Научная статья на тему 'НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ФИНАНСОВОЙ СРЕДЫ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЯ'

НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ФИНАНСОВОЙ СРЕДЫ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЯ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
40
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСТВО / ФИНАНСОВАЯ СРЕДА / ХОЗЯЙСТВЕННЫЕ СТРУКТУРЫ / РЫНОК / ПРЕДПРИЯТИЯ / ПРОИЗВОДСТВО ТОВАРОВ / БИЗНЕС / ТОРГОВЛЯ / ИМПОРТ / ЭКСПОРТ / ОБОРУДОВАНИЕ / ТЕХНОЛОГИЯ / НАЛОГООБЛОЖЕНИЕ / ХОЗЯЙСТВУЮЩИЕ СУБЪЕКТЫ / ОБЪЕКТЫ ХОЗЯЙСТВОВАНИЯ / ПРИБЫЛЬ / УПЛАТА ТАМОЖЕННЫХ ПОШЛИН / ПОСТАВЩИКИ / ПОСРЕДНИКИ / ПОКУПАТЕЛИ / КОНКУРЕНЦИЯ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Баходурова Кумринсо Каюмовна

В статье рассматриваются вопросы развития малого и среднего предпринимательства в Республике Таджикистан, государственной поддержки предпринимательства в Республике, информация о формах предпринимательства, научно-методические основы теории среды развития, пути преодоления препятствий. Цель статья принято решение поддержать предпринимателей, обеспечить благоприятные условия для развития отрасли путем установления различных льгот в сфере налогообложения, уплаты таможенных платежей, введения моратория на проверку деятельности субъектов предпринимательства, реализует все необходимые меры. Финансовая среда предприятия представляет собой совокупность факторов хозяйственной деятельности субъектов вне предприятия, влияющих на способность финансового менеджмента распределять средства и получать доход. По результатам исследованиям, финансовая среда предприятия состоит из микро- и макросреды.Она связана с получение дохода. В него входят поставщики, посредники, покупатели (заказчики), конкуренты. Макросреда включает в себя более широкую среду, влияющую на рыночную среду в целом, и включает в себя природные, технические, политические, экономические, демографические и культурные факторы.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SCIENTIFIC AND THEORETICAL FOUNDATIONS OF THE ENTREPRENEUR'S FINANCIAL ENVIRONMENT

The article deals with the development of small and medium entrepreneurship in the Republic of Tajikistan, state support for entrepreneurship in the Republic, information on the forms of entrepreneurship, the scientific-methodical foundations of the theory of the development environment, ways to overcome obstacles. Purpose of the article: Decided to support entrepreneurs, provide favorable conditions for the development of the industry by establishing various benefits in the field of taxation, payment of customs duties, implementation of a moratorium for checking the activities of business entities, implements all necessary measures. The financial environment of a business is a set of subjects of business factors outside the enterprise, which affects the ability of financial management to allocate funds and receive income. According to the results of the study: The financial environment of a business consists of the micro and macro environment. It is related to earning income. It includes suppliers, intermediaries, buyers (customers), competitors. The macro environment includes the broader environment that affects the market environment as a whole and includes natural, technical, political, economic, demographic and cultural factors.

Текст научной работы на тему «НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ФИНАНСОВОЙ СРЕДЫ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЯ»

АДАБИЁТ

1. Суглобов, А.Е. Экономическая безопасность предприятия: Учебное пособие для студентов вузов, обучающихся по специальности «Экономическая безопасность» / А.Е. Суглобов, С.А. Хмелев, Е.А. Орлова. — М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2017. — 271 с.

2. Основы экономической безопастностьи/ под.ред. Е.Л. Олейникова, М.,1997. С.138

3. Кодекси Андози Чумхурии Точикистон Душанбе, 2017,335с.

4. Соколов А.А. Теория налогов. / А.А.Соколов-М., 2003.-С.228.

5. Сейдаметова Л.Д. Разработки концепции экономической безопастностьи как факторы стабильного развития бизнеса/Л. Д. Сайдаметова, Э. И. Мустафаева, Экономические науки. Ученые записки Крымского инженерно-педагогического университета №47, 2014 - С.63-67.

6. Лавренчук Е.Н. Содержание и форма налогов/ Е.Н.Лавренчук Вопросы экономики и право. №12, 2010. -125с.

АСОС^ОИ ИЛМЙ-НАЗАРИЯВИИ МУ^ИТИ МОЛИЯВИИ СО^ИБКОРЙ

БАХРДУРОВА ЦУМРИНИССО ЦАЮМОВНА,

унвонцуи Институти щтисодиёт ва та%цици системавии рушди кишоварзии Академияи илм%ои кишоварзии Тоцикистон Тел: (+992) 918350530, E-mail: hakhodurova74@mail.ru.

Дар мацола масъала%ои рушди со%ибкории хурду миёна дар Цум^урии Тоцикистон, дастгирии давлатии со%ибкори дар цум%ури, маълумот оиди шакл%ои со%ибкори, асос%ои илми-методии назарияи му%ити рушд, ро%%ои бартараф намудани монеа%о оварда шудааст.

Мацсади мацола: Давлат ва %укумати цум%ури таъмини пешрафти со%аи со%ибкориро яке аз самт%ои му%ими фаъолияти худ царор дода, барои дастгирии со%ибкорон, таъмини шароити мусоиди ташаккули со%а тавассути муцаррар намудани имтиёз%ои мухталиф дар со%аи андозбанди, пардохти боци гумруки, цори намудани мороторий барои санциши фаъолияти субъект%ои со%ибкори тамоми чора%ои заруриро амали месозад.

Натицаи татцицот нишон дод, ки му%ити молиявии со%ибкори мацмуи субъект%ои омил%ои со%ибкории берун аз корхона буда, ба цобилияти идоракунии молияви дар цудо кардани маблаг ва гирифтани даромад таъсир мерасонад. Му%ити молиявии со%ибкори аз микро ва макрому%ит иборат аст. Микрому%ит гуфта субъект%оеро тавсиф мекунанд, ки бевосита бо ин корхона ва цобилияти ро%барияти он барои ба даст овардани даромад иртибот доранд. Ба он таъминкунандагон, миёнаравон, харидорон (муштариён), рацибон дохил мешаванд. Макрому%ит му%ити нисбатан васеътарро дар бар мегирад, ки дар мацмуъ ба му%ити бозор таъсир мерасонад ва омил%ои табии, техники, сиёси, ицтисоди, демографи ва фар%ангиро дар бар мегирад.

Калидвожахр: со%ибкори, му%ити молияви, сохтор%ои хоцагидори, бозор, корхона%о, исте%соли маъсулот, тицорат, савдо, воридот, содирот, тац%изот, техника, технология, андозбанди, субъещои со%ибкори, объект%ои со%ибкори, фоида, пардохти боци гумруки, таъминкунандагон, миёнаравон, харидорон, рацобат.

НАУЧНО-ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ФИНАНСОВОЙ СРЕДЫ

ПРЕДПРИНИМАТЕЛЯ

БАХОДУРОВА КУМРИНСО КАЮМОВНА,

соискатель

Институт экономики и системного исследования развития сельского хозяйства Академии сельскохозяйственных наук Таджикистана, Тел: (+992) 918350530, E-mail: hakhodurova74@mail.ru.

В статье рассматриваются вопросы развития малого и среднего предпринимательства в Республике Таджикистан, государственной поддержки предпринимательства в Республике, информация о формах предпринимательства, научно-методические основы теории среды развития, пути преодоления препятствий.

Цель статья принято решение поддержать предпринимателей, обеспечить благоприятные условия для развития отрасли путем установления различных льгот в сфере налогообложения, уплаты таможенных платежей, введения моратория на проверку деятельности субъектов предпринимательства, реализует все необходимые меры. Финансовая среда предприятия представляет собой совокупность факторов хозяйственной деятельности субъектов вне предприятия, влияющих на способность финансового менеджмента распределять средства и получать доход.

По результатам исследованиям, финансовая среда предприятия состоит из микро- и макросреды.Она связана с получение дохода. В него входят поставщики, посредники, покупатели (заказчики), конкуренты. Макросреда включает в себя более широкую среду, влияющую на рыночную среду в целом, и включает в себя природные, технические, политические, экономические, демографические и культурные факторы.

Ключевые слова: предпринимательство, финансовая среда, хозяйственные структуры, рынок, предприятия, производство товаров, бизнес, торговля, импорт, экспорт, оборудование, технология, технология, налогообложение, хозяйствующие субъекты, объекты хозяйствования, прибыль, уплата таможенных пошлин, поставщики, посредники, покупатели , конкуренция.

SCIENTIFIC AND THEORETICAL FOUNDATIONS OF THE ENTREPRENEUR'S

FINANCIAL ENVIRONMENT

BAHODUROVA QUMRINISOKAYUMOVNA,

the applicant Institute of Economics and System Research of Agricultural Development of the Academy of Agricultural Sciences of Tajikistan, Phone: (+992) 918350530, E-mail: bakhodurova74@mail.ru.

The article deals with the development of small and medium entrepreneurship in the Republic of Tajikistan, state support for entrepreneurship in the Republic, information on the forms of entrepreneurship, the scientific-methodical foundations of the theory of the development environment, ways to overcome obstacles.

Purpose of the article: Decided to support entrepreneurs, provide favorable conditions for the development of the industry by establishing various benefits in the field of taxation, payment of customs duties, implementation of a moratorium for checking the activities of business entities, implements all necessary measures. The financial environment of a business is a set of subjects of business factors outside the enterprise, which affects the ability offinancial management to allocate funds and receive income.

According to the results of the study: The financial environment of a business consists of the micro and macro environment. It is related to earning income. It includes suppliers, intermediaries, buyers (customers), competitors. The macro environment includes the broader environment that affects the market environment as a whole and includes natural, technical, political, economic, demographic and cultural factors.

Keywords: entrepreneurship, financial environment, economic structures, market, enterprises, production of goods, business, trade, import, export, equipment, technology, technology, taxation, business entities, business objects, profit, customs duty payment, suppliers, intermediaries, buyers , competition.

Мукаддима. Дар айни замон дар адабиётх,ои иктисодй шумораи зиёди тафсирх,ои мафх,уми «мух,ити молиявии сох,ибкорй» вучуд доранд. Яке аз иктисодчиёни рус Э.А. Теплякова чунин мешуморад, ки «мух,ити молиявии сох,ибкорй, омилх,ое мебошад, ки дар шароити молиявии сох,ибкории корпоративй фах,мидани мачмуи субъектх,ои хочагидорй ва куввах,ои берун аз х,удуди корх,ои ин корпоратсия ва ба кобилияти менечери молиявй дар мубодилаи пул ва гирифтани даромад таъсир мерасонад[1, c.209-212]

Дигар мухдккикон Л.А. Ковалерова, Ю.С. Караваева чунин мешуморанд, ки «мух,ити молиявии сох,ибкории корпоративй мачмуи куввах,ои таъсиррасонандаанд, ки ширкатх,о бо назардошти онх,о бояд барномах,ои худро тах,ия кунанд[2]. С.А. Гурфова мух,ити молиявии корхонаро «хдмчун мачмуи муносибатх,ои мутакобилаи бисёрчонибаи тичоратии корхона бо субъектх,о ва объектх,ои муносибатх,ои молиявй» медонад[3, с.179-183].

Ба гуфтаи И.А. Чернухина, «мух,ити молиявии сох,ибкории корпоративй мух,ите мебошад, ки ба такрористех,сол ва татбики чустучуи максаднок, омода ва татбики инноватсия мусоидат мекунад. И.А. Чернухина дар навбати худ таф_сири зерини мух,ити молиявии сох,ибкории корпоративиро пешних,од менамояд. Ба акидаи У «Мух,ити молиявии сох,ибкории корпоративй мух,ити ичтимой мебошад, ки вазъи ичтимоии иктисодй, аз чумла дарачаи озодии иктисодй, имконияти пайдоиши ва рушди сох,ибкорй, бартарияти намуди бозории иктисоди муносибатхо, имконияти ташаккул додани сармояи сох,ибкорй ва истифодаи захирах,ои зарурй» мебошад[5, с.143-150].

Ба акидаи И.А. Чернухина розй шудан мумкин аст, вале кобили зикр аст, ки мухити молиявии сохибкории корпоративй метавонад ба фаъолияти корпоратсия хам аз чониби манфй ва хам аз чониби мусбат таъсир расонад, яъне он ба ташаккули шароит, омилхо, иклим, ки дар он корпоратсия фаъолияти худро амалй хохад кард, мусоидат мекунад.

Мухити молиявии сохибкорй иттиходияи субъектхои хочагидорест, ки берун аз корхонаи муайян фаъолият намуда, ба фаъолияти сохибкорй ва кобилияти ба даст овардани даромад таъсир мерасонад (ба ибораи дигар, ин мачмуи шароит ва омилхои гуногунест, ки ба натичаи фаъолияти сохибкорй таъсир мерасонанд.

Мухити молиявй ба вазъи молиявии корхона ва фаъолияти самараноки он дар бозор хам аз чониби манфй ва хам аз чониби мусбй таъсир расонида, шароитеро фарохам меорад, ки корхона бояд дар он кор кунад.

Комиссарова Е.И. чунин мешуморад, ки «тибки назарияи идоракунии стратегй мавкеи стратегии корхона бо мачмуи мухити зист, имкониятхо ва иктидори стратегии ташкилот ифода меёбад[6].

Ба акидаи Воронов В.И. мухити молиявии корхона хамчун «системаи шароит ва омилхое фахмида мешавад, ки ба ташкил, шакл ва натичахои фаъолияти молиявии он таъсир мерасонанд. Вобаста ба хусусияти таъсири шароиту омилхои инфиродй, инчунин имкони назорати онхо аз чониби корхона дар раванди фаъолияти молиявй, намудхои алохида бояд хамчун чузъи мухити умумии молиявии фаъолияти он чудо карда шаванд:

> мухити молиявии беруна:

• мухити таъсири бавосита;

• мухити молиявии берунии таъсири мустаким;

> мухити молиявии дохилй[7].

Пантелеев С. мухити молиявиро «кисми чудонашавандаи иктисодиёт дониста, иштирокчиёни асосии он ширкатхо, сармоягузорон ва бозорхо» донистааст[8].

Дар ин маврид тафсири мухити молиявии сохибкорй аз чониби Теплякова Е.А. кобили кабултарин аст.

1. Мухити сохибкорй хамчун вазъи ичтимоию иктисодй, сиёсй, шахрвандй ва хукукие, ки дар кишвар ташаккул ёфта, ба шахрвандони кобилиятнок ба фаъолияти сохибкорй озодии иктисодй шароит фарохам оварда, ба конеъ гардонидани талаботи хамаи субъектхои муносибатхои бозорй нигаронида шудааст, фахмидан лозим аст.

2. Мухити молиявии сохибкорй мачмуи субъектхои хочагидорест, ки берун аз худуди хамин корхона фаъолият намуда, ба кобилияти пешбурди фаъолияти сохибкорй ва ба даст овардани даромад таъсир мерасонанд. Ё мухити молиявии сохибкориро метавон хамчун мачмуи шароит ва омилхои мухталифе, ки ба фаъолияти корхона таъсир мерасонанд, баррасй кард. Мухити молиявй метавонад ба вазъи молиявии корхона, ба кобилияти фаъолияти самаранок дар бозор таъсири мусбат ва манфй расонад. Мухити молиявй шароити муайян, иклимеро ба вучуд меоварад, ки дар он ин ё он корхона имконияти фаъолиятро таъмин менамояд»[9, с.209-212].

Мухити молиявии сохибкорй мачмуи субъектхои хочагидорест, ки берун аз худуди корхона фаъолият намуда, ба кобилияти амалй намудани фаъолияти сохибкорй ва ба даст овардани даромад таъсир мерасонанд. Ё мухити молиявии сохибкориро метавон хамчун мачмуи шароит ва омилхои мухталифе, ки ба фаъолияти корхона таъсир мерасонанд, баррасй кард. Мухити молиявй метавонад ба вазъи молиявии корхона, ба кобилияти фаъолияти самаранок дар бозор таъсири мусбат ва манфй расонад. Мухити молиявй шароити муайян, иклимеро ба вучуд меоварад, ки дар он ин ё он корхона мачбур мешавад.

Бо рохбарии назарияи идоракунии стратеги кайд кардан мумкин аст, ки мухити ташкилот, инчунин имкониятхо ва потенсиали стратегии он ба чуз макони стратегии он дар бозор чизи дигаре нест.

Намуди аз хама оптималй онест, ки баробарии имкониятхои истехсолкнандаро бо шароити мухити зист муттахид мекунад. Дар ин холат, бояд ба имкониятхои молиявии он дар доираи мухити молиявии сохибкории истехсолй диккати махсус дода шавад.

Агар истехсолкунанда барои конеъ гардонидани талаботи худ ва конеъ гардонидани талаботи мухити зист имконияту иктидори хуб дошта бошад, дар ин сурат самараи фаъолияти он зиёд мешавад ва метавонад дар бозор мавкеи сазоворро ишгол намояд. Дар бадтарин холат, истехсолкунанда, ки имкониятхои худро аз хад зиёд бахо додааст,

наметавонад ухдадорихои худро ичро кунад ва муштариёни эхтимолии худро конеъ кунад. Вобаста ба мархилаи давраи хаёти истехсолкунанда, мухити молиявии сохибкорй метавонад тагир ёбад, аммо он нест карда намешавад. Он метавонад ва бояд ташаккул ёбад, тагир ёбад ва зарурати ба онхо мутобик гардад. Мо мухити молиявии истехсолкунандагонро дар намуди раем чунин тасвир намудаем (расми!).

Расми 1. Мухити молиявии сармоягузорй

Мухити сохибкорй корхонахоеро дар бар мегирад, ки бевосита бо ин корхона алокаманданд ва ба цобилияти пешбурди тичорат ва гирифтани даромад таъсир мерасонанд.

Ба он таъминкунандагон, миёнаравон, харидорон (муштариён), ракибон, шунавандагони тамос дохил мешаванд.

Таъминкунандагон шахсони вокей ва хукукие мебошанд, ки корхона ва ракибони худро бо ашёхои барои истехсоли махсулоти тайёр таъмин менамоянд. Таъсири таъминкунандагон ба фаъолияти молиявии корхона назаррас аст ва метавонад хам ба натичахои мусбй ва хам манфй оварда расонад.

Х,амин тавр, масалан, болоравии нархи мавод асосан ба баланд шудани нархи махсулоти тайёри корхона вобаста аст. На тахвили захирахои алохида, номунтазамии онхо, хама гуна ходисахои манфй дар корхонахои таъминкунанда боиси вайрон шудани чадвали интиколи махсулоти тайёр дар корхона мешаванд.

Миёнаравхо ташкилотхое мебошанд, ки ба ширкат дар пешбарй, таксимот ва фуруши махсулоти тайёр дар байни муштариён кумак мерасонанд ва ба хамин тарик ба андозаи даромади гирифташуда таъсир мерасонанд. Миёнаравонро барои ташкили таксимоти махсулот, инчунин маркетинг ва миёнарави молиявию карзй таксим менамоянд.

Фурушандагон ба ин ширкат дар ёфтани харидорон кумак мерасонанд ва махсулоти тайёрро ба онхо мустакиман мефурушанд. Онхо шароити фуруши махсулоти тайёрро (осонии чойгиршавй, вакти муайян, осонии харид) бо харочоти камтар нисбат ба истехсолкунанда фарохам меоранд. Мушкилии чойгиршавй аз чониби дилерхо аз хисоби чамъшавии махсулоти тайёр дар чойхои аз хама бештар чамъ омадаии муштариён ба даст оварда мешавад. Вакти муайян аз мавчудияти махсулоти зарурй дар он даврахо вобаста аст, ки талабот ба он махсусан зиёд аст, ки барои пешбурди мавсимй ва фуруши мол мухим аст.

Муваффакияти ба даст овардани махсулоти тайёр аз фуруши мол хангоми додани хукуки истифодаи он аст. Миёнаравон ба истехсолкунандаи молхои тайёр кумак мерасонанд, ки молхои шахсии худро истехсол кунанд ва онхоро аз истехсол то ба макон интикол диханд. Ба онхо ташкилотхои нигохдорй ва наклиёт дохил мешаванд. Навъи аввал чамъоварй ва нигохдории махсулоти тайёрро дар тули пешбурди онхо пешбинй менамояд. Ташкилотхои наклиётй захирахои махсулоти тайёрро ба чойхои лозима интикол медиханд.

Миёнаравонони маркетинг ин созмонхое мебошанд, ки бо тахкикоти маркетингй, инчунин проблемахои омузиш ва баходихии хавфи сохибкорй машгуланд (агентихои таблиготй, ширкатхои машваратй ва гайра). Вазифаи асосии онхо ба истехсолкунанда дакиктар кардани маснуоти тайёр ва дарк кардани он бо хадди акали хатар ва хадди аксар дуруст аст. Аммо, дар айни замон, корхонахои истехсолй аз хизматрасонии чунин ширкатхо хеле кам истифода мебаранд, ки фаъолияти маркетингии онхоро мушкил мекунад. Миёнаравони молиявй ва карзй аз чониби бонкхо, ташкилотхои карзй, ширкатхои сугурта намояндагй карда мешаванд, ки вазифаи асосии онхо маблаггузории амалиёти истехсолкунанда оид ба хариди захирахо ва фуруши махсулоти тайёри худ, сугурта аз

тичорат ва дигар намуди хавфхои марбут ба фаъолияти он мебошад. ^ариб хамаи корхонахо аз миёнаравии молиявй ва карзй хангоми гузаронидани амалиёти молиявй истифода мебаранд. Афзоиши арзиши карз ва (ё) кам кардани имкониятхои карздихй, афзоиши арзиши хизматрасонихои сугурта ба вазъи молиявии корхонахо таъсири назаррас расонида метавонанд. Инчунин бухрони молиявй, ки кори миёнарави молиявй ва карзиро бозмедоранд.

Мизочон ба гуруххои зерин таксим карда мешаванд:

♦♦♦ истеъмолкунандагони бозори истеъмолй - шахсоне, ки молхо ё хидматхоро барои истеъмоли шахсй мехаранд;

♦ харидорони бозор - ташкилотхое, ки молхо ё хидматхоро барои истифодаи минбаъда дар раванди истехсолии дигар молхо харид мекунанд;

♦ харидорони миёнаравии бозор - шахсони вокей ва хукукие, ки барои фуруш ва фоидаи минбаъда дар сохаи муомилот мол ё хизматрасонй харанд;

♦ харидорони бозори муассисахои давлатй макомоти давлатй мебошанд, ки молхо ё хидматхоро барои эхтиёчоти худ, инчунин барои истифодаи хидматрасонихои коммуналй ё хайрия харидорй мекунанд;

♦ харидорони бозори байналмилалй шахсони вокей ва хукукие мебошанд, ки молро барои максадхои гуногун берун аз каламрави истехсолии худ харидаанд.

Хохишхои ракобатй ниёзхое мебошанд, ки фармоишгар метавонад конеъ гардонад. Х,амин тавр, масалан, агар зарурати наклиёт вучуд дошта бошад, хохишхои алтернативии ракобат метавонанд харидани мошин ё мотосикл ва гайра бошанд.

Ракибони умумй рохи асосии конеъ кардани хохиши мушаххас тавассути хариди каблан додашуда, масалан, намуди муайяни мошин мебошанд.

Ракибони хоси молхо хамон навъхои хамон махсулоте мебошанд, ки хохиши муайяни харидорро конеъ карда метавонанд, масалан, мошинхое, ки хачмашон гуногунанд. Бренди ракобатй махсулотест аз истехсолкунандагони мухталиф, ки хохиши мизочи нихоят муайяншударо конеъ карда метавонанд.

Шунавандагони тамос ин хама гурухест, ки ба фаъолияти ин корхона таваччух зохир мекунад ва ба кобилияти ба даст овардани даромад дар чараёни фаъолияти сохибкорй таъсир мерасонад.

Сохтори мухити молиявии сохибкориро метавон аз ду мавкеъ баррасй кард. Нуктаи назари аввал нишон медихад, ки мухити молиявии сохибкорй аз микромухит ва макромухит иборат аст (расми 2)._

МУ\И I И МОЛИННИИ ИС'ГК\С0Л0 1 I I

1МЛК1Ч>1У1У\И г >- табии-зкологй

НК1ИСОДЙ

> демо1рафй

> техиикй-гехншннй

>- сиёсй

МИКРОМУХ,ИТ

— тт^мпнкупапдагоп Гу1ИОИ*1 у><из?с,о

-- ракибон

— харидорон " идора

Расми 2. Мухити молиявии корхона

Мухити макрои сохибкорй бо мухити васеътаре муаррифй мешавад, ки дар мачмуъ ба мухити бозорй ва бахусус ба фаъолияти корхонахои алохида таъсир мерасонад. Ба он омилхои табий-экологй, иктисодй, демографй, техникй-технологй, сиёсй, ва фархангй дохил мешаванд.

Таъсири омили табий ба мухити тичорат бо норасогии баъзе ашёи хом, афзоиши харочоти неруи барк, афзоиши ифлосшавии мухити зист, дахолати давлат ба истифода ва такрористехсоли захирахои табий тавсиф карда мешавад.

Таъсири омили техникй ба мухити тичорат дар суръатбахшии пешрафти илмию техникй, афзоиши маблагхо барои тадкикот ва коркарди он, такмили махсулоти тайёр, баланд шудани хосилнокии мехнат тавассути истифодаи технологияхои нав ва гайра зохир мешавад.

Омили сиёсй ба фаъолияти сохибкории корхона тавассути тахия ва кабули санадхои конунгузорие, ки ин фаъолиятро танзим мекунанд, зиёд намудани талаботи муассисахои давлатй, ки риояи конунхоро назорат мекунанд ва гайра таъсир мерасонад.

Таъсири омили демографй ба фаъолияти сохибкорй дар афзоиши сатхи таваллуд дар кишвархои ру ба тараккй, кохиш ёфтани таваллуд ва пиршавии ахолии кишвархои саноатй, баланд шудани сатхи маълумотнокй ва афзоиши шумораи кормандон зохир мешавад.

Таъсири омили фархангии макроиклим бо чонибдории аксарияти ахолй ба арзишхои асосии анъанавии фархангй, мавчудияти зеркиматхо дар доираи фарханги ягона тавсиф карда мешавад.

Аз чониби менечери молиявй омухтани тамоми чузъхои микро ва макроиктисодии сохибкорй шарти пешакии фаъолияти бомуваффакияти сармоягузорй ва ба даст овардани даромади бештар барои корхона мебошад.

Микромухити сохибкории корпоративй шароит ва омилхои ба фаъолияти корпоратсия наздик буда, макромухити мутаносибан шароит ва омилхои дар сатхи макро ташаккулёфта мебошад.

Мутобики дигар нуктаи назар, дар мухити молиявии корхонаи амалкунанда намудхои зерин фарк мекунанд:

♦♦♦ мухити молиявии берунаи таъсири гайримустаким (дорои системаи шароит ва омилхое, ки дар сатхи макроиктисодй таъсирбахшанд, ба корхона таъсир мерасонанд, масалан, сиёсати давлатии молиявй);

♦ мухити молиявии беруна, ки бевосита таъсир мерасонад (системаи шароит ва омилхоеро, ки корхона дар чараёни муносибатхои худ бо шарикони муомилот ва амалиётхои молиявй тавсиф мекунад, масалан, муносибат бо муштариён ва таъминкунандагон, бонкхо ва ширкатхои сугурта ва гайра);

♦ мухити молиявии дохилй (системаи шароит ва омилхоро муайян мекунад, ки интихоби ташкил ва шаклхои фаъолияти молиявии корхонаро бо максади ба даст овардани натичахои бехтарин, ки бевосита аз чониби рохбарон ва мутахассисони хадамоти молиявии корхона назорат карда мешавад, масалан, кормандони корхона) (расми 2).

М У Х.ИТИ м < >л и я ви

<1 <

<1 с -с

'|<)М|. III

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

1:11111X11.111 ФЛ-Р.? '.'Л

ХШШЙИьШ

¿■■■до С

-

Ххсуощт! 1е\нол1>1 мим

__

Г.ГРУ! 1И

Д!>:«{|.|.| сиёси

1 !11>Х»ШЖ

> >

Ы1 I а<1 ни- ЗКП.ЮШ

Расми 2. Мухити молиявии беруна ва дохилй Мухити молиявии сохибкорй мачмуи субъектхои сохибкорй мебошад, ки берун аз ин корхона фаъолият мекунад ва ба кобилияти он барои пешбурди фаъолияти сохибкорй ва гирифтани даромад таъсир мерасонад. Ё мухити молиявии сохибкориро метавон хамчун

мачмуи шартхо ва омилхои гуногун, ки ба натичахои корхона таъсир мерасонанд, барраси кард.

Мухити молиявИ метавонад ба холати молиявии корхона ва кобилияти фаъолияти он дар бозор таъсири мусбИ ва манфИ дошта бошад. Мухити молиявИ шароити муайянеро фарохам меорад, ки фазое, ки дар он ин ё он корхона мачбур аст кор кунад.

Мувофики назарияи менечменти стратеги, мухити молиявИ дар якчоягИ бо имконот ва потенсиали стратегии ширкат мавкеи стратегии худро дар бозор ифода мекунад.

Бехтарин интихоб ин мувофик кардани кобилияти ширкат ба шароити мухити молиявист. Дар ин холат бояд ба мутобикати имкониятхои молиявии корхона ба мухити молиявии сохибкорИ диккати махсус дода шавад. Агар корхона барои конеъ гардонидани талаботи экологИ неруи кофИ дошта бошад, пас самаранокии фаъолият баланд мешавад, ки ба бехтар шудани вазъи молиявИ ва мустахкам гардидани мавкеи бозор оварда мерасонад.

Дар акси хол, ширкат, ки кобилиятхои худро аз будаш баланд бардоштааст, масалан, барои ухдадорихои худ чавоб намедихад, фармоишро ичро мекунад ва f. Вобаста аз мархилаи хаёти корхона, мухити молиявии корхона метавонад таFир ёбад, аммо он нопадид шуда наметавонад. Онро метавон ташкил кард, таFир дод ва дар холати зарурИ ба он тасхех кард. _

Доирахои молиявИ шунавандагони тамос хастанд, ки ба кобилияти корхона дар таъмин намудани худ бо сармоя таъсир мерасонанд. Ба онхо бонкхо, ташкилотхои карзИ, ширкатхои сармоягузорИ, ширкатхои суFурта ва Fайра дохил мешаванд. Гуруххои ВАО ин созмонхое мебошанд, ки ахбор, макола ва шарххоро дар матбуот, телевизион ва радио пахн мекунанд. Муассисахои давлатИ ба корхонаи мушаххас тавассути талабот, манъкунИ, тавсияхо, дастурхо, ки бояд корхонахо ба инобат гирифта шаванд, таъсир мерасонанд.

Гуруххои амалиёти шахрвандИ аз иттифокхои истеъмолкунандагон, экологхо, мазхабИ ва дигарон намояндагИ мекунанд. ташкилот. Шунавандагони тамосхои махаллИ ин гурухи одамоне мебошанд, ки дар наздикии ин корхона ва ташкилотхои чамъиятии онхо зиндагИ мекунанд. Ч,амъият дар мачмуъ нисбат ба корхона хамчун кувваи муташаккил амал намекунад, аммо натичахои фаъолияти тичоратии он аз он вобаста аст, ки чИ гуна у симои корхонаро кабул мекунад.

Ба шунавандагони тамос дохилИ коргарон ва кормандони корхона ва рохбарони он дохил мешаванд. Аз руи табиати таъсир, шунавандагони тамос метавонанд чунин бошанд:

♦♦♦ муфид (хайрхох); ♦♦♦ дилхох;

♦ номатлуб.

Шунавандагони муфид ин гуруххое мебошанд, ки ба корхона таъсири мусбИ доранд (масалан, сарпарастон).

Шунавандагони дилхох гуруххое мебошанд, ки худи корхона ба онхо таваччух дорад (масалан, корбарони ВАО).

Аудиторияи номатлуб гуруххое мебошанд, ки манфиатхои ширкаташон набояд ба онхо чалб карда шаванд, аммо мачбуранд бо он хисоб карда шаванд, агар ин ба худ хос бошад (масалан, чамъиятхои истеъмолкунандагон, макомоти андоз ва Fайра).

Бо назардошти нуктаи назари гуногун оид ба мохияти мухити молиявИ, сохибкорИ, метавон андешаи худро оид ба ин масъала ташаккул дод.

Х,амин тарик, мухити молиявии сохибкориро тахкик намуда чунин хулоса намудан мумкин аст.

1. Дар адабиётхо ва сарчашмахои интернетИ мафхуми ягонаи мухити молиявии сохибкорИ мавчуд нест. Яке онро чун омилхо тасвир мекунад, дигаре мачмуи куввахои таъсиррасонанда, такрористехсол ва татбики чустучуи максаднок, омода ва татбики инноватсия, сеюмин мухити ичтимоИ, иттиходияи субъектхои хочагидорест, ки берун аз корхонаи муайян фаъолият намуда, ба фаъолияти сохибкорИ ва кобилияти ба даст овардани даромад таъсир мерасонад. Гурухи дигар шароитхоеро дар назар доранд, ки корхона бояд дар он кор кунад, ^исми дигар онро мачмуи мухити зист, имкониятхо ва иктидори стратегии ташкилот, системаи шароит ва омилхое мефахмад, ки ба ташкил, шакл ва натичахои фаъолияти молиявии он таъсир мерасонанд.

Дар ин маврид тафсири додаи Теплякова Е.А. кобили кабултарин аст. Ба акидаи У мухити молиявии сохибкориро хамчун вазъи ичтимоию иктисодИ, сиёсИ, шахрвандИ ва хукукие, ки дар кишвар ташаккул ёфта, ба шахрвандони кобилиятнок ба фаъолияти сохибкорИ озодии иктисодИ шароит фарохам оварда, ба конеъ гардонидани талаботи хамаи субъектхои муносибатхои бозорИ нигаронида шудааст, фахмидан лозим аст.

Вале, агар онро мушахастар намоем, пас чунин тавзех додан мумкин аст: мухити молиявии сохибкорИ «мухити табиИ-экологИ, иктисодИ, сиёсИ, хукукИ, демографИ, технологИ ва диг. мебошад, ки дар доираи ин мухит сохибкорон амал мекунанд».

2. Мухити молиявии корхонаро ба мухити молиявии беруна ва дохилИ таксим намуд, ки бевосита бо ин корхона алокаманданд ва ба кобилияти пешбурди тичорат ва гирифтани даромад таъсир мерасонанд. Сохтори мухити молиявии сохибкориро метавон аз ду

мавкеъ- макромухит (табиИ-экологИ, иктисодИ, демографИ, техникИ-технологИ, сиёсИ, ва фархангИ) ва микромухит (сохти ташкилии корхона, сохтори идора, ташкили молиякунонИ, ташкили фуруш, ташкили бахисобгирии, нархгузорИ, ташкили мухосибот, ташкили бахисобгирии андоз, хусусияти технологияи истехсолот ва f.

АДАБИЁТ

1. Гурфова С.А. Финансовая среда предпринимательства и риск финансовой несостоятельности организаций // NovaInfo.Ru. - 2015. - Т. 1. - №39. -С. 179-183.

2. Ковалерова Л.А. Финансовая среда предпринимательства и предпринимательские риски / Л.А. Ковалерова, Ю.С. Караваева. - Брянск, 2015.

3. Теплякова Е.А. Характеристика финансовой среды предпринимательства: Материалы Международной (заочной) научно-практической конференции. Научное (непериодическое) электронное издание / Под общей редакцией А.И. Вострецова. - 2016. - С. 209-212.

4. Чернухина И.А. Финансовая среда предпринимательства // Финансы икредит.-М., 2011.-С. 143-150

БАХДСОБГИРИИ МУЗДИ МЕХНАТ ВА ПАРДОХТИ ОН ДАР СО^АИ

МАОРИФ

ШОДИИ ДАВЛА ТАЛЙ,

номзади илмхои щтисодй, дотсент, мудири кафедраи бахисобгирии бухгалтеры, тахлил ва аудит, Донишгохи давлатии омузгории Тоуикистон ба номи С. Айны. Сурога: 733740, Цумхурии Тоуикистон, ш. Душанбе, хиёбони Рудаки 121. Тел: 985889936. Email:

shodi.10.01@mail.ru. АБДУЛЛОЕВА ФАРАНГЕЗ БА^РОМОВНА, магистри курси якуми ихтисоси бахисобгирии бухгалтеры, тахлил ва аудити Донишгохи давлатии омузгории Тоуикистон ба номи С. Айни, Сурога: 733740, Цумхурии Тоуикистон, ш. Душанбе, хиёбони Рудакы 121. Телефон: 888865104. Дар мацола амалиётхои мухосибии музди мехнат ва пардохти он тахлилу баррасси гардида, мухимтарин масъалахои музди мехнат дар он дару гардидааст.

Амалиётхои гузаронидашудаи мухосиби доир ба музди мехнат дар сохаи маориф имконият медщанд, ки иноъикоси музди мехнати кормандон дуруст инъикос карда шаванд.

Мацолаи илми фарогири амалиётхои гузаронидашудаи мухосиби буда, бо истифода аз адабиётхои сохави ва нацшаи ягонаи хисобхо бахисобгирии музди мехнат ва пардохти он мукаммал гардидааст.

Калидвожахр: бахисобгирии мухосиби, музди мехнат, пардохт, тахлил, буует, маориф, дебет, кредит, хисоб, царз, андоз, амалиёти мухосиби

НАЧИСЛЕНИЕ ЗАРАБОТНОЙ ПЛАТЫ И ЕЕ ВЫПЛАТЫ В СФЕРЕ

ОБРАЗОВАНИЯ

Шодии Давлатали

кандидат экономических наук, доцент, заведующий кафедрой бухгалтерского учета, анализа и аудита, Таджикского государственного педагогического университета им. Садриддина, Айни. Адрес: 733740, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки 121. Телефон: 985-88-99-36. Email: shodi.10.01@mail.ru.

Абдуллоева Фарангез Бахромовна первый курс магистратуры в области бухгалтерского учета, анализ и

аудита ТГПУ имени Садриддина Айни, Адрес: 733740, Республика Таджикистан, г. Душанбе, проспект Рудаки 121. Телефон: 888865104. В статье проанализированы и рассмотрены операции по учету заработной платы и ее выплаты, в нее включены наиболее важные вопросы оплаты труда.

Проведенные учетные операции по оплате труда в сфере образования позволяют точно отражать заработную плату работников.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.