Научная статья на тему 'НЕЙТРАЛИ ЕРГА УЛАНМАГАН 6 КВ УЧБУРЧАК УЛАНГАН ТАҚСИМЛАШ ҚУРИЛМАСИДА БИР ФАЗАЛИ ҚИСҚА ТУТАШУВНИ АНИҚЛАШ'

НЕЙТРАЛИ ЕРГА УЛАНМАГАН 6 КВ УЧБУРЧАК УЛАНГАН ТАҚСИМЛАШ ҚУРИЛМАСИДА БИР ФАЗАЛИ ҚИСҚА ТУТАШУВНИ АНИҚЛАШ Текст научной статьи по специальности «Электротехника, электронная техника, информационные технологии»

CC BY
137
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Трансформаторлар / 6-10 кВ кабел линиялар / сиғим токи / бир фазали қисқа туташув. / Transformers / 6-10 kV cable lines / capacitive current / single-phase connection.

Аннотация научной статьи по электротехнике, электронной технике, информационным технологиям, автор научной работы — Aлишер Бахтиёривич Мусаев

6-10 кВ кучланишдаги механизмларни эксплуатация қилинаётган йирик завод, фабрика, сув хўжалигидаги насос механизмлари ва шу каби бир қатор истеъмолчиларда эксплуатацияда бўлган қурилмалар нейтраллари ерга уланмаган режимда ишлайди. Уларда бир фазали қисқа туташувни аниқлаш муҳим хисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DETERMINATION OF SINGLE-PHASE SHORT CIRCUIT IN A 6 KV TRIANGLE CONNECTED DISTRIBUTION DISTRIBUTION NOT CONNECTED TO NEUTRAL EARTH

The neutrals of the devices in operation at a large plant, factory, water pumping mechanisms and a number of similar consumers operating 6-10 kV voltage mechanisms operate in a non-grounded mode. It is important to detect a single-phase short circuit in them.

Текст научной работы на тему «НЕЙТРАЛИ ЕРГА УЛАНМАГАН 6 КВ УЧБУРЧАК УЛАНГАН ТАҚСИМЛАШ ҚУРИЛМАСИДА БИР ФАЗАЛИ ҚИСҚА ТУТАШУВНИ АНИҚЛАШ»

НЕЙТРАЛИ ЕРГА УЛАНМАГАН 6 КВ УЧБУРЧАК УЛАНГАН ТАЦСИМЛАШ КУРИЛМАСИДА БИР ФАЗАЛИ ЦИС^А ТУТАШУВНИ

АНЩЛАШ

Aлишер Бахтиёривич Мусаев

Навоий давлат кончилик инситути

AННОТАЦИЯ

6-10 кВ кучланишдаги механизмларни эксплуатация килинаётган йирик завод, фабрика, сув хужалигидаги насос механизмлари ва шу каби бир катор истеъмолчиларда эксплуатацияда булган курилмалар нейтраллари ерга уланмаган режимда ишлайди. Уларда бир фазали киска туташувни аниклаш мухим хисобланади.

Калит сузлар: Трансформаторлар, 6-10 кВ кабел линиялар, сигим токи, бир фазали киска туташув.

DETERMINATION OF SINGLE-PHASE SHORT CIRCUIT IN A 6 KV TRIANGLE CONNECTED DISTRIBUTION DISTRIBUTION NOT CONNECTED TO NEUTRAL EARTH

Alisher Bakhtiyarovich Musaev

Navoi State Mining Institute

ABSTRACT

The neutrals of the devices in operation at a large plant, factory, water pumping mechanisms and a number of similar consumers operating 6-10 kV voltage mechanisms operate in a non-grounded mode. It is important to detect a single-phase short circuit in them.

Keywords: Transformers, 6-10 kV cable lines, capacitive current, single-phase connection.

КИРИШ

Узбекистон энерготизимида сунги йилларда электр энергиясини ишлаб чикарувчи хамда истеъмолчи объект сохаларида бир катор янги технологиялар жорий этилмокда. Янги технологияларни кенг микёсда тадбик этилиши энергия самарадорлиги билан бир каторда энергияни ишлаб чикарувчи ташкилотлар олдига энергияни сифати, ишончлилиги, мустахкамлиги таъминланиши буйича бир катор уринли талабларни куймокда.Истеъмолчиларни географик жойлашиш

урнига караб, электр энергияси таъминоти асосан 110-220 кВ, баъзи холлларда 35 кВ хаво узатиш линиялари оркали амалга оширилади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Маълумки, саноат корхоналаридаги истеъмолчилар асосан 6-10 кВ кучланишда эксплуатация килинади. Корхонадаги технологик жойлашув, эксплуатация талабларини хисобга олиб, электр истеъмолчилари бино ва иншоотлар ичида 6-10 кВ кабел линиялари оркали электр энергияси билан таъминланади.

6-10 кВ кучланишдаги механизмларни эксплуатация килинаётган йирик завод, фабрика, сув хужалигидаги насос механизмлари ва шу каби бир катор истеъмолчиларда эксплуатацияда булган курилмалар нейтраллари ерга уланмаган режимда ишлайди. Шунингдек, 10 кВ тармоклар хам шундай нейтраллари ерга уланмаган режимда ишлайди.

Механизмлардаги шикастланишларга сабаб буладиган киска туташишлар, механизмларни икки фазали хамда симметрик уч фазали киска туташишдан химоя килади. Нейтраллари ерга уланмаган занжирларда бир фазали ерга

киска туташиш содир булганда, сигим токи пайдо булади, токнинг кийматидан келиб чикиб, баъзи холларда токли киркимдан ёки дифференциал химояда учиши мумкин. Аксарият холларда эса бир фазали киска туташиш содир булганда, бир фазали ерга уланганлигини тугрисида маълумот берувчии сигнализация мосламалари ишга тушади холос. Бу уз навбатида эксплуатация жараёнида бир канча нокулайликларни келтириб чикаради. Айникса, узок муддатда эксплуатацияда булган машина механизмларни чулгамларидаги бир фазали киска туташувлар, изоляцияни емирилишига, куб холларда эса иккинчи шундай бир фазали ерга уланиш окибатида эса икки фазали киска туташишлар содир булиши мумкин.

Нейтраллари ерга уланган занжирлардан таъминланаётган истеъмолчиларни бир фазали киска туташишлардани ишончли химоя килиш максадида айланма узакли кабелли ток трансформаторларидан фойдаланиш максадга мувофик хисобланади. Бу трансформаторларни шунингдек нолли кетма-кетликлар трансформаторлари хам деб юритилади.

Кабел трансформатори айлана ёи туртбурчак формадаги икилмчи чулгам уланган пулат узакдан иборат. Пулат узак, химоя килинаётган ток трансформаторининг бирламчи чулгами хисобланадиган кабелга (КЛ) кийгизилади.Кабелнинг хар бир фазасидан окиб утадиган ток, ток трансформаторнинг узагига магнит окимини хосил килади, иккиламчи чулгамдаги электр юритувчи кучи (эюк) барча уч фазанинг магнит окими йигиндиси билан индукцияланади. Уч фазали симметрик юкламада хамда уч фазали ва икки фазали киска тутатишларда, магнит окимини хосил киладиган токларни йигиндиси нолга тенг булганлиги сабабли, уларни магнит окими йигиндиси хам нолга тенг. Бир фазани ерга уланиши вактида, ток факат ушбу шикастланган фазадан окади ва ток трансформаторининг иккиламчи чулгамида,узакдаги магнит майдон хисобида индукцияланадиган ЭЮКни хосил килади. Ушбу ЭЮК таъсирида иккиламчи чулгамда ва ТА реленинг чулгамларидан ток окади.

МУ^ОКАМА

Айланма узакли ток трансформаторлари одатдаги, уч фаза токларининг йигиндисига уланган ток трансформаторларига нисбатан анча оддий конструкцияга ва кичик кийматли небаланс токларига эга хисобланади. Маълумки, уч фаза токларининг йигиндисига уланган ток трансформаторларида небаланс токлари хосил булиши, бу трансформаторларни хар хил характеристикага эга эканлиги натижасида юзага келади, Ток трансформаторларини танлашда уларни 10 % хатоликлари курсатгичлари, туйиниши ва бир катр катталикларни хисобга олинишига карамай абсолют тенгликга эришишш анча муаммоли масала хисобланади. Шу катталиклардаги хатоликлар небаланс токини хосил булишига сабаб булади. Бир фазали ток трансформаторида небаланс кабел фазаларини узакка нисбатан жойлашиши натижасида юзага келиши мумкин.

Айланма ток трансформаторининг транформация коэффициенти одатий ток трансформаторларидан фаркли равишда бирламчи ток токнинг катталигига боглик булмайди. Шунинг учун иккиламчи чулгамнинг урамлар сонини химоянинг сезгирлиги шартидан келиб чикиб танланади.

НАТИЖА

Кабел линияларини бир фазали киска туташишдан химояси учун тайёрланадиган айланма ток трансформаторлари яхлит узакдан ёки алохида булаклардан ташкил топган узакдан тайёрланади. Бу хам уз навбатида ток

трасформатрларини ишлаб турган амалдаги линияларга урнатишни енгиллаштиради(осонлаштиради).

Айланма ток трансформаторларини урнатилиш олдидан кабелнинг кириш жойи(воронка) "земля" дан яхшилаб тозаланади. Ерга улаш утказгичи (заземляющий провод)ток трансформаторининг ичидан утказилади. Агарда ток трансформатори урнатилган жойда воронка ерга уланган булса,унда кабелнинг кургошинли зирхидан окиб утадиган токлардан химоя нотугр ишлаши мумкин. Воронкани юкорида курсатилган усулда ерга уланишида, кабел зирхидан воронка окиб утадиган ток ерга улаш(заземляющий провод) утказгичи оркали тескари йуналиш буйича окади ва унинг умумий натижавий таъсири нолга тенг булади.

Нейраллари ерга уланмаган 6-10 кВ кабел линиялари, улар оркали таъминланаётган истеъмолчилар(эл.двигателлар. трансфрматорлар ва х.к)ни бир фазадан химоя килиниши нафакат айнан шу элементни , колаверса шу уланмадан (сборка РУСН) таъминланаётган бошк бир неча истеъмолчиларни шикастланишдан саклайди. Шу каби Носозлик юзага келганда, носозлик зудлик билан аниклаш ва бартараф этиш имконини берадти. ^олаверса 6-10 кВ сборкаларда "земля" сигнализациясии тушганда буни бартараф этиш учун электр истеъмолидаги узулиш, танаффус куб холларда ишлаб чикаришдаги махсулот ишлаб чикаришга салбий таъсир этади. Бир фазадаги токнинг ошиши шу фазадаги кучланишни пасайишиша натижада фазалар орасидаги балансни бузилишига олиб келади.

ХУЛОСА

Бу ток трансформаторларини релели химоя воситаларига нафат элементни учишига киритиш, балки сигнализацияга улаш оркали шикастланган элементни зудлик билан аниклаш, технологиянинг шартидан келиб чикиб, уни учириш ёки юксизлантириш имконияти булади. Бу билан электр станциялардаги блокларни ишчи холатлари сакланилиши, каттта харажатларга олиб ккеладиган кушиш операциялари ни олдини олиш мумкин. Элктр тармокларида хам шу кабюи муаммолар мавжудбулиб, бир фазали киска туташиш вактида ерга уланган фаза атрофидаги кадамлараро кучланиш инсон хаёти учун жуда хавфли хисобланади. Ерга уланиш нуктасини манбадан узоклилигигша караб, бу холат янада актуалрок булади, чунки, узок масофада кучланиш тушуви катталиги хисобтида . токнинг киймати токли кирким уставкасидан анча кичик.

REFERENCES

1. М.А.Беркович B.A. Семенов rele химояси технологияси ва ишлаши асослари. ЕНЕРЖИЙА 1971.

2. И.И.Байтер реле химоя ва иссикдик електр станцияларининг ёрдамчи електр таъминоти елементларини автоматлаштириш. Енергия 1975 йил.

3. I.V.Kovalenskiy 1000V dan yuqori kuchlanishli elektr motorlarini rele himoyasi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.