Научная статья на тему 'NOK CHIQITIDAN PEKTIN EKSTRAKTI OLISH TEXNOLOGIYASI'

NOK CHIQITIDAN PEKTIN EKSTRAKTI OLISH TEXNOLOGIYASI Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

CC BY
112
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
nok / pektin moddalari / pektin ekstrakti / nok chiqiti.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Parpiyeva Gulmira Muxammadjonovna

Ushbu maqolada nok chiqitidan pektin ekstrakti olish jarayonlari, pektinni ajratib olishning optimal sharoitlari va pektin ekstraktining ozuqaviylik qiymatiga oid tadqiqot ishlari natijalari keltirilgan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «NOK CHIQITIDAN PEKTIN EKSTRAKTI OLISH TEXNOLOGIYASI»

>q )> d )> :>

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №11

NOK CHIQITIDAN PEKTIN EKSTRAKTI OLISH TEXNOLOGIYASI

! *V'Î >

Parpiyeva Gulmira Muxammadjonoyna

NamDU akademik litseyi o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.7299573

in*

Annotatsiya: Ushbu maqolada nok chiqitidan pektin ekstrakti olish jarayonlari, pektinni ajratib olishning optimal sharoitlari va pektin ekstraktining ozuqaviylik qiymatiga oid tadqiqot ishlari natijalari keltirilgan.

Kalit so'zlar: nok, pektin moddalari, pektin ekstrakti, nok chiqiti.

p p q ¿j

Ichimliklar assortimentida pektinlar bilan boyitilgan ichimliklarga tobora ko'proq ahamiyat beriladi, chunki ular gidratlangan shaklda inson tanasiga yanada samarali fîziologik ta'sir ko'rsatadi [1, b. 120]. Nok chiqitini kompleks qayta ishlashni tashkil etish va tarkibida pektin bo'lgan mahsulotlar turlarini kengaytirish

maqsadida gidrolizlovchi vosita sifatida EFS (elektr faollashtirilgan suv) yordamida pektin ekstrakti olish texnologiyasi bizda katta qiziqish uyg'otmoqda [1, b. 120; 2, b. 33-35; 3, b. 120; 4, b. 175; 5, b. 48].

>

*

Tadqiqot metodologiyasi quyidagicha: 50 g chiqit issiqqa chidamli stakanlarga solinadi va fazali sarf nisbati 1:4, pH=2,0 va harorat 80 ° C bo'lgan holda EFS eritmasi quyiladi. Gidroliz davomiyligi - 2,5 soat [6, b. 245; 7, b. 104-105; 8, b. 626].

m

Gidroliz jarayonida sharbat ajratilgandan keyin chiqitda qolgan uglevodlar va boshqa moddalarning suyuq fazaga ekstraktsiyasi sodir bo'ladi. Ekstraksiya jarayoni oxirida suyuqlik fraktsiyasi ajratiladi. Chiqitdan ajratilgan ekstraktda muallaq zarralar bo'ladi. Ular suzgich mato orqali filtrlab olib tashlanadi. Pektinni shlab

o ^

chiqarilgandan so'ng darhol keyingi texnologik operatsiyalarga jo'natish tavsiya

»

m--

etiladi [9, b. 12; 10, b. 33-35; 11, b. 120; 12, b. 175; 13, b. 48]. Agar buning iloji bo'lmasa, aseptik saqlashdan foydalanish mumkin [14, b. 10; 15, b. 88]. Shu bilan

¿b*

birga, ekstrakt 15-20 soniya davomida 120-135 °C haroratgacha qizdiriladi, tezda 3040 °C ga sovutiladi va quyiladi. Pektin ekstrakti karbonat angidrid muhitida 0,68 MPa bosim ostida 15 °C dan yuqori bo'lmagan haroratda saqlanadi. Pektin ekstrakti olishning texnologik sxemasi 1-sxemada keltirilgan.

m

w-

Nok chiqitidan olingan pektin ekstraktini texnologik baholash quruq va pektin moddalarining tarkibi, pH va asosiy analitik ko'rsatkichlari bo'yicha amalga oshirildi (1-jadval).

Ekstrakt namiinalarida pektin moddalarining maksimal mindori Oishki nashvati

Ekstrakt namunalarida pektin moddalarining maksimal miqdori Qishki nashvati navida 7,03%, taxminiy ko'rsatkichlar mos ravishda Mramornaya Rassoshansk va Rano (6,10-6,70%) navlarida kuzatildi.

O'tkazilgan tadqiqotlar natiialari olingan pektin ekstraktlari ushbu parametrlar

>q ] q )> >

& ^ j

ы> >>

¡ >s#

Ы ]> Ы*

h

ЫЬ: от

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №11

bilan belgilangan talablarga javob beradi va oziq-ovqat ishlab chiqarishda qo'llanilishi mumkin degan xulosaga kelish imkonini beradi.

1-Jadval.

Ekstraktlarning o'rganilgan namunalarida pektinning sifat ko'rsatkichlari

Nok navi Quruq modda, % Pektin moddalari, % pH Pq, % Efirlanish darajasi, %

Qishki nashvati 3,75 7,03 3,80 51,4 89,0

Levovasser 3,70 4,90 3,б4 41,б 88,б

Mramornaya Rassoshansk 3,71 б,10 3,б9 42,9 70,0

Rano 3,71 б,70 3,б0 51,3 б9,2

Nok chiqiti

f

May dalash

i Doz alash

i r

Qiz * îdirish r

Gidroliz-e kstraksiyalash

Suyuq fa zani ajratish

Texnologik operatsiyalarga yo'naltirish

1-sxema. Nok chiqitidan pektin ekstrakti olishning asosiy texnologik sxemasi.

q

ы>

#1>

vH>

ц щ : >

*л>

и*-

Mir

ш >

q ж** >

m >

) J w

!>j*

ЛИ 1 •

Nokpektini ekstraktining ozuqaviy qiymati. Olingan pektin ekstrakti funktsional

mahsulotlarni tayyorlash uchun dastlabki yarim tayyor mahsulot bo'lishi mumkin.

Ф4 >

Pektin ekstraktining ozuqaviy qiymati asosiy fizik va kimyoviy ko'rsatkichlar

bo'yicha baholandi (2-jadval).

ЭЙ*

V --^¡yyf-^i f.—

28

> j >

Ц l>j*:

. J^-jw

¡# I >>

>> >> >>

Ы > Я*

j ыо

ы ]>

i |>Ъ

I bi

v. s ] кч

Ы >

>3»

Ы >

! й:>

эй*

s*

о1

5ИО

IM

ïwr

J>

Ы >

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

< >p

+И 1

*=q > i

PR*

m

>q >

Я*

»q ]>

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №11

2-Jadval.

Pektin ekstraktining fizik-kimyoviy ko'rsatkichlari

Ko'rsatkichlar Miqdori

Oqsillar miqdori, % 0,42

Uglevodlar miqdori, % 15,5

Umumiy kislotalilik, % 0,13

pH 3,64

Pektin moddalarining massa ulushi, % 0,91

Quruq moddalarning massa ulushi, % 3,80

Energetik qiymati, kkal 62,0

>

2-jadvalda ko'rsatilgandek, energiya qiymati past bo'lgan bu ekstrakt yuqori ozuqaviy va biologik qiymatga ega. Nok pektini ekstrakti juda qimmatli mahsulot bo'lib, unda ko'plab ozuqaviy va stimullovchi moddalar - vitaminlar, fermentlar, minerallar va mikroelementlar mavjud.

Olingan ekstrakt og'ir va radioaktiv metallar bilan aloqada bo'lgan odamlar uchun profilaktik vosita sifatida funktsional ichimliklar tarkibida ishlatilishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Голубев В.Н. Пектин: Химия, технология, применение /В.Н.Голубев, Н.П. Шелухина-М.: 1995. -155 с.

2. Влияние режимов сушки яблочных выжимок на выход и качество пектина / В.Н. Ежов, Е.Г. Сонина, М.В. Семакова И Вино и виноград России. -1999, №5.-С. 33-35.

3. Донченко Л.В. Производство пектина / Л.В. Донченко, Н.С. Карпович, Е.Г. Симхович. - Кишинев: Штиница, 1993.-182с.

4. Донченко Л.В. Свойства пектиновых веществ / Л.В. Донченко, Н.С. Карпович, Т.И. Костенко и др. - Киев: Знание, 1992. - 34с.

5. Гулий И.С. Пектин: его свойства и производство / Гулий И.С., Донченко Л.В., Карпович Н.С., Нелина В.В., Костенко Т.И. - 1992. -Вып.6. - С. 1-56.

6. Донченко Л.В. Технология пектина и пектинопродуктов / Л.В. Донченко. - Учебное пособие. - М.: ДеЛи, 2000. - 255с.

7. Г.М.Парпиева, М.Ш.Хакназарова, А.Ж.Чориев. Фракционный состав пектиновых веществ сортов груш, выращиваемых в Узбекистане // Универсум: технические науки: научный журнал. - № 12(93). Часть 4. М., Изд. «МЦНО», 2021. - 104 с. - Электрон. версия печ. публ. -http://7universum.com/ru/tech/archive/category/1293

q >3*

Щ >

q

*1>

4 эй** Ш >

щ >

q > >

Mir

Щ >

q

)Й*= *ф>

5 ж*£

)й*= ,*4>

3 ж**

q щщ

У>

■ —- ^•

29

Ы >

q

1*4 >

S

I m

q >p

Ц >i>

Щ >

q

Щ>

q ж*-• l>i>

>>

*: >

й*

*ф:

>>

#ф>

^ >3> 1

Я>

>3»

Ы >

*ф>

>j* ЩУ

Ы*

fcfr

fed )>

jj

ы>

> j>j:L н л

!

1 ]><< ^

>

4W ■! > >)>

Й J:

ЪЦъ

ЭЙ* *ф>

Ы р

Ы >

3 >j> *ф>

* - ]>

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №11

8. M. Soliev, O. Abdilalimov. Reactions of Thymol, Menthol, and 3-Hydroxymethyl-Chamazulene in a Superbase Medium // Spanish Journal of Innovation and Integrity. Volume: 05, 2022. P. 625-628. http://sj ii. indexedresearch. org

9. Микеладзе Г.Г. Разработка технологии получения пектиновых веществ из вторичного сырья при производстве консервированного мандаринового сока / Г.Г. Микеладзе // Автореферат канд. дис. - Одесса, 1990.

10. M.I.Soliev, A.K.Okhundadaev. Theoretical calculations of the electronic structure of the menthol and thymol molecules // Journal of Science and Education. No. 8 (20), 2018. Russia. Journal website: https: //scientificpublication.ru.

11. Нелина В.В. Физико-химические свойства пектиновых веществ. Разработка и совершенствование технологий пектина и пектинопродуктов /В.В. Нелина Краснодар, 1996. - 102 с.

12. Nurmanov S.E., Soliev M.I., Mirkhamitova D.Kh. Electronic structure of aromatic acetylene alcohols and modeling of their vinylation // Modern scientific research and innovations. 2015. No. 3. Part 1 [Electronic resource]. URL: https://web.snauka.ru/issues/2015/03/43329 (date of access: 09/13/2022).

13. Мельденсон Л.Н. Очистка пектина / Л.Н. Мендельсон, Л.Н. Галкина, Л.И. Бекетаева и др. // Хлебопекарная и кондитерская промышленность. - 1968 №7.- С.20-22.

14. Soliev M.I., Abdilalimov O., Nurmonov S.E. The reaction for obtaining 3-vinyloxymethyl-chamazulene // Universum: chemistry and biology: electron. scientific magazine 2020.1(79). URL: https://7universum.com/en/nature/ archive/item/11051 (date of access: 09/26/2022).

15. Soliev M.I., Abdilalimov O., Nurmonov S.E. Technology for the production of vinyl esters of menthol and thymol // Universum: technical sciences: electron. scientific magazine 2021.9(90). URL: https: //7universum.com/ru/tech/archive/ item/12254 (accessed 26.09.2022).

q >3*

Ш

■ Pi*

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

щз*

i> о

L*

IM;

*,—

30

Щ >

q

^H >

»ф>

*ф>

S

J>3* 0*ф>

Jo

з*4>

>Н >

Ы j>

ы >

ут*

]>Ж

ж**

*Ф>

ц >р

|:Н> Ы >

q ж** q i

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.