Научная статья на тему 'ОЛТИ БУРЧАКЛИ АРАЛАШТИРИШ БАРАБАНИ ИЧИДАГИ ЎҚЛИ ЙЎНАЛИШДА ТУКДОР ЧИГИТЛАРНИНГ ҲАРАКАТИ'

ОЛТИ БУРЧАКЛИ АРАЛАШТИРИШ БАРАБАНИ ИЧИДАГИ ЎҚЛИ ЙЎНАЛИШДА ТУКДОР ЧИГИТЛАРНИНГ ҲАРАКАТИ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
олти бурчак / дорилаш / суспенсия / тукдор чигит / тебраниш / айланиш частотаси / оғиш бурчаги. / шестигранник / травление / суспенсия / опушенные семена / колебание / круговая частота / угол наклона

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Диёров Ҳусан Гулмуродович

Мақолада олти бурчакли ўқли йўналишли аралаштириш барабани ичидаги тукдор чигитларнинг ҳаракати назарий ўрганилган. Олти бурчакли барабаннинг кўндаланг кесимида дориланган чигит миқдорини ўқ бўйича йўналишдаги ҳаракат тезлиги билан боғлайдиган қонуният олинди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Movement of the hairy seeds in the axial direction inside the hexagonal mixing drum

В данной статье теоретически изучено движение опушенных семян в осевом направлении внутри шестигранного смесительного барабана. Получен закон, связывающий количество обработанных семян в поперечном сечении шестигранного барабана со скоростью движения в направлении оси.

Текст научной работы на тему «ОЛТИ БУРЧАКЛИ АРАЛАШТИРИШ БАРАБАНИ ИЧИДАГИ ЎҚЛИ ЙЎНАЛИШДА ТУКДОР ЧИГИТЛАРНИНГ ҲАРАКАТИ»

УДК: 677.026: 677.31

ОЛТИ БУРЧАКЛИ АРАЛАШТИРИШ БАРАБАНИ ИЧИДАГИ УЦЛИ ЙУНАЛИШДА ТУКДОР ЧИГИТЛАРНИНГ ^АРАКАТИ

Диёров Хусан Гулмуродович Термиз мухандислик-технология инстиути, PhD.(94) 464-94-33

Аннотация: Маколада олти бурчакли укли йуналишли аралаштириш барабани ичидаги тукдор чигитларнинг харакати назарий урганилган. Олти бурчакли барабаннинг кундаланг кесимида дориланган чигит микдорини ук буйича йуналишдаги харакат тезлиги билан боглайдиган конуният олинди.

Аннотация: В данной статье теоретически изучено движение опушенных семян в осевом направлении внутри шестигранного смесительного барабана. Получен закон, связывающий количество обработанных семян в поперечном сечении шестигранного барабана со скоростью движения в направлении оси.

Annotation: In this article, the movement of pubescent seeds in the axial direction inside a hexagonal mixing drum is theoretically studied. A law has been obtained that relates the number of processed seeds in the cross section of a hexagonal drum with the speed of movement in the direction of the axis.

Калит сузлар: олти бурчак, дорилаш, суспенсия, тукдор чигит, тебраниш, айланиш частотаси, огиш бурчаги.

Ключевые слова: шестигранник, травление, суспенсия, опушенные семена, колебание, круговая частота, угол наклона.

Keywords: hexagon, etching, suspension, pubescent seeds, vibrations, circular frequency, tilt angle.

Кириш. Хосилдорликни ошириш, эрта ва сифатли кишлок хужалиги махсулотларини олиш учун асос буладиган эртарок, бир хил ва бир хил кучат олиш учун харакатсиз холатдан уруглик ва экиш материалини кайта ишлашнинг технологик усулларига алохида эътибор каратиш лозим [1].

Уруглик (экиш) материалини экишдан олдинги замонавий ишлов бериш дорилашдан кура мураккаброк чорадир, чунки бу жараён давомида фунгитсид ёки хашарот-фугитсид дезинфекциялаш воситаларидан ташкари, усимлик усиши стимуляторлари, мураккаб микроугитлар, индивидуал микроэлементлар ва плёнкаларни уз ичига олган химоя ва огохлантирувчи материаллар-усимликларнинг усиш жараёнларини химоя килиш ва рагбатлантиришни таъминлайдиган хосил килувчи моддалар мавжуд. [2].

Хозирги вактда кишлок хужалиги экинлари хосилдорлигига фаол таъсир курсатишга имкон берадиган маълум физик, кимёвий ва биологик омиллар туплами синовдан утказилди. Куп йиллик амалиёт ва жахон тажрибаси шуни курсатадики, сакланиб колган хосилнинг 30% га якини тугри танланган дезинфекциялаш воситаси

билан юкори сифатли чигитларни кайта ишлашга боглик.

Якинда чигитларни кимёвий моддалар билан ишлов бериш экинларнинг ривожланишининг дастлабки боскичларида илдиз чириши, кор могорлари, септория ва чанг чириётган билан курашиш учун зарур эди [3].

Чигитни зараркунанда ва касалликлардан асраш максадида экиш олдидан ишлов бериш зарур ва самарали чора-тадбирлардан биридир [4-14].

Узлуксиз айланма аралаштириш барабанларида аралаштириш жараёнини моделлаштириш бир катор кийинчиликлар билан боглик, чунки тукилувчи материаллар факат аралаштириш барабанининг кундаланг кесимида эмас, балки унинг уки буйлаб хам харакатланади. Ушбу харакатнинг характери хам аралаштириш барабанининг конструкциясига, хам унинг ишлаш параметрларига боглик. Шу билан бирга, доимий айланма аралаштириш барабанларининг куп турлари учун (барабан, тебраниш, тебраниш-айланиш ва бошкалар) бир катор умумий турларни аниклаш мумкин: радиусли йуналишда анча кучли аралаштириш билан радиал йуналишда айланма харакатининг сезиларли даражада аникланиши, оммавий материал; юклаш жойидан тушириш майдонига утишда аралаштириш барабанининг кундаланг кесимини материал билан тулдириш даражасининг пасайиши ва укли харакат тезлигининг ошиши [15, 16, 17].

Тадкикот материаллари ва услуби. Барабаннинг технологик курсаткичлари куйидагилардан иборат: айланишнинг бурчак тезлиги - а узунлик - Ь, радиус - Яб, горизонтга огиш бурчаги - аб, дорилаш суспензиясининг консентрацияси - С; аралаштириш жараёнининг давомийлиги - т, буйлама аралаштириш коэффициенти - Б, барабандан утувчи чигитларнинг огирлик окими тезлиги - Q, олти бурчакли аралаштириш барабанига импулсланган тузлаш суспензияси зарраларининг туриш вактининг нисбий дисперсияси - о2, олти бурчакли аралаштириш барабанидаги тукдор чигитларнинг уртача туриш вакти —т.

Биргаликда санаб утилган параметрлар чигитларнинг ишчи суюклик зарралари билан алока килиш вакти, суюклик зарралари ва уругларнинг умумий контактлари сони каби курсаткичларга чигитнинг чигитдан кейинги огирлиги ва чигитнинг бир хиллиги таъсир килади.

Бу ^олда ишлов берувчининг олти бурчакли аралаштириш барабанида аралаштириш жараёнининг самарадорлигини ошириш учун, моддий жисмлар хдракатининг кинематик конунларига асосланиб ва чигитнинг турли бурчакларда кутаришни хисобга олган холда, биз куйидагилардан иборат булган ечимни таклиф киламиз: олти бурчакли цилиндрсимон барабан ичидаги думалок кувурлардан йигилган колосникли панжараларни урнатиш, чигитларни юкорига кутариш ва уларни жадал аралаштириш имконини беради.

Таклиф этилаётган ечим янги техник самара олиш имконини беради - барабаннинг алохида булимларида кутариш бурчакларининг фарки туфайли дориланган тукдор чигитларни аралаштириш жадаллигини оширади (1-расм).

Алохида тукдори чигитларнинг харакатланиш циклини турт боскичга булиш мумкин: 1- тукилишдаги харакатланиш; 2- паррак билан биргаликда харакат килиш; 3- паррак буйлаб харакатланиш; 4- парракдан эркин тушиш (1-расм).

Та^лил ва натижалар. Чигитларни укли аралаштириш жараёнини тавсифлаш учун диффузия моделидан фойдаланиш мумкин [18], унга кура вакт утиши билан ва барабан уки буйлаб дорилаш суспензияси консентрациясининг узгариши куйидаги тенглама билан тавсифланади:

1-расм. Думалок трубали панжара куринишида йиFилган барабннинг кундаланг кесими

1-тукилган чигит; панжара; 3-панжара устидаги чигит; 4-тукилаётган чигит.

йт йл-1

¿с

— IV —

(1)

бу ерда С - аралаштириш суспензиясининг консентратияси;

т - аралаштириш жараёнининг давомийлиги; Б - буйлама аралаштириш коэффициенти; х - барабан уки буйлаб дорилаш суспензияси ишлов берилган чигитларнинг чикишига киритилган нуктадан масофа;

ч - барабандан утувчи уруглар окимининг чизикли тезлиги. Б ва ч вакт буйича узгармас деган фараз остида (1) тенгламанинг куйидаги ечими ишлатилган:

С(т)

ехр

2*0,433 (X2

(2)

бу ерда С(т) - тукдор чигитлар маълум бир кундаланг кесимдан утганда, олти бурчакли аралаштириш барабанига импулсланган, дорилаш суспензиясининг контсентратсияси;

О -киритилган дорилаш суспензияси микдори; Q - барабан оркали тукдор чигитларнинг огирлик сарфи;

о2 - олти бурчакли аралаштириш барабанига импулсланган дорилаш суспензияси зарраларининг туриш вактининг нисбий дисперсияси;

г- олти бурчакли аралаштириш барабанида тукдор чигитларнинг уртача яшаш

вакти.

f ва о2 нинг ракамли кийматларини аниклаш учун куйидаги формулалар таклиф этилади:

ь

т =

=

гв т

(3)

бу ерда Ь - олти бурчакли аралаштириш барабанининг узунлиги. Кириш окимидаги кенглиги ва баландлиги (¡/тп булган "кддам" билан алмаштирилади. Бундай холда, олти бурчакли барабандаги дорилаш суспензияси зарраларини аралаштириш вактининг нисбий дисперсияси киймати куйидаги формула буйича аникланади:

0? = ** +

12т-

(4)

(4) тенгламани (2) тенгламага куйиб, (3) тенгламани хисобга олган холда куйидагига эга буламиз [17]:

(5)

(5) тенгламадан фойдаланиб, Ьтах барабан узунлигини аниклаш мумкин, чунки кириш нуктасидан Ь масофада окимдаги дорилаш суспензияси консентрациясининг максимал кийматига эришилади.

Киришдаги максимал контсентрациянинг огиши AСвхmax га тенг булса ва чикишда AСвыхmax булса, барабан узунлигини аниклаш учун куйидаги формула олинади, бу АСвхтах

Л /-(вы

дан АС

гача текислашни таъминлайди:

гГ

(6) формуладан куриниб турибдики, колган барча нарсалар тенг булганда, талаб килинадиган барабан узунлиги факат укли аралаштириш коэффициенти Б кийматига боглик булиб, уни хисоблаш учун куйидаги эмпирик формуладан фойдаланилади [15, 16, 17].:

В = ка*0-9^*™0-V25 (7)

бу ерда К - материалнинг физик-механик хусусиятларига боглик коэффициент (геометрик улчами 7 мм гача булган тукдор чигитлар учун уни К = 0,210-3 га тенг олиш мумкин)

н - барабан айланишининг бурчак тезлиги, 1/с; ё - барабан диаметри;

ф - олти бурчакли барабанни тукдор чигит билан тулдириш коеффициенти.

Аралаштириш жараёнида хар бир утишда иштирок этадиган материал хажмини аниклаш учун, шунингдек, барабан аралаштиргичда мавжуд булган материал микдорини аниклаш керак [17]. Ушбу параметрни аниклаш учун дастлабки маълумотлар сифатида барабаннинг юклаш ва тушириш майдонида айланиш даври эгаллаган майдонлардан фойдаланиш керак.

Агар барабан уки буйлаб материал таксимоти конуни чизикли булса, барабанда жойлашган материал хажмини куйидаги муносабатлар билан аниклаш мумкин:

V = ^н + Fк ) L / 2 , (8)

бу ерда Fн ва Fк - олти бурчакли аралаштириш барабанининг сунгги булимларида айланма схемаси эгаллаган майдонлар.

Хулоса. Олти бурчакли аралаштириш барабанининг юклаш жойидан масофа булиши билан кесмалардаги дориланган тукдор чигитлари микдори камайишини хисобга олсак, тукдор чигитларнинг укли йуналишда силжиш тезлиги ошади, чунки окимнинг узлуксизлиги шарти булиши керак. Шундай килиб, олти бурчакли барабаннинг кундаланг кесимида дориланган чигит микдорини ук буйича йуналишдаги харакат тезлиги билан боглайдиган конуният мавжуд. Бизнинг холатларимизда олти бурчакли аралаштириш

барабанининг узунлиги, диаметри ва унумдорлиги узгармайди, шунинг учун аралаштириш жараёнини кучайтириш учун олти бурчакли аралаштириш барабани ичига урнатилган кушимча аралаштириш мосламаларидан фойдаланиш керак.

АДАБИЁТЛАР

1. Хасанов Э.Р. Инкрустация семян зерновых культур при разработке конструкции барабанного протравливателя-инкрустатора семян // Вестник Башкирского государственного аграрного университета. 2012. № 1. С. 52-56.

2. Акрамов А.А. Разработка устройства для протравливания опушенных семян хлопчатника и обоснование его параметров. Дисс. на соиск. докт. философ. Ташкент. 2020. 114 С.

3 Политыко П. М. Защита озимых культур осенью // Защита и карантин растений. -2008. - № 8. - С. 20-22.

4. Семынина Т. В. Высевать только протравленные семена // Защита и карантин растений. - 2008. - № 8. - С. 43.

5. Бугаев П. Хорошие семена - добрый урожай // Сельский механизатор. - 2005. -№ 5. - C. 26-27.

6. Дорозов А. Влияние предпосевной обработки семян Пектином и микроэлементами на качество урожая озимой пшеницы, гороха и сои // Зерновое хозяйство. - Москва: 2001. - № 1 (4). - С. 31-33.

7. Калашников К.Я. Борьба с пыльной головней пшеницы / - Москва Ленинград: Сельхозиздат, 1955. - 64 с.

8. Лепехин Н.С. Что дает протравливание семян // Защита растений. - 1994. - № 3. - С. 39.

9. Методические указания по протравливанию семян сельскохозяйственных культур. - Москва: Колос, 1984. - 48 с.

10. Ниязов А.М. Предпосевная обработка семян ячменя в электростатическом поле: Дис. ... канд. техн. наук: 05.20.02 /Ижевская ГСА. - Ижевск, 2001. - 125 с.

11. Таланов И.П. Влияние стимулирующих препаратов на урожайность и качество зерна пшеницы // Зерновое хозяйство. - 2001. - № 4 (7). - С. 21-22.

12.Селиванов, Ю.Т. Исследование влияния осевого движения на процесс непрерывного смешивания сыпучих материалов во вращающемся барабане / Ю.Т. Селиванов, В.Ф. Першин // Известия вузов. Химия и химическая технология. - 2003. - Т. 46, Вып. 7. - С. 42 - 4з5.

13. А.А.Акрамов, Х.Г.Диёров. Изучение процесса перемешивания протравленных опушенных семян в шестигранном смесительном барабане. НамМТИ илмий техник журнали, 4-сон 2022 й.

14. Х.Г.Диёров. Смешивание опушенных семян с протравливающей суспензией в осевом направлении шестигранного смесительного барабана. 2022. 10(103). URL: https://7universum. com/ru/tech/archive/item/14432.

15. Селиванов, Ю.Т. Математическое моделирование и практические

рекомендации по проведению процесса смешивания сыпучих материалов / Ю.Т. Селиванов // Тез. докл. VII науч. конф. ТГТУ. - Тамбов, 2002. - С. 119.

16. Першин В.Ф., Однолько В.Г., Першина С.В. Переработка сыпучих материалов в машинах барабанного типа. М.: Машиностроение, 2009 -220 с.

17. Суркова Л.В. Метод расчета непрерывно-действующих барабанных смесителей / Л.В. Суркова, Ю.И. Макаров // Химическое и нефтяное машиностроение. - 1972. - № 11. - С. 14-15.

18. https://www.syngenta.kz/рекомендации-по-технологии-обработки-семенного-материала.

19. Турдалиев, В. М., Аскаров, Н. Н., Косимов, А. А., & Махкамов, Г. У. (2018). КИНЕМАТИЧЕСКИЙ АНАЛИЗ РЕМЕННЫХ ПЕРЕДАЧ С ЭКСЦЕНТРИЧНЫМ НАТЯЖНЫМ РОЛИКОМ. Научное знание современности, (6), 85-90.

20. КОМИЛОВ, С. Р. (2021). Разработка новой конструкции цепной передачи с переменными межосевыми расстояниями. In Молодежь и XXI век-2021 (pp. 87-90).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.