Научная статья на тему 'Особенности использования имунноферментного анализа при диагностике эхинококкозов'

Особенности использования имунноферментного анализа при диагностике эхинококкозов Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
75
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Общество и инновации
ВАК
Область наук
Ключевые слова
Эхинококкоз / Иммунологическое Исследование / Антиген / Чувствительность / вектор-бест / диагностика / ИФА. / echinococcosis / immunological research / antigen / sensitivity / vector-best / diagnostics / ELISA.

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Саттарова Х.Г., Ачилова О.Д., Баратова М.Р., Исламов Н.Х., Саламова Л.А.

Эхинококкоз является распространенным паразитарным заболеванием, эндемичным для стран Центральной Азии, включая Узбекистан. Заболевание чаще всего встречается в районах с развитым животноводством. В Узбекистане ежегодно проводится около 4000 операций, связанных с эхинококкозом. Заболевание зарегистрировано во всех регионах республики, а количество пациентов, прошедших консервативное лечение, неизвестно. Косервативное лечение эхинококкоза является более приемлемым как экономически так и клинически. Однако одной из основных проблем своевременного консервативного лечения является ранняя диагностика эхинококкоза. Этот факт и диктует необходимость разработки высокочувствительных, имуноферментных тест диагностикумов..

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Specific features of immunoenzymal analysis use in diagnostics of echinococcoses

Echinococcosis is a common parasitic disease endemic to the countries of Central Asia, including Uzbekistan. The disease is most often found in areas with developed animal husbandry. In Uzbekistan, about 4000 operations related to echinococcosis are performed annually. The disease is registered in all regions of the republic, and the number of patients who underwent conservative treatment is unknown. Conservative treatment of echinococcosis is more acceptable both economically and clinically. However, one of the main problems of timely conservative treatment is the early diagnosis of echinococcosis. This fact dictates the need for the development of highly sensitive, enzyme-linked immunosorbent assay

Текст научной работы на тему «Особенности использования имунноферментного анализа при диагностике эхинококкозов»

Жамият ва инновациялар -Общество и инновации -

Society and innovations

Journal home page: https://inscience.uz/index.php/socinov/index

Specific features of immunoenzymal analysis use in diagnostics of echinococcoses

Sattarova X.G.1, Achilova O.D.2, Baratova M.R.3, Islamov N.H.4, Salamova L.A.5, Oripov R.A.6 Mamirov V.A.7

Samarkand State Medical Institute

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Article history:

Received September 2020 Received in revised form 15 September 2020 Accepted 25 September 2020

Available online 1 October 2020

Keywords:

echinococcosis

immunological research

antigen

sensitivity

vector-best

diagnostics, ELISA.

Echinococcosis is a common parasitic disease endemic to the countries of Central Asia, including Uzbekistan. The disease is most often found in areas with developed animal husbandry. In Uzbekistan, about 4000 operations related to echinococcosis are performed annually. The disease is registered in all regions of the republic, and the number of patients who underwent conservative treatment is unknown. Conservative treatment of echinococcosis is more acceptable both economically and clinically. However, one of the main problems of timely conservative treatment is the early diagnosis of echinococcosis. This fact dictates the need for the development of highly sensitive, enzyme-linked immunosorbent assay

2181-1415/© 2020 in Science LLC.

This is an open access article under the Attribution 4.0 International (CC BY 4.0) license (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/deed.ru)

SUMMARY

Echinococcosis is a widespread parasitic disease, endemic to Central Asian countries, including Uzbekistan. About 4000 operations for echinococcosis are performed annually in Uzbekistan. Conservative treatment can be carried out under the condition of early diagnosis of echinococcal cysts not exceeding 3-4 sm in size. Such early diagnostics is possible only with the complex use of ultrasound diagnostic methods together with immunoenzyme analysis.

1 Researcher, L.M.Isayev Research Institute of Medical Parasitology, Samarkand, Uzbekistan

2 researcher, L.M.Isayev Research Institute of Medical Parasitology, Samarkand, Uzbekistan

3 Assistant in Department of Dermatovenerology, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan

4 Assistant in Department of Dermatovenerology, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan

5 Assistant in Department of Dermatovenerology, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan

6 Assistant in Department of Dermatovenerology, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan

7 Assistant in Department, Samarkand State Medical Institute, Samarkand, Uzbekistan

At present, there is a huge selection of serological tests for immunoenzyme analysis of echinococcosis, but the question of sensitivity, specificity, and prices of these kits is still very relevant. The modern test systems used for the diagnosis of echinococcosis are based on the use of different antigens such as: ESP antigen, recombinant antigens, mix antigen and others.

Employees of the Research Institute of Medical Parasitology named after V.I. Lomonosov. Employees of the L.M. Isaev Research Institute of Medical Parasitology in 2018-2019. The SamMI-2 clinic created a mixture of test serum based on the serum of 61 patients who underwent surgery for echinococcosis and cystic fluid extracted from echinococcal cysts of several local sheep. In comparative testing, the diagnostic test of the diagnostic developed on the basis of the "local" antigen with the industrial testing of the burrow was as follows: 46 (75.4%) and 37 (61%) respectively.

During 2019 in the course of ultrasound and X-ray examination 78 patients with the diagnosis of echinococcosis of the parenchymatous organs were registered, in these patients the same immunoenzyme analysis with the use of "local" system test and industrial test-diagnostics was performed. The results of the "local" system test showed positive results in 34 (77.2%) patients, while the production test systems showed positive results only in 27 (61.3%) cases. The specificity and sensitivity of local antigens were 75-77%.

The specificity and sensitivity of the antigen used in Echinococcosis immunology studies also depend on the genotype of the parasite contained in the extracts used as an antigen. Given the correlation between the genotype of Echinococcus affecting the population and the genotype of Echinococcus in local livestock and dogs, the use of local antigens in immunoassays increases diagnostic efficacy. This creates accuracy and reliability in early diagnosis of echinococcosis.

Эхинококкоз касаллигини иммуноташхислашда антигенларни куллашнинг тамоиллари

АННОТАЦИЯ

Эхинококкоз - бу Марказий Осиё мамлакатлари, шу жумладан, Узбекистон учун кенг таркалган паразитар касаллик. Касаллик купинча чорвачилик ривожланган худудларда учрайди. Узбекистонда х,ар йили эхинококкоз билан боглик 4000 га якин оператсия утказилади. Касаллик Республиканинг барча худудларида руйхатга олинган ва консерватив даво утказган беморлар сони номаълум. Экинококкозни консерватив даволаш хам иктисодий, хам клиник жихатдан макбулдир. Бирок, уз

Калит сузлар:

Эхинококкоз

Иммуналогик текширув,

антиген

Махсуслик

Сезгирлик

Вектор-бест

ИФА текширувлар

ва;тида консерватив давонинг асосий муаммоларидан бири бу эхинококкознинг эрта ташхисидир. Бу ха;и;ат жуда сезгир, ферментлар билан боглик; иммуносорбент тахлилини ишлаб чи;иш зарурлигини белгилайди

Особенности использования имунноферментного анализа при диагностике эхинококкозов

АННОТАЦИЯ

Эхинококкоз является распространенным

паразитарным заболеванием, эндемичным для стран Центральной Азии, включая Узбекистан. Заболевание чаще всего встречается в районах с развитым животноводством.

В Узбекистане ежегодно проводится около 4000 операций, связанных с эхинококкозом. Заболевание зарегистрировано во всех регионах республики, а количество пациентов, прошедших консервативное лечение, неизвестно. Косервативное лечение эхинококкоза является более приемлемым как экономически так и клинически. Однако одной из основных проблем своевременного консервативного лечения является ранняя диагностика эхинококкоза. Этот факт и диктует необходимость разработки высокочувствительных, имуноферментных тест диагностикумов..

Эхинококкоз кенг тар;алган паразитар касаллик булиб, Урта Осиё мамлакатлари, шу жумладан Узбекистон учун хам эндемик хисобланади. Касаллик асосан чорвачилик ривожланган вилоятларда куп учрайди [1]. Узбекистонда хар йили эхинококкоз билан богли; 4000 га я;ин жаррохлик амалга оширилади. Касаллик Республиканинг барча худудларида руйхатга олинган булиб консерватив даволанувчи беморларнинг сони маълум эмас.

Одамга эхинококкоз етилган бугимни ёки эхинококк тухумини ютиб юборганда ю;ади ва ичак ор;али ;он томирларга утиб аксарияти жигарда утириб ;олади хамда у ерда эхинококк пуфакларининг шаклланиши ва усиши юз беради. Эхинококкоздан шунингдек упка, буйрак, мия ва бош;а органлар зарар куради [1,2]. Х,аёт учун огир ва хавфли булган бу гелминтоз купинча аста-секин ривожланганлиги сабабли, касаллик кеч ва тасоддифан ани;ланади [2,4].

Эхинококкозни олдини олишга доир тиббиёт тадбирлари мажмуасида эпидемик туманларда ахолини оммавий равишда иммунологик текширувдан утказиш мухим ахамиятга эгадир [2]. Текширишнинг асосий ма;сади касалликни эрта ани;лашдир. Иммунологик текшириш асосида эрта ташхис куйишга ;он зардоби антителаларининг касаллик ю;;ан дастлабки пайтлардаё; пайдо булишига асосланган [2,4].

Хозирги ва;тда одамларда иммуноташхислаш учун энг яхши манба антиген хисобланади. [5]. Инсонлар учун серологиянинг фойдали томонлари бир ;анча олимлар томонидан урганиб чи;илган. Серологик ташхислаш клиник далилларни яъни таъсвирни тасди;лаш, асимптоматик идентификация, кистаси ани;

Ключевые слова:

эхинококкоз иммунологическое исследование антиген

чувствительность вектор-бест диагностика ИФА.

бyлмaгaн бeмopлapдa aникликлap yткaзиш, yзoк мyддaтдaн cy^ тypли инфeкциoн кacaлликлapнинг эпидeмиoлoгияcи xaK^a мaълyмoт бepиш вa пapaзитлapгa к^ши opгaнизмнинг иммун жaвoб peaкцияcини aник;лaшдa кeнг кУллaнилaди [6]. Лeкин эxинoкoккни cepoлoгик ycyл билaн aниклaшдa юкopи ceзгиpликкa эгa aнтигeнлap вa зaмoнaвий aниклaш ycyллapидaн (IgG-ELISA ëки Western Blot) фoйдaлaнилca xaм, бeмopлapнинг мaълyм биp киcмидa aнтитaнaлap aниклaнмaйди. Мигал учун, куз ëки миядaги кичик эxинoкoкк пyфaги, кaлцификaциялaнгaн киcтaлap ë^ лeзиoнлap, кaлин кoбикли киcтaлap, кичик бултн киcтaлap, пeдиaтpик киcтaли эxинoкoкк вa бoшкa xoлaтлapдa. Чунки бyндaй xoллapдa opгaнизм тecт-cиcтeмaлapдa тeкшиpилгaндa зapyp титpли aнтитaнaлapни ишлaб чикapмaйди. Oдaмлapдa эxинoкoккoзни тaшxиcлaш вa кyзaтиш учун мaxcyc aнтигeнлapни кУллaш жyдa киммaтли xиcoблaнaди, лeкин эxинoкoкк aнтигeни бoшкa пapaзит aнтигeнлapигa кapaгaндa кaм ceзгиpликкa эгa. Шу тyфaйли yлapни кУллaш aнчa кийиндиp[7]. Шyнгa кapaмacдaн, жappoxлик йули билaн aжpaтиб oлингaн вa нoзик пyлaт игнa билaн oлингaн эxинoкoкк киcтacи cyюлигидaн aнтитaнaлapни aниклaшдa тyFpидaн-тyFpи aнтигeн cифaтидa фoйдaлaнилгaн [8]. Cepoлoгик тecтлapнинг ceзгиpлиги вa мaxcycлиги тypли хил лoбapaтopиялapдa вa тypли жoйлapдa биp хил aнтигeнни вa биp хил aниклaш ycyлини кУллaгaн xoлдa xaм нaтижaлap фapк килиши мумкин. Teкшиpишни yткaзиш жapaëнигa тaъcиp этaдигaн acocий oмиллap aнтигeннинг cифaти, бeмopлapдaн oлингaн нaмyнaлapни тaйëpлaш вa aниклaш ycyлининг eтapличa cтaндapтлaштиpилмaгaнлиги вa тaкpopийлиги булиши мумкин[5,6,7].

Oдaмлapдa эxинoкoккoзни иммyнoтaшxиcлaшни кУллaшнинг aфзaллиги тaшxиcий aнтигeнлapни ocoн oлинишидa, yлapнинг ниcбaтaн бapкapop вa ceзyвчaнлигини yзoк вaкт caклaши xaмдa yзигa xocликлapгa эгa бyлишидaдиp.

Инcoнлapдa эxинoкoккoзни cepoлoгик тaшxиcлaш учун ишлaтилaдигaн тaбиий aнтигeнлap эxинoкoкк пyфaгидaги киcтa cyюклигидaн, пpoтocкoликcлap экcтpaктидaн ^ил^н^ю^^и ëки coмaтик), eтyк шaклидaн вa xaттo oнкocфepa бocкичидaги шaклидaн ишлaтилaди[7,9]. Лeкин инcoнлapдa иммyнoтaшxиcлaш учун ишлaтилaдигaн aнтигeнлapнинг acocий мaнбacи чopвa мoллapи эxинoкoкк киcтa cyюклигидиp. Пpoтocкoллeкcлap вa пapaзитнинг eтyк шaклидaн, coмaтик тaнacи экcтpaктидaн тaйëpлaнгaн aнтигeнлap итлap вa бoшкa чopвa мoллapи имyнoтaшxиcлaшдa кУллaнилгaн вa oдaмлap кoн зapдoбидa кУллaнилгaндa ceзгиpлик 82-90% ни, мaxcycлик 48-65% ни тaшкил килгaн. Бyндaн тaшкapи клиник тaшxиcлaшдa вa eндeмик xyдyдлapни cкpининг килишдa пpoтocкoликcлapдaн тaйëpлaнгaн [5,6,7,9]. Иммyнoлoгик тeкшиpишлap РИГА, ИФА, ELISA (aнтитeлo вa aнтигeн мyнocaбaтлapигa acocлaнгaн тeкшиpишлap)нинг ceзгиpлиги вa мaxcycлиги тecт-cиcтeмaлapдa кУллaнилaдигaн пapaзитнинг aнтигeн xycycиятлapигa бoFлик. Импopт тecт cиcтeмaлapдa кУллaнлгaн aнтигeнлap Узбeкиcтoндa yчpaйдигaн эxинoкoкк гeнoтиплapигa тyFpи кeлaмлигидaн ëлFoн мycбaт вa ëлFoн мaнфий нaтижaлap тaшxиc кУйишдa xaтoликлapгa oлиб кeлaди [9,10]. Эxинoкoккoзгa эндeмик xyдyдлapдa иммyнoлoгик тeкшиpyв yткaзишдa мaxaллий кУйлap aнтигeнидaн фoйдaлaниш cepoлoгик тecт-cиcтeмaлapдa мaxcycлик вa ceзгиpлик кypcaтгичини oшиpyвчи oмиллapдaн биpидиp.

Эxинoкoккoз билaн кacaллaнгaн бeмopлapни эpтa aниклaш учун иммyнoтaшxиcлaш yткaзишдa кУллaнилaдигaн тecт-cиcтeмaлap caмapaдopлигини oшиpиш вa диaгнocтикyмни яpaтишдa мaxaллий aнтигeнлapдaн фoйдaлaнишни йyлгa куйиш йули билaн aнтигeнлapнинг мaxcycлиги вa ceзгиpлигини oшиpишдaн ибopaт.

Иммyнoтaшxиcлaш учун эxинoкoкк пyфaги бyлгaн вa жappoxлик йули билaн эxинoкoкк пyфaгини oлдиpгaн бeмopлap кoн зapдoблapи мaxaллий кУйлapнинг упга вa жигapидaги эxинoкoкк киcтa cyюк;ликлapидaн тaйёpлaнгaн микcт aнтигeнлap вa фиpмaлapдa ишлaб чи;илган тecт-cиcтeмaлap acocидa ИФА (ELISA) ycyлидaн фoйдaлaнилди.

Л.M.Иcaeв нoмидaги тиббий-пapaзитoлoгия илмий тeкшиpиш инcтитyти xoдимлapи 2018-2019 йиллapдa СaмMИ 2 клиникacидa жappoxлик йули билaн эxинoкoкк ^CTara oлинaётгaн 61 тa бeмopлapнинг к^н зapдoблapи acocидa фиpмaлapдa тaйёpлaнгaн тecт-cиcтeмaлapи вa биp нeчтa мaxaллий кУйлapнинг эxинoкoкк киcтacидaн aжpaтиб oлингaн ^CTa cyюклигини apaлaштиpиб тaйёpлaнгaн микcт "мaxaллий" aнтигeндaн фoйдaлaниб тeкшиpишлap Уткaзгaнидa фиpмa тecт-cиcтeмaлapидa 37 (61%) тa, мaxaллий диaгнocтикyмлapдa 46 (75,4%) тa мycбaт кУpcaтгaн.

2019 йил дaвoмидa УТТ вa Рeнтгeн тeкшиpyвидa пapeнxeмaтoз opгaнлapидa эxинoкoкк киcтacи вa нoъмaлyм ^CTa 6op дeб тaшxиc кУйилгaн, эxинoкoкк билaн oпepaция килингaн, клиник бeлгилapидaн эxинoкoккoз дeб тaxмин килингaн 78 нaфap мижoзни pyйxaтгa oлди вa yлapнинг кoн зapдoблapи ycтидa тeкшиpyвлap Уткaзишди. Рyйxaтгa oлингaн мижoзлapдaн 44 (56,4%) тacидa xaкикaтдaн эxинoкoкк эганлиги билгaн xoлдa, тeкшиpyвлap yткaзиш учун фиpмaлapдa тaйёpлaнгaн тecт-cиcтeмaлapи вa биp нeчтa мaxaллий кУйлapнинг эxинoкoкк киcтacидaн aжpaтиб oлингaн киcтa cyюклигини apaлaштиpиб тaйёpлaнгaн микcт "мaxaллий" aнтигeн acocидa яpaтилгaн тecт-cиcтeмaдaн фoйдaлaнилди. Бунинг учун 78 тa пaцeнтнинг кoн зapдoблapи xap иккaлa тecт-cиcтeмaдa тeкшиpиб кУpилди. Teкшиpyв нaтижacигa кУpa фиpмa диaгнocтикyмлapидa 27 (61,3%) тa мycбaт, мaxaллий кУйлap эxинoкoкк киcтacи cyюклигидaн тaйёpлaнгaн миx диaгнocтикyмдa 34 (77,2 %) тacи мycбaт кУpcaтгич xocил булди. Maxaллий aнтигeнлapнинг мaxcycлиги вa ceзгиpлиги 75-77% гa тyFpи кeлди.

Иммyнoлoгик тeкшиpишлapдa эxинoкoкк aнтигeнининг aнтитaнaгa ниcбaтaн мaxcycлиги вa ceзгиpлиги нaфaкaт пapaзитнинг aнтигeн xycycиятлapгa, aнтигeн oлингaн мaнбaaгa, aнтигeнни тaйёpлaшдaги лaбopaтopия шapoитигa, бaлки aнтигeн cифaтидa кУллaнилaдигaн экcтpaктлap тapкибидaги пapaзитнинг гeнoтипигa xaм бoFликдиp. Аxoлини зapapлaнтиpгaн эxинoкoкк гeнoтипи билaн мaxaллий чopвa вa итлapдaги эxинoкoкк гeнoтипининг yзapo мocлигини инoбaтгa oлгaн xoлдa иммyнoтaшxиcлaшдa мaxaллий aнтигeнлapдaн фoйдaлaниш тaшxиcлaш caмapaдopлигини oшиpaди. Ушбу ycyлни мyкaммaллaштиpиш эca тecт-cиcтeмaлapдa мaxcycлик вa ceзгиpлик кУpcaтгичлapининг oшишигa oлиб кeлaди. Бу эca эxинoкoккoзни эpтa тaшxиcлaшдa aниклик вa ишoнчлилик яpaтaди.

Фойдаланилгаи адабиётлар руйхати

1.Абдиев Т.А., Эгамбердиев О.А., Абдиев Ф.Т., Саидахмедова Д.Б., Абдусаттаров М.М., Вахобов Т.А., Коваленко Д.А., Махмудова Л.Б. Клиническоге руководство по гелминтозам. Тошкент - 2013.

2.Абдиев Т.А. Гижжа касалликлари (Гелминтозлар). Кулланма.Самарцанд-

2015.

3.Lopez M., Fleisher T., deShazo R. D. Use and interpretation of Diagnostic immunologic tests. JAMA. 268:2970-2990, 1992.

4. Rose N. R. et al. (eds.) Manual of Clinical Laboratory Immunology (4th ed.). Washington, D. C.: American Society for Microbiology, 1992.

5.Камышников, В. С. Клиническая лабораторная диагностика. Методы и трактовка лабораторных исследований. Учебное пособие / В.С. Камышников. - М.: МЕДпресс-информ, 2015.

6. Ветшев П.С. Современный взгляд на состояние проблемы эхинококкоза / Ветшев П.С., Мусаев Г.Х. // Анналы хирургической гепатологии. — 2006.

7.Эхинококкоз цистный (однокамерный): клиника, диагностика, лечение, профилактика / Сергиев В.П., Легоньков Ю.А., Полетаева О.Г. и др. — М.: Вектор-Бест, 2008. — 33 с.

8.Коваленко Ф.П. Экспериментальные модели эхинококкозов: оптимизация и применение в разработке новых методов диагностики, профилактики и лечения эхинококкозов человека и животных: Автореф. дис... дра мед. наук. — М., 1998. — 44 с.

9.Мусаев Г.Х. Диагностика и комплексное лечение гидатидозного эхинококкоза: Дис. дра мед. наук. — М., 2000. — 342 с.

10.Геллер И.Ю. Эхинококкоз.- М.: Медицина, 1989.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.