CC BY
4JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ
Агабабян Ирина Рубеновна
к.м.н., доцент, заведующая кафедрой терапии, кардиологии и функциональной диагностики ФПДО, СамМУ Самарканд, Узбекистан Исмоилова Юлдуз Абдувохидовна Ассистент кафедры терапии, кардиологии и функциональной диагностики ФПДО, СамМУ Самарканд, Узбекистан
СОСТОЯНИЯ НА ФОНЕ ДЛИТЕЛЬНОГО НАБЛЮДЕНИЯ БОЛЬНЫХ С ХРОНИЧЕСКОЙ СЕРДЕЧНОЙ
НЕДОСТАТОЧНОСТЬЮ
For citation: Agababyan I.R., Ismoilova Y.A. SITUATION ON THE BACKGROUND OF LONG-TERM FOLLOW-UP OF PATIENTS WITH CHRONIC HEART FAILURE. Journal of cardiorespiratory research. 2022, vol 3, issue 3, pp.27-31
http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.7145881
АННОТАЦИЯ
Хроническая сердечная недостаточность (ХСН) является серьезной проблемой для всех развитых стран мира, несмотря на значительные успехи в лечении. В последние годы эпидемиологические исследования показали рост распространенности ХСН, с одной стороны, увеличение связано с сопутствующими заболеваниями, а с другой стороны, со старением населения [1]. Например, в 21 веке заболеваемость инфарктом миокарда (ИМ) увеличивается в связи с изменением подхода к лечению инфаркта миокарда (ИМ). Известно, что современные подходы к лечению ИМ снижают риск смерти от этого заболевания, и это является основой формирования ХСН [2]. В то же время внедрение центров наблюдения за больными ХСН позволяет продлить и улучшить качество жизни больных ХСН.
Ключевые слова: хроническая сердечная недостаточность, поликлиника, смерть, фракция выброса.
Agababyan Irina Rubenovna
Ph.D., associate professor, faculty of post-graduate education, head of the department of therapy, cardiology and functional diagnostics Samarkand State Medical University Samarkand, Uzbekistan Ismoilova Yulduz Abduvoxidovna faculty of post-graduate education, assistant of the department of therapy, cardiology and functional diagnostics Samarkand State Medical University Samarkand, Uzbekistan
SITUATION ON THE BACKGROUND OF LONG-TERM FOLLOW-UP OF PATIENTS WITH CHRONIC HEART FAILURE
ANNOTATION
Chronic heart failure (CHF) is a serious problem for all developed countries of the world, despite significant advances in treatment. In recent years, epidemiologic studies have shown an increase in the prevalence of CKD, on the one hand, the increase is associated with comorbidities, and on the other hand, with the aging of the population [1]. For example, in the 21st century, the incidence of myocardial infarction (MI) is increasing due to changes in the approach to the treatment of myocardial infarction (MI). It is known that modern approaches to the treatment of MI reduce the risk of death from this disease, and this is the basis for the formation of CHF [2]. At the same time, the introduction of monitoring centers for patients with CHFcan prolong and improve the quality of life of patients with CHF.
Keywords: chronic heart failure, polyclinic, death, ejection fraction.
Agababyan Irina Rubenovna
t.f.n., dotsent, SamDTU DKTF terapiya, kardiologiya va funksional diagnostika kafedrasi mudiri Samarkand, Uzbekistan Ismoilova Yulduz Abduvoxidovna SamDTU DKTF terapiya, kardiologiya va funksional diagnostika kafedrasi assistenti Samarkand, Uzbekistan
SURUNKALI YURAK YE TISHMOVCHILIGI BOR BO'LGAN BEMORLARNI UZOQ MUDDATLI KUZATISH FONIDAGI
AHVOLI
ANNOTATSIYA
Surunkali yurak yetishmovchiligi (SYuYe) davolashda sezilarli yutuqlarga qaramay, dunyoning barcha rivojlangan mamlakatlari uchun jiddiy muammo hisoblanadi. So'nggi yillarda epidemiologik tadqiqotlar SYuYe tarqalishi o'sishni ko'rsatmoqda, bir tomondan, o'sish qo'shma kasalliklar bilan bog'liq, boshqa tomondan, aholining qarishi bilan [1]. Masalan, XXI asrda dunyoda miokard infarkti (MI) davolash uchun yondashuvlarning o'zgarishi tufayli SYuYe holatlari ko'paymoqda. Ma'lumki, zamonaviy yondashuvlar MI ni davolash ushbu kasallikdan o'lim xavfini kamaytiradi va bu SYuYening shakllanishi uchun asos bo'ladi [2]. Shu bilan birga, SYuYe bilan kasallangan bemorlarni nazorat qilish markazlarini joriy etish SYuYe bilan kasallangan bemorlarning hayot sifatini uzaytirishi va yaxshilashi mumkin.
Tayanch so'zlar: surunkali yurak yetishmovchiligi, poliklinika, o'lim, chiqarish fraksiyasi.
So'nggi yillarda epidemiologik tadqiqotlar SYuYe tarqalishi o'sishni ko'rsatmoqda.
O'zbekiston Respublikasida 2019 yil o'lim ko'rsatkichlari
Yurak qon tomir tizimi kasalliklari
■ Xavfli o'smalar
■ Baxtsiz hodisalar va travmalar
■ Ovqat hazm qilish tizimi kasalliklari
Nafas olish tizimi kasalliklari
■ Infeksion va parazitar kasalliklar
■ Boshqakasalliklar
Arterial gipertenziya (AG) davolashdagi yutuqlarga parallel ravishda o'tkir serebrovaskulyar buzilishlar, bo'lmachalar fibrilatsiya (BF) bilan og'rigan bemorlar sonining ko'payishi, SYuYe shakllanish uchun asos bo'lmoqda. [4]. Ushbu faktlar SYuYe tarqalishning oshishiga bevosita ta'sir qiladi. O'zbekiston hududida so'nggi yillardagi epidemiologik tadqiqotlarga ko'ra, SYuYening asosiy sabablari 95,5% hollarda AG, 69,7% hollarda yurak ishemik kasalligi [5,6], miokard infarkti 15,3% va 15 ,9% hollarda qandli diabetdir. [9]. Tez-tez uchraydigan va SYuYe bilan og'rigan bemorlarning prognoziga sezilarli ta'sir ko'rsatadigan kasalliklarning ikkinchi guruhi: anemiya 12,3%, surunkali obstruktiv o'pka kasalligi (O'SOK) 13%, BFning surunkali va paroksizmal shakllari 12,8% hollarda va 10,3% hollarda o'tkazilgan insult [7,11]. SYuYening kam uchraydigan sabablari orasida yurak nuqsonlari (4,3% hollarda), miokardit (3,6% hollarda), kardiomiopatiyalar va turli xil etiologiyalarning toksik miokard zararlanishlari kiradi [8, 12].
Tadqiqotlarga ko'ra, yurak-qon tomir kasalliklari (YuQTK) bilan kasalxonaga yotqizilgan barcha bemorlar orasida 16,7% hollarda kasalxonaga yotqizish sababi SYuYe [2]. SYuYe bilan kasallangan bemorlarda kasalxonaga yotqizish soni va prognoz o'rtasidagi bog'liqlik haqida juda ko'p ma'lumotlar mavjud. Ma'lumki, shifoxonada takroriy kasalxonaga yotqizish o'lim va SYuYe yomonlashishi uchun xavf omili sifatida qaraladi. Qayd etilishicha, qayta-qayta kasalxonaga yotqizilgan
bemorlarda o'iim xavfi barqaror bemorlar bilan solishtirganda 1,35 martaga oshgan [5, 13]. Shunday qilib, kasalxonaga yotqizish fakti mavjud bo'lganda, SYuYe bilan og'rigan bemorlarning omon qolishi kasalxonaga yotqizilmagan va ambulatoriya sharoitida tashxis qo'yilgan bemorlarga nisbatan yomonlashgani haqida xabar berilgan. I-II FS bilan solishtirganda III-IV FS bilan og'rigan bemorlarda o'lim va qayta kasalxonaga yotqizish xavfi yuqori, bu tadqiqotda qayd etilgan. Shu sababli, SYuYe bilan kasallangan bemorlarni kasalxonaga yotqizishni kamaytirishga yordam beradigan dasturlar hozirda talabga ega va dunyoning rivojlangan mamlakatlarida ishlab chiqilmoqda.
Tadqiqot maqsadi.
Statsionar davolanishdan so'ng surunkali yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlar ustidan qat'iy nazorat o'rnatish imkoniyatini yo'lga qo'yish va ularni Samarqand viloyati hududidagi samaradorligini aniqlash.
Adabiyotlar taxlili va metodologiya
Bemorlar 2 guruhga bo'lindi. Birinchi guruhga Samarqand shahar 1 -oilaviy poliklinikaga hududiga qarashli 289 nafar yurak yetishmovchiligi bilan kasallangan bemorlar, 2-guruhga Samarqand viloyati Ishtixon tumanidagi surunkali yurak yetishmovchiligi bor 728 nafar bemorlar kirdi. Barcha bemorlarda umumiy klinik va SYuYening etiologik sabablarini hisobga olgan holda tekshiruvlar o'tkazildi. Klinik holatni baholash shkalasi Mareev V. Yu bo'yicha ballarni hisoblash bilan
amalga oshirildi. Kasalxonadan chiqqandan 1 oydan keyin olti daqiqalik yurish testi (ODYT) va KBSh 2 guruhda dinamikada baholandi [8]. Barcha ambulatoriya bemorlari shifoxonadan chiqarilgandan so'ng darhol va 1 oydan keyin EKG tekshiruvidan Exokardiyografiya, shuningdek, ChF, qon bosimi, yurak urish tezligi, BMI, olti daqiqalik yurish testi va KBSh so'rovnomasi o'tkazildi. Yurakning chiqarish fraktsiyasiga ko'ra SYuYening yangi tasnifi , unga ko'ra (ChFsaqlanganYuYe) ning saqlanib qolgan, chiqarish fraktsiyasi 50% dan ortiq, oraliq (ChForaliqYuYe) - chap qorincha chiqarish fraksiyasi 4049% va past (ChFpastYuYe) - chap qorincha chiqarish fraksiyasi 40% dan kam [6].
SYuYe klinik baholash shkalasi (KBSh)
(Mareeva V. Yu. modifikatsiyasi, 2000 yil)
1. Nafas qisilishi: 0 - yo'q, 1 - zo'riqishda, 2 - tinch holatda
2. Oxirgi hafta davomida vazn o'zgarganmi: 0 - yo'q, 1 - oshdi
3. Yurak ishidagi uzilishlar haqida shikoyatlar: 0 - yo'q, 1 - bor
4. To'shakda qanday holatda: 0 - gorizontal ravishda, 1 - bosh uchi ko'tarilgan (2+ yostiq), 2 - ortiqcha bo'g'ilishdan uyg'onadi, 3 - o'tirgan xolda
5. Bo'yni tomirlari bo'rtgan: 0 - yo'q, 1 - yotgan, 2 - tik turgan xolda
6. O'pkada xirillash: 0 - yo'q, 1 - pastki qismlar (1/3 gacha), 2 -kurakning pastgi qismigacha (2/3 gacha), 3 - o'pkaning butun yuzasi bo'ylab
7. Gallop ritmining mavjudligi: 0 - yo'q, 1 - bor
8. Jigar: 0 - kattalashmagan, 1 - 5 sm gacha, 2 - 5 sm dan ortiq
9. Shish: 0 - yo'q, 1 - pastoznost, 2 - shish, 3 - anasarka
10. SBO darajasi: 0 -> 120, 1 - (100-120), 2 - <100 mm Hg.
Muhokama.
Jadval 1
Ko'rsatkichlar I guruh, n-289 II guruh, n-728
Yosh (yil) 61.3+1О.1 61.4+11.О
7О yosh va undan yuqori, % (N) 19,4 (56) 14,5 (1О6)
Erkaklar, ayollar % (N) 6О.5(175)/39.4(114) 58.4(425)/41.6(3О3)
Gospitalizatsiya, koyka-kuni 12.4+1.7 9.3+2.1
TVI, kg/m2 28.6+7.6 27.9+12.О
SAQB, mm.sim.ust 125.3+24.2 136+25.9
DAQB, mm.sim.ust 78,3+13,1 79,5+13,6
SAQB< 12О mm.sim.ust % 32,2 (93) 13,1 (96)
YUQS, ta/min 78,1 + 14,7 77,7+16,5
ODYT, m 258,2+123,1 3О2,3+126,4
KBSh, ballarda 5 (Q1=1; Q3=3) 6 (Q1=2; Q3=5)
Anamnezida AG, % (n) 87,8 (254) 95,7 (697)
Anamnezida YuIK, %(n) 78,2 (226) 94 (685)
BF, % (n) 37,4 (1О8) 47,4 (345)
1-jadvaldan ko'rinib turibdiki, kasalxonada bo'lgan SYuYe bilan qolish muddati o'rtacha 11 kun. 6 daqiqalik yurish bilan test kasallangan bemorlarning asosiy yoshi 62 yosh va ularning kasalxonada (ODYT)258 metrni tashkil etdi, klinik holatni baholash shkalasi ballari
o'rtacha 5-6 ballnibo'lmachalar fibrillyatsi bemorlarning 37-47 foizida tashkil etdi.
Jadval 2
SYuYe bilan og'rigan bemorlarning chap qorincha chiqarish fraksiyasiga qarab bo'linishi
ODYT I guruh, II guruh, рл
n-289 n-728
I FS, % (n) 14,9 (43) 12,6 (92) не дост
II FS, % (n) 35,3 (102) 46,1 (336) <0.001
III FS, % (n) 33,2(96) 35 (255) не дост
IV FS, % (n) 16,6 (48) 6,2 (45) <001
2-jadvaldan ko'rinib turibdiki, har ikkala guruhda chiqarish fraktsiyasi saqlanib qolgan bemorlarning foizi ko'proq kuzatilgan.
Jadval 3
SYuYe bilan kasallangan bemorlarning bo'linishi, ODYT ga qarab
ChF I guruh, II guruh,
n-289 n-728
ChFsaqlanganYuYe , % (n) 61,8 (179) 77,2 (562)
ChForaliqYuYe % (n) 24,4 (65) 12,5 (91)
ChFpastYuYe (n) 13,8 (45) 10,3 (75)
3-jadvaldan ko'rinib turibdiki, Samarqand shahri va tuman poliklinikasida og'ir surunkali yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlar deyarli farq qilmadi. Asosiy guruh NYHA klassifikatsiyasiga ko'ra II va III FS bilan kasallangan bemorlardan iborat edi, ammo mintaqaviy bemorlar sezilarli darajada ko'proq edi.
Jadval 4
Ko'rsatkichlar I guruh, n-289 II guruh, n-728 P*
Yurak qon tomir tizimi kasalliklari sababli o'lim % 84,4%(271) 81%(304) не дост
O'DYuYe % 76%(244) 72,8%(274) < 0.001
Ikkala guruhda ham SYuYe asoratlari
Natijalar.
Hozirda Samarqand shahri va Ishtixon tumanida yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlar yashash joyidagi poliklinikalar shifokorlari tomonidan deyarli faol kuzatilmagan. Shifokorlar uyma-uy aylanmagan, bemorlarni faol chaqirishmagan, agar bemorlarning ahvoli yomonlashsa, tez yordam chaqirishga majbur bo'lishadi. Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlarning o'lim darajasi yuqori: Samarqand shahridagi poliklinikada - 71, Ishtixon tumanida - 172, 2020 yil uchun. 2020 yilda yuqori o'lim darajasi ambulator shifokorlar SARS-COV-2 bilan kasallangan ko'plab bemorlarni sinovdan o'tkazish bilan band bo'lgan koronavirus pandemiyasiga ham ta'sir qildi. O'sha paytda ko'plab shifoxonalar SARS-COV-2 ni davolash markazlariga aylantirilgan[10]. Bu kasalxonaga yotqizishni ham qiyinlashtirdi. Biroq Samarqand viloyatidagi tuman shifoxonalarida davolanish past darajada bajarilgani, kasalxonadan chiqqandan keyin bemorlar tavsiyalarga amal qilmay qolganini ham aytish kerak.
Hozirda Samarqand viloyatida yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlarning prognozi o'ta og'ir va salbiy bo'lib qolmoqda. Shu munosabat bilan surunkali yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlar doimiy kuzatuvda bo'ladigan Surunkali yurak yetishmovchiligi markazini ochish zarurati tug'ildi.
Xulosa.
Xulosa qilib aytganda, surunkali yurak yetishmovchiligi bo'lgan kasalliklar tarqalishining ko'payotganligini hisobga olgan holda, yaqin
i o'lim darajasida sezilarli farqlar yo'q.
yillarda O'zbekistonda surunkali yurak yetishmovchiligi tarqalishining o'sib borishi va yurak yetishmovchiligi bilan bemorlar soni ortishi natijasida sog'liqni saqlash tizimiga yukning ko'payishi taxmin qilinmoqda Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan kasallangan zamonaviy bemor - ko'pincha ambulatoriya bosqichida medikamentoz va nomedikamentoz tavsiyalarga rioya qilmaydigan, o'lim xavfi va takroriy kasalxonaga yotqizish ehtiyoji yuqori keksa komorbid bemor yoki hozirgi paytda aytilganidek, polimorbid bemordir. Ambulatoriya bosqichida bemorlarning tavsiyalarga yaxshi rioya qilmasligi va davolanishning izchilligi yo'qligi takroriy gospitalizasiyalar sonini ko'payishiga asos yaratadi va shu sababli surunkali yurak yetishmovchiligi bilan kasallangan bemorni olib borish xarajatlarini sezilarli darajada oshiradi. Shuningdek, ushbu omillar surunkali yurak yetishmovchiligi bilan og'rigan bemorlarda o'tkir dekompensatsiyalangan yurak yetishmovchiligi shakllanishi va boshqa yurak-qon tomir asoratlari tufayli o'lim xavfining oshishiga olib keladi. Yuqoridagi faktlar O'zbekistonda surunkali yurak yetishmovchiligi bilan kasallangan bemorlarga tibbiy yordamning samarali tizimini yaratish masalasini ko'taradi, loyihala sifatida u quyidagi muammolarni hal qiladi: surunkali yurak yetishmovchiligi bilan kasallangan bemorlarda prognozni yaxshilash, takroriy kasalxonaga yotqizilish xavfini kamaytirish, surunkali yurak yetishmovchiligi bilan kasallangan bemorlarning hayot sifatini yaxshilash va umumiy o'limni kamaytirish.
References/Список литературы/Iqtiboslar
1. Agababyan I.R., Rizayev J.A., Ismoilova Y.A. The state of patients with chronic heart failure at the stage of outpatient treatment //New Day in Medicine3(35)2021 264 267https://newdaymedicine.com/index.php/2021/09/28/51-3-35-2021
2. J.A. Rizaev, I.R.Agababyan, Y.A.Ismoilova Activities of clinics specializing in the treatment of patients with chronic heart disease in the world (references). Journal of Biomedicine and Practice. 2021, vol. 6, issue 6, pp. 184- 191
3. Агабабян И. Р., Исмоилова Ю. А. Эффективность амбулаторного контроля больных с хронической сердечной недостаточностью //Достижения науки и образования. - 2022. - №. 2 (82). - С. 99-103.
4. Беленков Ю.Н., Мареев В.Ю., Агеев Ф.Т., Даниелян М.О. Первые результаты национального эпидемиологического исследования - ЭПОХА-О-ХСН. //Сердечная недостаточность 2003; май, 4,3:116-20.
5. Виноградова Н.Г., Поляков Д.С., Фомин И.В. Риски повторной госпитализации пациентов с ХСН при длительном наблюдении в специализированном центре лечения ХСН и в реальной клинической практике. //Кардиология. 2020; 60(3):59-69. https://doi.org/10.18087/cardio.2020.3.n1002
6. Погосова Н.В., Бойцов С.А., Аушева А.К., Соколова О.Ю., Арутюнов А.А., Осипова И.В., Поздняков Ю.М. Медикаментозная терапия и приверженность к ней пациентов с ишемической болезнью сердца: результаты российской части международного многоцентрового исследования EUROASPIRE V. //Кардиология. 2021; 61(8):4-13. https://doi.org/10.18087/cardio.2021.8.n1650
7. Фомин И.В., Виноградова Н.Г. Организация специализированной медицинской помощи больным с хронической сердечной недостаточностью. //Cardio Соматика. 2017; 8 (3): 10-15.
8. Фомин И.В., Виноградова Н.Г., Фарзалиев М.И., Аллахвердиева С.М., Крылова А.Н., Самарина А.С., Тюрин А.А. Эффективность наблюдения пациентов в условиях специализированного центра лечения хронической сердечной недостаточности. Неотложная кардиология и кардиоваскулярные риски, 2018, Т. 2, № 1, С. 221-229
9. Ярашева З.Х., Агабабян И.Р. Значение эхокардиографии в выявлении ранней хронической сердечной недостаточности у больных пожилого возраста //журнал биомедицины и практики. - 2022. - Т. 7. - №. 3.
10. Ярашева, З. Х., Ю. А. Исмоилова, and Д. Жураева. "Эффективности оральных антикоагулянтов при неклапанной форме фибрилляции предсердий у лиц пожилого возрста." Eurasian Journal of Medical and Natural Sciences 2.6 (2022): 179-184.
11. Кобилова Н. А., Джаббарова Н. М. Effect of cardioprotectors on quality of life of patients with ischemic heart disease complicated with chronic heart failure //журнал биомедицины и практики. - 2022. - т. 7. - №. 1.
12. Кадирова Ф., Рахимова М., Ташкенбаева Э. ХРОНИЧЕСКАЯ СЕРДЕЧНАЯ НЕДОСТАТОЧНОСТЬ С СОХРАНЁННОЙ И ПРОМЕЖУТОЧНОЙ ФРАКЦИЕЙ ВЫБРОСА ЛЕВОГО ЖЕЛУДОЧКА, ПУТИ ЕЁ КОРРЕКЦИИ (ОБЗОР) //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2020. - Т. 1. - №. 2. - С. 28-34.
13. Абдиева Г. А. и др. Особенности течения ишемической болезни сердца в сочетании с климактерической кардиопатией //Наука и образование: проблемы и стратегии развития. - 2017. - Т. 2. - №. 1. - С. 26-29.
