбpикaи «Haвиcaндaгoни чввони мо» хикояи П.Cyлaймoнй «Гулвидом» чоп шyдaacт. Пaйpaв Cyлaймoнй acapи нacpй квм нaвиштaacт, вммо тaчpибaи aввaдинaш вз иcтeъдoди бaдaнди y гувохй меддавд. Дикоя вз тacвиpи твбивт шypyъ мешвввд, ки чввоне дap мввшми 6bxop бв кишту кop мaшFyл acт Ba гохо xyд бв xyд cypyдe мexoнaд:

Ёр чаро дер кард?

Бори гамаш зер кард.

Умри цавонй гузашт,

%ацрирухаш пир кард... ! [2.№11-12,1929,c.33].

Cmac, лвхзви вoxypии ду чввон дap гушви зебои твбивт тacвиp гaштaacт. Гулвидом гиpиcтa apз мекушд, ки ypo бв шaвxapи пиp - имоми дехв дoдaниaид, чввони дехкон ypo 6obbp мекуношд, ки пеши ин rappo xoxaд гиpифт Ba шкд мекушд, ки aз шaxp му&ллимон oмaдaaнд Ba ypo твшвик бв xoндaн мeкyнaнд. Вокевн, дap хикоя чумлви «нacими 6bxop меввзид Ba caдoи шap-шapи об бо caBra мypF0н вз ^yp шуиидв мешуд»; «квм-квм нacими 6bxop меввзид, caдoи шap-шapи об бо нолви мypF0н вз ^yp шуиидв мешуд» [II.5.№11-12,1929,c.33-35] хвфт (!) мapoтибa бв швкдхои гуногун тaкpop шyдaacт, ки и^о нopacoии acocии acap дoииcтaн мумкин aCT Ba шояд вз бeтaчpибaгии му&ллиф дap нacp бв вм&л oмaдaacт. Аммо умумвн звбон Ba ушуби бaëии Пaйpaв Cyлaймoий xyб acт, aгap бв нacp чиддй мaшFyл мешуд, нaвиcaндaи нoмдop мегашт.

Агap тaъcиpи «Одиш» дap хикояи боло фвквт дap тacвиpи твбивт мушохидв швввд, дap хикояи ^«Двмидви cиëxбaxт»-и Д.Пиpмyxaммaдзoдa дap швкду дажет ииз бв чвшм мepacaд. Map№ дехконе, ки дap звминхои Лбдуддобой кop мeкapд, бв иввзи xизмaт музд нaгиpaд хвм, шикоят нaмeкapд (чун Одиш), зepo чойи иcтикoмaт шдошт Ba дap xoнaи кухши бой бо звиу дyxтapaш зиидвгй мeкapд. Ввкте ки дехкон вз дyнë гузвшт, бой бapзaгoвxoи чуфтй Ba вндвк звмини ypo бв иввзи xapoчoти мypдa (чун дap «Одиш») шхиб шуд. Moдapy дyxтapи xypдcoл твнхо мондвид, кaмпиp xизмaти мapдyмoнpo бв чо oвapдa, бо музди он зиидaгиpo бв pox мемонд, opзy дошт дyxтapaш кaлoнтap швевду бв oбpyяш xoнaдop шмояд (мошнди кaxpaмoни «Одинв» Бибиойишв - мoдapи Гулбибй). Аммо бвъди ду cot y хвм вз душ гузвшт. Двмин тaвp, хикояи мaзкyp бв «Один^^и ycтoд Айнй вз чихвти cюжeт, coxт, xaiTO, ycлyб Ba чyмлaбaндй мoнaидй дopaд: «Дap ин ввкт Двмидв 11-coTa буд. Акиун ин caFиpaи бе хеч ^c Ba бе хеч чиз, вз пaдap Ba мoдapи xyд чудо ятимв шудв, бв дacти Лбдуддобой моид» [2.№1,1929,c.32]. Тacвиpи твбивт («Як шгох вз pyзxoи фacли 6bxop ocмoн миcли ну^ви xoм coф буд»>) низ бв тacвиpxoи бвдеии acapxoи oидaвpaинa мошнд acт, ки acocи ycлyби мaзкyppo ycтoд Айий гузоштв буд. Бвъди он ки Двмидв дap xoнaи Лбдуддобой бв cинии 14 pacид, вз тapaфи Лукмонбой ном одвми кaдoнcoл xocrгop омвд. Лбдуддобой бв тaвpe дyxтapxoидaшpo бв y бв иввзи молу чиз фypyxт. Двмидв дap xoнaи шaвxap хвм нaocyд. Бвъди чвичолу швддок як пвгохй кyдaкaшpo гиpифтa, вз дехв бв шaxp омвд Ba бв шуъбви звнон мypoчиaт кapд. Чунин бв нaзap мepacaд, ки нaвиcaндa тaкд;иpи минбaъдaи Гулбибии нoкoмpo вз «Одинв» бв швкди нвв идомв дoдaниcт. Дap хвкиквт, «Одинв»- ycтoд ЛйнИ acocи вокей дошт Ba вз ин cb6b6 бв дили xoнaндaгoн pox ëфтa, вдибоии чaвoнpo бapoи нaвиштaни чунин K^ccaxo paxнaмyн мecoxт.

Дap мaчaддa нaвиштaи дигapи Абдycaлoм Пиpмyxaммaдзoдa бо номи «ДoFи фapзaндй» бв твбъ pacидaacт. Дap он cyxarn вз мapдe мepaвaд, ки чвид фapзaндaшpo вз дacт дoдaacт. Волидон дyxтapчaи чopcoлaaшoн Mexpиpo чун нишоши ягонв эxтиëт мeкapдaнд. Тacвиpи 6bxop бв acapи ycтoд Айнй мошндй дopaд. Дap мaвpиди бeдopии твбивт мегуяд: «Гиëxxoe, ки

зимистони даpоз аз таpcи лашкаpи баpф cаp баpдошта натавониста xo6 pафта буданд, имpyз чун занону дyxтаpони Шаpк, ки аз зepи боpи фаpанчй ва аз кайди дину xypофот бepyн мeоянд, аз зepи xок cаp боло каpда, pym cаxpоpо зиннат мeдоданд» [2.№5-6,1929,c.46]. Aммо ин фаcл ба дexконон ва маpдикоpон дyшвоpй xам мeоваpд, баpои Коcимбойи маpдикоp коpe пайдо намeшyд. Рyзe ypo боcмачиëн ба xизмат даъват каpданд ва ба зypй ба даста xамpоx намуданд. Даp ин байн дyxтаpаш бeмоp шуд. Коcимбой баъди бозгашт боз ба xизмати маpдyм pафт, аммо дyxтаpчаpо табобат каpда натавонистанд, модаpаш xам аз Fами y аз душ гузашт. «Aкнyн Коcимбой даp диëpи Fаpибй, бeкаcй, ба гиpдоби Fамy кулфати бeпоëн Fаpкy xайpон монд» [2.№5-6,1929,c.50]. Дикояи мазкyp бо забону ушуби pавони xyд фаpк мeкyнад.

Бояд гуфт, ки фаpкияти дигаpи xикояxои зикpшyдаpо аз киееаи «Одина»-и устод Aйнй аз он ибоpат донистан мумкин аст, ки агаp даp «Одина» каxpамонон ба магеад наpаcида нобуд шуда бошанд, даp x^oëra зикpшyда гyнаxгоpон акcаp вакт ба чазо гиpифтоp гашта, каxpамонони мycбат аз шаppи онxо xалоc шуда, ба макcад мepаcанд.

Aдабиëтшиноcи маъpyф Соxиб Табаpов, ки даp шиноxти Пайpав Сулаймонй cаxми намоëн гузоштааст, даp мавpиди аcаpxои rncpHH мавcyф ба он аст, ки xикояxои П.Сулаймонй, A.Дexотй «Дамидаи cиëxбаxт» бо таъcиpи «Одина» навишта шудаанд. Даp xакикат, cюжeти xаp ду xикоя вокeаxои даp баъзe бобxои повecти «Одина» таcвиpшyдаpо ба xomp мeоpад [10.63].

Даp шyмоpаи №7, 1929 xикояи устод Aйнй бо номи «^oxpy» чоп шудааст, ки ба xама xонандагони имpyза маълум шаг. Чун ycлyби xоcи xeш устод Anrä аввал табиати якe аз дexаxои атpофи Дyшанбepо таcвиp мeкyнад, ки баъди чангу чидол камодам гашта, боFy киштзоpxояш xоли табоx доpанд. Даp якe аз шабxои зимистон ба атpофи дexа дастаи аcкаpони cypx мeояд. «Даp даpyни ин даста чанд нафаp аз фидошн (добpоволниëн)-и точик буданд, ки яге аз онxо аз аст нафаpомада, ба фаpмондex аpз каpд: - Хуб, ман pафтам, xотиpчамъ бошeд, ки як xабаpи муайян ëфта мeоям» [2.№7,1929,c.21-22]. Фидой баъди он ки аcпашpо ба бexи бypc баста, даxонашpо баpои шш,а накашидан «pачча» мeбандад, бо доманаи ^x боло шудан гиpифт. Хeлe боло pафт, ки ба гушаш cypyдxонии кате pаcид. Пинxонй ба гуяндаи вай наздик шуд, он одам ce банди cypyди зeppо чанд 6op такpоp xонд, ^ë чашм ба pоxи кате буд:

Ра^и ин ку^поя месупурам,

Го% бар тега, го% дар камарам,

Ба ту эй сарвиноз, мунтазирам,

Шод кун, шод кун, биё, ба сарам!..

Даp ин xангом чашмаш ба одами паст cанг афтида, xаpоcон ба вай ниг^ каpд ва якбоpа фаpëд каpд: «Вой! Магаp ту Пиpмyxаммад шстй,- гyëн ба таpафи y давид ва xoct, ки xyдpо ба пои y андозад. Он ка^ ки ба номи Пиpмyxаммад ëд шуд, бо дав дасти гиpои xyд аз баFали ин ка-c гиpифта, cабyк даp OFyши xyд кашид ва: - Моxpyй! Худоо бой мадex, xyддоpй кун,- ^н ypo бypда, ба болои таxтаcангe нишонд ва xyд xам даp паxлyяш нишаст» [2.№7,l929,c.22]. Фидой Пиpмyxаммад ба дexа баpои фаxмидани вазъ омада буд, МоxpУ бошад, xаp гоx ба дастаи фидоиëн ва аcкаpони cypx даp боpаи pавyои боcмачиëн xабаp мeдод, Пиpмyxаммад ба y баpои ин изxоpи миннатдоpй каpда, гуфт, ки баъди пyppа тоpyмоp каpдани боcмачиëн якчо xоxанд шуд. МоxpУ аз муллои дexа Маxмyд шикоят каpда, xоxиш намуд, ки ypo даcтгиp ва xабc кунанд. Пиpмyxаммад, ки шаxcи окилу дypандeш буд, даp ин бобат cаpоceма намeшyд. Сипаc, навиcанда ба шаpxи xоли мулло Маxмyд мeгyзаpад. Зикp мeкyнад, ки Маxмyд даp 15-cолагй аз дexа ба Бyxоpо xондан pафта, баъди понздаx cол гашта омад ва «ба xyд мyкаppаp каpда буд, ки даp оянда cоxиби дину шаpиат шуда, аз болои маpдyм нони муфт xypад». Ба y замини зиëдpо «тато^» каpда доданд. Aлбатга xоким ин нeкиpо ба y pойгон накаpда буд, зepо мeдониcт, ки мулло «баpои тоpоч каpдани маpдyм дасти pоcти козй ва xоким шавад. Мулло Маxмyд xам ин вазифаи аз таpафи xyкyмати амиp ба гаpдани xyдаш боpшyдаpо ба xyбй адо мeкаpд» [2.№7,1929,c.24]. Бо чунин чумлаву ибоpаxо муностбати шаxcии навиcанда ба каxpамонон pавшан инъикоc ëфтааcт, ки xоcи адабшти давp буд. Даp оxиp аз чамъомадe, ки ба мyноcибати ташкили xочагии коллeктиви дexа (колxоз) баpгyзоp шуд, маълум гаpдид, ки Пиpмyxаммад аз дасти мулло кушта шудааст. Бо пeшниxоди МоxpУ ба xочагй номи Пиpмyxаммадpо гузоштанд. Дамчунин, аз шаpxи даp зep оваpдаи муаллиф «Arn» (Arañ) маълум мeгаpдад, ки фидоии точик Пиpмyxаммад даp шли 1926 аз дасти Маxмyд ном ëваpи боcмачиëн кушта шудааст. Устод Afcñ тибки шeваи коpаш баъзe калимоти камистифода ва ба назаpи xyдаш номафxмyмpо даp кавc шаpx додааст: «якка», «фачча», «аpча» ^ypc), «xop^» (cанги cаxт), «пай бypидан» (нecт каpдан), «аз маъpака pондан» («бойкут» каpдан), «мyxаppо» («тyxаppо») ... Дамчунин заpбyлмаcалy маколxои xалкиpо бачо ба коp бypдааcт, чун «Гушла

вз мex мaпappaд»>, «Xacpo xop мвбин, ки бв чвшмвт мexaдaд»>, «Гypбaи ноумедшудв бв шиp чвнг мeзaнaд»...

Лз нaвиштaxoи бвдеии ин дaвpa хикояи Coбит Maнoфзoдa бо номи «Лвтофвт oë фиpeб xypд?»-po, ки дap шyмopaи №8-и coли 1929 бв твбъ pacидaacт, квйд кapдaн мумкин acт. Maвcyф дap «Paxбapи доииш» бв мacъaдaxoи илму вдвб, aдaбиëтшинocй, xyдшинocй Ba бeдopии миллй тaвaччyxи aввaдиндapaчa медод, бвъд вз он ки вз кop paфт, бв кopи му&ллимй Ba эчодй мaшFyл шуд. Чй тaвpe ки вз бappacии хикояхои боло хвм дидем, як xycycияти нacpи шлхои биcтyм, вз чумлв, «Moxpy»^ устод Айнй истифодви шкд, двлелу paкaмxo мебошвд. Дикояи Maнoфзoдa хвм чунин шypyъ мешвввд: «Мвн якум 6op вaйpo дap мopти coли 27 дap Тexникyми xoчaгии кишдок дидв будвм» [2.№8,1929,c.22]. Бо чуиин xycycият хикояи мaзкyp Ba биcëp шмушхои нacpи бвдеии мaчaллa aз хикоя дидв бв oчepки бвдеии п^узв мошнд acт. Лз pyйи ушуб Ba тapзи бaëн Ba мушохидвю бвходихии зepиии мyaлдиф низ бв чуиин xyToca омвдвн мумкин acx: «Мвн xaBac кapдaм, ки бв кaдpи имкон xиccиërи дapyий Ba вхволи pyx™ ypo хвм квшф кушм, бидошм Ba вз ин pox бв xacтии ввй тaxминй як кимвт ддавм^» [2.№8,1929,c.22]; ë ин ки: «Мвн чвшмони ypo ддадм Ba дap онхо xyб диккaт кapдaм. Он ду чвшми cиëx, он ду оишчви дил, як caмимияти мaxчyбoнapo aкc мекутнд. Мвн хвмин тaвp фвхмидвм, ки дap xacтии ин дyxтapи лвтиф caмимият, caдoкaт Ba pyxи вaфoдopй комилвн мввчуд aCT...» [2.№8,1929,c.22]. Дap миcoли зep бошвд, нaвиcaндa нaзapи xyдpo бв фacли тиpaмox чунин тacвиp кapдaacт: «Двмешв дap ин ввкти cot мвн дap xaci™ xyд як ввзнинй, дap дили xyд як швъ гиpифтaгй хдо мекушм. Эхтимол ин як кacaлии pyx™ мвн acт, ки то бв ход мвн oнpo муоличв кapдa нaтaвoииcтaaм». [2.№8,1929,c.24]. Дap acapxoи нacpии п^узв му&ллиф acocaн бeтapaф acт. Двмин тaвp гуфтвн мумкин aCT, ки яке вз xycycиятxoи фapккyнaндaи хикояхои coлxoи биcтyм ушуби oчepкй доштвии онхо, зиëд истифодв шудвни cyxaии мyaллиф, пyблитcиcтикaи тaъpиxию pyчyъxoи пyблитcиcтй мебошвд. Чуиин ушуб то шлхои чидум идомв ëфт. Бapoбapи xycycияти пyблитcиcтй Ba шкдй доштвн дap хикояи мaвpиди нaзap ибopaвy чумлвхои oбpaзнoк, тacвиpxoи бaдeиятaшoн бaдaид xacтaнд, бв мошнди: «Бopиши шaбoнapyзии бapф чacaди бepyxи тaбиaтpo бв квфвии caфeд пушондв мондв буд»> [2.№8,1929,c.28]. Хycycияти дигapи хикояхои ин дaвpa бв швкли бвиду бacти онхо вoбacтa acт. Hoвoбacтa бв хвчм онхо бв киcмaтxo чудо Ba paкaмгyзopй кapдa шyдaaнд. Дикояи мaвpиди нaзap вз 9 киcмaти paкaмдop Ba як чaмъбacт ибopaт acт.

Двмчуиин, твхти pyбpикaи «Дикоячв» нaвиштae бо номи «^ap coяи тypaчигй» бв чоп pacидaacт. Дap он ду нaфap дехкони чввон бв шaxp бapoи xoндaн фиpиcтoдa мешвЕвид. Оиxopo дap идopaи мaopиф «шгох биëeд»> г^н шнч pyз capcoн мекушид. Hиxoят, бо кумвки як нaфap кopмaнди комтомол вз мyдиpи мaopиф кoFaз г^ифт^ бв мвкгаб дapoмaдa xoидaид, вкнун онхо «дap мaчлиcxo дap бopaи xyдтaикидкyий cyxaиxoи дypycт Ba acocï гуфтв, кacepo pиoя нaмeкyнaид» [2.№7,1929,c.3, бв лотинй]. Дикоячв xapчaид xypд acт, бв 4 пopчa тв^им шудв, вз чихвти ycлyб бв xaбapи одй мошнд мебошвд.

Дap умум киcмaти лотииии мaчaллa вз чихвти звбон Ba бвдеият xeTe cycт acт. Дap шyмopaи 7, шли 1929 твхти pyбpикaи «Дикоячв» нaвиштaи Caдpй ^вдвмзодв бо номи «Гулшвн» интишop гapдидa. Дехконе бв иввзи кapзaш дyxтapчaи xypдcoлaшpo бв caвдoгap додвий мешвввд. Инpo чввоне бв шypoи звнон xb6bp медихвд Ba дap pyзи туй дyxтapaкpo xaroc кapдa, бв xoидaн мeфиpиcтaнд. Macъaдa бв ocoий хвд мешвввд, ки xocи биcëp acapxoи дш^и xaмoидaвpa буд.

Дap мaчaллa чвнд acapи Бypxoниддин Лзизй бв твбъ pacидaacт. Дap хикояи «Бузквшй» дехкони чввоне бо мaкcaди coxиби am шудвн зaxмaти биcëp квшидв, хоотли xyб pyëид. Moдapaш хвм бapoи дacтгиpии y бapoи acпи ояндв ««лпуш- кypпaчaи paигин Ba чулхои шшмин coxтa дoдaнpo ввъдв мeкapд Ba Caигиичoнpo бв шввк мeoвapд» [2.№9,1929,c.24]. Лз pyзгop capфa кapдa, acп xapидaнд. Рузи бузквшй доду фиF0ии мapдyм дили чввоии бeтaчpибapo бв чуш oвapд Ba y xyдpo бвйни тудв звд. «Бвъд вз квшоквш Ba дopyгиp тудв вaйpoн гapдидa, гypyxи бузквшон бв як тapaф иишеб шудвид, ду acп вз миëнa чудо шудв, бyзpo гиpифтa бaдap paфтaид Ba як вши беодвм вз мшти тудв бapoмaдa, бв тapaфи дигap гypexт. Модоме, ки бузквшон вз пacи буз paфтaнд, дap твхти пойи онхо чacaдe дapoз вфтодв, бв xoкy гид 0Fyштa нaмoëн шуд.» [2.№9,1929,c.26]. Онхое, ки бв чвнозви Caигинчoн мeoмaдaнд, мегуфтвнд: «Carnra^orn фидои opзyи acпбoзй шуд^>. Бояд гуфт, ки хикояи «Бузквшй^» бaъдrap дap бapoмaди котиби ввевди хизби кoммyниcт Бpoйдo дap aнчyмaни якуми нaвиcaидaгoни Тoчикиcтoн (coли 1934) хвмчун ифoдaкyнaидaи вкидвхои мешвий мaвpиди мaзaммaт Kapop гиpифтa буд.

Дap шyмopaи №12, 1929 хикояи дигapи Лзизй «Бедошбозй» бв чоп pacидaacт. Дap capcyxaн вз тapaфи идopaи мaчaллa омвдв: «Ин хикоя дap ara твмомвн «caд фоиз» бо шевви гуфтугуии xaTK нaвиштa шудв буд. Мо дap ввкти тaxpиp Ba ишох, тapзи нигopиши бвъзе

ios

калимахои онро тагйир дода бошем хам, ба шакли ифода услуби чумласозихояш хеч даст назадем; ба ин восита хусусиятхои забони оммаро дар он нигох дошта, «ба таври намуна чоп кардем» [2.№12,1929,с.17]. Бо вучуди ин, дар гуфтугуи кахрамонхо холо хам калимахои гуфтугуй ба чашм мерасанд, ки баъзеашонро муаллиф дар кавс шарх додааст: «чала-чулпа», «ако», «шишт» (ба маънои нишастааст), «чайла», «чакалак» (дарахтзор), «тузок» (дом), «тупй» (каллапуш), «канот», «туп» (чамъ), «чинкорча» (майдача)... Бадеияти асар баланд аст: «Мурги «духтараки суфй» парида омада ба шохи сафедор нишаст, ба модааш, ки дар кошонааш чучахои нав аз тухм баромадагиро пахш карда хобонида буд, малахи дар дахонаш газидаро дод ва аз руйи гарданаш ду-се буса гирифта, ба шохчаи дигар хез кард ва машгули хондан шуд. Зиндагй ачиб. Яке дар кафас, дигаре бо ёри худ хамнафас; бедона ва «духтараки суфй хар ду мехонанд, наво мекунанд; яке асир ва дигаре озод, бо ин хол ба як тарона наво кардани инхо барои чист?!» [2.№12,1929,с.17]. Мазмуни хикоя чунин аст, ки дехконбачаи кораш пешрав ба гапи як бедонабози фиребгар даромада, ба онхо шарик мешавад ва аз кору бораш мемонад. Дар охир аз чойхоначй гила мекунад, ки: «Мирзо-ако! Ман ба як гапи Гулзамони найрангбоз даромада, шармандаву расво шудагем бас набуд-мй, боз шумо ба газитаи девории онон навиштед? Ин кори шумо болои сухта намакоб шуд.» [2.№12,1929,с.19]. Дар ду хикояи ин муаллиф ба урфу одатхои мардумй бахшида шудаанд.

Дамин тавр, хикоя ва навиштахои бадеии мачаллаи «Рахбари дониш» хусусиятхои вижа доранд. Аксарияти онхо тахти таъсири повести аввалини точикй - «Одина» ба вучуд омадаанд. Аз чумла, таъсирпазирии онхоро аз асари мазкури устод Садриддин Айнй чунин раддабандй кардан мумкин аст:

1. Монандии мавзуъ, сюжет;

2. Тасвири табиат;

3. Забон ва услуб;

4. Интихоби кахрамонхо асосан байни занону духтарон;

5. Забон ва услуби публитсистй;

6. Ба некй анчом пазируфтани кисса.

7. Ба кисматхои хурд чудо шудани хикоя.

Хусусиятхои мазкур ба ин ё он андоза дар «Одина»-и устод Садриддин Айнй мушохида мешаванд.

АДАБИЁТ

1. «Овози точикй» (1924-1925)

2. «Рахбари дониш» (1927-1929)

3. Айнй.С. Одина. Душанбе.-2014, 192 с.

4. Айнй К. Мактаби адабии устод Садриддин Айнй. -Душанбе: Ирфон.-2010, 202 с.

5. Асозода Х. Таърихи адабиёти точик (Давраи нав).- Д.: Маориф ва фарханг.-2014, 672 с.

6. Икромй Ч,. Он чй аз сар гузашт. Ёддоштхо.- Душанбе:- 2009, 360 сах.

7. Маъсумй Н. Очеркхо оид ба инкишофи забони адабии точик.- Сталинобод: Нашр.давл.Точикистон. 1959,

230 с.

8. Рустамзода М. Нахустматбуоти сохаи маориф. Д.: Ирфон, 2016, 174 с.

9. Сайфуллоев А. Романи устод Садриддин Айнй «Дохунда».- Душанбе, 1966, 320 с.

10. Табаров С. Пайрав Сулаймонй. Душанбе, 1962, 220 с.

11. Улузода С. Аз дафтари ёддоштхои ман//Точикистони сурх, №268, соли 1935

12. Шакурии Бухорой М. Равшангари бузург. Д.: Адиб.-2006, 340 с.

13. Шакурии Бухорой.М. Нигохе ба адабиёти точикии садаи бист. Душанбе: Пайванд-2006-456 с.

ОСОБЕННОСТИ ЖАНРА ПОВЕСТИ В ЖУРНАЛЕ «РАХБАРИ ДОНИШ» И ЕГО ВЛИЯНИЕ НА ПОВЕСТЬ САДРИДДИНА АЙНИ «ОДИНА»»

В статье «Особенности жанрового сюжета в журнале «Рахбари дониш» и его влияние на повесть Садриддина Айни «Одина» рассказывается о влиянии нового литературного жанра -повести о первой таджикской литературной повести «Одина». Хотя многие исследователи прокомментировали это, эти истории не были проанализированы на практике. Кроме того, этот эффект не был исследован ни в одной истории. Вот почему впервые в этой статье были проанализированы и сопоставлены все истории, опубликованные до 1929 года в «Рахбари дониш». Эти истории молодых писателей более или менее извлекли выгоду из истории Садриддина Айни «Одина». Сходства можно увидеть в языке, стиле, сюжете, описании и так далее. В исследовании анализируются эти аспекты и делается вывод о том, что есть сходство в теме, сюжете, изображении природы, выборе персонажей, в основном среди женщин и девочек, языковом и журналистском стиле, успехе истории, разделении на мелкие части история и тд.

Исследование было сосредоточено на этих аспектах. Важность исследования заключается в том, что оно раскрывает вклад «Рахбари дониш» в становление и развитие жанра сюжета. Вышеупомянутый журнал был первым таджикским изданием, опубликовавшим рассказ или художественное произведение почти в каждом номере, а также стихи. С научной точки зрения следует отметить, что в этом исследовании некоторые неясные аспекты отношений между прессой и литературой четко изучены и имеют большое значение и полезность для гражданского общества. Роль этой статьи в дальнейших научных исследованиях в области филологии значительна.

Ключевые слова: история, влияние, жанр, реализм, тема, язык и стиль, сюжет, образ женщины

FEATURES OF THE GENRE STORY IN THE MAGAZINE "THE LEADER OF KNOWLEDGE" AND ITS INFLUENCE ON THE STORY OF SADRIDDIN AINI "ONE"

The article "Peculiarities of the story genre in the magazine " Leader of Knowledge "and its impact on the story" Odina "by Ustad Ayni" discusses the impact of a new literary genre - the story of the first Tajik literary story "Odina". Although many researchers have commented on this, these stories have not been analyzed in practice. Also, this effect has not been explored in any story. That is why, for the first time in this article, all the stories published before 1929 in the "Knowledge Manager" were analyzed and compared. These stories of young writers have more or less benefited from the story of Sadriddin Aini "Odina". Similarities can be seen in language, style, plot, description, and so on. The study analyzes these aspects and concludes that there are similarities in the theme, plot, depiction of nature, the choice of characters, mainly among women and girls, language and journalistic style, the success of the story, the division into small parts. story and so on. The study focused on these aspects. The importance of the research is that it reveals the contribution of the "Knowledge Leader" to the emergence and development of the story genre. The above-mentioned magazine was the first Tajik publication to publish a story or a work offiction in almost every issue, along with poetry. From a scientific point of view, it should be noted that in this study, some obscure aspects of the relationship between the press and literature are clearly explored and are of great importance and usefulness for the civil society. The role of this article in further scientific research in the field ofphilology is significant.

Keywords: history, influence, genre, realism, theme, language and style, plot, image of women.

Сведения об авторе:

Абдурахимов Б.А. - декан факультета таджикской филологии Таджикского государственного института языков им. Сотима Улугзода. Телефон: (+992) 904108585. E-mail: vorisonisomoni@mail.ru.

About the author:

Abdurakhimov B.A. - Dean of the Faculty of Tajik Philology of the Tajik State Institute of Languages. Sotim Ulugzod. Phone: (+992) 904108585. E-mail: vorisonisomoni@mail.ru.

БОЗТОБИ ФАЪОЛИЯТИ ИЧТИМОЙ ВА МАОРИФПАРВАРИИ САДРИ ЗИЁ ДАР «ТАЪРИХИ ИЩИЛОБИ БУХОРО»

Абдулхрев З. М.

Донишго^и миллии Тоцикистон

Лах,зах,ои асосии зиндагй ва фаъодияти Садри Зиё (1865-1932) дар нигоштах,ои устод Айнй, монанди «Мухтасари тарчумаи х,оди худам» (1958), «Таърихи инкидоби Бухоро» (1987), «Намунаи адабиёти точик» (1926) ва «Ёддоштх,о» (1958) сабт гардидаанд. Дар ин макода, мо дар мавриди яке аз мухдмтарин асарх,ои С. Айнй - «Таърихи инкидоби Бухоро» сухан ба миён оварда, пахдух,ои гуногуни х,аёт ва фаъодияти Садри Зиёро мавриди баррасй карор медих,ем.

«Таърихи инкодоби Бухоро», яке аз мухдмтарин ва арзишмандтарин асарх,ои устод Айнй ба х,исоб рафта, оид ба мавзуи бедории фикрй ва рашангарй дар Бухоро ихтисос ёфтааст. Ин китоб дар таъйини масири инкидоби фикрй дар кадамрави Бухорои амирй муътамадтарин манбаи таърихй ва идмию тахкикй ма^суб мешавад.

Устод Айнй дар «Таърихи инкидоби Бухоро», пеш аз х,ама, ба мубрамтарин масъадаи инсонй - бедорй ва инкидоби фикрй, чиддй ва муфассад таваччух, менамояд.

Ба воситаи ин асар муаддиф чузъиёту куддиёти акибмондагии мардуми Бухороро бо дадоиди мушаххас нишон додааст. Сабаби акибмондагй ва чах,одати саросариро дар кадамрави аморат, у дар камсаводй, бемасъудиятй, танбадй, танпарварй, истибдод, зодимй ва беадодатии амирону х,окимон ва мударрисону козиён дидааст. Вай бо афсусу надомат аз ин

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.