CC BY
0UO'T: 634.7:587.34+634.743
NAMANGAN IQLIM SHAROITIDA ILK BOR ARCHANING PICEA SMITHIANA NAVINI IN VITRO USULIDA YETISHTIRISH TEXNOLOGIYASI
1Misirova Surayyo Abdumutalovna, 2Qambarova Fotimajon Zokirjon qizi-
1Namangan muhandislik-texnologiya instituti "Manzarali bog'dorchilik va
ko'kalamzorlashtirish" kafedrasi mudiri. Professor 2Namangan muhandislik-texnologiya instituti "Manzarali bog'dorchilik va ko'kalamzorlashtirish" kafedrasi magistranti https://doi. org/10.5281/zenodo. 14011731
Annotatsiya. Hozirgi kunda in vitro va tuproq sharoitida daraxt va o'simliklarni ko'paytirish davr talabiga aylanib bormoqda. Chunki, bu usullar kichik maydonlarda ko'p ko'chat etishtirish imkonini beradi.
Kalit so 'zlar: picea smithiana, kallus to 'qima , ozuqa muhit, in vitro, urug'.
Аннотация. В настояшее время размножение деревев и растений ин витро и в почвенних условиях становится требованием времени. Потому что эти методи позволяют вирашиват много рассади на неболших плошадях.
Ключевие слова: пикеа смитиана, мозолистая ткан, питателная среда, ин витро, семена.
Abstract. Currently, in vitro and in soil conditions, the reproduction of trees and plants is becoming a requirement of the period. Because, these methods allow you to grow a lot of seedlings in small areas.
Keywords: pikea smithiana, callus tissue, nutrient medium, in vitro, seeds.
Kirish
Bugungi kunda O'zbekiston genofondini yangi biologik turga oid manzarali daraxt va gullarni introduksiya va adaptatsiya qilish yuzasidan bir qator qonnun va farmonlar chiqarilmoqda, ularni ijrosini ta'minlash maqsadida ushbu tadqiqot ishini tanlandi va tadqiqot ishlari olib borilmoqda.. Archaning Picea Smithiana navini O'zbekiston iqlim sharoitida ilk bor urug'idan laboratoriya sharoitida in vitro usulida va tuproq sharoitida ko'paytirish texnologiyasi o'rganilmoqda.
Picea Smithiana -
Pinaceae oilasiga mansub doimiy
yashil daraxt turi. U morinda
archa va G'arbiy Himoloy archa umumiy nomlari bilan ataladiva shimoliy-sharqdagi Afg'oniston, Shimoliy
Pokiston , Hindistondan tortib to markaziy hududlargacha g'arbiy Himoloy va qo'shni tog'larda tug'ilgan archa
hisoblanadi. Nepal o'rmonlarda 2400-3600 m balandlikda o'rmonlarda deodar sadr , ko'k qarag'ay va pindrow archa bilan birga o'sadi.
1-rasm. Picea Smithiana (Morinda archa) ning umumiy ko'rinishi
Picea Smithiana - balandligi 40-55 m gacha (alohida 60 m gacha) o'sadigan va magistral diametri 1-2 m gacha bo'lgan doimiy yashil daraxt . U tekis shoxlari va odatda mayatnik shoxchalari bo'lgan konussimon tojga ega.
Kurtaklari och jigarrang-jigarrang va tuksiz (tuksiz). Barglari ignasimon, qoraqarag'aylarning eng uzuni, uzunligi 3-5 sm, ko'ndalang kesimi rombsimon, ko'zga tashlanmaydigan stomatal chiziqlar bilan o'rta yashil . Konuslar keng silindrsimon konussimon, uzunligi 9-16 sm va eni 3 sm, yoshligida yashil bo'lib, to'q jigarrang va changlanishdan 5-7 oy o'tgach, 5-6 sm gacha ochiladi, tarozi qattiq va silliq yumaloq.
Morinda archa g'arbiy Evropadagi katta bog'larda o'zining jozibali mayatnik novdalari uchun mashhur bezak daraxtidir. Shuningdek, u yog'och va qog'oz ishlab chiqarish uchun o'rmon xo'jaligida oz miqdorda o'stiriladi , ammo Norvegiya archalariga nisbatan sekinroq o'sishi uning o'z hududidan tashqaridagi ahamiyatini kamaytiradi. Morinda nomi Nepal tilidagi daraxt nomidan kelib chiqqan.
2-rasm. Picea Smithiana (Morinda archa)ning g'uddalari va yaproqlari Archaning Picea Smithiananing in vitro usulida ekish texnologiyasi. Bugungi kunda Archaning Picea Smithiana ommabop qimmatbaho gullar sirasiga kiritilmoqda. Bu gulni ko'paytirish juda mushkul bo'lib bir necha usullarda ko'paytirish bo'yicha ilmiy tadqiqot o'tkazib kelinmoqda. Xususan, Archaning Picea Smithiana urug'ining unib chiqishi va harorati bo'yicha bir qancha tadqiqotlar mavjud. Boshqa ko'plab turlarda bo'lgani kabi, Archaning Picea Smithiana urug'lari harorat oralig'ida o'sadi.
In vitro muxitida ekish va o'sish tezroq, chunki sharoitlar to'liq nazorat ostida bo'ladi, shuningdek, zamburug'lar va bakteriyalar bilan poygada omon qolishga hech qanday hojat yo'q. Tadqiqot jarayonida asosan oddiy ozuqada, MS+1 BAP bilan MS + 1 NAA , MS + 1 NAA + 1 BAP, MS + 1 NAA + 2 BAP, MS + 2 NAA + 1 BAP tarkibida ekiladi. Bunda eng aktiv o'sgan variantimiz 4- variant bo'lib MS + 1 NAA + 1 BAP barcha reaktivlar teng miqdorda olinganligi eng maqbul variant bo'ladi. Xulosa
Archaning Picea Smithiana navini in vitro usulida ko'paytirish texnologiyasi, eng maqbul usullardan bo'lib,
bunda kichik joyda ko'p ko'chat yetishtirish imkonini beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Vildanova K.D. Dekorativnie kustarniki. Uchebnoe posobie. -Tashkent: "Shark", 2006. -96 s.\
2. Ivanova L., Inozemseva YE. Virashivayem lilii v Zapolyare // Svetovodstvo. -Moskva.-2011. -№3.-18-19 s.
3. Botella, J.R., Fairbairn, D.J. (2005). Present and Futute Potential of Pineapple Biotechnology. Acta Horticulturae 666: 312-318.
4. www.florist.planet-earth.s,www.floriculture.ru.
