Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТИ ИЗМЕНЕНИЯ ГЕМАТОЛОГИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ КРОВИ ПРИ СИСТЕМНОЙ КРАСНОЙ ВОЛЧАНКЕ. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ'

ОСОБЕННОСТИ ИЗМЕНЕНИЯ ГЕМАТОЛОГИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ КРОВИ ПРИ СИСТЕМНОЙ КРАСНОЙ ВОЛЧАНКЕ. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
414
35
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СИСТЕМНАЯ КРАСНАЯ ВОЛЧАНКА / АУТОИММУННЫЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ / АПАПТОЗ / НЕТОЗ / ГЕМОТОЛОГИЯ / ЛЕЙКОПЕНИЯ / НЕЙТРОПЕНИЯ / ЦИТОПЕНИЯ / ТРОМБОЦИТОПЕНИЯ / SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS / AUTOIMMUNE DISEASES / APAPTOSIS / NETOSIS / һEMATOLOGY / LEUKOPENIA / NEUTROPENIA / CYTOPENIA / THROMBOCYTOPENIA / ЖүЙЕЛі қЫЗЫЛ ЖЕГі / АУТОИММУНДЫ АУРУ / АПАТОЗ

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Тасибекова Г.Т., Калиев Э.А., Кожахметова А.Н.

Введение: Системная красная волчанка (СКВ) - гетерогенное аутоиммунное заболевание с чередующимися мультисистемными и клиниками широкого спектра действия. Любая ткань в организме может быть вовлечена в СКВ, как костно - мышечная, кожная, почечная, неврологическая, гематологическая, сосудистая, легочная, желудочно - кишечная и глазная. Общими признаками больных с СКВ являются гемотологические нарушения. Иногда гематологические нарушения могут быть вызваны патофизиологией самой СКВ, но в других случаях они могут быть обнаружены у пациентов со СКВ, но не могут быть проявлением СКВ. Таким образом, важно различать гематологические нарушения как проявления СКВ, следствия лечения СКВ или как часть другой дискразии кровяных телец. Цель: Обзор современной литературы об особенностях изменения гематологических показателей крови, уровня лейкоцитов и лейкоцитарных формул в зависимости от активности и клинического проявления заболевания СКВ. Материалы и методы: Поиск и анализ материала для написания статей, проводились на информоционных базах и вэб сайтах PubMed, Scopus, Medline, Web of Science, SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Медицина, Science Direct, rheumatolog.ru, BMC (biomedcentral.com), cyberleninka.ru, BMJ (ard.bmj.com), Oxford academic (academic.oup.com). Глубина поисковых работ включала данные за последние 15-20 лет. Из более 70 литературных источников 63 были выбраны в качестве аналитического материала для данной статьи. Результаты: Системная красная волчанка (МКБ-10) - аутоиммунное заболевание неизвестной этиологии, возникающее в результате генетического нарушения регулирующего процесса иммунной системы, развития иммунного воспаления в тканях многих органов, образования специальных организмов антител к антигенам ядра и иммунных комплексов клеток, с развитием иммунного воспаления в тканях многих органов. Заключение: Гематологические нарушения являются наиболее распространенным признаком заболевания у больных с СКВ. Важно различать гематологические нарушения как проявление СКВ, последствия лечения СКВ или другие виды дискразии крови. В нашем обзоре рассматривались патогенез заболевания СКВ, лейкопения, нейтропения, лимфоцитопения, периферическая цитопения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Тасибекова Г.Т., Калиев Э.А., Кожахметова А.Н.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FEATURES OF CHANGES IN HEMATOLOGICAL PARAMETERS OF BLOOD IN SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS. LITERATURE REVIEW

Introduction: Systemic lupus erythematosus (SLE) is a heterogeneous autoimmune disease with alternating multi - system and broad spectrum clinics. Any tissue in the body could be involved in SLE like musculoskeletal, cutaneous, renal, neurological, hematological, vascular, pulmonary, gastrointestinal and ocular. Hematological abnormalities are common findings in patients with SLE. Sometimes, hematological abnormalities can be caused by the pathophysiology of SLE itself, but at other times they can be found in patients with SLE but not be a manifestation of SLE. Thus, it is important to distinguish hematological abnormalities as either manifestations of SLE, consequence of SLE treatment or as part of another blood cell dyscrasia. Objective: Review of current literature on the peculiarities of changes in hematological parameters of blood, the level of white blood cells and white blood cell formulas depending on the activity and clinical manifestation of SLE disease. Materials and methods: Search and analysis of material for writing articles were conducted on the information bases and web sites PubMed, Scopus, Medline, Web of Science, SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Medicine, Science Direct, rheumatolog...Introduction: Systemic lupus erythematosus (SLE) is a heterogeneous autoimmune disease with alternating multi - system and broad spectrum clinics. Any tissue in the body could be involved in SLE like musculoskeletal, cutaneous, renal, neurological, hematological, vascular, pulmonary, gastrointestinal and ocular. Hematological abnormalities are common findings in patients with SLE. Sometimes, hematological abnormalities can be caused by the pathophysiology of SLE itself, but at other times they can be found in patients with SLE but not be a manifestation of SLE. Thus, it is important to distinguish hematological abnormalities as either manifestations of SLE, consequence of SLE treatment or as part of another blood cell dyscrasia. Objective: Review of current literature on the peculiarities of changes in hematological parameters of blood, the level of white blood cells and white blood cell formulas depending on the activity and clinical manifestation of SLE disease. Materials and methods: Search and analysis of material for writing articles were conducted on the information bases and web sites PubMed, Scopus, Medline, Web of Science, SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Medicine, Science Direct, rheumatolog.ru, BMC (biomedcentral.com), cyberleninka.ru, BMJ (ard.bmj.com), Oxford academic (academic.oup.com). The depth of search operations included data for the last 15-20 years. From more than 70 literary sources, 63 were selected as analytical material for this article. Results: Systemic lupus erythematosus (ICD-10) is an autoimmune disease of unknown etiology arising from genetic disorders of the regulatory process immune system development of immune inflammation in the tissues of many organs, education of special organisms of antibodies to core antigens and immune complexes of cells, with the development of immune inflammation in the tissues of many organs. Conclusion: Hematological disorders are the most common sign of the disease in patients with SLE. It is important to distinguish between hematological disorders as a manifestation of SLE, the consequences of SLE treatment, or other types of blood dyscrasia. Our review considered the pathogenesis of SLE, leukopenia, neutropenia, lymphocytopenia, and peripheral cytopenia.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТИ ИЗМЕНЕНИЯ ГЕМАТОЛОГИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ КРОВИ ПРИ СИСТЕМНОЙ КРАСНОЙ ВОЛЧАНКЕ. ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ»

Получена: 28 июня 2020 / Принята: 22 сентября 2020 / Опубликована online: 30 октября 2020

DOI 10.34689/SH.2020.22.5.005 УДК 614.1, 616

ЖYЙЕЛI КЫЗЫЛ ЖЕГ1 КЕЗ1НДЕГ1 КАННЫН ГЕМОТОЛОГИЯЛЫК К0РСЕТК1ШТЕР1Н1Н 9ЗГЕРУ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1. ЭДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

rayhap Т. Тэ^бекова1, https://orcid.org/0000-0002-1301-6496, Эрнест А. Калиев2,

Айзада Н. Кожахметова2, https://orcid.org/0000-0002-0612-0957

1 Эл-Фараби атындагы Казак ¥лттык Университетi, «Биомедицина» мамандыгыньщ 2 - iwi курс магистранты, Алматы к-, Казакстан Республикасы

2 Эл-Фараби атындагы Казак ¥лттык Университетi, «Биофизика жэне биомедицина» кафедрасы Алматы к., Казакстан Республикасы

ТYЙiндеме

Kipicne: ЖYЙелi кызыл жеп (Ж^Ж) ауруы ауыспалы мультижYЙелi жэне кеч спектiрлi клиникасы бар гетерогендi аутоиммунды ауру. Агзадагы фек-булшыкет, теру бYЙрек, неврологиялык, гемотологиялык, екпе, асказанчшек жэне кез сиякты кез-келген мYшелердiч улпалары Ж^Ж - га ушырауы мYмкiн. Ж^Ж бар наукастардыч ортак белгiлерi - гемотологиялык бузылыстар. Эдетте гемотологиялык бузылыстар Ж^Ж-ныч патофизиологиясына байланысты туындайды, бiрак ол езгерiстер ауруга байланыссыз да пайда болуы мYмкiн. Осыпан байланысты Ж^Ж - ныч эсерiнен дамитын гемотологиялык бузылыстарды, Ж^Ж-ныч емдеу салдарынан туындаган ба, элде канныч баска жасушалык дискразиясыныч бiр белiгi ме екенiн ажыратудыч мачызы зор.

Максаты: Ж^Ж ауруыныч белсендтИне жэне клиникалык керiнiсiне байланысты, канныч гематологиялык керсеткiштерiнiч, лейкоциттер мен лейкоцитарлык формулалар дечгейiнiч езгеру ерекшелiктерi туралы казiргi эдебиеттерге шолу жасау.

Материалдар мен эдicтep: Макала жазуга арналган материалды iздестiру мен талдау PubMed, Scopus, , Medline, Web of Science , SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Медицина, Science Direct, rheumatolog.ru, BMC (biomedcentral.com), cyberleninka.ru, BMJ (ard.bmj.com), Oxford academic (academic.oup.com) жэне т.б. акпараттар базасы мен веб-сайттарда жYргiзiлдi. 1здену жумыстарыныч теречдiгi сочгы 15-20 жылдагы мэлiметтердi камтыды. 70 - тен астам эдеби дереккездердiч 63-i осы макалага аналитикалык материал ретiнде тачдалды.

Нэтижелер: ЖYЙелi кызыл жегi (Ж^Ж) (ХАЖ-10 бойынша М32) - иммундык жYЙенiч реттелу YPДiсiнiч генетикалык бузылуы нэтижесiнде, кептеген мYшелердiч тiндерiнде иммундык кабынудыч дамуымен, жасушалардыч ядролары мен иммундык кешендерУч антигендерiне арнайы агзалык антиденелердiч тYзiлуiнiч негiзiнде туындайтын, этиологиясы белгiсiз, аутоиммунды ауру.

Корытынды: Гемотологиялык бузылыстар Ж^Ж наукастарында, аурудыч еч жиi кездесетiн ортак белгiсi болып табылады. Гемотологиялык бузылыстарды Ж^Ж керУа, Ж^Ж - ны емдеу салдары немесе канныч баска да дискразиясыныч бiр тYрi ретiнде ажырата б^у мачызды. Бiздiч шолуымызда Ж^Ж ауруыныч патогенезу лейкопения, нейтропения, лимфоцитопения, перифириялык цитопения карастырылды.

TYuiH свздер: жYйелi цызыл жегi, аутоиммунды ауру, апатоз, нетоз, гемотология, лейкопения, нейтропения, цитопения, тромбоцитопения.

Abstract

FEATURES OF CHANGES IN HE MATOLOGICAL PARAMETERS OF BLOOD IN SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS. LITERATURE REVIEW

Gauhar T. Tassibekova1, https://orcid.org/0000-0002-1301-6496, Ernest A. Kaliev2,

Aizada N. Kozhakhmetova2, https://orcid.org/0000-0002-0612-0957

1 Al-Farabi Kazakh National University, 2-nd year master's student in the specialty "Biomedicine", Almaty, Republic of Kazakhstan;

2 Al-Farabi Kazakh National University, Department of Biophysics and Biomedicine, Almaty, Republic of Kazakhstan.

Introduction: Systemic lupus erythematosus (SLE) is a heterogeneous autoimmune disease with alternating multisystem and broad spectrum clinics. Any tissue in the body could be involved in SLE like musculoskeletal, cutaneous, renal,

neurological, hematological, vascular, pulmonary, gastrointestinal and ocular. Hematological abnormalities are common findings in patients with SLE. Sometimes, hematological abnormalities can be caused by the pathophysiology of SLE itself, but at other times they can be found in patients with SLE but not be a manifestation of SLE. Thus, it is important to distinguish hematological abnormalities as either manifestations of SLE, consequence of SLE treatment or as part of another blood cell dyscrasia.

Objective: Review of current literature on the peculiarities of changes in hematological parameters of blood, the level of white blood cells and white blood cell formulas depending on the activity and clinical manifestation of SLE disease.

Materials and methods: Search and analysis of material for writing articles were conducted on the information bases and web sites PubMed, Scopus, Medline, Web of Science, SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Medicine, Science Direct, rheumatolog.ru, BMC (biomedcentral.com), cyberleninka.ru, BMJ (ard.bmj.com), Oxford academic (academic.oup.com). The depth of search operations included data for the last 15-20 years. From more than 70 literary sources, 63 were selected as analytical material for this article.

Results: Systemic lupus erythematosus (ICD-10) is an autoimmune disease of unknown etiology arising from genetic disorders of the regulatory process immune system development of immune inflammation in the tissues of many organs, education of special organisms of antibodies to core antigens and immune complexes of cells, with the development of immune inflammation in the tissues of many organs.

Conclusion: Hematological disorders are the most common sign of the disease in patients with SLE. It is important to distinguish between hematological disorders as a manifestation of SLE, the consequences of SLE treatment, or other types of blood dyscrasia. Our review considered the pathogenesis of SLE, leukopenia, neutropenia, lymphocytopenia, and peripheral cytopenia.

Keywords: systemic lupus erythematosus, autoimmune diseases, apaptosis, netosis, hematology, leukopenia, neutropenia, cytopenia, thrombocytopenia.

Резюме

ОСОБЕННОСТИ ИЗМЕНЕНИЯ ГЕМАТОЛОГИЧЕСКИХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ КРОВИ ПРИ СИСТЕМНОЙ КРАСНОЙ ВОЛЧАНКЕ.

ОБЗОР ЛИТЕРАТУРЫ

Гаухар Т. Тасибекова1, https://orcid.org/0000-0002-1301-6496, Эрнест А. Калиев2,

Айзада Н. Кожахметова2, https://orcid.org/0000-0002-0612-0957

1 Казахский национальный университет им. Аль-Фараби, Магистрант 2 - го курса по специальности «Биомедицина», г. Алматы, Республика Казахстан;

2 Казахский национальный университет им. Аль-Фараби, Кафедра биофизики и биомедицины, г. Алматы, Республика Казахстан.

Введение: Системная красная волчанка (СКВ) - гетерогенное аутоиммунное заболевание с чередующимися мультисистемными и клиниками широкого спектра действия. Любая ткань в организме может быть вовлечена в СКВ, как костно-мышечная, кожная, почечная, неврологическая, гематологическая, сосудистая, легочная, желудочно-кишечная и глазная. Общими признаками больных с СКВ являются гемотологические нарушения. Иногда гематологические нарушения могут быть вызваны патофизиологией самой СКВ, но в других случаях они могут быть обнаружены у пациентов со СКВ, но не могут быть проявлением СКВ. Таким образом, важно различать гематологические нарушения как проявления СКВ, следствия лечения СКВ или как часть другой дискразии кровяных телец.

Цель: Обзор современной литературы об особенностях изменения гематологических показателей крови, уровня лейкоцитов и лейкоцитарных формул в зависимости от активности и клинического проявления заболевания СКВ.

Материалы и методы: Поиск и анализ материала для написания статей, проводились на информоционных базах и вэб сайтах PubMed, Scopus, Medline, Web of Science, SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Медицина, Science Direct, rheumatolog.ru, BMC (biomedcentral.com), cyberleninka.ru, BMJ (ard.bmj.com), Oxford academic (academic.oup.com). Глубина поисковых работ включала данные за последние 15-20 лет. Из более 70 литературных источников 63 были выбраны в качестве аналитического материала для данной статьи.

Результаты: Системная красная волчанка (МКБ-10) - аутоиммунное заболевание неизвестной этиологии, возникающее в результате генетического нарушения регулирующего процесса иммунной системы, развития иммунного воспаления в тканях многих органов, образования специальных организмов антител к антигенам ядра и иммунных комплексов клеток, с развитием иммунного воспаления в тканях многих органов.

Заключение: Гематологические нарушения являются наиболее распространенным признаком заболевания у больных с СКВ. Важно различать гематологические нарушения как проявление СКВ, последствия лечения СКВ или другие виды дискразии крови. В нашем обзоре рассматривались патогенез заболевания СКВ, лейкопения, нейтропения, лимфоцитопения, периферическая цитопения.

Ключевые слова: системная красная волчанка, аутоиммунные заболевания, апаптоз, нетоз, гемотология, лейкопения, нейтропения, цитопения, тромбоцитопения.

Библиографическая ссылка:

Тэабекова Г.Т., Калиев Э.А., %ожахметова А.Н. ЖYЙелi кызыл жеп кеандеп канныч гемотологиялык кeрсеткiштерiнi4 езгеру ерекшел^ерк Эдебиеттерге шолу // Наука и Здравоохранение. 2020. 5 (Т.22). С. 57-67. doi: 10.34689/SH.2020.22.5.005

Tasibekova G.T., Kaliev E.A., Kozhakhmetova A.N. Features of changes in hematological parameters of blood in Systemic lupus erythematosus. Literature review // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2020, (Vol.22) 5, pp. 5767. doi: 10.34689/SH.2020.22.5.005

Тасибекова Г.Т., Калиев Э.А., Кожахметова А.Н. Особенности изменения гемотологических показателей крови при системной красной волчанке. Обзор литературы // Гылым жэне Денсаулык сактау. 2020. 5 (Т.22). Б. 57-67. doi: 10.34689/SH.2020.22.5.005

Kipicne

ЖYЙелi кызыл жеп (Ж^Ж) - иммундык жYЙенiч бузылуыныч нэтижеЫнде туындайтын аутоиммунды аурудыч 6ip TYpi. Аутоиммунды ауруларда aF3a езУч жасушаларына ж8не олардыч компоненттеpiне карсы, жат акуыздарды шыFаpа отырып, езУч сау жасушалары мен улпаларына зиянын келтipедi. Бул аFзаныч 8pтYpлi улпаларыныч кабынуы мен закымдануына 8келiп соктырады. ЖоFаpыда келтipiлен Ж^Ж аныктамасына сYЙене отырып, бул ауру кезiнде 8pтYpлi мYшелеp, соныч iшiнде бYЙpек, жYpек, екпе, кан тамырлары мен мидыч ж8не буындар мен теpi закымданатыны белгiлi болды. Бipак бул аурумен ауыратын наукастарда закымдану белгiлеpi 8pтYpлi, яFни бipдей емес болып келед^ кеп жаFдайлаpда шамадан тыс шаршау, буындардыч ауырсынуы мен iсiнуi (артриттер), TYсiнiксiз типтегi кызба, теpi беpтпелеpi мен бYЙpек аурулары сиякты симптомдар осы аурудыч негiзгi ортак белгiлеpi болуы мYмкiн. Ж^Ж ревматикалык аурулар тобына жатады [8].

^ipri тачда, Ж^Ж толыктай емi табылFан аурулар катарына жатпайды. Бipак соFан карамастан, Ж^Ж симптомдарын тиiстi еммен бакылауFа болады, ж8не Ж^Ж диагнозы койылFан наукастар белсендi, салауатты емip сYpе алады. Барлык Ж^Ж диагнозы бар наукастарда, ауру кезЫде олардыч белсендтт, еpшуi (обострение) ж8не денсаулыктарыныч жаксаруы немесе ремиссия кезечдеpiмен кезектесiп езгерт отыратыны белгiлi. Аурудыч аскынуы 8р TYpлi мYшелеp кабынуымен немесе сол кабыну YPДiсiнiи нашарлануымен сипатталады. Ресей федерациясында кабылданFан жiктеме бойынша ауру белсендтт Yш сатыFа белiнген: I - шi - еч теменп немесе минималды, И-ш1 - орташа ж8не III - саты - айкын. Ал бiздiк елiмiзде аурудыч белгiлеpi пайда болFаннан бастап, Ж^Ж ауруыныч ету кезечдеpi - жт, жiтiлеу ж8не бастапкы -созылмалы болып белiнедi. Аурудыч ету кезечдерЫ булай жiктеу, наукастардыч жаFдайын узак бакылауда устауFа ычFайлы. Аурудыч ремиссиясы (тыныштык кезекi) деп - Ж^Ж белгiлеpi немесе симптомдары жок жаFдайды айтамыз. Т8жipбиеде Ж^Ж-ныч толы к немесе узак ремиссия жаFдайлаpы сирек болса да, кездеап турады [36]. Бул аурудыч накты этиологиясы 8лi ^нге дейiн аныкталмаFан. Этиологиясы мен патогенезi туралы шындыкка жанасатын бipнеше тужырымдар бар, бipак казipгi тачFа дейЫ накты бip тужырым аурудыч себебi pетiнде танылмаFан.

Аурудыч кептеген белгiлеpi еpекшелiксiз -сондыктан кызыл желкендi диагностикалау очай емес.

Алайда канныч гемотологиялык eзгерiстерi кептеген жавдайда Ж^Ж-ныч ортак белгiсi ретiнде танылган. Sultan S.M, Begum S, Isenberg D.A. Prevalence-тыч зерттеу жумыстары бойынша гематологиялык кeрiнiстер анемияны (аутоиммунды гемолитикалык), лейкопенияны (эдетте лимфоциттер саны < 1500 жасуша/мкл-ден кем лимфопенияны) жэне тромбоцитопенияны (кейде eмiрге кауiп тeндiретiн аутоиммунды тромбоцитопенияны) камтуы мYмкiн. Антифосфолипидтi антиденелерi бар наукастарда кайталанатын артериялык жэне веноздык тромбоз, тромбоцитопения жэне акушерлк патологияныч жогары ыктималдыгы аныкталган. Макрофагтардыч белсену синдромы пайда болуы мYмкiн [51].

Каарп тачда Ж^Ж ауруыныч белсендiлiгiн жэне емдеу жумыстрыныч сэтшпн багалау Yшiн клиникалык т8жiрибеде шамамен 10 шакты индекстер колданылады. Олардыч кeмегiмен белгiлi бiр уакыт аралыгында белгiлердiч айкын кeрiнетiн eзгерiстерiн кадагалауга болады. Эрбiр патологиялык жавдайга белг^ бiр балл берiледi, жэне сочгы балл косындысы аурудыч каншалыкты ауыр дечгейде екенiн аныктайды. Олардыч шндеп жиi колданылатындары — SLEDAI (Systemic Lupus Erythematosus Disease Activity Index), Safety of Estrogens in Lupus National Assessment зерттеуще колданылган SELENA SLEDAI, BILAG (British Isles Lupus Assessment Group Scale), закымдану индекс SLICC/ACR (Systemic Lupus International Collaborating Clinics/American College of Rheumatology Damage Index), ECLAM (European Consensus Lupus Activity Measurement) [46]. Кeршi Ресейде Ж^Ж - ныч белсендттн багалау Yшiн В. А. Насонованыч жктемес пайдаланады [3].

Максаты: Ж^Ж ауруыныч белсендттне жэне клиникалык кeрiнiсiне байланысты, канныч гематологиялык кeрсеткiштерiнiч, лейкоциттер мен лейкоцитарлык формулалар дечгейiнiч eзгеру ерекшелiктерi туралы казiргi эдебиеттерге шолу жасау.

Материалдар мен эд^ер: Макала жазуга арналган материалды iздестiру мен талдау PubMed, Scopus, Medline, Web of Science , SpringerLink, Web of Knowledge (Thomson Reuters), Медицина, Science Direct, rheumatolog.ru, BMC (biomedcentral.com), cyberleninka.ru, BMJ (ard.bmj.com), Oxford academic (academic.oup.com) жэне т.б. акпараттар базасы мен веб-сайттарда жYргiзiлдi. 1здену жумыстарыныч теречдИ сочгы 10-15 жылдагы м8лiметтердi камтыды. 70 - тен астам эдеби дереккeздердiч 63-i осы макалага талдау материалы ретЫде тачдалды.

Нэтижелерк ЖYЙелi кызыл жеп (Ж^Ж) (М32 по МКБ-10) - иммундык жYЙенiч реттелу YPДiсiнiч генетикалык бузылуы н8тижесiнде, кептеген мYшелердiч тiндерiнде иммундык кабынудыч дамуымен, жасушалардыч ядролары мен иммундык кешендерУч антигендерЫе арнайы агзалык антиденелердiч тYзiлуУч непзЫде туындайтын, этиологиясы белгiсiз, аутоиммунды ауру [2].

Ж^Ж кезiнде кейбiр наукастардыч елiмiне 8келiп соктыратын негiзiгi еч ауыр закымданулардыч бiрiне, кан торшаларыныч патологиясы, атап айтканда наукастардыч жавдайын ауырлатып, ажыратып-балауда киындык тугызатын, ауруга карсы жYргiзiлетiн терапияныч с8тшдИне 8келiп соктыратын лейкопения жатады [25, 42].

Этиология

^аарп тачда Ж^Ж этиологиясы толы к аныкталмаган, бiрак аурудыч дамуына Yлес тигiзетiн жетекшi факторлардыч: вирустык инфекцияныч, генетикалык фактордыч ж8не жыныстык гормондардыч релiн аныктау Yшiн кептеген зерттеу жумыстары жYргiзiлуде. Вирустык инфекцияныч релi туралы гипотеза, Ж^Ж - мен ауыратын наукастардыч лимфоциттерще, тромбоциттерiнде ж8не эндотелий жасушаларында вирустардыч нуклеопротеидтерiне уксайтын курылымдардыч табылуына байланысты белгiлi бiр езектiлiкке ие болды. Сондай-ак Manson J.J, Isenberg D.A ездерУч зерттеу жумыстарында, емделушiлердiч канынан кызамыкка, парагриппка ж8не кызылша вирусына карсы циркуляциялык антиденелер (АТ) тапкан [40]. Manson J.J. жене Isenberg D.A. зерттеу жумыстарыныч аркасында аурудыч инфекциялык этиологиясы болуы мYмкiн деген гипотезаныч мачыздылыгы арта т Yстi.

naToreHe3i

Патогенездегi жетекшi гипотезаларга аурудыч генетикалык факторлары, жыныстык гормондардыч 8серi мен иммундык жYЙеде пайда болатын бузылыстар мен езгерiстер жатады. Иммундык жетюпеушУк салдарынан Ж^Ж туындауы мYмкiн. Аурудыч туындауы мен дамуына бешмдткт аныктайтын генетикалык фактор,

гистосыйымдылыктыч басты кешенi (HLA) болып табылады. Ж^Ж наукастарында I, II немесе III классты HLA - жYЙесiнiч белг^ бiр, гаплоидтiк генотиптерiнiч Yстемдiгi байкалган [7]. Жыныстык гормондардыч да аурудыч дамуында мачызды рел аткаратыны аныкталган. Наукастыч агзасында иммундык жауапты ^шейтетЫ ж8не иммундык супрессор ретiнде 8сер ететiн, андрогендердiч жетiспеушiлiгiн кYшейтетiн эстроген мен пролактиныч гиперсекрециясы жYредi. Ерлер мен 8йелдердiч кан сарысуындагы дегидротестостерон мен тестостерон мелшерi азайып, фолликулды ынталандыратын ж8не лютеинизация-лайтын гормондардыч дечгей жогарылаган. Физикалык факторлар (инсоляция), стресс, токсиндер, д8рУк препараттар, диета сиякты косымша факторлар да ауруды тудыратын себеп ретiнде карастырылуы мYмкiн [57].

Кептеген жылдар бойы жYЙелi кызыл жегiнiч патогенезi туралы накты деректер болмаган, алайда сочгы онжылдыкта бiрнеше iргелi механизмдер

аныкталган. Bengtsson A.A, Ronnblom L. Ж^Ж - ныч патогенезiн аныктауда зерттеу жумыстарын жYргiзiп, аурудыч патогенезiне иммундык жауап молекулалары мен иммундык жасушалардыч катысы бар екенiн аныктаган [16].

Bakshi J., Ismajli M., Rahman A. наукастардыч кем дегенде 95% - да ез жасушаларыныч фрагменттерЫ бетен ретще танитын аутоантиденелер табылганын жазады. Галымдардыч пiкiрiнше Ж^Ж патогенезiнде негiзi фигура ретiнде аутоантидене тYзетiн В -клеткалар болып табылатыны тачгаларлык жавдай емес. В-жасушалар - Т-клеткаларга антигендердi таныстырып, купия сигналдык молекулалар -цитакиндердi белуге кабiлетi бар, адаптивт иммунитеттiч мачызды бiр компонент болып табылады. В-жасушаларыныч гиперактивтiлiгiнiч жэне олардыч организмнiч ез жасушаларына тезiмдiлiк кабiлетiн жогалтуы, ауруды дамытуга мYмкiндiк бередi деп болжанады. Соныч нэтижесще олар кан плазмасындагы ядролык, цитоплазмалык жэне мембраналык антигендерге багытталган кептеген аутоантиденелердi тYзедi. Аутоантиденелер мен ядролык материалды байланыстырудыч нэтижесiнде тiндерде жинакталатын жэне жойылмайтын иммундык кешендер пайда болады деп болжанады. Ж^Ж - ныч кептеген клиникалык белгiлерi —жогарыда сипатталган Yрдiстiч нэтижесi болып табылады. В -жасушаларыныч кабынуалды цитокиндердi тYзiп, Т-лимфоциттерге бетен антигендерге емес, ез агзаларыныч антигендерiне багыт беруi аурудыч кабыну реакциясын кYPделендiре тYседi [13].

Сонымен катар ауру патогенезi туралы тагы бiр жи колданылатын гипотеза ретiнде, лимфоциттердегi апоптоз дечгейУч жогарылауы (бавдарламаланатын жасушалык елiм) жэне аутофагия барысында пайда болатын кокыс материалын кайта ечдеудiч нашарлануы сиякты бiр мезгiлде катар жYретiн екi YPДiс те карастырылады. Агзаныч булай "ластануы"ез жасушаларына катысты иммундык жауаптыч нашарлап, ершуiне экелiп соктыруы мYмкiн. Аутофагия бул - жасушашлк компоненттердi жою жэне жасушадагы корекш заттардыч корын толыктыру Yрдiсi. 2016 жылы Ёшинори Охсуми (Yoshinori Ohsumi) аутафагияныч кYPделi генетикалык реттеуiн ашканы Yшiн Нобель сыйлыгына ие болган [59].

Сочгы зерттеулерге сYЙенсек, аутофагия иммундык жYЙе жасушаларыныч жетiлуi мен жумыс iстеуi, патогендi аныктау, антигендi ечдеу жэне усыну сиякты кептеген иммундык реакциялардыч калыпты жYPуi Yшiн мачызды рел аткаратынына кез жетшсек болады. ^рп тачда аутофагиялык процестер Ж^Ж-нiч пайда болуымен, жYPуiмен жэне ауырлыгымен байланысты екендiгi туралы кебiрек мэлiметтер табылуда. Tas S.W. in vitro жавдайында жYргiзген зерттеу жумысында, Ж^Ж ауруы бар наукастардыч макрофагтары, бакылау тобындагы сау адамдардыч макрофагтарымен салыстырганда, жасушалык калдыктарды аз сiчiретiнiн аныктаган [60]. Осылайша, апоптотикалык калдыктардыч сэтсiз жойылуы аркылы "иммундык жYЙенiч" назарын аударады жэне иммундык жасушалардыч патологиялык белсендiлiгi жYредi. Liu X., Qin H, Xu J. болжагандай, Ж^Ж-ны

емдеу Yшiн колданылатын немесе клиника дейЫп зерттеулер жYргiзу барысында колданылатын кейбiр дэрiлердiч тYрлерi аутофагияга эсер ететiнi белгiлi болган [34].

Сонымен катар аурудыч патогенезЫде, Ж^Ж бар наукастарда I типт интерферондар гендерiнiч жогары экспрессиясы тэн - деген гипотезада колданылады. Бул гендердiч енiмдерi - агзада вируска карсы жэне иммуномодуляторлык рел аткаратын цитокиндердiч ете танымал тобы болып табылады. Сол себептен I типтеп интерферондар саныныч кебеюi де иммундык жасушалардыч белсендiлiгiне эсер етiп, иммундык жYЙенiч бузылуына экелуi мYмкiн. Нэтижесще, тотыгу Yрдiсiндегi стресстер клеткадагы оттегУч калыпты алмасуы мен митохондриялык функцияныч бузылуы сиякты YPДiстер аурудыч дамуына ыкпал етуi мYмкiн. ^абынуга карсы цитокиндердiч, тiндердiч закымдалуыныч жэне Ж^Ж - нi сипаттайтын баска да Yрдiстердiч жогарылауына байланысты, белсендi оттегУч мелшерi тым кеп тYзiледi (АФК), бул аутоантигендердiч туракты агымына жэне нейтрофилдердiч арнайы елiмiне - нетоздыч жYPуiне (NETosis) ыкпал етедi. Бул YPДiс патогендердi устауга арналган нейтрофильд жасушадан белек, какпандардыч (NETs) пайда болуымен аякталады. ©кiнiшке орай, Ж^Ж жавдайында бул YPДiстер кожайынга ^Pi эсер етедi: бул тор тэрiздi курылымдар негiзiнен жегiлiк аутоантигендерден турады [24]. Мiне, осылайша туйык шечбер пайда болады: аурудыч ершуi, тiндердiч закымдануы АФК мелшерiнiч улгаюына экелт соктырады, бул улпалардагы бузылу Yрдiстерiн жылдамдатады [35], иммундык кешендердiч тYзiлуiн кYшейтедi жэне интерферон синтезiн ынталандырады.

ЖКЖ аныктау кpитepилepi

«ЖYЙелi кызыл жеп» диагнозыныч критерилерi жYЙелi жегiнi (The Systemic Lupus International Collaborating Clinics, SLISS) емдейтЫ халыкаралык ынтымактастыгы бар клиникалар тобыныч усыныстарына сэйкес кем дегенде 4 критеридiч, соныч бiреуi иммунологиялык (а-ДНК, немесе антинуклеарлы фактор, немесе Sm, a-KL, C3, C4), жэне Америкалык ревмотологтар коллегиясыныч (American College of Rheumatology, ACR) усынысына сэйкес 11 крте^ч [39] кем дегенде тертеуi болганда аныкталады. Ж^Ж диагностикалау, жэне ажыратып балау туралы бiрiншi классификациялык (жiктеу) критерилер 1971 жылы америкалык ревматизм Ассоциациясымен ^зашары Америкалык Ревматологтар Коллегиясы (ACR)) жасалып, кабылданган [61]. Бул жiктелулер иммунологиялык тесттердiч диагностикалауда колдана басталуына байланысты, кайта каралып, езгертiлiп 1982 жылы Ж^Ж - нiч жача классификациясы жарияланган [22]. Бул елшемдер 1997 жылы антифосфолипидт (АПЛ) антиденелердi, Ж^Ж-ны диагностикалауда, аныктауга кемектесетiн керсеткiштердiч бiрi болуына байланысты, тагы бiр кайта карауга ушырап, езгертiлiп, жарияланган [43]. Бул елшемдерде Ж^Ж - ныч бiрнеше ыктимал белгiлерi гана усынылган. Ж^Ж классификациясыныч халыкаралык ынтымактас клиникаларында жYЙелi кызыл желкеннiч (SLICC) 11 клиникалык жэне 6

иммунологиялык критерилерi бар [46]. ACR критерийлерiне Караганды SLICC критерийлерi ЖКЖ-ны жктеу Yшiн кем дегенде 6ip клиникалык жэне 6ip иммунологиялык критерияныч бар болуын талап етедi. Аутоиммунды гемолитикалык анемия (АИГА), лейкопения жэне тромбоцитопения ACR жэне SLICC критерийлерУч бiр бвлiгi болып табылады.

ЖКЖ калай бiлуге болады?

ЖКЖ - ныч еч танымал, бiрак жиi кездесе бермейтЫ кврiнiсi - бул бет пен мурын квпiрiнде бвртпе пайда болады [33]. Пайда болган бвртпе квп жавдайда квбелек пiшiндес болуы мYмкiн. Терiнiч закымдануы наукастардыч 55-90% - да байкалады. Алайда, наукастарда ауру белгiлерi эртYрлi комбинацияларды калыптастырады. Аурудыч квптеген белгiлерi ерекшелiксiз болганына байланысты кызыл желкендi диагностикалау очай емес.

Квбiнесе наукастар дэрiгерге фебрильд кызба (температурасы 38,5°С-тан жогары) белгiлерiмен келедi. Сонымен катар буындары юУп, ауырсынып, лимфа тYЙiндерi улгайып, ауыздарында ойык жаралар пайда болып, алопеция жэне асказанчшек жолдары жумысыныч бузылулары мYмкiн [26]. Кейбiр наукастарда тш аффективтi, когнитивтi бузылулар, психоздар, козгалыстьщ киындауы мен миастения пайда болуы мYмкiн [15]. Сол себептен 2015 жылы осы ауруга арналган конгресте жалпы салалы Вена калалык клиникалык ауруханасыныч (Wiener Allgemeine Krankenhaus, AKH) дэр^ Йозеф Смолен (Josef Smolen) ЖКЖ - ны "элемдегi еч кYPделi ауру"деп атаган. [15].

ЖКЖ аутоиммунды бузылыстыч прототипi болып табылады, бастапкы уакытта бiр немесе бiрнеше агзаны закымдаумен бiлiнiуi мYмкiн, ал уакыт вте келе, ауыспалы кезечнен кейiн косымша белгiлерi пайда болуы мYмкiн. Тiрек-булшыкет, терi, бYЙрек, неврологиялык, гемотологиялык, кантамырлар, тыныс алу, асказан - iшек жэне т.б. сиякты улпалар ЖКЖ-ныч салдарынан закымдануы мYмкiн. Гемотологиялык белгiлер (канныч формалык элементтерiнiч, уйытушы жэне фибринолитикалык факторлар мен соларга байланысты жYЙелердiч бузылулары) ЖКЖ кезЫде эртYрлi жэне жи аурудыч жалгыз кврнектi белгiсi болып табылуы мYмкiн [15, 28, 48, 50].

Гематологиялык аномалиялар ЖКЖ кезщеп жиi кездесетiн белгiлер болса да, ревмотологияны ч Америкалык колледжiнiч (ACR) ЖКЖ - ны диагностикалауга арналган критерийлерiнде тиiстi тYPде багаланбайды. ©йткеы, кан мен кан тамырларында агзадагы кез-келген баска органга караганда антигендердiч эртYрлi мвлшерi бар болгандыктан, гематологиялык кврiнiстердi баскаларга караганда жиi кутуге болады. Сочгы екi онжылдыкта бiз ЖКЖ - ныч квптеген жавдайлары, тiрек-кимыл аппаратыныч, терiнiч немесе баска жYЙелердiч закымдану белгiлерiнсiз, тек гана гематологиялык бузылулармен жYретiнiн байкаймыз [49].

Гематологиялык кврУстер анемияны (аутоиммунды гемолитикалык), лейкопенияны (эдетте лимфоциттер саны < 1500 жасуша/мкл-ден кем лимфопенияны) жэне тромбоцитопенияны (кейде вмiрге кауiп твндiретiн аутоиммунды тромбоцитопенияны) камтиды.

Антифосфолипидт антиденелерi бар наукастарда кайталанатын артериялык жане веноздык тромбоз, тромбоцитопения жане акушерлiк патологияныч жогары ыктималдыгы аныкталады. Макрофагтардыч активтену синдромы пайда болуы мYмкiн [51].

Ж^Ж кезiнде LE - жасушалардыч пайда болуымен сипатталатын LE - жасушалык феноменi туындайды. LE жасушалар - баска жасушалардыч фагоциттелген ядро фрагмент^ курамында бар нейтрофильдi лейкоциттер (Ж^Ж Yшiн ез жасушаларын бетен деп тану жане оларга карсы аутоантиденелердi тYзiп, жасуша мен фагоцитозды бузу YPДiстерi тан). Сонымен катар аяк-кол, кекiрек, курсак белiмдерi тертерУч iшкi бетiнде 8ртYрлi келемде бертпе тYрiнде кездесетiн геморрагиялык дактар, жи тромбоцитопения (Синдром Верльгофа) белгiлерi ретще сипатталады; мурыннан кан кету профузды сипатка ие болып, анемияга ушыратады деп тужырымдайды кептеген галымдар [5].

Кептеген галымдардыч гылыми жумыстары бойынша, Ж^Ж бар наукастардыч кепшiлiгiнде ауру агымында кейбiр гематологиялык бузылулар немесе клиникалык аскынулар дамыганы туралы жазылган. «Hopkins lupus cohort» атты когороттык зерттеу бойынша, Ж^Ж н8тижелерiн проспективт лонгитюдтi зерттеу 8дiсi аркылы, Ж^Ж - ныч клиникалык жане зертханалык ерекшелiктерiн болжаудагы негiзгi фактор наст болып табылатынын керсеттi [44]. Бул дегенiмiз, аурудыч агымы мен керУа 8ртYрлi популяцияларда генетикалык жане экологиялык асерлерге байланысты езгерiп отыруы мYмкiн [9, 23, 54]. Алайда гемотологиялык бузылыстар Ж^Ж кезiнде жиi кездесетЫ керiнiстер, жане олардыч жиiлiгi артYрлi популяцияларда езгерiп отырады [11].

Лейкопения

Ж^Ж-н жiктеу Yшiн ACR жане SLICC критерийлерiне сайкес лейкопения <4000 /mm3 ретще екi немесе одан да кеп жавдайларда аныкталады. Аурудыч патогенетикалык механизмiмен катар иммуносупрессивтi препараттар сиякты бiрнеше баска да факторлар осы емделуштерде лейкоциттер саныныч темендеуЫе ыкпал етуi мYмкiн. Лейкопения, ягни лейкоциттердiч (WBC) жалпы саныныч темендеуi гранулоциттердiч, сондай-ак лимфоциттердiч жеткiлiксiздiгi болып табылады, бiрак адетте лимфоциттерге караганда гранулоциттердiч кеп абсолюттi тапшылыгы байкалады [31].

Лейкопенияныч Ж^Ж кезiнде таралуы туралы м8лiметтер бiркелкi емес: оныч жиiлiгi 6% - дан 50% - га дейу нейтрофильдер саныныч 0,5*109/л - ге дейiн темендеуiмен езгерiп отырады [32]. Бул бузылыс, адетте окшауланган болады 1, немесе баска гемотологиялык синдромдармен Yйлеседi [19,25]. Аурудыч 8ртYрлi даму кезечiндегi, лейкопенияныч сипаты, генезi жане жиiлiгi туралы малiметтер адебиеттерде толы к камтылмаган. Кейбiр зерттеушiлер, бул YPДiстi Ж^Ж белсендтИыч Д8режесiмен байланысты болатын, перифериялык кан лейкоциттерЫе антиденелердi ендiру н8тижесiнде аутоиммундык YPДiстiч керiнiсi ретiнде сипаттайды [19,62]. Баска авторлар, перефириялык кандагы лимфоциттердiч YДетiлген апоптозымен бiрге нейтрофилдердiч морфологиялык, генетикалык

взгерiстерiн лейкопениямен байланыстырады [6, 47, 58]. Сонымен катар лейкоциттер саныныч взгеруi цитостатикалык препараттардыч тагайындауымен жане гиперспленизммен индуцирленуi мYмкiн [1, 47]. Осылайша, Ж^Ж наукастарында лейкопения жи кездеседi жане, кейде критикалык сандарга жетедi, алайда бYгiнгi тачда Ж^Ж наукастарындагы лейкопения генезисiне бiрiчFай квзкарас жок, оныч аурудыч баска клиникалык кврсеткiштерiмен байланыстары жеткiлiктi тYPде зерттелмеген.

Ж^Ж наукастарыныч 60-70% лейкопения кездесседе, тек 17% гана лейкоциттер саны <1000 / мм теч болган [12, 29].

Г.Б. Кучма, О.В. Буарованыц зерттеу жумыстарыныч натижес бойынша, лейкопения 48% жавдайда Ж^Ж ауруыныч бастапкы сатысында, фебрильдi кызбамен, серозиттермен, белсендi нефритпен, эндокардитпен, коронариитпен, лимфаденитпен, тромбоцитопениямен жане инфекциялык аскынулармен бiрге Yйлесiп, втедi деген тужырым жасалган [4].

Нейтропения

Эдетте нейтропения, нейтрофильдердiч абсолюттi саны <1000 жасуша / мм3 кезiнде аныкталады.Ж^Ж кезЫдеп нейтропенияныч патогенезi сочына дейiн толы к зерттелмеген. Бул жерде гуморальды жане жасушалык иммундык механизмдер iске косылуы мYмкiн. Ж^Ж кезiндегi нейтропенияныч Yш негiзгi взгерiс тетiктерi:

1) гранулоциттердiч перифириялык аймактагы жогары деструкциясы;

2) маргинальды жане квкбауыр куысындагы взгерютер немесе жогары маргинация

3) сYЙек кемiгi внiмiнiч твмендеуi болып табылады [53].

Yamasaki К., Niho Y., Yanase Т. е1 а1. Ж^Ж кеандеп гранулопоэтикалык жеткiлiксiздiктi ч патогенезiн зерттеген [63]. Ж^Ж бар 16 айелде сYЙек миындагы колония тYзушi бiрлiктердiч (кое) саныныч твмендеуi кврсетiлдi жане бул сан перифериялык гранулоциттер/моноципе^ч санымен сайкестiгi аныкталды. Бул жумыста, сондай-ак, Ж^Ж бар Yш емделушiнiч шетю кан Т-лимфоциттерiнiч калыпты аллогендiк сYЙек кемiгiндегi колония тYзушi бiрлiктердiч всуЫ басу YPДiсi болды. Ж^Ж наукастарындагы Т-лимфоциттер глюкокортикоидты терапия аясында аллогендiк калыпты сYЙек кемтнен кое всуiн басечдетпедi. Осы зерттеудiч малiметтерi бойынша, т-лимфоциттермен супрессия сYЙек кемiгiнiч азаюына ыкпал етп, бул Ж^Ж кезiнде гранулопоэтикалык жетктгаздк^ч патогенезiнде белгiлi бiр рвл аткара алады. Нейтрофилдердiч перифериялык бузылуы непанен айналмалы антинейтрофильдi антиденелер есебiнен болады [55].

Martinez-Banos й. жэне т.б. галымдар Ж^Ж бар 126 наукастыч кан талдауларына проспективтi зерттеу жYргiзген. Осы наукастардыч 5% - да орташа немесе ауыр формадагы нейтропения (<1000) болган [37]. Бул зерттеу жумысыныч басты максаты, Ж^Ж наукастарыныч нейтропениясына асер етушi факторлардыч, клиникалык корытындыларын жане солармен байланысты болжамды салдардарын багалау

болып табылды. Нейтропения дамы^ан 33 пациентпч арасында иммуносупрессивт препараттарды колдану дэрi-дэрмектiк-индукцияланFан медуллярлы гипоплазия курамында нейтропенияныч даму каупiнiч тэуелш факторы болып табылFан [37].

Aamer Aleem, Abdurahman Saud Al Arfaj, Najma khalil, Husain Alarfaj - din жасаFан зерттеу жумыстарыныч корытындысы бойынша, ЖКЖ кезiндегi гемотологиялык кврсеткiштердiч взгеру ерекшелiктетiн бакылай аламыз. Бул зерттеу жумысында барлыFы 624 (90,7% эйелдер, олардыч орташа жасы 34,3±11,9 кураFан) наукас каралFан. Диагноз койылFан уакытта, 516 (82,7 %) наукаста гемотологиялык бузылыстар байкалFан [10]. Зерттеу жумысыныч нэтижесiнде, емделушiлердiч 63,0% анемия жи байкалатын кубылыс болFан, 40,3% лимфопения, 30,0% лейкопения, 10,9% тромбоцито-пения жэне 4,6% - да аутоиммунды гемолитикалык анемия кездескен. Тереч куре тамырлар тромбозы 7,4% наукаста жэне вкпе артериясыныч тромбоэмболиясы сэйкесЫше 2,6% наукаста аныкталFан. 9,3±5,3 жыл орташа бакылау кезечiнен кейiн 329/491 (67%) наукаста гемотологиялык бузылыстыч кейбiр белгiлерi аныкталFан. Анемия (51,7%) еч жиi табылFан патология болFан, одан кейЫ 33,1% лимфопения, 4,8% тромбоцитопения кездескен. Лейкопения ауыз куысындаFы ойык жарамен (Р=0,021) жэне алопециямен (Р=0,031), анемия бYЙрек закымдануларымен (Р=0,017) жэне т.б. белплермен байланысты болFан [10].

Лимфопения

Лимфопения ACR жэне SLICC критерийлерЫе сэйкес ею жэне одан да квп жаFдайда <1,5*10 9 лимфоциттер/л тYрiнде аныкталуы мYмкiн [22, 43, 56]. Лимфоциттер саныныч твмен кврсеткiштерi эдетте 20% - дан 93% - Fа дейiнгi житкте кездеседi жэне аурудыч белсендi немесе ауыр аFымы бар емделушiлерде жи байкалады [13, 45]. Сонымен катар, лимфоциттердiч дечгейi емдеу тYрiне карамастан клиникалык тэжiрбиеде ауыткуы мYмкiн [45]. Алайда глюкокортикоидтар мен иммуносупрессивтi препараттар аурудыч ауыр аFымында лимфопенияныч дамуына ыкпал етуi мYмкiн. Лимфопения дэрежес <0,5*10 9/Л мэндерiнде 10% наукастарда байкалады. Лимфопения нейтропенияFа карамастан пайда болады, бiрак осы емделушiлерде байкалатын лейкопения дамуына ыкпал етуi мYмкiн.

Лимфопения патогенезi элi кYнге дейЫ аныкталмаFан. Антилимфоцитарлык антиденелер узак уакыт бойы лимфоциттер саныныч жэне олардыч функциясыныч твмендеуiне жауапты болып саналFан. СочFы бiрнеше онжылдыкта осы кызметке жауапты аутоантиденелер тYрлерiнiч саны артты [38]. СочFы зерттеулер апоптоздаFы акаулар да белгiлi бiр рвл аткаратынын кврсетедi [17, 52].

Тромбоцитопения

ЖКЖ - Yшiн ACR жiктеу критерилерУ ч, жэне жача SLICC критерилерiнiч тромбоцитопенияны аныктау максаты вз алдына тромбоциттер саныныч <100 000/мм3 (немесе 100*109/л) кврсеткiштерiн баска аныкталатын себептерсiз болжайды [43, 56]. Тромбоцитопенияны фармакологиялы к терапия нэтижесЫде болдырмау ЖКЖ наукастарына эсiресе

киын болуы мYмкiн. Псевдотромбоцитопенияныч лейкоциттермен араласкан тромбоциттер агрегациясы болFанын аныктау Yшiн, перифериялык кан жаFындысына мукият зерттеу жYргiзiп, алып тасталуы керек.

НаFыз тромбоцитопения Yш механизм бойынша жYPуi мYмкiн: сYЙек кемИндеп тромбоциттер тYзiлiсiнiч бузылуы, квкбауырдаFы тромбоциттер секвестрациясы немесе перифириялык канайналымдаFы тромбоцит-тердiч жылдамдатылFан бузылуы. Тромбоцитопения белгiлерi бар ЖКЖ наукастарыныч квпшУпнде, эдетте тромбоциттерге антиденелермен негiзделген жоFары перифериялык деструкцияFа ие, бiрак баска ею механизм кейбiр емделушiлерде белгУ бiр рвл аткаруы мYмкiн [30].

Перифериялык цитопения

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Перифериялык цитопения жYЙелi кызыл жегi (ЖКЖ) патологиясы бар емделуштерде жиi кездесетiн патология. СYЙек кемiгiн зерттеу эдетте квп жаFдайларда карастырылады; алайда цитопения мен сYЙек кемiгiнiч бузылуы арасындаFы жиiлiк пен байланыс тYсiнiксiз. ОсыFан байланысты Wanitpongpun C., Teawtrakul N., Mahakkanukrauh A, Siritunyaporn S., Sirijerachai C, Chansung K. сYЙек кемИ патологиясыныч жиУпн аныктау жэне сYЙек кемiгiн зерттеу Yшiн болжамдык факторларды iздеу максатында, ЖКЖ жэне перифериялык цитопениямен ауыратын наукастар арасында проспективтi, кросс-секциялык, аналитикалык зерттеу жYргiзiген [20]. Зерттеу жумысыныч нэтижес бойынша, 41 пациенттiч 20-да сYЙек кемiгiнiч патологиясы болFан, оны алты топка бвлуге болады: гипоцеллюлярлык (50%), плазмацитоз (35%), гемофагоцитоз (30%), дизэритропоэз (10%), апластикалык сYЙек кемИ (10%) жэне миелофиброз (5%). Наукастардыч квпшiлiгiнде (75,6%) орташа ауыр немесе ауыр, белсендi ауру кезечi болFан, ал цитопениядан сауыFу ЖКЖ - дан емделгеннен кейЫ болFан. Клиникалык факторлардыч ешкайсысы сYЙек кемiгiнiч патологиясымен байланысы ретiнде статистикалык дэлелденген жок; алайда 3 фактор аурудыч белсендi статусын кврсеттi, оларFа (А) SLEDAI, (B) эсерге ушы^ан органдардыч санын жэне (С) иммуносупрессивтi дэрiлiк терапия жаткызылды. Олардыч барлыFы сYЙек кемИ патологиясыныч ыктимал болжамдык факторлары болып табылады деп тужырымдады зерттеушiлер [20].

Корытындылай келе, гемотологиялык бузылыстар ЖКЖ наукастарында, аурудыч еч жиi кездесетЫ ортак белгiсi болып табылады. Гемотологиялык бузылыстарды ЖКЖ кврiнiсi, ЖКЖ -ны емдеу салдары немесе канныч баска да дискразиясыныч бiр тYрi ретiнде ажырата бiлiу мачызды. Бiздiч шолуымызда ЖКЖ ауруыныч патогенезi, лейкопения, нейтропения, лимфоцитопения, перифириялык цитопения карастырылды.

Эдебиетгер:

1. Алексеев Н.А. Клинические аспекты лейкопений, нейтропений и функциональных нарушений нейтрофилов. — СПб.: Фолиант, 2002. 416 с.

2. Алексеева Е.И., Дворяковская Т.М., Никишина И.П., Денисова Р.В., Подчерняева Н.С. Системная

красная волчанка: клинические рекомендации. Часть 1 // Вопросы современной педиатрии. 2018; 17 (1): 19-37. doi: 10.15690/vsp.v17i1.1853.

3. Баранова А.А. Педиатрия. Национальное руководство. 2009. 1024 с.

4. Кучма Г.Б., Бугрова О.В. Изменение уровня лейкоцитов и лейкоцитарной формулы у больных системной красной волчанкой в зависимости от течения заболевания и характера проводимой терапии // Вестник ВолГМУ. 2010. №2 (34). 103 с.

5. Маколкин В.И., Овчаренко С.И. Внутренние болезни. Учебник. 2005.- 425 с.

6. Сорока Н.Ф., Свирновский А.И., Рекун А.Л. Научно-практическая ревматология. 2006. №4. С.44-51.

7. Роженцева Д.А., Данилова В.К., Казанцева М.И. Современный взгляд на этиологию, патогенез и лечение системной красной волчанки // Международный студенческий научный вестник. 2017. № 4, Ч.5. 642 с.

8. Черешнев В.А., Шилов Ю.И., Черешнева М.В., Самоделкин Е.И., Гаврилова Т.В., Гусев ЕЮ., Гуляева И.Л. Экспериментальные модели в патологии: учебник. Пермь: Перм. гос. нац. исслед. ун-т, 2014. 324с.

9. Al Arfaj A.S., Khalil N. Clinical and immunological manifestations in 624 SLE patients in Saudi Arabia // Lupus 2009;18:465-473.

10. Aamer Aleem, Abdurahman Saud Al Arfaj, Najma khalil, Husain Alarfaj Haematological abnormalities in systemic lupus erythematosus.//Acta reumatol port. 2014;39:236-241,

11. Alarcon G.S., McGwin G.Jr., Roseman J.M., et al. Systemic lupus erythematosus in three ethnic groups. XIX. Natural history of the accrual of the American College of Rheumatology Criteria prior to the occurrence of criteria diagnosis // Arthritis Rheum 2004;51: 609-615.

12. Arenas M., Abad A., Valverde V. et al. Selective inhibition of granulopoiesis with severe neutropenia in systemic lupus erythematosus // Arthritis Rheum 1992;35:979-80 doi:10.1002/art.1780350821

13. Bhuyan U.N., Malaviya A.N. Deficiency of T cells in blood and tissues and severity of infections in systemic lupus erythematosus // Indian J Med Res. 1978;67:269-78.

14. Bennett J.C., Claybrook J., Kinsey H., Holley H.L. The clinical manifestations of systemic lupus erythematosus. A study of forty-five patients // Journal of Chronic Diseases. 1961;13(5):411-425.

15. Bengtsson A.A., Ronnblom L. Systemic lupus erythematosus: still a challenge for physicians // J Intern Med. 2017. 281. 52-64

16. Bakshi J., Ismajli M., Rahman A. New therapeutic avenues in SLE // Best Practice & Research Clinical Rheumatology. 2015. 29. 794-809

17. Chen W., Lin J. Lymphopenia relating to T-lymphocyte apoptosis in systemic lupus erythematosus // Clin Rheumatol. 2011;30:1515-16 doi:10.1007/s10067-011-1852-9

18. Cervera R., Khamashta M.A., Font J., et al. Morbidity and mortality in systemic lupus erythematosus during a 10-year period. A comparison of early and late manifestations in a cohort of 1,000 patients // Medicine. 2003. 82:299-308.

19. Cheong H.S., Lee S.O., Choi C.B., et al. Rheumatology. 2007. №46 (2). Р. 209-214.

20. Chansung K., Wanitpongpun C., Teawtrakul N, Mahakkanukrauh A, Siritunyaporn S., Sirijerachai C. Bone Marrow Abnormalities in Systemic Lupus Erythematosus With Peripheral Cytopenia // Clin Exp Rheumatol. 2012;30(6):825-9.

21. Elaine L. Alexander, Thomas T. Provost. Ro (SSA) and La (SSB) antibodies // Springer Semin Immunopathol. 1981. 4, 253-273

22. Feletar M., Ibanez D., Urowitz M.B. The impact of the 1997 update of the American College of Rheumatology revised criteria for the classification of systemic lupus erythematosus:what has been changed? // Arthritis Rheum. 2003. 48:2067-9. doi:10.1002/art.11167

23. Fernandez M., Alarcön G.S., Calvo-Alen J., Andrade R, McGwin G Jr., Vila L.M., Reveille J.D. LUMINA Study Group. A multiethnic, multicenter cohort of patients with systemic lupus erythematosus (SLE) as a model for the study of ethnic disparities in SLE. // Arthritis Rheum 2007;57:576-584.

24. Fors Nieves C.E., Izmirly P.M. Mortality in systemic lupus erythematosus: an updated review // Curr. Rheumatol. Rep. 2016. 18, 21

25. Giannouli S., Voulgarelis M., Ziakas D., et al. Ann Rheum Dis. 2006. № 65. P. 144-148.

26. Govoni M., Bortoluzzi A., Padovan M., Silvagni E., Borrelli M. The diagnosis and clinical management of the neuropsychiatric manifestations of lupus // Journal of Autoimmunity. 2016. 74, 41-72;

27. Haddy T.B., Rana S.R., Castro O. Benign ethnic neutropenia: what is a normal absolute neutrophil count? J Lab Clin Med 1999;133:15-22 doi:10.1053/lc.1999.v133.a94931

28. Hahn B.H., Anthony F.S, Stephen H.L, Dan L.L. Systemic lupus erythematosus // Harrison's Principles of Internal Medicine. 2008. 17 edition. New York, NY, USA: McGraw-Hill;

29. Harvey A.M, Shulman L.E, Tumulty P.A et al. Systemic lupus erythematosus: review of the literature and clinical analysis of 138 cases // Medicine (Baltimore) 1954;33:291 -437 doi:10.1097/00005792-195412000-00001

30. Kapouzas G.A., Wallace D.J., Hahn B.H., eds Hematological and Lymphoid Abnomalities in SLE. DUBOIS' Lupus erythmatosus and Related Syndomes. 8th edn Philadelphia: Elsevier, 2013:426-37.

31. Katsanis E., Hsu E., Luke K.H. et al. Systemic lupus erythematosus and sickle hemoglobinopathies: a report of two cases and review of the literature // Am J Hematol. 1987;25:211-14 doi:10.1002/ajh.2830250211

32. Lee Y.H., Ota F., Kim-Howard X., et. al. Rheumatology. 2007. № 46 (8). P. 1274-1276.

33. Lam G.K., Petri M. Assessment of systemic lupus erythematosus // Clin. Exp. Rheumatol. 2005. 23, p 120-132;

34. Liu X., Qin H., Xu J. The role of autophagy in the pathogenesis of systemic lupus erythematosus // International Immunopharmacology. 2016. 40. 351-361

35. Lee H.T, Wu T.H., Lin C.S., Lee C.S., Wei Y.H. The pathogenesis of systemic lupus erythematosus - From the viewpoint of oxidative stress and mitochondrial dysfunction // Mitochondrion. 2016. 30. 1-7.

36. Manson J.J., Rahman A. Systemic lupus erythematosus // Orphanet Journal of Rare Diseases. 2006.1.6. https://doi.org/10.1186/1750-1172-1-6

37. Martinez-Banos D., Crispin J.C., Lazo-Langner A. et al. Moderate and severe neutropenia in patients with systemic lupus erythematosus // Rheumatology (Oxford) 2006;45:994 doi:10.1093/rheumatology/kel016

38. Massardo L., Metz C., Pardo E. et al. Autoantibodies against galectin-8: their specificity, association with lymphopenia in systemic lupus erythematosus and detection in rheumatoid arthritis and acute inflammation // Lupus. 2009;18:539-46 doi:10.1177/0961203308099973

39. Manuel F. Ugarte-Gil, Graciela S. Alarcön. History of Systemic Lupus Erythematosus // MPH. 2016. DOI: 10.1093/med/9780198739180.003.0001

40. Manson J.J, Isenberg D.A. The pathogenesis of systemic lupus erythematosus // Neth J Med. 2003, 61: 343-346

41. Matsuyama W., Yamamoto M., Higashimoto I. et al. TNF-related apoptosis-inducing ligand is involved in neutropenia of systemic lupus erythematosus // Blood 2004;104:184-91 doi:10.1182/blood-2003-12-4274

42. Mok C.C., Ying K.Y., Mak A., et al. Rheumatology. 2006. № 45 (4). P. 425-429.

43. Petri M., Orbai A.M., Alarcon G.S. et al. Derivation and validation of the Systemic Lupus International Collaborating Clinics classification criteria for systemic lupus erythematosus // Arthritis Rheum. 2012;64:2677-86 doi:10.1002/art.34473 [PMC free article]

44. Petri M. The effect of race on incidence and clinical course in systemic lupus erythematosus. The Hopkins Lupus Cohort // J Am Med Womens Assoc. 1998;53:9-12.9.

45. Rivero S.J, Diaz-Jouanen E., Alarcon-Segovia D. Lymphopenia in systemic lupus erythematosus. Clinical, diagnostic, and prognostic significance // Arthritis Rheum 1978;21:295305 doi:10.1002/art.1780210302

46. Romero-Diaz J., Isenberg D., Ramsey-Goldman R. Measures of adult systemic lupus erythematosus // Arthritis Care Res. 2011. 63 (011). doi: 10.1002/acr.20572

47. Robak T., Robak E., Sysa-Jedrzejowska A. Acta Hematol. Pol. 1995. № 6 (2). P. 145-151.

48. Sasidharan P.K., Agarwal M.B. SLE as a hematological disease. Hematolgy Today. Mumbai, India: Vikas Publications; 2010. pp. 953-966.

49. Sasidharan P.K., Bindiya M., Sajeeth Kumar. Systemic lupus erythematosus - a hematological problem // J Blood Disorders Transf 2013,4:6 DOI: 10.4172/21559864.1000168

50. Singh S., Kumar L., Khetarpal R., et al. Clinical and immunological profile of SLE: some unusual features // Indian Pediatrics. 1997;34 (11):979-986.

51. Sultan S.M., Begum S., Isenberg D.A. Prevalence, patterns of disease and outcome in patients with systemic lupus erythematosus who develop severe haematological problems // Rheumatology (Oxford). 2003. 42: 230-234.

52. Silva L.M., Garcia A.B., Donadi E.A. Increased lymphocyte death by neglect-apoptosis is associated with lymphopenia and autoantibodies in lupus patients presenting with neuropsychiatric manifestations // J Neurol. 2002;249:1048-54 doi:10.1007/s00415-002-0781-6

53. Starkebaum G., Price T.H., Lee M.Y. et al. Autoimmune neutropenia in systemic lupus erythematosus // Arthritis Rheum 1978; 21: 504-12 doi:10.1002/art.1780210503

54. Tsao B.P., Grossman J.M. Genetics and systemic lupus erythematosus // Curr Rheumatol Rep. 2001;3:183-190. doi: 10.1007/s11926-001-0017-2.

55. Sugimoto T., Soumura M., Tanaka Y. et al. Early morning neutropenia in a patient with systemic lupus erythematosus // Mod Rheumatol 2006;16:267-8 doi:10.3109/s10165-006-0483-5

56. Tan E.M., Cohen A.S., Fries J.F. et al. The 1982 revised criteria for the classification of systemic lupus erythematosus // Arthritis Rheum. 1982; 25:1271-7 doi:10.1002/art.1780251101

57. Tench C.M., McCurdie I., White P.D., D'Cruz D.P. The prevalence and associations of fatigue in systemic lupus erythematosus // Rheumatology. Oxford. 2000. 12491254.

58. Tiefenthaler M., Bacher N., Linert H., et al. Lupus. 2003. № 12. P. 321-441

59. Takeshige K., Baba M., Tsuboi S., Noda T., Ohsumi Y. Autophagy in yeast demonstrated with proteinase-deficient mutants and conditions for its induction // J. Cell Biol. 1992. 119 (2), 301-311

60. Tas S.W. Macrophages from patients with SLE and rheumatoid arthritis have defective adhesion in vitro, while only SLE macrophages have impaired uptake of apoptotic cells // Annals of the Rheumatic Diseases. 2006. 65, 216221.

61. Vasquez-Canizares N., Wahezi D., Putterman C. Diagnostic and prognostic tests in systemic lupus erythematosus // Best Pract Res Clin Rheumatol. 2017;31:351-363.

62. Yasutomo K. Rheumatology. 2003. №42. P.214-222.

63. Yamasaki K., Niho Y., Yanase T. Granulopoiesis in systemic lupus erythematosus // Arthritis Rheum 1983;26:516-21 doi:10.1002/art.1780260410

References:

1. Alekseev N.A. Klinicheskie aspekty leikopenii, neitropenii i funktsional'nykh narushenii neitrofilov [Clinical aspects of leukopenia, neutropenia and functional disorders of neutrophils]. SPb.: Foliant, 2002. 416 p. [in Russian]

2. Alekseeva E.I., Dvoryakovskaya T. M., Nikishina I. P., Denisova R. V., Podchernyaeva N.S. Sistemnaya krasnaya volchanka: klinicheskie rekomendatsii. Chast' 1 [Systemic lupus erythematosus: clinical guidelines. Part 1]. Voprosy sovremennoi pediatrii [Questions of modern pediatrics]. 2018; 17 (1): pp.19-37. doi: 10.15690/vsp.v17i1.1853. [in Russian]

3. Baranova A.A. Pediatriya. Natsional'noe rukovodstvo [Pediatrics. National leadership]. 2009. 1024 p. [in Russian]

4. Kuchma G.B., Bugrova O.V. Izmenenie urovnya leikotsitov i leikotsitarnoi formuly u bol'nykh sistemnoi krasnoi volchankoi v zavisimosti ot techeniya zabolevaniya i kharaktera provodimoi terapii [Change in the level of leukocytes and leukocyte count in patients with systemic lupus erythematosus, depending on the course of the disease and the nature of the therapy. Vestnik VolGMU. [Bulletin of VolGMU]. 2010. №2 (34), 103 p.

5. Makolkin V.I., Ovcharenko S.I. Vnutrennie bolezni. Uchebnik [Internal Medicine. Textbook]. 2005. 425 p. [in Russian]

6. Soroka N.F., Svirnovskii A.I., Rekun A.L. Nauchno-prakticheskaya revmatologiya [Scientific and practical rheumatology]. 2006. № 4. pp.44—51 [in Russian]

7. Rozhentseva D.A., Danilova V.K., Kazantseva M.I. Covremennyi vzglyad na etiologiyu, patogenez i lechenie sistemnoi krasnoi volchanki [Modern view on the etiology, pathogenesis and treatment of systemic lupus erythematosus]. Mezhdunarodnyi studencheskii nauchnyi vestnik [International student scientific bulletin]. 2017. № 4 chast' 5. 642 p.

8. Chereshnev V.A., Shilov Yu.I., Chereshneva M.V., Samodelkin E.I., Gavrilova T.V., Gusev E.Yu., Gulyaeva I.L. Eksperimental'nye modeli v patologii: uchebnik [Experimental models in pathology: textbook]. Perm: Perm. State nat. research university], 2014. 324 p. [in Russian]

9. Al Arfaj A.S., Khalil N. Clinical and immunological manifestations in 624 SLE patients in Saudi Arabia. Lupus 2009;18:465-473.

10. Aamer Aleem, Abdurahman Saud Al Arfaj, Najma khalil, Husain Alarfaj Haematological abnormalities in systemic lupus erythematosus. Acta reumatol port. 2014;39:236-241,

11. Alarcon G.S., McGwin G.Jr., Roseman J.M., et al. Systemic lupus erythematosus in three ethnic groups. XIX. Natural history of the accrual of the American College of Rheumatology Criteria prior to the occurrence of criteria diagnosis. Arthritis Rheum. 2004;51: 609-615.

12. Arenas M., Abad A., Valverde V. et al. Selective inhibition of granulopoiesis with severe neutropenia in systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum 1992;35:979-80 doi:10.1002/art.1780350821

13. Bhuyan U.N., Malaviya A.N. Deficiency of T cells in blood and tissues and severity of infections in systemic lupus erythematosus // Indian J Med Res. 1978; 67: 26978.

14. Bennett J.C., Claybrook J., Kinsey H., Holley H.L. The clinical manifestations of systemic lupus erythematosus. A study of forty-five patients. Journal of Chronic Diseases. 1961;13(5):411-425.

15. Bengtsson A.A., Rönnblom L. Systemic lupus erythematosus: still a challenge for physicians. J Intern Med. 2017. 281. 52-64

16. Bakshi J., Ismajli M., Rahman A. New therapeutic avenues in SLE. Best Practice & Research Clinical Rheumatology. 2015. 29. 794-809

17. Chen W., Lin J. Lymphopenia relating to T-lymphocyte apoptosis in systemic lupus erythematosus. Clin Rheumatol. 2011;30:1515-16 doi:10.1007/s10067-011-1852-9

18. Cervera R., Khamashta M.A., Font J., et al. Morbidity and mortality in systemic lupus erythematosus during a 10-year period. A comparison of early and late manifestations in a cohort of 1,000 patients. Medicine. 2003. 82:299-308.

19. Cheong H.S., Lee S.O., Choi C.B., et al. Rheumatology. 2007. №46 (2). P. 209-214.

20. Chansung K., Wanitpongpun C., Teawtrakul N., Mahakkanukrauh A., Siritunyaporn S., Sirijerachai C. Bone Marrow Abnormalities in Systemic Lupus Erythematosus With Peripheral Cytopenia. Clin Exp Rheumatol. 2012;30(6):825-9.

21. Elaine L. Alexander, Thomas T. Provost. Ro (SSA) and La (SSB) antibodies. Springer Semin Immunopathol. 1981. 4, 253-273

22. Feletar M., Ibanez D., Urowitz M.B. The impact of the 1997 update of the American College of Rheumatology revised criteria for the classification of systemic lupus erythematosus:what has been changed? Arthritis Rheum. 2003. 48:2067-9. doi:10.1002/art.11167

23. Fernández M., Alarcón G.S., Calvo-Alén J., Andrade R., McGwin G Jr., Vilá L.M., Reveille J.D. LUMINA Study Group. A multiethnic, multicenter cohort of patients with systemic lupus erythematosus (SLE) as a model for the study of ethnic disparities in SLE. Arthritis Rheum 2007;57:576-584.

24. Fors Nieves C.E., Izmirly P.M. Mortality in systemic lupus erythematosus: an updated review. Curr. Rheumatol. Rep. 2016. 18, 21

25. Giannouli S., Voulgarelis M., Ziakas D., et al. Ann Rheum Dis. 2006. № 65. P. 144-148.

26. Govoni M., Bortoluzzi A., Padovan M., Silvagni E., Borrelli M. The diagnosis and clinical management of the neuropsychiatric manifestations of lupus. Journal of Autoimmunity. 2016. 74, 41-72;

27. Haddy T.B., Rana S.R., Castro O. Benign ethnic neutropenia: what is a normal absolute neutrophil count? J Lab Clin Med 1999; 133: 15-22 doi:10.1053/lc.1999.v133.a94931

28. Hahn B.H., Anthony F.S, Stephen H.L, Dan L.L. Systemic lupus erythematosus. Harrison's Principles of Internal Medicine. 2008. 17 edition. New York, NY, USA: McGraw-Hill;

29. Harvey A.M, Shulman L.E, Tumulty P.A et al. Systemic lupus erythematosus: review of the literature and clinical analysis of 138 cases. Medicine (Baltimore) 1954;33:291 -437 doi:10.1097/00005792-195412000-00001

30. Kapouzas G.A., Wallace D.J., Hahn B.H., eds Hematological and Lymphoid Abnomalities in SLE. DUBOIS' Lupus erythmatosus and Related Syndomes. 8th edn Philadelphia: Elsevier, 2013:426-37.

31. Katsanis E., Hsu E., Luke K.H. et al. Systemic lupus erythematosus and sickle hemoglobinopathies: a report of two cases and review of the literature. Am J Hematol. 1987;25:211-14 doi:10.1002/ajh.2830250211

32. Lee Y.H., Ota F., Kim-Howard X., et. al. Rheumatology. 2007. № 46 (8). P. 1274-1276.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

33. Lam G.K., Petri M. Assessment of systemic lupus erythematosus. Clin. Exp. Rheumatol. 2005. 23, p 120-132;

34. Liu X., Qin H., Xu J. The role of autophagy in the pathogenesis of systemic lupus erythematosus. International Immunopharmacology. 2016. 40. 351-361

35. Lee H.T, Wu T.H., Lin C.S., Lee C.S., Wei Y.H. The pathogenesis of systemic lupus erythematosus - From the viewpoint of oxidative stress and mitochondrial dysfunction. Mitochondrion. 2016. 30. 1-7.

36. Manson J.J., Rahman A. Systemic lupus erythematosus. Orphanet Journal of Rare Diseases. 2006.1.6. https://doi.org/10.1186/1750-1172-1-6

37. Martinez-Banos D., Crispin J.C., Lazo-Langner A. et al. Moderate and severe neutropenia in patients with systemic lupus erythematosus. Rheumatology (Oxford) 2006;45:994 doi:10.1093/rheumatology/kel016

38. Massardo L., Metz C., Pardo E. et al. Autoantibodies against galectin-8: their specificity, association with lymphopenia in systemic lupus erythematosus and detection in rheumatoid arthritis and acute inflammation. Lupus. 2009; 18: 539-46 doi:10.1177/0961203308099973

39. Manuel F. Ugarte-Gil, Graciela S. Alarcon. History of Systemic Lupus Erythematosus. MPH. 2016. DOI: 10.1093/med/9780198739180.003.0001

40. Manson J.J, Isenberg D.A. The pathogenesis of systemic lupus erythematosus. Neth J Med. 2003, 61: 343346

41. Matsuyama W., Yamamoto M., Higashimoto I. et al. TNF-related apoptosis-inducing ligand is involved in neutropenia of systemic lupus erythematosus. Blood 2004;104:184-91 doi:10.1182/blood-2003-12-4274

42. Mok C.C., Ying K.Y., Mak A., et al. Rheumatology. 2006. № 45 (4). P. 425-429.

43. Petri M., Orbai A.M., Alarcon G.S. et al. Derivation and validation of the Systemic Lupus International Collaborating Clinics classification criteria for systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum. 2012;64:2677-86 doi:10.1002/art.34473 [PMC free article]

44. Petri M. The effect of race on incidence and clinical course in systemic lupus erythematosus. The Hopkins Lupus Cohort. J Am Med Womens Assoc. 1998; 53: 9-12.9.

45. Rivero S.J, Diaz-Jouanen E., Alarcon-Segovia D. Lymphopenia in systemic lupus erythematosus. Clinical, diagnostic, and prognostic significance. Arthritis Rheum 1978;21:295305 doi:10.1002/art.1780210302

46. Romero-Diaz J., Isenberg D., Ramsey-Goldman R. Measures of adult systemic lupus erythematosus. Arthritis Care Res. 2011. 63 (011). doi: 10.1002/acr.20572

47. Robak T., Robak E., Sysa-Jedrzejowska A. Acta Hematol. Pol. 1995. № 6 (2). P. 145-151.

48. Sasidharan P.K., Agarwal M.B. SLE as a hematological disease. Hematolgy Today. Mumbai, India: Vikas Publications; 2010. pp. 953-966.

49. Sasidharan P.K., Bindiya M., Sajeeth Kumar. Systemic lupus erythematosus - a hematological problem. J Blood Disorders Transf. 2013,4:6 DOI: 10.4172/21559864.1000168

50. Singh S., Kumar L., Khetarpal R., et al. Clinical and immunological profile of SLE: some unusual features. Indian Pediatrics. 1997;34 (11):979-986.

51. Sultan S.M., Begum S., Isenberg D.A. Prevalence, patterns of disease and outcome in patients with systemic

lupus erythematosus who develop severe haematological problems. Rheumatology (Oxford). 2003. 42: 230-234.

52. Silva L.M., Garcia A.B., Donadi E.A. Increased lymphocyte death by neglect-apoptosis is associated with lymphopenia and autoantibodies in lupus patients presenting with neuropsychiatric manifestations. J Neurol. 2002;249:1048-54 doi:10.1007/s00415-002-0781-6

53. Starkebaum G., Price T.H., Lee M.Y. et al. Autoimmune neutropenia in systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum. 1978; 21: 504-12 doi:10.1002/art.1780210503

54. Tsao B.P., Grossman J.M. Genetics and systemic lupus erythematosus. Curr Rheumatol Rep. 2001;3:183-190. doi: 10.1007/s11926-001-0017-2.

55. Sugimoto T., Soumura M., Tanaka Y. et al. Early morning neutropenia in a patient with systemic lupus erythematosus. Mod Rheumatol. 2006; 16: 267-8 doi:10.3109/s10165-006-0483-5

56. Tan E.M., Cohen A.S., Fries J.F. et al. The 1982 revised criteria for the classification of systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum. 1982; 25:1271-7 doi:10.1002/art.1780251101

57. Tench C.M., McCurdie I., White P.D., D'Cruz D.P. The prevalence and associations of fatigue in systemic lupus erythematosus. Rheumatology. Oxford. 2000. 12491254.

58. Tiefenthaler M., Bacher N., Linert H., et al. Lupus. 2003. № 12. P. 321-441

59. Takeshige K., Baba M., Tsuboi S., Noda T., Ohsumi Y. Autophagy in yeast demonstrated with proteinase-deficient mutants and conditions for its induction. J. Cell Biol. 1992. 119 (2), 301-311

60. Tas S.W. Macrophages from patients with SLE and rheumatoid arthritis have defective adhesion in vitro, while only SLE macrophages have impaired uptake of apoptotic cells. Annals of the Rheumatic Diseases. 2006. 65, 216221.

61. Vasquez-Canizares N., Wahezi D., Putterman C. Diagnostic and prognostic tests in systemic lupus erythematosus. Best Pract Res Clin Rheumatol. 2017;31:351-363.

62. Yasutomo K. Rheumatology. 2003. №42. P.214-222.

63. Yamasaki K., Niho Y., Yanase T. Granulopoiesis in systemic lupus erythematosus. Arthritis Rheum 1983; 26: 516-21 doi:10.1002/art.1780260410

Контактная информация:

Тэабекова Tayhap Телепбеккызы - "Биомедицина" мамандыгыныч 2 - шi курс магистранты, Эл-Фараби атындагы ^азак ¥лттык Университету Алматы к., ^азакстан Республикасы

Почтовый индекс: Республика Казахстан, А0Ю6С7, Алматы каласы, Алатау ауданы, ¥лжан - 2 ыкшам ауданы, Бертайкызы кешесу 119/1 y^ E-mail: tasibekova-gauhar@mail. ru Телефон: +7 7788514009

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.