CC BY
2УДК 614.8.067.2.616.12-008.46
Исмаилов Жамшид Абдураимович
Ассистент кафедры внутренних болезней ФПДО Самаркандского Государственного медицинского института Самарканд, Узбекистан Ахророва Зарина Валерьевна Ассистент кафедры внутренних болезней ФПДО Самаркандского Государственного медицинского института Самарканд, Узбекистан Журакулов Фазлиддин Норманович Ассистент кафедры внутренних болезней Термезского филиала ТМА Термез, Узбекистан Шойимардонов Олим Эгаммуродович Ассистент кафедры внутренних болезней Термезского филиала ТМА Термез, Узбекистан
ОСОБЕННОСТИ ЛЕЧЕНИЯ ХРОНИЧЕСКОЙ СЕРДЕЧНОЙ НЕДОСТАТОЧНОСТИ У ПАЦИЕНТОВ С ХРОНИЧЕСКОЙ ОБСТРУКТИВНОЙ БОЛЕЗНЬЮ ЛЕГКИХ
For citation: Ismailov J.A., Axrorova Z.V., Jurakulov F.N., Shoyimardonov O.Y. Features of treatment of chf in patients with chronic obstructive pulmonary disease. Journal of cardiorespiratory research. 2021, vol 2, issue 3, pp.9-13
d http://dx.doi.org/10.26739/2181-0974-2021-3-l
АННОТАЦИЯ
В настоящее время, основываясь на большинстве исследований, статистические отчеты, полученные во время скрининговых тестов с использованием спирометрии, показывают, что уровень суррогатной хронической обструктивной болезни легких (ХОБЛ) значительно превышает фактическую распространенность легкой, а не тяжелой и средней тяжести. У 474 пациентов старше 40 лет, обратившихся в клинику с другими жалобами, спирометрия выявила ХОБЛ у 10,3% людей. ХОБЛ часто ассоциируется с ХСН в клинической практике. Обе болезни характеризуются высокой заболеваемостью и смертностью. Таким пациентам необходим комплексный подход для объективного выявления обоих заболеваний на ранней стадии. Необходимы дополнительные исследования для получения новой информации о патогенезе и ведении пациентов с ХОБЛ и ХСН, которые улучшают ожидаемую продолжительность жизни, а также позволят этим пациентам жить дольше.
Ключевые слова: хроническая обструктивная болезнь легких, хроническая сердечная недостаточность, лечение, ингаляционные кортикостероиды, бета-адреноблокаторы, р2-агонисты.
Ismailov Jamshid Abduraimovich
Assistant of the Department of Internal Medicine, Faculty of Postgraduate Education, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan Akhrorova Zarina Valerevna Assistant of the Department of Internal Medicina, Faculty of Postgraduate Education, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan Jurakulov Fazliddin Normanovich Assistant of the Department of Internal Medicina of
the Termez branch of TMA, Termez, Uzbekistan Shoyimardonov Olim Egammurodovich
Assistant of the Department of Internal Medicina of the Termez branch of TMA, Termez, Uzbekistan
FEATURES OF TREATMENT OF CHF IN PATIENTS WITH CHRONIC OBSTRUCTIVE PULMONARY DISEASE
ANNOTATION
Currently, based on most studies, statistical reports obtained during screening tests using spirometry show that the level of chronic obstructive pulmonary disease (COPD) significantly exceeds the actual prevalence of mild, rather than severe and moderate severity. In 474 patients over 40 years old who came to the clinic with other complaints, spirometry revealed COPD in 10.3% of people. COPD is often associated with CHF in clinical practice. Both diseases are characterized by high morbidity and mortality. Such patients require a comprehensive approach to objectively detect both diseases at an early stage. Additional research is needed to provide new information on the pathogenesis and management of patients with COPD and CHF, which will improve life expectancy as well as allow these patients to live longer.
Keywords: chronic obstructive pulmonary disease, chronic heart failure, treatment, inhaled corticosteroids, beta-blockers, p2-agonists.
Ismailov Jamshid Abduraimovich
Samarqand davlat tibbiyot instituti DKTF ichki kasalliklar kafedrasi assistenti, Samarqand, O'zbekiston Axrorova ZarinaValerevna Samarqand davlat tibbiyot instituti DKTF ichki kasalliklar kafedrasi assistenti, Samarqand, O'zbekiston Juraqulov Fazliddin Normanovich TTA Termez filiali ichki kasalliklar kafedrasi assistenti,
Termez, O'zbekiston Shoyimardonov Olim Egammurodovich TTA Termez filiali ichki kasalliklar kafedrasi assistenti
Termez, O'zbekiston
O'PKANING SURURUNKALI OBSTRUKTIV KASALLIGI BILAN OG'RIGAN BEMORLARDA SYUYENI DAVOLASHNING OZIGA XOS XUSUSIYATLARI
ANNOTATSIYA
Hozirgi kunda ko'pgina tadqiqotlarga asosan, spirometriya yordamida skrining tekshiruvlari paytida olingan statistik hisobotlar bilan taqqoslaganda o'pkaning sururunkali obstruktiv kasalligi (O'SOK) ning og'ir va o'rta og'ir darajasiga qaraganda yengil darajasi haqiqiy tarqalishidan sezilarli darajada oshib ketgan. Klinikaga boshqa shikoyatlar bilan kelgan 40 yoshdan oshgan 474 bemorda spirometriya 10,3% odamlarda O'SOK ni aniqlandi. O'SOK ko'pincha klinik amaliyotda SYuYe bilan bog'liq. Ushbu ikkala kasallik yuqori darajada kasallanish va o'lim ko'rsatkichlari bilan ajralib turadi. Bunday bemorlar ikkala kasallikni ham erta bosqichda ob'ektiv aniqlash uchun kompleks yondashuvni talab qiladi. O'SOK va SYuYe bilan kasallangan bemorlarning patogenezi va olib borish bo'yicha yangi ma'lumotlarni taqdim etish uchun qo'shimcha tadqiqotlar o'tkazish kerak, bu hayotni yaxshilash, shuningdek ushbu bemorlarning uzoq vaqt yashashiga imkon beradi.
Kalit so'zlar: o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi, surunkali yurak yetishmovchiligi, davolash, ingalyatsion kortikosteroidlar, betta adrenoblokatorlar, ß2-agonistlar.
Hozirgi kunda O'SOKning oldini olish mumkin va davolanadigan kasallik sifatida qaralmoqda. Surunkali obstruktiv o'pka kasalligi - bu bemorlarda kasallikning og'irligini aniqlay oladigan o'pka tashqarisidagi sezilarli ko'rinishga ega bo'lgan oldini olinadigan va davolanadigan kasallik. U doimiy ravishda havo oqimining chegaralanishi bilan tavsiflanadi. Odatda kasallik o'sib boradi va o'pkada surunkali yallig'lanishni keltirib chiqaradigan zarrachalar yoki gazlarning patogen ta'siriga bog'liq.
Epidemiologik tadqiqotlar natijalariga ko'ra o'pka funktsiyasining bosqichma-bosqich pasayishi yurak-qon tomirlari o'limining asosiy yurak-qon tomir xavf omillari kabi kuchli ekanligi aniqlandi. Tashqi nafas fa'oliyatini o'rganish natijalariga ko'ra 35-60 yoshdagi o'rtacha 5887 nafar sigaret chekadiganlar o'rtacha bronxial obstruktsiyaga ega ekanligi niqlandi. Ularning barchasida birinchi sekunddagi jadal chiqarilgan nafas hajmi (lJChNH) ning 10% ga kamayishi, majburiy ekspiratuar hajmning 10% ga kamayishi umumiy o'limni 14% ga, yurak-qon tomir kasalliklari natijasidagi o'limini 28% ga va yurak tomirlari kasalligi xavfini 20 % ga oshirdi [18]. O'SOK bilan og'rigan bemorlarda YulK rivojlanish xavfi O'SOK bo'lmagan odamlarga qaraganda 2-3 baravar yuqori [16].
Surunkali yurak etishmovchiligi (SYuYe) - bu patofiziologik sindrom, bu yurak-qon tomir tizimining u yoki bu kasalligi natijasida yoki boshqa etiologik sabablar ta'siri ostida yurakning bo'shashish yoki qisqarish qobiliyatining buzilishi kuzatiladi, bu neyrogumoral
tizimlarning (renin-angiotenzin-aldasteron sistemasining (RAAS), simpato-buyrak usti tizimi, natriyuretik peptid tizimi, kininkallikrein tizimi) muvozanati bilan birga keladi. Qon tomirlarining torayishi va suyuqlikni ushlab turishi, bu yurak va boshqa organlarning keyingi funktsiyalarining buzilishiga olib keladi, shuningdek, tanadagi organlar va to'qimalarni qon va kislorod bilan ta'minlash ularning metabolik ehtiyojlariga mos kelmasligi.
Zamonaviy diagnostika va terapevtik usullardan foydalanish, so'nggi 30 yil ichida SYuYe bilan og'rigan bemorlarni diagnostikasi va davolash bo'yicha aniq algoritm bemorlarning omon qolish darajasini oshirishga va yurak etishmovchiligi bo'lgan bemorlarni kasalxonaga yotqizish chastotasini kamaytirishga imkon berdi.
O'SOK bilan og'rigan bemorlarda SYuYeni davolashga yondashuvlar surunkali yurak yetishmovchiligining klinik tavsiyalarga asoslanishi kerak, chunki O'SOK mavjudligida SYuYeni boshqacha davolash kerakligi isbotlanmagan [23,24,25]. ß-adrenoblokatorlar surunkali yurak etishmovchiligi bo'lgan bemorlarda simptomlarni va hayot sifatini yaxshilasa ham, ular ko'pincha O'SOK bilan og'rigan bemorlarda ß2-agonistlarning bronxodilatator ta'sirini kamaytirish va bronxospazmning xavfi oshirishi tufayli buyurilmaydi [9, 19]. Cochrane meta-analiziga asosan O'SOK va SYuYe bilan kasallangan bemorlardagi tekshirishlarda selektiv ßi-adrenoblokatorlar tayinlash atigi 35% bemorlarda xavfsizligini isbotlagan. NICE va Evropa Kardiologiya Jamiyati (EKJ) tavsiyalariga ko'ra O'SOK bilan
kasallangan bemorlarga metoprolol, bisoprolol, nebivolol kabi kardioselektiv ß-adrenoblokatorlar qarshi ko'rsatma emas [27, 28]. Tadqiqot shuni ko'rsatadiki, o'rta va og'ir bronxial obstruktsiya va SYuYe bilan og'rigan bemorlarda bisoprolol va karvedilol bilan davolash o'pka faoliyatiga ijobiy ta'sir ko'rsatgan [12]. Yurak etishmovchiligini davolash uchun selektiv ßi-adrenoblokatorlarni tayinlashning O'SOK bilan og'rigan bemorlarni davolashda, hatto jiddiy obstruktsiyada ham yuzaga kelishi mumkin bo'lgan xavflardan ustundir. Dori-darmonlarni bosqichma-bosqich kam-kam miqdorda past dozalarda tayinlash tavsiya etiladi. O'pka funktsiyasining biroz yomonlashishi selektiv ß-adrenoblokatorlarni to'xtatish uchun ko'rsatma bo'lmasligi kerak. Shifokorlar O'SOKning qo'zish davrida, bemorning nafas olish qiyinlashganda, ß-adrenoblokatorlarni davom ettirishni istamaydilar [7].
Ingalyatsion glyukokortikosteroidlar
O'SOK etiologik omillar ta'siri ostida nafas yo'llarining funktsiyasi buziladi va o'pkada qolgan havo miqdori saqlanib qoladi - nafas olish tizimi uchun "tuzoq" deb ataladi, bu asosan kasallikning klinik ko'rinishlarini belgilaydi [13]. O'SOK bemorlarini davolash uchun ishlatiladigan preparatlar, dinamik giperinflyatsiyani samarali bartaraf etish kerak va bu talab uzoq muddatli ta'sir qiluvchi zamonaviy ingalyatsion bronxodilatatorlar (antikolinergik preparatlar va ß2-agonistlar) [18] bilan javob beradi. Ingalyatsion glyukokortikosteroidlar O'SOK bemorlarida kombinatsiyalashgan terapiya tarkibida davolashda o'z o'rnini ega bronxial giperreaktivlikda, chiqarilayotgan havoda azot oksidi yuqori darajada bo'lganda va eozinofilili balg'amida samarali qo'llaniladi (>3%) [8]. O'SOK davolash uchun dori-darmonlarni tanlashda surunkali yurak etishmovchiligi bilan birgalikda quyidagilar bo'lishi kerak nafas olish dorilarining xavfsizligi haqida ishonchli ma'lumot yurak-qon tomir xavfi bilan bog'liq.
Angiotensin konvertatsiya qiluvchi ferment ingibitorlari
Statinlar, AKQF ingibitorlari (angiotensin konvertatsiya qiluvchi ferment ingibitorlari) va ARB (angiotensin II retseptorlari blokatorlari) bilan davolash O'SOKli bemorlarda kasallik va o'limni kamaytirishi mumkin [17, 14]. Mancini va boshqalarning tadqiqotlariga ko'ra statinlar, AKQF ingibitorlari va / yoki ARB muomala qilingan O'SOKli bemorlarni kasalxonaga yotqizilish xavfini kamaytiradi. Darhaqiqat, ß-adrenoblokatorlar mutloq qarshi ko'rsatma bo'lgan bemorlarda AKQF ingibitorlari va ARBlari bemorlar hayot sifatini yaxshilash usuli bo'lishi mumkin [12]. Shuningdek antigipertansiv dori tanlashda, O'SOK ARB II preparatlari bemorlarga umumiy asoslarda berilishi kerak. Bundan tashqari, ARB II preparatlarining ta'siri O'SOK da o'pka arteriyasida bosimning pasayishi, kislorod saturatsiyasining va jismoniy faoliyat darajasining ortishi bilan bog'liq dalillar mavjud [16].
Shu bilan birga, AKQF ingibitorlari O'SOK bilan kasallanga bemorlarning hayot sifatini sezilarli darajada buzadigan bir yo'tal ekanligini va ba'zi hollarda noto'g'ri ravishda o'pka kasallikning kuchayishi sifatida qabul qilinishini unutmaslik kerak. Shu bilanbirga, yo'tal AKQF guruhidan har qanday dori bilan davolash paytida rivojlanishi mumkin. Ulardan ba'zilari AKQF yuqorida aytib o'tilgan yon ta'siriga kamroq sabab bo'lganligi haqidagi ma'lumotlar qarama-qarshidir [6]. AKQF ingibitorlari preparatlarini qabul qilish va yo'talni rivojlantirish o'rtasidagi munosabatni isbotlash qiyin muammo bo'lib qolmoqda. Bundan tashqari, ayrim hollarda, yo'tal AKQF ingibitorlari (bronxial astma, pnevmoniya, surunkali bronxit, laringit, yuqori nafas yo'llarining infektsiyalari, o'pkasil, chap qorincha yetishmovchiligi, o'pkasaratoni, mitral stenoz, o'pka tromboemboliyasi, chekish) bilan bog'liq bo'lmagan sabablarga sababli bo'lishi mumkin.
AKQF ingibitorlari tufayli yo'talni aniqlashda diagnostika qiyinchiliklari, shuningdek, kechasi tez-tez paydo bo'lishi va ba'zan gorizontal holatda kuchayishi bilan bog'liq. Yurak yetishmovchiligi bo'lgan bemorlarda bu hodisalar ba'zan paroksizmal tungi nafas qisilishi namoyon bo'lishidan ajralib turish qiyin. Hozirgi vaqtda yo'tal rivojlanishi bilan AKQF ingibitorlari bekor qilish kerakligi haqidagi savolga aniq javob yo'q. Angiyotensin II retseptorlari blokatorlari ushbu vaziyatda AKQF ingibitorlari mumkin bo'lgan muqobil bo'lsa-da, bemorlarning ushbu toifadagi AKQF ingibitorlari afzalliklari isbotlanmagan.
Kasalliklarida kaltsiy antagonistlari
Hozirgi vaqtda O'SOK bilan birgalikda yurak qon-tomir kasalliklarida kaltsiy antagonistlari guruhidagi dori-darmonlarni qo'llash istiqbollari ta'kidlangan. Yurak ishemik kasalligi bilan og'rigan bemorlarda kaltsiy antagonistlarining periferik vazodilatatorlar sifatida ta'siri gemodinamika va miokardiyal qisqaruvchanlikni yaxshilashga yordam beradi. Shuni ta'kidlash kerakki, ushbu dorilar guruhi vakillarining ta'siri ostida bronxial passivlik yomonlashmaydi. Bundan tashqari, [5, 6, 10] bir qator ma'lumotlariga ko'ra, ushbu toifadagi bemorlarda kaltsiy antagonistlarini qo'llashda o'pkaning hayotiy sig'imi, daqiqali hajmi yaxshilanadi va o'pka arteriyasida qon bosimi kamayadi. Shunday qilib, D. A. Yahontov va boshq. AG va O'SOK bemorlar anamnezida amlodipinni davolashga qo'shilishi tashqi nafas funktsiyasining ko'rsatkichlarining aniq ijobiy dinamikasi bilan birga bo'lganligini ko'rsatdi. Olingan natijalar amlodipin va uning to'g'ridan-to'g'ri bronxodilatator ta'siri ostida qon aylanishining kichik doirasining gemodinamikasini yaxshilash bilan bog'liq.
O'SOK yurak yetishmovchiligining tez-tez uchrashining sababi o'pka arteriyasi gipertenziyasi bo'lib hisoblanadi, amlodipinni qabul qilish fonida O'SOK va o'pka arteriyasi gipertenziyasi bo'lgan bemorlarda proBNP darajasini o'lchash bo'yicha tadqiqotlar o'tkazilgan [3, 4, 9]. Ish natijalariga ko'ra, proBNP 1297±912 dan 554±5 PG/ml ga kaltsiy kanal blokatorlari bilan davolanishdan so'ng sezilarli pasayish kuzatildi, bu tadqiqot O'SOK da vazodilatatorlari bilan davolanishning mumkin bo'lgan afzalliklarini tasdiqladi.
Aldosteron retseptorlari blokatorlari
O'SOK kasalliklarida o'pka arteriyasi gipertenziyasi va surunkali o'pkali yurak paydo bo'lishida renin-angiotensin-aldosteron sistemasining (RAAS) ahamiyati va roli haqida ko'plab ma'lumot mavjud. O'pka - bronx tizimining zararlanishidan kelib chiqadigan gipoksemiya natijasida o'pka arteriyasi gipertenziyasi rivojlanadi va neyrogormonlarning o'zgarishiga vositachilik qiladi. RAAS tarkibiy qismlarining faolligida sezilarli o'sish vazokonstriksiyaga olib keladi va shuning uchun o'pka arteriyasida bosimning oshishiga olib keladi. Yuqori darajadagi aldosteron bilan silliq mushak hujayralarining qisqarishi, gipertrofiya va miokard fibrozining rivojlanishi, vazokonstriksiya va qon - tomirlarda aylanayotgan qon hajmining ortishiga ko'maklashadi. Shunday qilib, bular surunkali o'pkali yurak shakllanishiga olib keladigan mexanizmlarni ishga tushiradilar [7,8,9,23]. Shuning uchun aldosteron retseptorlari antagonistlari ya'ni spironolaktonning O'SOK fonida surunkali o'pkali yurak kuzatilgan bemorlarni davolash uchun tavsiya etiladi. Uning qo'llanishi o'pka to'qimalarning hujayra tuzilmalarida kaliy to'planishiga olib keladi, ulardan atriy va xlor ionlarining kirib kelishiga to'sqinlik qiladi, bu bronxlar va qon aylanishining kichik tomirlarining dilatatsiyasiga yordam beradi. Bundan tashqari, hujayra ichidagi elektrolit sifatida kaliy o'pkaning degidratsiyasini oldini oladi va pnevmoskleroz va o'pka emfizemasining rivojlanishiga to'sqinlik qiladi.
Aldosteronning ortiqcha miqdori O'SOK kasalliklarida yuqori qon bosimi va obstruktiv uyqu apnoe sindromi o'rtasidagi munosabatlarda patofizyologik rol o'ynaydi [1, 2, 7]. Xususan, semiz bemorlarda o'tkazilgan tadqiqot natijalariga ko'ra, aldosteronning yuqori darajasi normosteniklarga nisbatan aniqlanadi [9,10]. Semizlikning rivojlanishi aldosteronning miqdori ortishiga olib keladi, deb taxmin qilinadi ushbu odamlarning AG ga moyilligi keltirib chiqaradi, bu esa O'SOK kasalliklarida obstruktiv uyqu apnoe sindromi olib keladi [10, 11]. Shunday qilib, O'SOK da yurak qon - tomir tizimi kuzatiladigan o'zgarishlarni davolashda, endotelial disfunktsiyani rivojlanishiga to'sqinlik qiluvchi aldosteron retseptorlari blokatorlaridan foydalanish tavsiya etiladi, bu qon tomir tonusini normallashtirishga va miokard faoliyatini tiklashga yordam beradi.
Statinlar
O'SOK da yallig'lanishga qarshi terapiya muammosi to'liq hal etilmagan. Shu munosabat bilan, bunday bemorlarda tizimli yallig'lanish reaktsiyasiga ta'sir ko'rsatadigan yangi dori guruhlarini qidirish davom etmoqda. So'nggi yillarda O'SOK da statinlarning yallig'lanishga qarshi xususiyati haqida ayrim ma'lumot olindi. Ularning samaradorligi yirik xalqaro tadqiqotlarda o'rganildi [12, 13] natijada, O'SOK uchun statinlardan foydalanish fonida yanada qulay bo'ladi, deb topildi - patologik jarayonning progressiyaning darajasi, gospitalizatsiya soni, bunday bemorlarning yurak-qon tomir tizimi
asoratlari va nafas yetishmovchiligi darajasi kamayadi. Bundan tashqari, statin terapiyasi O'SOK kasalliklarida o'pka arteriyasi bosimining pasayishi bilan bog'liq ehtimol mahalliy azot oksidi sintezining ortishi bilan bog'liqdir.
Ushbu kuzatishlar, statinlarning boshqa mumkin bo'lgan potensial ta'siri natijasida O'SOK uchun qo'shimcha davolash sifatida ushbu guruhdagi dorilarning muhim salohiyati haqida kontseptsiya paydo bo'ldi. Shunday qilib, kuzatuvishlarining yaqinda o'tkazilgan meta-tahlilida statinlardan foydalanish O'SOK da yurak qon tomir tizimi tomonidan kuzatiladigan asoratlarning sezilarli darajada kamayishi bilan bog'liqligini ko'rsatdi [6, 16]. O'SOK da statinlar foydalanish asosiy kasallik qo'zishi va tibbiyot muassalariga murojatlar sonini kamayishiga olib keladi [3, 24, 26].
Nashr etilgan ishlarning aksariyati retrospektiv tadqiqotlarga xos bo'lgan metodologik kamchiliklarni qayd etganligi sababli, statinlarning O'SOK ning klinik jihatdan ahamiyatli natijalariga ta'sirini baholash bo'yicha istiqbolli tadqiqotlar o'tkazish zaruriyati mavjud.
Antitrombotik preparatlarni
So'nggi yillar davomida yurak qon tomir tizimi kasalliklarini davolash va oldini olishda erishilgan yutuqlar asosan turli xil antitrombotik preparatlarni qo'llash bilan bog'liq. Hozirgi vaqtda antiagregantlarning tayinlanishi aterotrombozning klinik ko'rinishlarini davolashning majburiy aloqasi hisoblanadi. Bugungi kunda Asetilsalitsil kislotasi ko'plab nazorat ostida tadqiqotlar va meta-tahlillarda klinik samaradorligi va xavfsizligi tasdiqlangan eng keng tarqalgan antiagregant bo'lib qolmoqda. So'nggi yillarda tavsiyalarga ko'ra, kichik dozalarda buyuriladi, bu ham farmakologik, ham klinik nuqtai nazardan oqlanadi. Uzoq muddatli davolanish uchun past dozada asetilsalitsil kislotasi qo'llash o'rta yoki yuqori darajada samarali deb hisoblanadi. 75-325 mg kundalik dozasida taxminan 50% gacha asetilsalitsil kislotasining tayinlanishi ST segmentini ko'tarmasdan o'lim ehtimolini va o'tkir koronar sindrom xavfini kamaytiradi [5, 8].
Shuni esda tutish kerakki, O'SOK da asetilsalitsil kislotasi bronxoobstruktsiyani keltirib chiqarishi mumkin, bu siklooksigenazni bloklaydi va araxidon kislotasining metabolizmini leykotrienlarning hosil bo'lishiga yo'naltiradi [22].
Diuretik preparatni qo'llash ushbu bemorlarda baholanishi kerak bo'lgan yana bir muhim jihatdir, chunki qovuzloqga ta'sir qiluvchi diuretiklarning yuqori dozalari kompensator mexanizm sifatida gipoventiliyatsiya bilan metabolik alkalozni keltirib chiqarishi mumkin, bu esa o'z navbatida giperkapniyani yomonlashtirishi mumkin [4, 15].
ß2-agonistlar
Ingalyatsion ß2-agonistlar O'SOK ni davolashda asosiy dori vositalaridan hisoblanadi. Shu bilan birga, ular yurak-qon tomir kasalliklari bo'lgan, ayniqsa SYuYe bilan og'rigan bemorlarda salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ingalyatsion ß2-agonistlar qabul qilgan SYuYe bilan kasallangan bemorlarda o'lim xavfi va takroriy gospitalizatsiya oshganligi aniqlandi, bu og'ir SYuYe bilan og'rigan bemorlarni qatiy nazotatda kuzatib borish zarurligini ko'rsatishi mumkin [3, 5]. Peroral ß2-agonistlar dozasini va ishlatish davomiyligini kamaytirish kerak. Shu bilan birga, O'SOK va SYuYe bilan og'rigan bemorlarni baholash bo'yicha o'tkazilgan tadqiqotda ß2-agonistlar O'SOK uchun tez-tez ishlatiladigan dori vositasi bo'lib, undan keyin ingalyatsion kortikosteroidlar va M-xolinoklar eng ko'p qo'llaniladi [2,
9].
Bundan tashqari, yuqori dozada glyukokortikosteroidlarni (GKS) uzoq vaqt parenteral qo'llash SYuYe bilan og'rigan bemorlarda suyuqlikni ushlab turishiga va SYuYe dekompensatsiyasini rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Ingalyatsion kortikosteroiddan foydalanish bu kabi nojo'ya ta'sirlar xavfini kamaytiradi [15]. Bundan tashqari, ingalyatsion flutikazon va prednisoloni C-reaktiv oqsil kontsentratsiyasi o'rganish 50 va 63% bir pasayganligini ko'rsatdi va O'SOK bilan kasallanganlarda yurak-qon tomir tizimi tomonidan o'zgarishlarning pasayishi bilan tavsiflanadi.
4-Fosfodiesteraz ingibitorini
4-Fosfodiesteraz ingibitorini keng qamrovli yallig'lanishga qarshi faoliyati bilan (4-FEI)-yangi samarali dori-darmonlarni yaratish bo'yicha tadqiqotlar boshlandi, ammo farmakologik bozorga kirishga muvaffaq bo'lgan ushbu guruhning yagona vakili faqat daksas
(roflumilast) edi. 4-FEI ingibitorlarining asosiy ta'siri, hujayra ichidagi siklik adenozin monofosfat parchalanishini oldini olish orqali yallig'lanishni bartaraf qilishdir. 4-FEI roflumilast allaqachon ayrim mamlakatlarda foydalanish uchun tasdiqlangan. Ushbu preparat to'g'ridan-to'g'ri bronxolitik faoliyatga ega bo'lmasa-da, salmeterol yoki tiotropiyani olgan bemorlarda hali ham OFV1 ning sezilarli o'sishiga olib keladi. Bu kompleks O'SOK davolashda roflumilast joriy etish ba'zi darajada bronxoobstruktiv jarayonining progressiyaning muammolarni hal mumkin deb xisoblanadi.
Shuni esda tutish kerakki, 4-FEI ingalyatsion dorilarga qaraganda ko'proq nojo'ya ta'sirga ega. Ularning eng tez-tez uchraydigan turlari ko'ngil aynish, ishtahaning buzilishi, qorin og'rig'i, diareya, uyqu buzilishi va bosh og'rig'i. Roflumilastni qo'llashda nazorat qilinadigan tadqiqotlarda bemorlarning tana vaznining to'liq yo'qolishi kuzatilmadi, ammo yurak-qon tomir tizimi tomonidan hech qanday nojo'ya holatlar kuzatilmadi [1, 11].
GOLD eksperimentlariga ko'ra, bugungi kunda Yurak qon tomir tizimi kasalliklari bilan birga O'SOK davolashda eng xavfsiz antiholinergik dorilar va ingalyatsion kortikosteroidlar hisoblanadi.
ß- adrenoblokatorlar
Surinkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan O'SOK bemorni davolashda ß- adrenoblokatorlarni tanlashdagi eng kata muammolardan biri bu kasallarlarda uchraydigan bronxospazm xisoblanadi. Buning sababi shundaki, ularning tayinlanishi faqat ß1-adrenoreseptorlarni emas, balki ularning antianginal va antigipertansiv ta'siriga olib keladi, shuningdek, ß2-adrenoreseptorlar o'rta va kichik bronxlarning spazmiga olib keladi [2, 8]. Yuqori selektiv BAB (bisoprolol, metoprolol, nebivolol) klinik amaliyotiga kiritilgandan so'ng, ushbu dorilar guruhini tayinlashda cheklov aniq emas.
Ayrim tadqiqot natijalariga ko'ra, yuqori selektiv BAB yordamida O'SOK SYuYe bilan asoratlanganda yurak-qon tomir asoratlari xavfi kamayadi. Bundan tashqari, uzoq muddatli BAB qabul qabul qilish bemorlarning hayotiy sifatini yaxshilaydi va O'SOK bilan og'rigan bemorlarning kasallik qo'zishi xavfini kamaytiradi. Shunday qilib, O'SOK II-IV bosqichida ((n = 3 464) bo'lgan bemorlarda yuqori selektiv BABdan foydalanish 2 yil davomida xurujlar oralig'ini sezilarli darajada kamaytiradi [8, 9]. Tadqiqotlarda O'SOK va miokard infarkti (mi) bo'lgan bemorlarga 7 yil davomida (n = 4 086) BABni tayinlash barcha sabablarga ko'ra o'lim darajasining pasayishiga olib kelgan [5]. Yuqori selektivlik va qo'shimcha vazodilatatsiya xususiyatlariga ega bo'lgan nebivololning III avlodi paydo bo'lganda O'SOK kasalliklarida SYuYe ni davolash imkoniyatlari sezilarli darajada kengaydi. Shunday qilib, O'SOK va arterial gipertenziya (AG) bo'lgan bemorlarda kuniga 5 mg dozasida nebivolol qo'llanilganda endotelial funktsiya yaxshilandi va o'pka arteriyada bosim sezilarli darajada kamaydi [6].
Shuni aloxida ta'kidlash kerakki, hozirgi vaqtda bronxial obstruktsiya mavjudligida ushbu guruh dori-darmonlaridan foydalanishning to'liq xavfsizligini ko'rsatadigan etarli ma'lumot yo'q va ularning maqsadi bemor uchun qo'shimcha spirometrik tekshirishlar va xavfni baholashni talab qiladi.
Hozirgi vaqtda O'SOK va kardiovaskulyar patologiya o'rtasida bevosita assotsiativ aloqaning mavjudligini ko'rsatadigan ko'plab tadqiqotlar chop etilgan. Davolash usullarini tanlashda an'anaviy tarzda yurak qon - tomir tizimi kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorilar O'SOK ning rivojlanishiga salbiy ta'sir ko'rsatishi mumkinligini va O'SOK ni davolashni tasavvur qilish qiyin bo'lgan ayrim dori-darmonlarni ko'pincha yurak-qon tomir tizimiga salbiy ta'sir ko'rsatishi esda tutilishi kerak. Dori-darmonlarni davolashning qiyinchiliklari O'SOK ni va birgalikda yurak-qon tomir patologiyasini davolashda o'zaro yondashuvlardan iborat. Shu bilan birga, so'nggi bir necha yil davomida olib borilgan tadqiqotlar nafas tizimi va yurak-qon tomir patologiyasini davolash g'oyasini sezilarli darajada kengaytirdi. Ma'lum dori vositalarining ta'sirining yangi mexanizmlari ham aniqlandi.
Shunday qilib, O'SOK ko'pincha klinik amaliyotda SYuYe bilan bog'liq. Ushbu ikkala kasallik yuqori darajada kasallanish va o'lim ko'rsatkichlari bilan ajralib turadi. Bunday bemorlar ikkala kasallikni ham erta bosqichda ob'ektiv aniqlash uchun kompleks yondashuvni talab qiladi. O'SOK va SYuYe bilan kasallangan bemorlarning patogenezi va olib borish bo'yicha yangi ma'lumotlarni taqdim etish
íaclqiqot.uz
ISSN: 2181-0974
DOI: 10.26739/2181-0974
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ
JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
№3 (2021)
Контакт редакций журналов. www.tadqiqot.uz
ООО Tadqiqot город Ташкент, улица Амира Темура пр.1, дом-2. Web: http://www.tadqiqot.uz/; Email: info@tadqiqot.uz Тел: (+998-94) 404-0000
Editorial staff of the journals of www.tadqiqot.uz
Tadqiqot LLC the city of Tashkent, Amir Temur Street pr.1, House 2. Web: http://www.tadqiqot.uz/; Email: info@tadqiqot.uz Phone: (+998-94) 404-0000
