Научная статья на тему 'НОТЕХНОЛОГИК ЮЗАЛАРНИ ПАРМАЛАБ ИШЛОВ БЕРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ ТАҲЛИЛИ'

НОТЕХНОЛОГИК ЮЗАЛАРНИ ПАРМАЛАБ ИШЛОВ БЕРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
34
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
нотехнологик / тешик / материал / детал / кондуктор / втулка / парма / note technology / hole / material / detail / conductor / bushing / parma

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Ю. Ю. Хусанов, Холматжон Адлишер Ўғли Нематжонов

Машинасозлик ишлаб чиқаришда ишлатладиган нотехнологик тешикларни турлари, уларни пармалаб ишлов беришда юзага келадиган муамолар ечими кўрсатилган. Спирал пармалар билан пармалаб тешиш, пармалашнинг энг кенг тарқалган усулларидан бири ҳисобланади. Ҳозирги кунда кулланилаётган спирал пармалар шаклларини, уларни узок давом этган такомиллаштириш жараёни натижасида олинган. Турли материалларни кесиш технологиясини яхшилаш ҳисобига қисман ариқча бурилиш бурчагига мувофик парма геометриясини ишлаб чиқишга эришилди. Шундай қилиб, пармаларнинг 3 та энг асосий гуруҳи ҳосил бўлди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технологиям материалов , автор научной работы — Ю. Ю. Хусанов, Холматжон Адлишер Ўғли Нематжонов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYSIS OF NON-TECHNOLOGICAL SURFACE TECHNOLOGY

The types of non-technological holes used in the manufacture of mechanical engineering, the solution of problems that arise during their drilling are shown. Drilling with spiral fingers is one of the most common methods of drilling. The shapes of the spiral fingers currently in use are the result of a long process of refining them. Due to the improvement of cutting technology of various materials, the development of parma geometry in accordance with the angle of rotation of the groove was achieved. Thus, the 3 most basic groups of parmas were formed.

Текст научной работы на тему «НОТЕХНОЛОГИК ЮЗАЛАРНИ ПАРМАЛАБ ИШЛОВ БЕРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ ТАҲЛИЛИ»

НОТЕХНОЛОГИК ЮЗАЛАРНИ ПАРМАЛАБ ИШЛОВ БЕРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИНИНГ ТАХДИЛИ

Ю. Ю. Хусанов

Т.ф.ф.д. (PhD) катта укитувчи, Фаргона политехника институти yunusali1987@mail.ru

Холматжон Адлишер ртли Нематжонов

Магистрант, Фаргона политехника институти yunusali1987@mail.ru

АННОТАЦИЯ

Машинасозлик ишлаб чикаришда ишлатладиган нотехнологик тешикларни турлари, уларни пармалаб ишлов беришда юзага келадиган муамолар ечими курсатилган. Спирал пармалар билан пармалаб тешиш, пармалашнинг энг кенг таркалган усулларидан бири хдсобланади. Хрзирги кунда кулланилаётган спирал пармалар шаклларини, уларни узок давом этган такомиллаштириш жараёни натижасида олинган. Турли материалларни кесиш технологиясини яхшилаш хисобига кисман арикча бурилиш бурчагига мувофик парма геометриясини ишлаб чикишга эришилди. Шундай килиб, пармаларнинг 3 та энг асосий гурухи хосил булди.

Калит сузлар: нотехнологик, тешик, материал, детал, кондуктор, втулка, парма

ANALYSIS OF NON-TECHNOLOGICAL SURFACE TECHNOLOGY

ABSTRACT

The types of non-technological holes used in the manufacture of mechanical engineering, the solution of problems that arise during their drilling are shown. Drilling with spiral fingers is one of the most common methods of drilling. The shapes of the spiral fingers currently in use are the result of a long process of refining them. Due to the improvement of cutting technology of various materials, the development of parma geometry in accordance with the angle of rotation of the groove was achieved. Thus, the 3 most basic groups of parmas were formed.

Keywords: note technology, hole, material, detail, conductor, bushing, parma

Кириш

Узбекистонда машинасозлик саноатининг дастлабки корхоналари 20-аср бошларида вужудга келди. 20-аср бошида Узбекистонда металлга ишлов бериш саноати 14 та кичик таъмирлаш устахоналаридан иборат эди. Уларда, асосан темир йул, пахта тозалаш ва ёг заводларининг таъмирлаш ишлари бажариларди.

Республика мустакиллиги эълон килинишига кадар машинасозлик саноатининг деярли барча корхоналари марказга — собик СССР тракторсозлик ва кишлок хужалиги машинасозлиги, Енгил ва озик-овкат саноати хамда рузгор буюмлари, Мудофаа саноати, Авиация ва автомобилсозлик Машинасозлиги вазирликлари ихтиёрида эди. 1991 йил октябрдан машинасозлик саноати корхоналари бошкарувини шакллантиришда тармоклар буиича консернлар ташкил этилди. 1994 йилда давлат консернлари ишлаб чикарувчилар уюшмалари, аксиядорлик жамиятлари, корпорасияларига айлантирилди. Узбекистон автомобилсозлик корхоналари уюшмаси («Узавтосаноат») автомобилсозлик саноати ва унга техника хизмати курсатиш сохаларига, Узбекистон радиоелектроника, электротехника саноати корхоналари уюшмаси («Узелтехсаноат») электротехника, радиотехника саноати сохаларига, «Узкишлок-хужаликмашхолдинг» компанияси кишлок хужалиги машинасозлиги корхоналарига рахбарлик килади.

Автомобилсозлик, тракторсозлик ва кишлок хужалиги машинасозлиги, пахта тозалаш саноати машинасозлиги, самолётсозлик, электротехника саноатининг салмоги катта. 1960 йилда республика машинасозлигида 22 номдаги асосий машина, механизм ва асбоблар ишлаб чикарилган, бу курсаткич 1970 йилда — 29, 1980 йилда 39 ни ташкил этди. 2016 йилга келиб 260 дан ортик кишлок хужалиги техникаси тури яратилди, 140 турдаги кишлок хужалиги техникасини ишлаб чикаришга эришилди. Айни пайтда республика иктисодиёти учун янги булган автомобилсозлик, моторсозлик, радио, электроника каби саноат тармоклари барпо этилди.

Узбекистонда машинасозлик саноатининг мухим тармоги хисобланган автомобилсозлик-автомобиллар, автомобилларга эхтиёт кисмлар, турли жихозлар ва бошка асбоблар ишлаб чикариш республика мустакилликка эришганидан кейин шакллана бошланди.

ТАХДИЛ

Пармада тешиш учун нокулай юзаларга эга деталларни пармалаб тешиш технологиясининг тахлили шуни курсатдики, бундай юзаларга эга деталларни факат кондуктор втулкали махсус мосламали дастгохлар, ёки мулжал буйича белгилаб, ёки марказлаш пармаси билан тешилади.

Юкорида келтирилган юзалар технологик ишлов бериш жараёнида оддий технологик созлаш ишларини 1,2- расмларда курсатилган.

Х,осил килиниши керак булган тешикнинг аник жойлашишини, олдиндан тешик марказини аниклаш йули билан белгиланади. Бирок, бу усул технологик ишлов бериш циклининг чузилиши, дастгохлар курол магазинларининг кушимча позицияли мосламаларидан фойдаланиш билан боглик камчиликларга эга.

1-расм. "Муфта" деталининг технологик нокулай жойини тешиш эскизи.

2-расм ."Кронштейн"деталининг технологик нокулай жойини тешиш эскизи Буюмнинг кулай конструкцияси технологик жараёнга тугридан - тугри таъсир килувчи омилларидан бири хисобланади.

Агар конструктив хисоб - китобларда конструкцияни лойихалаштириш, кабул килинган шароитларда сифатли техник хизмат курсатиш ва таъмирлашда, макбул булган мехнат ва маблаг сарфи билан таъминланганлиги хисобга олинган булса, у холда бу конструкцияни, технологик кулай конструкция дейиш мумкин.

1-жадвал

Асосий технологик талаблари Конструкция Технологи к конструкц ия

Технологик нокулай Технологик кулай

1 2 3 4

KecyBHH acöoÖHHHr HOpMan KHpHÖ HHK;um HMKOHH3TH

KecyBHH acöoÖHHHr HopMa^ KHpHÖ HHK;um HMKOHH3TH

KecyBHH acöoÖHHHr HopMa^ KHpHÖ HH^Hm hmkohhsth

KecyBHH acöoÖHHHr HopMa^ KHpHÖ HH^Hm hmkohhoth

^HHmH^ TemumHHH r o^gHHH o^um

1 .KecyBHH acÖoÖHH chhhö ^o^umgaH acpam

2.YHyMgop

ÏÏHKHH omHpHm.

3.napMaHH Hr

MHHHMan orumu.

1 .Acöoöhh cuHHmgaH ca^afigu. 2.YHyMgop

opTagu.

1 .Acöoöhh cuHHmgaH ca^afigu. 2.YHyMgop

opTagu.

1 .Acöoöhh cuHHmgaH ca^afigu. 2.YHyMgop

opTagu.

1.Moc^aMa KoHcTpy^ uacuHHHr ocoraamu

mH

2.Temumga

Me^HaT

камаииши. З.Бир вактда укка параллел холда кесиш тешиш имкони.

Кесувчи асбобнинг нормал кириб чикиш имконияти

1.Асбобни синишдан саклаИди.

2.Унумдор лик

ортади.

Кесувчи асбобнинг нормал кириб чикиш имконияти

1.Асбобни синишдан саклаиди.

2.Унумдор лик

ортади.

АсосиИ технологик талабларни хисобга олган холда буюм конструкциясини лоИихалаштириш керак. БундаИ холатлар машинасозлик шароитларида тез-тез учраб туради. Юкорида курсатиб утилган холатлар туфаИли технологик жараён мукаммаллиги, тешиш ва назорат сифатини, оддиИ тешиладиган буюм юзасининг катталиги, шакли, жоИлашиши, механик ва физик-кимёвиИ хусусиятларига боглик холда дастгох ва асбобни тугри танланганлиги караб аникланади. Буни патент ва илмиИ-техник маълумотларни текшириш жараёнида утказилган тахлил натижалари хам тасдиклаИди.

НАТИЖАЛАР

Маълумотнинг асосиИ кисмини асосан технологик мослама конструктив хусусиятлари тугрисидаги маълумотлар келтирилган, шунингдек кисман булсада, парманинг, пармалаш шароити ва пармаланадиган детал материалига боглик

булган конструктив хусусиятлари хакида маълумотлар келтирилган.

Бунда, деталларнинг технологик нокулай юзаларини пармада тешиш учун факатгина асбоб геометрияси аник шартларига риоя килибгина колмай, балки дастгох махсус технологик мосламари бутун бир комплексининг бирор хилини куллаш, масалан кондуктор ва парма патрони, шунингдек дастгох пармаси каллагига ва куп координатали столнинг жойлашувига хам боглик.

Деталларнинг технологик нокулай юзаларни тешиш учун мулжалланган пармалар тавсифи тугрисидаги маълумотларни, "Янги саноат каталоги" библиографик курсатмаси буйича кидирилганда илмий техник ва конструктор-иктисодий адабиётларда хам топилмаганлигини айтиш лозим.

Шунингдек, европа фирмаларининг купчилиги факат пармалайдиган дастгохларни ишлаб чикаришдан воз кечдилар ва факат ишларини бажариш билангина чекланиб колмайдиган, куп максадларга мулжалланган бошка операцияларни амалга оширувчи дастгохларни ишлаб чикаришга утишган[10]

Адабиётлар шархлари ва патент информацион изланишлар, тешиш учун технологик нокулай юзаларни пармалаб тешиш шароитларини яхшилаш учун куйидаги чора - тадбирларни куллаш зарурлигини курсатади:

1.Йуналтирувчи втулкалар махсус конструкциясини куллаш кондуктор втулкаларнинг махсус турлари 3 - расмда келтирилган.

3-расм Махсус кондукторли втулкалар.

Узайтирилган тез алмаштириладиган втулкалар 3 - расмда курсатилган. 2.Технологик майдонларга кушимча механик ишлов беришни шакплантириш.Масалан: фрезерлаш билан горизонтал майдон хосил килингандан

сунг асосий технологик операцияларни амалга оширилади. Бундай мисол эскиз сифатида

4 - расмда курсатилган.

З.Олдиндан мулжалга олиб кейин пармалаш билан тешиш учун технологик нокулай учаскадаги тешиладиган жойни белгиланган аникдикда пармаланади.

4- расм. Асосий технологик операцияни бошлашдан аввал фрезерлаш йули билан горизонтал майдон хосил килиш.

4-расмда аник координаталарда тешиш имконини берувчи кесиш аниклигини яхшиловчи пармаларни махсус йуниш усулидан фойдаланилгани курсатилган.

Марказлаштирилган пармаларнинг хочсимон йунувчисининг самарали марказлаштируви хисобига тешиладиган жойни аник мулжалга олиш мумкин.

Тешикни юкори аникликда тешиш учун асбобни пухта ва ораликсиз мустахкамлаш зарур.

ХУЛОСА

1. Машинасозликда нотехнологик деталларнинг тешикларига 3 координатали дастгохларда ишлов бериш зарурияти тугилганда ушбу тавсияларга амал килиш максадга мувофик

2. Кесувчи асбобнинг силжиб кетишининг олдини олиш учун асосий ишлов беришдан олдин деталларнинг нотехнологик юзаларига 2ф = 180° ли пармалардан фойдаланиш максадга мувофик:

3. Механик ишлов бериш аниклиги юкори булган тешикларни хосил килишда парманинг силжиб кетиши ва синиб колиши хавфини камайтирувчи махсус кондуктор втулкалари конструкциясини куллаш

4..Кесувчи асбобнинг синиб колиши эхтимолини камайтириш максадида пармани суриш микдорини камайтириш.

REFERENCES

1. Fayzimatov S. N., Xusanov Y. Y., Valixonov D. A. Optimization Conditions Of Drilling Polymeric Composite Materials //The American Journal of Engineering and Technology. - 2021. - Т. 3. - №. 02. - С. 22-30.

2. Fayzimatov B. N., Xusanov Y. Y. PROBLEMS OF GLASS SURFACE QUALITY FORMATION FOR MECHANICAL PROCESSING //Scientific-technical journal. -2018. - Т. 22. - №. 2. - С. 35-39.

3. Xusanov Y. Y., Valixonov D. A. O. G. L. POLIMER KOMPOZITSION MATERIALLARDAN TAYYORLANGAN DETALLARNI PARMALASHNI ASOSIY KO 'RINISHLARI //Scientific progress. - 2021. - Т. 1. - №. 6. - С. 11691174.

4. Хусанов Ю. Ю., Мамасидиков Б. Э. У. ПОЛИМЕР КОМПОЗИТ МАТЕРИАЛЛАРНИ ПРАМАЛАШДА КИРИНДИ ^ОСИЛ БУЛИШ ЖАРАЁНИ ТАДЖИК КДЯИШ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 95-104.

5. Хусанов Ю. Ю. Мамасидиков БЭУ ПОЛИМЕР КОМПОЗИТ МАТЕРИАЛЛАРНИ ПРАМАЛАШДА КИРИНДИЛ ОСИЛ БУЛИШ ЖАРАЁНИ ТАДЖИК КИЛИШ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 95-104.

6. Хусанов Ю. Ю., Таштанов Х. Н. У., Сатторов А. М. МАШИНА ДЕТАЛЛАРНИ ПАРМАЛАБ ИШЛОВ БЕРИЛАДИГАН НОТЕХНОЛОГИК ЮЗАЛАР ТУРЛАРИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 1322-1332.

7. Хусанов Ю. Ю., Тухтасинов Р. Д. У. ПОЛИМЕР КОМПОЗИТ МАТЕРИАЛЛАРГА МЕХАНИК ИШЛОВ БЕРИШНИНГ ЗАРУРАТИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 2. - С. 866-869..

8. Хусанов Ю. Ю., Анвархужаев Т. Б. У., Рахмонов С. Ш. У. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ БОРИРОВАНИЕ СТАЛЕЙ ИЗ ОБМАЗОК ДЛЯ ПОВЫШЕНИЯ ЖАРОСТОЙКОСТИ И ИЗНОСОСТОЙКОСТИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 1449-1454.

9. Файзиматов Б. Н., Мирзаев М. А. У. КЕСУВЧИ АСБОБНИНГ КЕСУВЧИ КИСМИНИ ЕЙИЛИШИНИ ВИБРОАКУСТИК УСУЛ БИЛАН АНИКЛАШ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 2. - С. 794-801.

10. Файзиматов Ш. Н., Анвархужаев Т. Б. У., Рахмонов С. Ш. У. СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ БОРИРОВАНИЕ СТАЛЕЙ ИЗ ОБМАЗОК ДЛЯ ПОВЫШЕНИЯ ЖАРОСТОЙКОСТИ И ИЗНОСОСТОЙКОСТИ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 1455-1460.

11. Файзиматов Ш. Н., Рустамов М. А. Аэродинамический эффект для автоматизации процесса перекачки химических агрессивных реагентов //Современные исследования. - 2018. - №. 6. - С. 112-115.

12. Fayzimatov S., Rubidinov S. DETERMINATION OF THE BENDING STIFFNESS OF THIN-WALLED SHAFTS BY THE EXPERIMENTAL

METHODOLOGICAL METHOD DUE TO THE FORMATION OF INTERNAL STRESSES //International Engineering Journal For Research & Development. - 2021. -Т. 6. - №. 2. - С. 5-5.

13. Тураев Т. Т., Батиров Я. А., Тожиев Б. А. У. Модернизация процесса волочения проволочного изделия //Universum: технические науки. - 2019. - №. 3 (60).

14. Turaevich T. T., Mirodilovich M. B. Physical Foundations Structural-Formation, Surface Layer Of Parts //The American Journal of Engineering and Technology. - 2020. - Т. 2. - №. 09. - С. 71-76.

15. . Косимова З. М. и др. Повышение эффективности средств измерения при помощи расчетно-аналитического метода измерительной системы //Science and Education. - 2021. - Т. 2. - №. 5. - С. 435-440.

16. Мамуров Э. Т., Косимова З. М., Собиров С. С. РАЗРАБОТКА ТЕХНОЛОГИЧЕСКОГО ПРОЦЕССА С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ CAD-CAM ПРОГРАММ //Scientific progress. - 2021. - Т. 2. - №. 1. - С. 574-578.

17. Мамуров Э. Т., Косимова З. М., Джемилов Д. И. Повышение производительности станков с числовым программным управлением в машиностроении //Science and Education. - 2021. - Т. 2. - №. 5. - С. 454-458.

18. Файзиматов Ш. Н. и др. КИЧИК ДИАМЕТРГА ЭГА БУЛГАН ЧУ^УР ТЕШИКЛАРНИ ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА ИШЛОВ БЕРИШДА ЮЗА АНЩЛИГИНИ ОШИРИШ //Science and Education. - 2021. - Т. 2. - №. 3. - С. 181-187.

19. Файзиматов Ш. Н. Шухрат Махмуджонович Абдуллаев, and Ахаджон Акрамжон угли Улмасов." КИЧИК ДИАМЕТРГА ЭГА БУЛГАН ЧУЛ УР ТЕШИКЛАРНИ ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА ИШЛОВ БЕРИШДА ЮЗА АНЩЛИГИНИ ОШИРИШ." //Science and Education. - 2021. - Т. 2. - С. 181-187.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

20. Файзиматов Ш. Н., Абдуллаев Ш. М. Дорналар ёрдамида кичик улчамли чукур тешикларга ишлов бериш аниклиги ва самарадорлигини ошириш //Scientific progress. - 2021. - Т. 1. - №. 6. - С. 851-856.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.