CC BY
17АШАККУЛИ САЛО^ИЯТНОКИИ ДОНИШ^УЁН ЗИМНИ ОМУЗИШИ СУРУДИ "ВАТАН" О^АНГИ Ш, СО^ИБОВ. ШЕЪРИ М.МИРШАКАР
Хайруллоев Б.
Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айнй
1. Ватан аз дилх,о, 2. Болу пари кас,
З.Мебарорад гам. Ватан мебошад,
Ватан одамро, Бахтовари кас.
Мекунад одам. Ватан мебошад.
3. Бигрифта аст y, 4. Ту бахтиёрй,
Туро дар огуш. Эй, насли озод.
Аммо накун ту, Ту Ватан дорй,
Харгиз фаромуш Зебову обод
5. Фарзанди чон бош, Бар Ватани хеш. Х,ам посбон бош, Бар Ватани хеш.
Суруди Ватан дар барномаи таълимй ва дар китоби дарси "Суруд ва мусикй барои синфх,ои ибтидой аз соли 1959 дохил карда шудааст, ки мазмуну мундаричаи худро то х,оло гум накардааст ва пайваста то имруз дар барномах,ои таълимй дар чои аввал карор дорад". Ин суруд дар бораи Ватан эчод гардидааст, ки барои инсон арзиши кимматтарин дорад. Омузиши суруд хонандагонро дар рух,ияи ифтихори ватандорй ва мухдббат ба сарзамини ачдодй тарбия менамояд. Охднги суруд маълуму машх,ур буда, кариб хдмаи хонандагони синфх,ои ибтидой онро медонанд ва бо охднгаш ичро менамоянд.
Пеш аз он, ки сурудро бо хонандагон омузонем бояд диапазони онро аз назар гузаронидан лозим аст, чунки бисёри вакт бинобар надонистани диапазони овози сарояндагии хонандагони синфх,ои ибтидой муаллифони барнома ва китобх,ои дарсй суруду охднщоро нодуруст ба барномах,о дохил менамоянд, ки дар натича толибилмон на ин ки аз ухдаи ичрои он намебароянд, балки аз дарси суруд ва мусикй низ дилмонда мегарданд. Суруди "Ватан" бояд дар синфи 1 нимсолаи 2-соли хониш фосилаи 4 -омузонида шавад, чунки он аз 5-банд иборат буда хонандагон то хатми "Алифбо" сурудх,оро факат аз хониши омузгор меомузонанд, ки он бояд аз 4 ё б байт иборат бошад, вале ин суруд хело дароз буда ичрои он ба хонандагон душворй меоварад, вале дар нимсолаи 2-онх,о онро бе ягон душворй месароянд, чунки дар ин вакт диапазонии овози онх,о бо диапазони суруд мутоби; мегардад.( ре1 -си1) хдминро бояд хотиррасон намуд, ки пеш аз хдма дар бораи суруд ва муаллифони он ба хонандагон маълумот бояд дод. Х,амчунин дар бораи чойх,ои нафаси мусикй дар суруд ба ичрокунандагон маълумот ироа намудан лозим аст.
Оханги суруд дар лахни «ре-минор»-эчод гардида як бемол (сиЬ) дорад. Суруд характери ботамкинй ва оромонаро доро мебошад. Суруд дар суръати муътадил суруда дар андозаи 2 - ичро карда мешавад. Оханги суруд аз нотахои хаштякй ( ), чорякй ( ) 4, нисфй ( ), ва хаштякй нуктадор бо шонздахякй ( ) иборат мебошад, ки барои сурудан ва хисоб намудан нотаи нуктадор каме душворй пеш меоварад. Бинобар хамин барои хисоб намудани нотаи хаштякй ( ) бо -1 чаппак хисобида карда мешавад. Дар нотаи чорякй ( ) - 2 чаппак ва дар нотаи нисфй бошад ( ) - 4 чаппак хдсоб карда суруда мешавад, вале дар нотахои хаштякй нуктадор бо шонздахякй ( ) як, и-и хисоб карда сурудан лозим аст. Дар суруд аломатхои такрории реприза ( ) ва сенё ( ) истифода гардидааст, ки хар як байти суруд 2-бори такрор меёбанд. Бо реприза ва баъдан бо хамин тарз дигар бандхои он бо истифода аз сенё ( ) ичро кардан лозим аст. Даминро бояд хотиррасон намуд, ки дар вакти ичрои нотахои лигадори суруд хичохоро зина ба зина ба поён (фа, ми, ре) хичои (хо ) ва (фа, сол, ля) хичои «ро» -ро ба боло зина ба зина дароз кашида сурудан лозим аст.
Суруд аз 5-банд иборат буда, хар як банди вай бо хамин тарз суруда мешавад ва он дар шакли пайвастй ичро гардида дар 2 дирижёрй карда мешавад, ки шакли онро мо дар иашгулиятхои пеш инъикос 4 намудаем.
Хулоса, дар заминаи аз худ намудани суруд донишчуён бо чунин салохиятхо ноил мегарданд;
- Характер ва суръати сурудро муайян карда метавонад;
- Дар андозаи 2 дирижёри карда метавонад;
- Доир ба 4 аломатхои мусикии суруд маълумот дорад;
- Тарзи нафаргириро медонад;
- Овозхои мусикиро медонад ва овозашро чур карда метавонад;
- Мадиди хамагуна нотахоро медонад ва ичро карда метавонад;
- Х,иссиёти зарбй ва лахнй ташаккул меёбад;
- Х,амагуна суруди монандро мустакилона ичро менамоячд;
Бо тамоми элементхои охднги суруд шинос шудан онхоро омузгор як маротиба дар сози мусикй менавозад. Маротибаи дуюм сурудро навохта месарояд, чунки оханги суруд дар хотираи сарояндагон накш бандад ва баъдан онхо кисм-кисм аз худ кардан лозим аст. Х,аминро бояд ёдовар шуд, ки суруд оромона ва муътадилона аз худ карда мешавад. Ба гуфти Эмом Газоли "мусикй навозиши рух асту осоиши тан" ва он барои худи сарояндагони он кайфияти рухию чисмонй бахшад.
АДАБИЁТ
1. Хайруллоев Б. омузиши символхо дар рушди маърифати мусикй-педагогии донишчуён. Маводи конференсияи илмй - амалии байналмилалй "Проблемахои муосири тайёрии касбии методии муаллимони синфхои ибтидой дар мактабхои олии педагогй" Душанбе "Сабрина -К" -2013-308 с.
2. Ташаккули салохиятнокии донишчуён зимни омузиши суруди "Ватан" дарси суруд ДДОТ ба номи К;.Ч,ураев. 1994-60.
3. Хайруллоев Б. Формирование компитентности студентов при изучение песня "Ватан"
В статье рассматривается проблема компитентность будуших учителей начальных классов во время изучение песнии "Ватан". В связи с этим, анализируются разные стороны его деятельности, психологически-педагогическая проблема, так и музыкальная активность.
В результате автор подчёркивает, что в научной литературе и в практике недостаточно уделяется внимание фармирование их компитенности. Это и является затруднением активизации повышения качества знаний и способностей студентов, обучающихся на отделении методики начальных классов.
Ключевые слова: студент, песня, музыкальное воспитание, компитенност, музыкальное сознание, художественное восприятие, музыкально-эстетическое воспитания.
MUSICAL-PEDAGOGICAL TRAINING OF TEACHERS HEAD CLASSES AS A PSYCHOLOGICAL-PEDAGOGICAL PROBLEM
The article deals with the problem of musical-pedagogical training of primary, school teachers during their studies in higher educational institutions. In this connection, different
aspects of ero activities are analyzed, both psychological and pedagogical problems, and musical activity. As a result, the author emphasizes that in the scientific literature and un practict, attention is not paid to their qualifications. This is the difficulty of enhancing the improvement of the quality of knowledge and abilities of students enrolled in the department of primary school methods.
Keywords. Student, musical education, music, Teacher, musical consciousness, artistic perception, aesthetic consciousness.
Сведения об авторе:
Хайруллоев Бахриддин - кандидат педагогических наук, доцент кафедры теория и методика воспитания музыки - художеств Таджикский государственный педагогический университет им. С.Айни; тел: (992) 900224481.
About author:
Khairulloev Bahriddin - Associate professor of pedagogical science, Chair of the Behavior and labour learning in the beginner classesof the Tajik State Pedagogical University named after S. Aini. Tel: (+992) 900224481.
УДК 001+37точик+373+339+374
НОЗУКЩОИ МУБОДИЛАИ АКАДЕМИИ ДОНИШЧУЁН ВА ИНТЩОЛИ КАМТАЛАФОТИ КРЕДИТНОЕ ДАРЁФТАИ ОЩО
Мамадюсупов А. А.
Ташкилоти цамъиятии «Иттифоци навоварони маорифи Тоцикистон»
Мубодилаи академии донишчуён, интиколи кредитхои дар муассиссаи тахсилоти олию касбй (МТОК) ба даст овардаи онхо бо талафоти камтарин, проблемаест, ки то ба имруз на дар дохили кишвар, балки дар кишвархои ИДМ ва хамчунин дар Аврупою Амрико, умуман дар тамоми дунёи муттамадин халли худро наёфтааст.
Мо дар маколаи худ кушидем то ба дарачае ба мохияту мазмуни он равшанй андозем ва мавкеъи онро дар раванди Болоня, низомхои тахсилоти кредитй ва МТОК баррасй кунем.
Раванди интицолу мубодилаи академй ва колабандй кисми мухиму таркибии аср (чамъият)-и информатсионй, яъне «Интернети инсони» мебошад. Х,еч як кишвар аз ин раванди муттаракй чудо буда наметавонад, мисли он ки ягон инсон интернетро эътироф накарда наметавонад.
Максади ташкили «Раванди Болоня» аз васеъ намудани интицоли академии байни МТОК-и давлатуо иборат мебошад. Мувофики он хар як донишчу дар муддати тахсилот бояд як семестр ё як сол дар ягон МТОК-и хоричй тахсил кунад, то ки ракобатпазирии худро хамчун мутахассис дар бозори чахонй такмил дихад.
Биниши возеху равшани раванди ояндаи Болоня ба таври назарас 25 майи соли 1998 дар Сорбон баъди имзои вазирони маъорифи Фаронса, Олмон, Италия ва Британияи Кабир «Декларатсия дар бораи уамоуангии меъмори низоми таусилот олии аврупои» фахмо ва равшантар гардида буд. Дар деклоратсия аввалин маротиба шиори "Дониши Аврупои" садо дод ва дар он барои донишкадахои олй накши асосй дар рушди ин кисмати хушкй мухайё гардид.
Деклоратсияи Сорбон тафсири тартибнокии параметрхои мухимтарини навсозии фазои тахсилоти Аврупоро пешниход кард, ки низоми дузинагии таусилоти оли ва истифодабарии кредитуои академики, эътирофи мутацобила ва андухти онуо буд, пешнщод кард.
Х,ангоми тахсил ба донишчуён пешниход карда шуд, ки дар уар ду зина ба андозаи хадди акал як семестр дар донишкадауои олии хорицй тахсили худро гузаронанд, хамчунин интицоли академии тадцицотчиён ва омузгорон дастгирй карда шуд. Дар катори васеъ намудани интиколи академй ба кор таъмин кардан дар дигар мамлакатхо низ дар назар дошта шуд.
Ба сифати "проблемауо ва афзалиятуои минбаъда" коммюникеи Берген васеъ кардани интицоли академй бо рохи таъини кафолати пулй ва карзи дарозмухлати бе фоиз, бартаранамоии монеъахои интиколи академй бо рохи осоннамоии гирифтани виза, ичозат ба кор ва хавасмандкунии иштирокчиёни барномахои интиколи академиро дар катори вазифахои мухим пешниход кард.
Дар цатори цори намудани сохтори се силсилагии таусилоти олии касби (бакалавр-магистр-доктор), истифода намудани низоми кредитии ECTS, ки барои низомуои миллии кредити асос мебошад, афзудани интицоли академии донишцуён, омузгорон ва кормандони
