Научная статья на тему 'МОГУЩЕСТВЕННА СТРАНА, ИМЕЮЩЕЕ ЗДОРОВОЕ ПОКОЛЕНИЕ'

МОГУЩЕСТВЕННА СТРАНА, ИМЕЮЩЕЕ ЗДОРОВОЕ ПОКОЛЕНИЕ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
85
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
гармоничность / идея гармонично развитого человека / совершенная личность / личность / воспитание / этическая зрелость / политическая зрелость / высокий культурно-духовный уровень / профессиональное достоинство / любовь к Родине / национальное и всеобщее достоинство / самосознание. / harmoniousness / the idea of a harmoniously developed person / perfect personality / personality / upbringing / ethical maturity / political maturity / high cultural and spiritual level / professional dignity / love of the Motherland / national and universal dignity / self-awareness.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Обломурадова Хабиба Наимовна

в статье рассматриваются сущность и генезис понятия гармонично развитой личности, пути формирования системы этических качеств и достоинств, присущих всесторонне развитому человеку, взгляды философов восточной философии о совершенной личности, а также широкомасштабные работы, касающиеся молодежной политики в нашей стране.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

A STATE WITH HEALTHY CHILDREN IS EVIDENT TO BECOME POWERFUL

the article considers the essence and genesis of the concept of a harmoniously developed personality,measures of forming a system of ethical qualities and dignities inherent in a highly developed person, the attitude of philosophers of Eastern philosophy about the ideal personality, as well as large-scale work related to youth policy in our country.

Текст научной работы на тему «МОГУЩЕСТВЕННА СТРАНА, ИМЕЮЩЕЕ ЗДОРОВОЕ ПОКОЛЕНИЕ»

A STATE WITH HEALTHY CHILDREN IS EVIDENT TO BECOME

POWERFUL

X.OBLAMURODOVAa

Tashkent state University of law, Tashkent, 100047, Uzbekistan

МОГУЩЕСТВЕННА СТРАНА, ИМЕЮЩЕЕ ЗДОРОВОЕ

ПОКОЛЕНИЕ

Х.ОБЛОМУРОДОВА"

Ташкентский государственный юридический университет, Ташкент, 100047, Узбекистан

ФАРЗАНДЛАРИ СОГЛОМ ЮРТ ЦУДРАТЛИ БУЛУР Х.ОБЛОМУРОДОВА"

Тошкент давлат юридик университети, Тошкент, 100047, Узбекистон

Аннотация: мацолада баркамол шахс тушунчасининг мазмун-моцияти ва генезиси, комил инсонга хос булган ахлоций сифат ва фазилатлар тизимини шакллантиришнинг йуллари, Шарц мутафаккирларининг комил инсон тугрисидаги царашлари цамда бугунги кунда республикамизда ёшлар сиёсатига оид амалга оширилаётган кенг куламли ишлар уз ифодасини топган.

Калит сузлар: баркамоллик, баркамол инсон гояси, маънавий баркамол инсон, комил инсон, шахс, тарбия, ахлоций етуклик, сиёсий теранлик, юксак маданий-маънавий савия, касбий ифтихор, Ватанга муцаббат, миллий ва умуминсоний зурур, узликни англаш.

Аннотация: в статье рассматриваются сущность и генезис понятия гармонично развитой личности, пути формирования системы этических качеств и достоинств, присущих всесторонне развитому человеку, взгляды философов восточной философии о совершенной личности, а также широкомасштабные работы, касающиеся молодежной политики в нашей стране.

Ключевые слова:гармоничность, идея гармонично развитого человека, совершенная личность, личность, воспитание, этическая зрелость, политическая зрелость, высокий культурно-духовный уровень, профессиональное достоинство, любовь к Родине, национальное и всеобщее достоинство, самосознание.

Annotation:the article considers the essence and genesis of the concept of a harmoniously developed personality,measures offorming a system of ethical qualities and dignities inherent in a highly developed person, the attitude ofphilosophers of Eastern philosophy about the ideal personality, as well as large-scale work related to youth policy in our country.

Keywords: harmoniousness, the idea of a harmoniously developed person, perfect personality, personality, upbringing, ethical maturity, political maturity, high cultural and spiritual level, professional dignity, love of the Motherland, national and universal dignity, self-awareness.

Мавзунинг долзарблиги.

Маълумки, х,ар бир тарихий давр, х,ар бир жамият уз ахлоадй идеали ва унга мувофщ тарбия назарияси ва тизимини яратади.

Жамият нафа^ат устувор гоясиз, балки оадлона тарбия тизимисиз бар^арор була олмайди. Тарбия жамиятнинг ахло^ий, маънавий ^иёфаси, жамият аъзоларининг хул^и, давлат фу^ароларининг тартиб-интизоми, турмуш тарзининг асосини ташкил ^илади. Жамиятда шахсга инсонийлик ва баркамолликка хос барча хислатлар ва фазилатлар тарбия ор^али сингдирилади ва ривожланади.

Бинобарин, миллатнинг бугунги вакиллари баркамол шахсни шакллантириш учун, уларнинг комил инсон булишига эришиш учун аждодлар томонидан тарбия борасида асрлар давомида яратиб келинган тажрибаларни узлаштириши талаб этилади. Зеро, тарбия борасида ворислиги булмаган миллатда миллий иззат-нафси ва гурур туйгуси шаклланмайди. Бу х,ислардан ма^рум киши эса баркамол шахс була олмайди. Шунинг учун асрлар давомида миллат учун тарбияланган баркамол шахс тушунчасининг мазмун-мох,ияти ва генезиси, комил инсонга хос булган ахлоадй сифат ва фазилатлар тизимини шакллантиришнинг йуллари билан я^индан танишган ёшларимиз миллатнинг бугунги куни ва келажаги учун шахслик сифатлари ^айсилар эканлигини мафкуравий курсатмаларсиз х,ам тугри белгилай билади, муайян инсоний фазилатларни шакллантиришнинг йулларини тарихий тажрибадан келиб чи^иб, хатосиз танлай олади.

Кух,на тарихимизнинг ^айси сах,ифасини вараадамайлик, уларнинг барчасида баркамол инсонни тарбиялаш буюк ма^сад ва унинг бажарилиши давлат таадири билан мутаносиб равишда уйгунлаштирилган бир ижтимоий х,одиса булганини курамиз. Зеро, утмишдаги мутафаккир алломаларимиз баркамол авлодни тарбиялаш ва комил инсонни шакллантиришда узларининг масъулликларини х,ис этишган. Улар илм-фаннинг ^айси сох,аси буйича шугулланган булмасин, доимо шахс камолоти масаласини ижтимоий-сиёсий, маънавий -мафкуравий сиёсатнинг устувор йуналиши сифатида кун тартибига ^уйганлар.

Муаммонинг урганилганлик даражаси.

Баркамол авлодни тарбиялаш масаласи узбек хал^ининг минг йиллик тарихида улкан ижтимоий вазифа даражасига кутарилганини куришимиз мумкин. Натижада дунё амалиётида камдан-кам учрайдиган феномен - баркамол авлодни тарбиялаш борасидаги концепция, айнан Шарада, хусусан, узбек хал^и ^адимдан исти^омат ^илган ^удудларда юзага келганига х,еч шубх,а йу^.

Узбек хал^и азал-азалдан башарият тафаккур хазинасига салмоади х,исса ^ушиб келган. Асрлар мобайнида хал^имизнинг юксак маънавият, адолатпарварлик, маърифатсеварлик каби эзгу фазилатлари Шар^ фалсафаси ва ислом дини таълимоти билан узвий равишда ривожланган ва, уз навбатида, бу фалсафий-ахлоадй таълимотлар х,ам халадмизнинг дах,оларидан ба^ра олиб, бойиб, кенгайиб, ривож топиб келган.

Бизнинг келажаги буюк давлатимиз ана шу фалсафага, яъни Абу Райх,он Беруний, Ибн Сино, Ах,мад Фаргоний, Хоразмий, Ах,мад Яссавий, Хожа Бах,овуддин На^шбанд, Имом Бухорий, Имом ат-Термизий, Амир Темур, Мирзо Улугбек, Алишер Навоий, Бобур Мирзо сингари мутафаккир аждодларимизнинг теран илмлари ва уларнинг доно фикрларига уйгун х,олда шаклланган.

Баркамоллик - буме^р-мурувват, адолат, тугрилик, виждон, ор-номус, ирода, тадбиркорлик, матонат каби куплаб асл инсоний хислат ва фазилатларнинг мажмуидир.

Баркамол инсон гояси азал-азалдан хал^имизнинг эзгу орзуси, миллат маънавиятининг узвий бир ^исми булиб келган. Зардуштийликнинг му^аддас китоби "Авесто"да х,алол мех,нат комилликнинг асосий мезони сифатида тал^ин этилган.

"Авесто"даги далиллар шуни курсатадики, жамиятда соглом авлоднинг пайдо булиши, бену^сон наслнинг тугилиши учун зарур булган соглом турмуш тарзи, зурриётнинг покизалиги, унинг аадий, ахло^ий, рух,ий, жисмоний, маьнавий-^у^у^ий ва и^тисодий тарбиясига катта эътибор берилган.

"Авесто"даги оиланинг му^аддаслиги ва ёш ота-оналарнинг х,амма нарсани яратувчи, барча билимлар, инсонларга тафаккур инъом этувчи эзгулик ва олижаноб фазилат таргиботчиси Яздонга илтижо адлиб, узларига соглом ва покиза фарзанд ато этишни сурашлари фикримизнинг далилидир: "Менга хонадоним, адшлогим, ша^ру мамлакатим шу^ратини дунёга куз-куз адладиган у^имишли, ишбилармон, соглом углон бер"[1].

"Авесто"нинг "Вандидод" бобида баён адлинишича, баркамол авлоднинг насл согломлигининг ирсий жихдтларига алох,ида эътибор берилиб, я^ин ^ариндошлар уртасида фарзандларнинг узаро оила ^уриши ^онун билан ман адлинган ва бунга амал адлмаганлар улим

жазосига махкум этилган. Ну^сонли фарзанд тугилишининг олдини олиш ма^садида амалий мохиятга молик мулохазалар юритилган, ота-оналарга фойдали маслахатлар берилган [2].

"Авесто"даги инсон узи усиб-улгайган замин (Ватан)ни севса, ардо^ласа, Ер, Олов, Сув ва Хдвони ардо^ласа, узининг ватанпарварлик бурчини бажаради, деган гоялар бугунги кунда хам жуда ахамиятлидир.

Кейинчалик эса "баркамол инсон гояси" ислом фалсафасидан ози^ланиб, янада чу^урро^ маъно-мазмун касб этган. Комил инсон ха^идаги юксак гоялар Абу Наср Фаробий, Имом Бухорий, Абу Райхон Беруний, Абу Али ибн Сино ва Алишер Навоий каби буюк мутафаккирларимизнинг асарларида, айни^са, узининг теран ифодасини топган [3]. Абу Наср Фаробийнинг "Фозил одамлар шахри", Кайковуснинг "Кобуснома", Юсуф Хос Хржибнинг "Кутадгу билиг" асарларида жамиятда яшаган кишиларнинг маънавий камолотга эришиши адолатли жамият ^уришнинг асосий шарти, деб хисобланган.

Кайковуснинг "Кобуснома" асарида шар^она фалсафа, юксак инсоний тафаккур, катта хаётий мантии, одоб, диёнат, муносиб ворисийлик, одил сиёсат, ижтимоий адолат, юксак инсоний маданият каби мухим тушунчалар уз ифодасини топган.

"Кобуснома" асарида инсоннинг камолоти бевосита унинг а^лу шуури ва пешона терига богли^лиги ^уйидагича ифодаланади: "Агар киши хар ^анча олий насаб ва асл булса-ю, аммо хунари булмаса, у халойи^нинг иззат ва хурматидан ноумид булур. Улуглик а^л ва билим биладур; насл-насаб била эмас. Отни сенга ота ва онанг ^уймишлар, сен унга гарра булмагил... Бу от фа^ат бир нишонадин бош^а нарса эмасдур. Аммо сен хунар била бир номга эга булгил"[4].

Кайковуснинг "Кобуснома" асарида ёшлар тарбиясига оид мазмунли, ибратли угитлар ифодаланганки, бу ёшларнинг баркамол инсон булишига замин яратади.

Буюк мутафаккирларимиз узларининг куп ^иррали ижоди билан келажак авлоднинг билим ва маданиятига эришишида инсон камолотига алохида эътибор берган.

"Комил инсон" тушунчаси "маънавий баркамол инсон" тушунчаси билан хамохангдир. Маънавий баркамолликка эришмай комил инсон даражасига етишиш мумкин эмас. Демак, маънавий баркамолликка интилиш - бу комил инсон даражасига эришиш учун интилишдир. Комилликка инсон бутун умри давомида эришиб боради. Учала тушунча: соглом авлод, маънавий баркамол инсон, комил инсондаражама-даража чу^ур маъно касб этади. Шундан келиб чщадиган булсак, комил инсон даражасига эришишнинг анщ чеки ва чегараси йу^. Бизнинг кухна тарихимизда юзага келган, халц, мамлакат тарихида катта маьнавий-ахло^ий тарбия ролини утаган тасаввуф фалсафаси комил инсон назарияси хавдцаги, уни тарбиялаш, вояга етказиш тугрисидаги таълимот ва амалиёт саналади. Комил инсон биз учун идеалдир. У барча дунёвий ва илохий билимларни эгаллаган, рухи мутла^ рухга туташ, файзу каромати сероб, ^алби эзгу туйгуларга лиммолим покиза зот. Комил инсон одамзод орзу ^илган жамики эзгу хислат ва фазилатларнинг ифодачиси.

Комил инсонлар жамиятнинг тирик виждонларидир. Кишилар уларга ^араб хушёр тортади, дунё бехудалигини англаб, уз ^албларига, узлари ^илаётган ишларига разм солади, тавба-тазарру ^илади. Негаки комил инсонларнинг хул^и аъмоли инсонлар дилига ^увват, кузига нур багишлайди.

Комил инсон тугрисида тасаввуф фалсафасида куплаб асарлар битилган. Ана шундай инсонлардан бири XIII асрда яшаган Азизиддин Насафий булиб, "Инсони комил" номли рисоласида комил инсонга таъриф бериб шундай ёзади: "Билгилки, комил инсон деб шариат ва тари^ат ва ха^и^атда етук булган одамга айтадилар ва агар бу иборани тушунмасанг, бош^а ибора билан айтайин: билгилки, комил инсон шундай инсондирким, унда ^уйидаги турт нарса камолотга етган булсин: яхши суз, яхши феъл, яхши ахло^ ва маориф" [5]. Бу сифатлар билан зийнатланган одам ёлгон, риё ва бадкирдорликдан чекинади, хамма ва^т эзгу ният билан яшаб, эзгу ишларга тайёр туради.

Яхши сифатларни эгаллаб борган одам комил инсон мартабасига кутарила олади. Комил инсон - инсонларнинг энг мукаммали, энг о^или ва доноси. Комил инсон инсонлар жамияти ичидан етишиб чи^адиган муътабар зотдир. Инсонлар комилликка ахло^ий-маьнавий покланиш жараёнида эришадилар. Комилликнинг белгиси Хде йулидан бориб, халвда фойда келтиришдир. Киши уз сузи, амалий ишлари, нияти билан одамларга ^анчалик фойда келтирса, ёмонларни тугри йулга солса, Хдо йулида фидо булса, у шунча комил булади.

Маънавий баркамол инсонни тарбиялаш ва вояга етказишга оид Шар^ ахло^и тарихида инсон хаёти учун дастуруламал вазифасини утаган куплаб пандномалар, хал^ китоблари яратилган. Шулар ^аторига Саъдийнинг "Гулистон", "Бустон", Амир Темурнинг "Темур тузуклари", Абдурахмон Жомийнинг "Бахористон", Алишер Навоийнинг "Махбуб ул-^улуб",

Хусайн Воиз Кошифийнинг "Ахлоки мухсиний" ва бошкаларни киритишимиз мумкин. Бу асарларнинг купчилигида одил шох кандай фазилатларга эга булиши ва адолат, халоллик, софлик, поклик, тугрилик, ростгуйлик, инсонпарварлик, маърифатли булиш каби инсоннинг шаркона фазилатларига талкинлар берилган.

Жумладан, Алишер Навоийнинг "Насойим ул-мухаббат" асарида комил инсонга хос хусусиятлар, унинг шаркона фазилатлари санаб утилган. Булар каторига улуг мутафаккир куйидагиларни киритади: тавба, халол лукма билан каноатланиш, уз касбидан ризк топиб кун утказиш, шариатга риоя этиш, барчадан узини кам деб билиш, хатто фарзандлари, хизматкорларига куполлик килмаслик, чучук тилли булиш - яхши, мулойим тилли булиш, рахмдил булиш, сахий булиш, мард булиш, халимлик, хушхулк булиш, рози-ризолик билан кун утказиш, сабрли булиш, садокатли, вафоли булиш, риёзат чекишдан куркмаслик ва бошкалар.

Шу тарика утмишда "маънавий баркамол инсон", "комил инсон"нинг узига хос ахлок кодекси ишлаб чикилган булиб, бу сифатларга эга булиш хар бир одамнинг орзу-интилиш деб каралган. "Маънавий баркамол инсон", "комил инсон" хакидаги гоялар катта ижтимоий-ахлокий ахамиятга эга булган. У инсонни шарафли, эзгулик ва буюк хайрли ишлар рухида тарбиялаш, мехру мухаббат, вафо ва садокатини кучайтиришга хизмат килиб келди. Хар замон, хар лахзада инсонларга уларнинг инсонлигини эслатиб, ёвуз, кабих, ишлар, ножуя хатти-харакат ва киликлардан сакланишга кумаклашди, уларда иймон ва виждон биносининг мустахкам булишини таъминлаб келди.

Мустакил Узбекистоннинг бозор муносабатларига утиш шароитида хам иймонли булиш, халоллик ва поклик, виждонли ва диёнатли булиш нечоглик зарур эканлиги хаммамизга аён.

Демак, комил инсоннинг шаклланганлик даражасини характерловчи энг мухим фазилатлар куйидагилардир: акдий зукколик, хукукий комиллик, ахлокий етуклик, сиёсий теранлик, мехнатга халол муносабат, юксак маданий-маънавий савия, касбий ифтихор, миллий ва умуминсоний гурур ва бошкалар.

Маколада курилаётган мавзунинг амалий а^амияти.

Президентимизнинг айнан ёшлар тарбиясига алохида эътибор бераётганликлари замирида хам катта маъно мужассам. Хусусан, 2017 йил 7 февралда Узбекистон Республикаси Президента Ш.Мирзиёев томонидан "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси тугрисида'ги ПФ-4947-сон Фармони кабул килинди.

Президентимиз ташаббуси билан "Халк билан мулокот ва инсон манфаатлари йили" деб аталган 2017 йилда ёшларга оид давлат сиёсатини такомиллаштириш борасида жиддий ишлар килиниши - 25та топширикнинг бажарилиши аник килиб белгилаб куйилди.

2016 йил 14 сентябрда Узбекистон Республикасининг 33 моддадан иборат "Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида"ги УР^-406-сон Крнуни кабул килинди. Шу уринда "ёшларга оид давлат сиёсати" тушунчасига таъриф бериб утсак. Ёшларга оид давлат сиёсати деганда давлат томонидан амалга ошириладиган хамда ёшларни ижтимоий жихатдан шакллантириш, уларнинг интеллектуал, ижодий ва бошка салохиятларини камол топтириш учун шарт-шароитлар яратилишини назарда тутадиган ижтимоий-иктисодий, ташкилий ва хукукий чора-тадбирлар тизими тушунилади. Унда белгиланган нормалар шу вактгача кабул килинган конун хужжатларининг ёшларга оид нормалари билан узаро богланган ва улар уртасидаги уйгунлик таъминланган.

Крнунда ёшлар тарбияси, уларнинг маънавиятини юксалтириш сохасидаги ислохотларни тизимли, боскичма-боскич амалга ошириш стратегияси белгилаб олинди.

Энди республикамизда ёшларга оид давлат сиёсатини белгилаб берувчи янги конуннинг аввалгисидан фаркли жихатларига эътибор каратадиган булсак, улар куйидагилардан иборат:

биринчидан, ушбу конун аввалгисидан узининг туб мазмун-мохияти, хажми билан хам фарк килади;

иккинчидан, конунда ёшлар билан боглик "ёшларга оид давлат сиёсати", "ёшлар (ёш фукаролар)", "ёш оила", "ёш мутахассис", "ёшлар тадбиркорлиги" тушунчаларининг мазмуни аник очиб берилган.

учинчидан, мазкур тушунчаларнинг конун билан белгилаб куйилгани ёшларнинг хукук ва эркинликларини таъминлашда мухим ахамият касб этади. Масалан, аввалги конундаги "30 ёшгача булган" деган ёш чегараси аник курсатилиб, 3-моддада "ёшлар (ёш фукаролар) - ун турт ёшга тулган ва уттиз ёшдан ошмаган шахслар" деб белгилаб куйилганини конуннинг навбатдаги афзаллиги сифатида эътироф этиш мумкин;

туртинчидан, конуннинг яна бир янгилиги "ёш оила" деган тушунчага биринчи марта конунан таъриф берилганидир;

бешинчидан, конун давлат сиёсатини амалга ошириш учун узига хос инфратузилмани мустахкамлаб куйди. Яъни ёшларга оид давлат сиёсати сохасидаги давлат дастурлари, худудий ва бошка дастурлар, ёшларга оид давлат сиёсатини руёбга чикаришни амалга оширувчи хамда унда иштирок этувчи органлар ва муассасалар, фукаролик жамияти институтлари, ёшлар ижтимоий хизматлари, ёшларга оид давлат сиёсатини молиявий жихатдан таъминлашнинг конунчилик асослари кайд этилди.

Ёш фукароларининг ижтимоийлашуви, хукук ва эркинликларининг кафолатланиши, жамиятда уз урнини топиши учун узини масъул деб билган хар бир давлат ёшлар хаётига узининг ёшларга оид сиёсати билан таъсир утказади. Ёшларни ижтимоий тугри йуналтириш, уларга хаётда уз урнини топишлари учун моддий ва маънавий шароит яратиб бериш асносида давлат ва ёшлар уртасидаги муносабатлар мустахкамланиб боради ва бу, уз навбатида, бевосита ёшларнинг хукук ва бурчларга риоя килиш масъулиятини хам оширади.

"Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида'ги Узбекистон Республикаси Конунининг 33та моддасидан 15таси ёшларга оид давлат сиёсатини руёбга чикаришни амалга оширувчи хамда унда иштирок этувчи органлар ва муассасалар, фукаролик жамияти институтларига багишланган.

Шунга хам эътибор каратиш уринлики, ушбу орган ва муассасаларнинг белгиланиши бошка субъектлар бу жараёнда иштирок этмайди, деган хулосага олиб келмаслиги керак. Конуннинг 9-моддасига кура, ёшларга оид давлат сиёсатини руёбга чикаришда бошка органлар, муассасалар зам конун зужжатларига мувофик иштирок этиши мумкин [6].

Бинобарин, деярли барча органлар ваколатларида ёшларга оид давлат сиёсати сохасидаги давлат дастурларини, худудий ва бошка дастурларни ишлаб чикиш хамда амалга оширишда иштирок этиш, ёшларга оид давлат сиёсатини руёбга чикаришда иштирок этувчи бошка органлар ва муассасалар билан хамкорлик килиш белгиланган.

Конуннинг энг мухим нормаларидан яна бири - бу ёшларга оид давлат сиёсатини амалга оширишда махаллалар, нодавлат нотижорат ташкилотлари, оммавий ахборот воситаларининг урни аник белгилаб куйилганидадир. Айникса, мазкур тузилмалар хукукларида ёшларга оид давлатсиёсати сохасидаги конун хужжатларининг ижро этилиши, давлат дастурларининг ва худудий дастурларнинг руёбга чикарилиши устидан жамоатчилик назоратини амалга ошириш белгилангани мухим ахамият касб этади.

Конунда ёшларнинг хукукий ва ижтимоий химоясига алохида ургу каратилиб, ёш фукароларнинг хукуклари ва эркинликлари конунда белгиланган холлардан ташкари чекланиши мумкин эмаслиги белгиланди. Яъни конуности хужжати билан ёшларнинг хукук ва эркинликлари чекланиши мумкин эмас [7].

Конунда ёшларни ижтимоий химоя килишнинг таълим муассасаларида укиш учун имтиёзли кредитлар бериш; етим болаларни ва ота-онасининг карамогидан махрум булган болаларни турар жойлар билан таъминлаш; урта махсус, касб-хунар ёки олий таълим муассасасини битирганидан кейин бандликни таъминлаш буйича чора-тадбирлар куриш каби аввалги конунда булмаган кафолатлари белгиланди.

Шу билан бирга, иш топишда кийналаётган ва мехнат бозорида тенг шароитларда ракобатлашишга кодир булмаган ёш фукароларни ишга жойлаштиришга ёрдам кушимча иш уринлари ва ихтисослаштирилган корхоналарни барпо этиш, укитиш буйича махсус дастурларни ташкил этиш, ижтимоий химояга мухтож булган ёшларни ишга жойлаштириш учун корхоналар, муассаса ва ташкилотларда иш жойларининг энг кам микдори захирасини яратиш йули билан таъминланиши кайд этилди.

Бундан ташкари, конунда ёшларни давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг кушимча чора-тадбирлари, иктидорли ва истеъдодли ёшларни, ёшлар тадбиркорлигини давлат томонидан куллаб-кувватлаш, ёшлар ижтимоий хизматига оид нормалар уз аксини топган.

2017 йилнинг 5 июлида Узбекистон Республикаси Президентининг "Ёшларга оид давлат сиёсати самарадорлигини ошириш ва Узбекистон ёшлар иттифоки фаолиятини куллаб-кувватлаш туFрисида"ги ПФ-5106-сон Фармони зам эълон килинди.

Бунда ёшларнинг хукукий маданиятини юксалтириш, демократик давлат куриш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш жараёнларида уларнинг фаоллигини ошириш, юксак маънавиятли, мустакил фикрловчи, катъий хаётий позиция, кенг дунёкараш ва чукур билимга эга булган ватанпарвар ёшларни тарбиялаш, уларда турли мафкуравий тахдидларга карши иммунитетни шакллантириш, иктидорли ёшларни куллаб-кувватлаш, ижодий ва интеллектуал салохиятини руёбга чикаришга кумаклашиш, ёшларни ижтимоий химоя килиш, замонавий касб-

хунарларни пухта эгаллашлари учун муносиб шароитлар яратишга ^аратилган комплекс чора-тадбирларни амалга ошириш ма^сад ^илиб ^уйилди.

Зеро, Президентимиз Ш.Мирзиёев "Ёшларимизнинг мустакил фикрлайдиган, юксак интеллектуал ва маънавий сало^иятга эга булиб, дунё микёсида уз тенгдошларига ^еч кайси со^ада буш келмайдиган инсонлар булиб камол топиши, бахтли булиши учун давлатимиз ва жамиятимизнинг бор куч ва имкониятларини сафарбар этамиз", [8] дея эътироф этган. Баён килинганлар юзасидан куйидаги таклифларни келтириш мумкин: Ёшларимизда мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотларга дахлдорлик туйгусини шакллантириш учун, бизнингча, ^уйидагиларга алохида эътибор бермой лозим:

- мустакил фикр зарур. Мустакил фикрга эга инсонгина узига ^аратилган яхши ёки ёмон маълумотнинг мохиятига етиши ва унга нисбатан муносабат билдириши, химоя механизмларини ишга солиши мумкин.

- ёшлар турли хил хуружлар таъсирига тушиб ^олмаслиги учун уларда миллий гурур, ху^у^ий онг ва ху^у^ий маданиятни тинимсиз тарбиялашимиз ва бунинг учун барча воситалардан о^илона фойдаланишимиз зарур. Чунки, миллий гурурга эга инсон турли хил хуружларга тобе булмайди.

-миллий гурури бор инсонда имон, инсоф ва диёнат тушунчаларини шакллантириш мумкин. Чунки инсон ^алби билан богли^ бу ^адриятлар хар бир шахснинг хаёт йулидан адаштирмайдиган "компас" ролини утайди.

- Узбекистан Ёшлар иттифо^и фаолиятини янада такомиллаштириш, уларнинг сузи ва амали таъсирчанлигини ошириш керак. Токи хар ^андай умумманфаат ва умумтаравдиёт йулида айтилаётган суз хар бир фу^аронинг ^албига кирсин, онгига сингсин. Уни рагбатлантирсин, рухлантирсин, миллий якдилликка, миллий бирликка даъват этсин.

Хулоса ^илиб айтганда, 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйичаХаракатлар стратегиясидемократик давлат^уриш ва фу^аролик жамиятини ривожлантириш борасидаги ислохотларда ёшлар фаоллигини ошириш билан богли^бир^атор янги ва мухим вазифаларни белгилаб берганини алохида^айд этиш жоиз.

Хар бир давлат ёш авлодни демократик, умуминсоний ва миллий ^адриятлар рухида тарбия ^илишнинг уддасидан чи^иши, уларни ижтимой жихатдан етарли даражада ^уллаб-^увватлаши шарт. Акс холда, мамлакат ахолиси фа^атгина ишсиз ва салохиятсиз фу^аролар хисобига ортиб, криминоген вазият кескинлашиб боради.

"Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида'ги Конуннинг ^абул ^илиниши мамлакатимизда ёшларнинг ху^у^лари ва ^онуний манфаатларини мустахкамлашга, ёшларга оид давлат сиёсатини руёбга чи^аришда давлат органлари хамда бош^а ташкилотлар масъулиятини кучайтиришга, соглом, баркамол авлодни тарбиялашга ^аратилган чора-тадбирлар самарадорлигини янада оширишга хизмат ^илади.

References:

1. Avesto / Tarixiy adabiy yodgorlik. Asqar Mahkam tarjimasi. - T.: Sharq, 2001. -B. 96.

2. Avesto va uning insoniyat taraqqiyotidagi o'rni / H.Boboyev. - T.: Do'stjonov, S. Xasanov, Ya. Ollamov. - T.: Xorazm, 2002. - B.57.

3. Komil inson g'oyasining tarixiy-falsafiy negizlari / Jakbarov M. - T.: Tafakkur, 2011. -B. 11.

4. Qobusnoma / Kaykovus. Nashrga tayyorlovchilar: Dolimov S., Dolimov U. - T.:O'qituvchi NMIU, 2006.-B. 13.

5. <http://kh-davron.uz>

6. <http://lex.uz>

7. http://tafsilot.uz

8. 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasini "Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili"da amalga oshirishga oid Davlat dasturini o'rganish bo'yicha ilmiy-uslubiy risola. -T.: Ma'naviyat, 2017. -B. 197.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.