CC BY
0UZBEKISTAN STATE WORLD LANGUAGES UNIVERSITY
WORLD LITERATURE
ISSN 3060-4559
UO'K: (УДК, UDC)821.111.09
MO'JIZAVIY REALIZM AMERIKA ADABIYOTI TALQINIDA
Muxammedova Nilufar Eliboyevna
PhD., dotsent
O'zbekiston davlat jahon tillari universiteti Toshkent, O'zbekiston nilufarmuhammedova@yahoo.com ORCID: 0009-0005-3067-0683
ANNOTATSIYA
KALIT SO'ZLAR
Mazkur maqolaning maqsadi XX asr Lotin Amerika adabiyotida shakllangan mo'jizaviy realizmning o'ziga xos xususiyatlarinin badiiy asar tahlili misolida ochib berishdan iborat. Dastlab san'at yo'nalishidan shakllangan mo'jizaviy realizm adabiyotga ko'chib o'ziga xos bo'lgan adabiy yo'nalish sifatida keng yoyildi. Uning xususiyatlarini keng tahlil etgan xorij adabiyotshunoslari unda folkloristik elementlar ham aks etishini isbotlashga urindilar. "Mo'jizaviy realism" badiy uslub sifatida o'z xususiyatlarini Lotin Amerikalik adiblar asarlarida kuzatildi va adabiyotshunoslar e'tiborini tortgan holda qizg'in munozaralarga sabab bo'ldi. Adabiyotshunoslar nafaqat Lotin Amerika adiblari asarlarida yangi ijodiy uslub xususiyatlarini tahlilga tortdilar, balki AQSh adabiyoti namoyondalari asarlariga murojaat qildilar. XX asr Amerika adabiyotini tadqiq qilgan adabiyotshunoslar AQSh adabiyotida ham mo'jizaviy realism yo'nalishida yaratilgan asarlar anchagina ekanligini ta'kidlaydilar. AQSh adiblari mo'jizaviy realism xususiyatlarini o'z asarlarida turli shakllarda namoyon etganligini kuzatish mumkin. Mo'jizaning ifoda etilishi va asar g'oyasiga ta'sir qilishi romanlar tahlilida keng yoritildi. Shu bois, mo'jizaviy realizm aynan AQSh adabiyotshunoslari tomonidan qizg'in bahsga sabab bo'lganligi kuzatish mumkin. Mazkur maqola mo'jizaviy realism yo'nalishda yaratilgan roman tahlili orqali mo'jizaning real hayot manzarasida qanday aks etganligini ochib beradi. Amerikalik adib Jon Apdayk o'z ijodida yangi ruhdagi asarida mo'jizaviy realizmga xos bo'lgan xususiyatlarni keng ifoda eta oldi. Yozuvchi mazkur uslubda yaratilgan asarida folklor elementlar, mif va ertaklardan samarali foydalanadi va ularning hozirgi zamon talqinini taklif etadi. Adib yaratgan "Braziliya" asarida mo'jiza va real hayot manzarasi uyg'unlikda tasvirlanganini ko'rishimiz mumkin. Mif syujetiga asoslanib yaratilgan yangicha asarda kitobxon bevosita mif, zamonaviy hayot va ekzotik tabiatga guvoh bo'ladi.
Roman, Braziliya, mif, talqin, tasvir, mo'jizaviy realism, amerika, xususiyat, syujet, makon.
МАГИЧЕСКИЙ РЕАЛИЗМ В КОНТЕКСТЕ АМЕРИКАНСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
Мухаммедова Нилуфар Элибоевна
PhD., доцент
Узбекский государственный университет мировых языков Ташкент, Узбекистан nilufarmuhammedova@yahoo. com ORCID: 0009-0005-3067-0683
АННОТАЦИЯ
КЛЮЧЕВЫЕ СЛОВА
Актуальность данного исследования обусловлена его направленностью на анализ особенностей магического реализма, получившего развитие в латиноамериканской литературе XX века. Магический реализм, первоначально сформулированный в области искусства, трансформировался в литературе и развился как литературный стиль, имеющий свои специфические черты и принимающий различные формы во многих романах писателей. Анализируя романы, написанные в стиле магического реализма, литературоведы выявили элементы фольклора как форму магии, разработанную писателями для выражения сюжета романа. Магический реализм как литературный стиль впервые был исследован в романах латиноамериканских писателей, и такой подход к написанию привлек внимание многих критиков, вызвав дискуссии. Романы
латиноамериканских писателей стали источником элементов магического реализма, поскольку в романах представлены многочисленные формы магии, разработанные авторами. В дальнейшем литературные критики сосредоточили свои исследования на изучении других особенностей магического реализма в романах американских писателей, которые внесли свой вклад в развитие магического реализма новыми формами магии в современной жизни. Исследования показывают, что современная литература США богата романами различных форм магического реализма, которые могут стать источником для литературоведческих исследований. В своем романе американские писатели используют элементы магического реализма, чтобы передать сюжет, последовательность событий и образов, создавая новые формы магии. Данная статья посвящена анализу конкретного романа американского писателя, в котором мы являемся свидетелями магии в реальной жизненной ситуации современного общества. Американскому писателю XX века Джону Апдайку в романе «Бразилия» удалось создать новую черту магического реализма в новом контексте. В этом романе писатель эффективно использует элементы фольклора, мифа и сказки, создавая их новую интерпретацию для современного поколения. В романе «Бразилия» мы видим, как Джон Апдайк представляет волшебство и реальную жизнь вместе. Описывая события на основе мифа, писатель дает читателю возможность ощутить жизнь в экзотической природе, миф и современную жизнь в романе.
Роман, Бразилия, миф, интерпретация, изображение, магический
реализм,
особенность,
пространство.
Америка, сюжет,
MAGICAL REALISM IN THE NOVELS OF AMERICAN WRITERS
Mukhammedova Nilufar Eliboyevna
PhD., Associate Professor
Uzbekistan State World Languages University
Tashkent, Uzbekistan
nilufarmuhammedova@yahoo.com
ORCID: 0009-0005-3067-0683
ABSTRACT
KEYWORDS
The following paper deals with the analysis of the features of magical realism that was developed in Latin American Literature in the XX century. Magical realism originally formulated in the field of arts, was transformed in literature and developed as a literary style with its own specific features taking different forms in many novels of the writers. When analyzing the novels written in magical realism, literary critics revealed folklore elements as a form of magic developed by writers to express the plot of the novel. Magical realism as a literary style was first explored in the novels of Latin American writers and this approach to writing drew the attention of many critics causing deep discussions. Novels of Latin American writers became the source of magical realism elements as novels presented multiple forms of magic developed by authors. Later on, literary critics focused their studies on exploring the other features of magical realism in the novels of US writers, who were contributing to the development of magical realism with new forms of magic in modern life. The studies demonstrate that modern US literature is rich in novels with various forms of magical realism that could be a source for the literary studies. In their novel, US writers use magical realism elements effectively to express the plot, sequence of events and images by creating new forms of magic. This article focuses on the analysis of a particular novel written by an American writer in which we witness magic in real life situation in modern society. XX century American writer John Updike managed to create a new feature of magical realism in a new context in his novel "Brazil". In this novel the writer effectively uses folklore elements, myth and fairy tales by creating their new interpretation for modern generation. In "Brazil", we can see how John Updike presents magic and real life together. By describing the events based on the myth, the writer gives the reader an opportunity to experience the life in exotic nature, myth and modern life in the novel.
Novel, Brazil, myth, interpretation, image,
magical realism, America, feature, plot, space.
KIRISH
Jahon adabiyotida mo'jizaviy realizm an'analari bugungi kunda keng yoyilib borayotganligiga guvoh bo'lishimiz mumkin. Mo'jizaviy realizm asosan Lotin Amerika adabiyotiga xos an'ana bo'lib, mazkur xalqning mf-odatlari, qadriyatlari va marosimlarida o'z aksini topadi. Bunday an'analar amerika yozuvchilari ijodiga ham o'z ta'sirini o'tkazmay qolmadi va adiblar ijodida yaqqol namoyon bo'la boshladi. Mo'jizaviy realizm atamasining kelib chiqish tarixiga nazar tashlasak so'z tuzilishiga
ko'ra oksyumoron hisoblangan "mo'jizaviy realizm" atamasi bir biriga qarama qarshi ma'no ifodalagan "realizm" (lotincha realis - moddiy, haqiqiy) - adabiyot va san'atda voqelikni, hayotni ifoda vositalari orqali, badiiy obrazlarda butun to'laligi bilan o'ziga o'xshash shakllarda haqqoniy aks ettirish usulini anglatsa, "mo''jiza" -karomat, hayratga soladigan narsa; ajoyibot yoki har qanday, odatdan tashqari, kishini hayron qoldiruvchi hodisa, ish yoki narsa ma'nolarini ifodalaydi. Adabiyotshunoslik lug'atida keltirilgan ta'rifga ko'ra esa "realizm" (lot. realis -mavjud, haqiqiy) - adabiyotshunoslikda tor va keng ma'nolarda qo'llanadi. Keng ma'noda realizm terminining ma'nosi badiiy asar bilan real voqelik munosabatidan kelib chiqadi. Ya'ni bu holda realizm umumestetik tushuncha bo'lib, hayotni haqiqatga muvofiq tasvirlashni, hayot haqiqatini bildiradi. Tor ma'noda esa, realizm hayotni haqiqatda mavjud faktlarini tipiklashtirish asosida yaratilgan badiiy obrazlar orqali aks ettirishga asoslanuvchi ijodiy metod va ongli ravishda shu metodga tayangan adabiy yo'nalishni bildiradi.
Mo'jizaviy realizm atamasiga ta'rif bergan adabiyotshunos Xuan Barroso "mo'jizaviy realizm badiiy vositalar yordamida real voqealarni tasvirlasada, mana shu vositalar mantiq qonunlari chegarasidan chiqadi va asar g'oyasini ifodalash muhim vazifani bajaradi" Adabiyotshunos Amaril Chanadi "Magical Realism and the Fantastic" asarida mo'jizaviy realizmning uchta xususiyatini sanab o'tadi. Birinchisi mo'jizaviy realizm metodiga xos bo'lgan asarlarda g'ayritabiiy hodisalarga alohida urg'u berilmaydi yoki ular muammo sifatida ko'tarilmaydi. Ikkinchisi, bu muallif asarda o'z e'tiqodi va qarashlariga ega bo'lgan ibtidoiy kimsalar nuqtai nazarini ifodalaydi. Uchinchisi esa, muallif asarda g'ayritabiiy hodisalar tasviridagi afsun, jodu elementlariga izoh bermaydi yoki o'z munosabatini bildirmaydi. Yuqorida keltirib o'tilgan mo'jizaviy realizm xususiyatlaridan amerika qolaversa inglizzabon mamlakatlar adiblari o'z asarlarida keng ifoda etishga urinishayotganini asarlar misolida tahlil etish mumkin.
ASOSIY QISM
Amerikalik yozuvchi Jon Apdayk asarlarida mo'jizaviy realizm elementlarini ko'rishimiz mumkin. XX asr Amerika adabiyotining serqirra ijodkori Jon Apdayk (John Hoyer Updike, 1932 - 2009) hayoti davomida turli janrlarda asarlar yaratdi. Xususan, uning quyon haqidagi romanlari (Rabbit novels), Bek haqidagi trilogiyasi (Beck Books), Istvik turkumiga (Eastwick Books) kiruvchi romanlari bir necha marta Pulitser mukofotiga sazovor bo'lgan.
Jon Apdayk romanlari mo'jizaviy realizm elementlarini o'zida turlicha namoyon etgan. Adibning "Braziliya" (Brazil,1994) nomli asari mo'jizaviy realizm yo'nalishiga xos bo'lgan roman sifatida mashhur bo'ldi. Adabiyotshunos J.Prosser roman "milliy va irq miflariga asoslangan muhabbat haqidagi ertak" (Prosser J., 78
2006, 84) ekanligini ta'kidlaydi. Asar qora tanli kambag'al yigit Tristiano (Tristiano) va nufuzli siyosatchining sariq sochli go'zal qiz Izabelning muhabbati tarixi haqida hikoya qiladi. Romanning hikoya qilish uslubi mifologik va realistik tarzda ifoda etilgan. Tristan va Izolda haqidagi afsonaga asoslangan asarda yozuvchi kelt mifi voqealarini hozirgi kun Braziliyaning ekzotik tabiatiga ko'chiradi va zamonaviylashtiradi. O'rta asr afsonasining zamonaviy tarzda hikoya qilinishi muallifning o'ziga xos uslubinining mavjudligini ko'rsatdi. Asar quyidagi fikr bilan boshlanadi: "BLACK is a shade of brown. So is white, if you look" (Updike J., 1996, 1). Shartli ravishdagi ikki rang ya'ni oq va qora ziddiyatni - romanning ijtimoiy-madaniy fonini ifodalaydi.
Ikki irq, boylar va kambag'allar o'rtasidagi farq, Braziliyaning yovvoyi tabiati va sanoatlashgan manzarasi kabilar muallif e'tiboridagi ziddiyatni anglatadi. Shu tariqa, Jon Apdayk ijtimoiy va irqiy mansublikdan kelib chiqqan holda insonlar o'rtasidagi tengsizlikni tasvirlaydi. Romanning chuqur mifologik qatlami Tristiano va Izabel obrazlari, ularning boshdan kechirgan voqealari va hayotiy sinovlari bilan bog'liq. Izabelning oilasi kabi jamiyat ham qora tanli yigit va oq tanli qiz o'rtasidagi nikohni tan olmaganligi bois qahramonlar doimiy kurash fonida tasvirlanadi. Ularning muhabbati fojealidir, biroq sof va abadiydir. "Taqdir va ruhlarga" ishongan Tristiano ilk uchrashuvdayoq Izabelga DAR yozuvli uzuk sovg'a qiladi. Tristianoning bunday tuhfasi yori bilan umrbod birga baxtli hayot kechirish ma'nosini ifodalaydi. Romanda bir qator mifologik obrazlar kuzatiladi. Izabelning qonidan paydo bo'lgan, "yonma yon turgan ko'za va guldon - like a chalice, with a bowl" (Updike J., 1996, 22) shaklidagi dog' ikki xususiyatga egadir. Birinchisi mazkur dog' muqaddas Graal obrazining paydo bo'lishiga xizmat qilsa, ikkinchisi esa qurbonlik talab qiluvchi muhabbat motiviga bog'liqligidan dalolat beradi. Izabelda erkakga xos bo'lgan ruh kuchini ko'ra olgan shamanning paydo bo'lishi romanda mazkur allyuziyani kuchaytirgan. Shaman qizdagi ruh kuchini Mayra deb ataydi, ya'ni shaman mifologiyasiga ko'ra "u portugaliyaliklar uchun Iso hisoblanadi. - Maira .... is their name for a prophet like the Jesus of the Portuguese" (Updike J., 1996, 179). Izabel Tristianoni qullikdan ozod qilish maqsadida to'kis hayotidan, otasidan voz kechishga va o'zgarishga qaror qiladi. Asarda ertakga xos bo'lgan xazina izlash motivi ham muhim hisoblanadi.
Konda ishlayotgan Tristianoning xayolini oilasi va onasi o'rnini bosgan oltin izlash fikri egallagan. Serra-do-Burakodagi hayot sevishganlar uchun sinovlarga boy bo'ldi. Tristiano og'ir jismoniy mehnatdan charchaydi, Izabel esa oilasini boqish uchun ishlashga majbur bo'ladi. Topilgan bir bo'lak oltin ikkalasiga yaxshi hayotga bo'lgan umidni uyg'otadi, biroq folklor motivlariga binoan oltin ularga baxtsizlik olib keladi. Tristiano Izabelning otasidan yashirinish uchun sevgilisi bilan qochishga majbur bo'ladi. Yo'lida uchragan to'siqlardan o'tgan qahramonlarni bundanda og'ir
79
sinovlar kutadi. Ular yo'qotishni, og'ir jismoniy mehnat azoblariga bardosh bersalarda, o'lim arafasida turganda ham bir birlariga bo'lgan muhabbat kuchini his qiladilar.
Romandagi mifologik element Braziliyaning o'ziga xos tabiati va xalq e'tiqodlarini uyg'un holda tasvirlashga asoslanadi. Shahar sanoat peyzaji yovvoyi tabiatning shavqatsiz manzarasiga o'zgaradi. Taraqqiyotdan, ijtimoiy va irqiy nizolardan uzoqlashgan qahramonlar ibtidoiy hayot tarziga qaytadilar, ammo shafqatsiz tabiat va yovvoyi hindular qarshisida ojiz qoladilar. Tupi qabilasidan bo'lgan Kupexaki kampir qahramonlarga ustozlik qiladi va ularga notanish jamiyatda omon qolish yo'llarini o'rgatadi. Kampir obrazi Braziliya o'rmonlaridagi mo'jizani ifodalaydi. Yozuvchi A.Karpenter fikricha, mahalliy folklor afsonalariga ko'ra yovvoyi hayvonlar insonga aka-uka, opa-singil yoki keksalar ko'rinishida paydo bo'ladi va atrofdagilarni xavf-xatardan asraydi (Updike J., 1996, 76). Shaman Teyjukupapo obrazi asarga g'ayritabiiy elementni olib kiradi. Undagi sehr-jodu qilish bilimi Tristianoni qullikdan ozod qilish qobiliyatiga ega. Mahalliy jinoyat guruhi tomonidan qullikda saqlanayotgan Tristianoni, jinoyatchilar Izabelning muhabbat ramzini ifodalagan uzugi evaziga ozod qilish mumkinligini aytadilar. Romandagi yana bir mifologik element ikki xil tafakkur orasidagi chegarani olib tashlash uchun o'tkaziladigan trubka chekish marosimi hisoblanadi. Shaman bilan yolg'iz qolgan Izabel notanish tilda so'zlash va tushunish qobiliyatiga ega. Ta'kidlash lozim-ki, shamanning kuchi mutlaq emas, uni sehru-jodusi tabiatga moslashish vositasini anglatadi: "Sehr-jodu narsalarni o'zgartirishi yoki aralashtirishi mumkin, ammo barchasi o'yin qoidalari doirasida sodir bo'ladi" - "Magic can merely transpose and substitute, as with the counters of a game" (Updike J., 1996, 183). Tristianoni qullikdan qutqarish uning qo'lidan keladi, u sevishganlarning tana rangini o'zgartirishi kerak xolos. Olti kun davomida Izabelning tanasiga jenipapo mevasidan tayyorlangan qora rangda sehrli naqshlar chiziladi. Ilmiy nuqtai nazardan qaraganda, tananing oq rangdan qora rangga o'zgarishi bo'yash natijasi deb hisoblash mumkin, shu vaqtning o'zida parallel ravishda Tristianoning oq tanliga o'zgarishi shamanning sehr-jodu qila olishining natijasiga yo'yish mumkin. Mazkur elementlar mistik realizm xususiyatlarini ifodalash bilan birga, muallifning adabiy an'analarga murojaat qilganligidan ham dalolat beradi. Jon Apdayk personajlarining tashqi ko'rinishidagi o'zgarishlar bir tarafdan F.Kafka, A.Karpenter, A.Asturias metamorfozlarining syujetlarini aks ettirsa, ikkinchi tarafdan ikki xil Izolda motivining o'ziga xos zamonaviy xususiyatlarini ifodalaydi.
Romanning syujet kompozisiyasi tuzilishi xalqa shakliga o'xshaydi, shunga binoan asar shartli ravishda ikki qismga bo'lingan. Birinchi qism Tristiano va Izabelning tana rangining o'zgarishdan oldingi hayotini tasvirlaydi, ikkinchi qism esa tana rangi o'zgargandan keyingi hayotini hikoya qiladi. Inisiasiya marosimlaridan 80
o'tgan qahramonlar yangi hayotga qadam qo'yishar ekan, yana bir bor o'tgan voqealarni boshdan o'tkazadilar va o'z yo'llarini teskari yo'nalishda takrorlaydilar. Bu esa asar boblarini nomlash tamoyilidan dalolat beradi. Jumladan, birinchi qism boblari "Kvartira", "San-Paulu", "Braziliya", "Matu-Grossu", "Yolg'iz va birga", "Lager" deb nomlansa, ikkinchi qism boblari "Yana lager", "Yana yolg'iz va birga", "Yana Matu-Grossu", "Yana Braziliya", "Yana San-Paulu", "Yana kvartira" deb nomlangan. Shu tariqa, ularning birgalikdagi hayot doirasi, tanishishgan kunda yakunlanadi.
Tristiano vafot etgan paytda Izabel qachonlardir o'qigan sevgi qissasini eslaydi. Qissa "ayolning sevgilisiga bo'lgan muhabbati haqida edi. Ayol sevgilisi vafot etganda uning yonida qoladi va o'zi ham o'lim istab vafot etadi" - "One of them told of a woman, long ago, who, her lover dead, lay down beside him and willed herself to die, and died. She did die, to show her love". (Updike J., 1996, 253). Mazkur parchada muallifning Tristan va Izolda afsonasiga murojaat etganligiga guvoh bo'lishimiz mumkin, biroq adib qahramonlarini prototiplariga taqqoslamaydi. Izabel Tristianoning sovuq tanasini bo'salariga ko'mib tashlaydi. Uning erining qo'llarida o'lish istagini amakisi "braziliya romantizmining qo'pol namoyishi" - ".vulgar display of Brazilian romanticism" sifatida qabul qiladi (Updike J., 1996, 254). Qahramon ruhiy azob-uqubatlarining eng yuqori nuqtasida yozuvchi Izabelning tanasida sodir bo'layotgan jarayonlar almashinuvini tasvirlashga o'tadi va qizning tirik qolishiga ishora qiladi. Afsonadan farqli o'laroq, o'lim Izabelni chetlab o'tadi:
"Yo'q, bugun hech qanday mo'jiza ro'y bermaydi......Ruh kuchli, ammo haqiqat
undanda kuchli" - "There would be no miracle today......The spirit is strong, but
blind matter is stronger" (Updike J., 1996, 254). Tabiat va aql-zakovatning sehr-jodudan ustunligini namoyish etgan Jon Apdayk mistik elementni saqlagan holda hikoyani realizm yo'nalishida davom ettiradi. Qora tanli Izabel haqiqatni tan oladi va uning moviy ko'zlari o'z rangini o'zgartiradi. Shu tariqa, shamanning "ruhing qora bo'lganda, ko'zlar ham qorayadi" - "Eyes are the window of the spirit. When your soul becomes black, then will your eyes also" degan bashorati ro'yobga chiqadi (Updike J., 1996, 188).
XULOSA
Asar tahlilida biz Jon Apdaykning "Braziliya" romani mo'jizaviy realizm an'analariga to'liq mos kelishini kuzatishimiz mumkin. Romanda mifologik va realistik obrazlar sintezi mavjudligi, Tristan va Izolda haqidagi mifning qayta ishlanganligi, Braziliya koloritining o'ziga xosligining ifodasi, qahramonlarning hayot tarziga mos keladigan mo'jiza elementining kuzatilishi asarning mo'jizaviy realizm an'analarini aks ettirganligidan dalolat beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. Chanady A. Magical Realism and the Fantastic: Resolved Versus Unresolved Antinomy. New York: Garland, 1985.
2. Geraldine Heng, Empire of Magic: Medieval Romance and the Politics of Cultural Fantasy, New York: Columbia UP, 2003, pp. 2-3.
3. Magical Realism, Theory, History Community, eds. Lois Parkinson, Zamora and Wendy B. Faris,, Durham & London: Duke University Press, 1995. p.138
4. Mariano Siskind, 'The Genres of World Literature: The Case of Magical Realism', in Theo D'haen, David Damrosch and Djelal Kadir (eds.), The Routledge Companion to World Literature (London and New York: Routledge, 2012), pp. 345-55.
5. O'zbek tilining izohli lug'ati. A.Madvaliev tahriri ostida. (2006-2008 y). 365 b, 670 b.
6. Prosser J. Updike, Race, and the Postcolonial Project / J. Prosser // Cambridge Companion to John Updike. - Cambridge: Cambridge University Press, 2006. -214 p.
7. Slemon, S. (1988) Magic realism as post-colonial discourse. Canadian Literature, 116, pp. 9-24.
8. Quronov D, Mamajonov Z, Sheralieva M. Adabiyotshunoslik lug'ati. Toshkent "Akademnashr" 2013. B. 406. 246 b.
9. Updike, J. Brazil. - Alfred A. Knorf, 1996. - 272 p.
10.Wendy B. Faris, Ordinary Enchantments: Magical Realism and the Remystification of Narrative, Nashville: Vanderbilt UP, 2004, p. 1.
REFERENCES
1. Chanady A. (1985) Magical Realism and the Fantastic: Resolved Versus Unresolved Antinomy. New York: Garland.
2. Geraldine Heng. (2003) Empire of Magic: Medieval Romance and the Politics of Cultural Fantasy, New York: Columbia UP. pp. 2-3.
3. Magical Realism, Theory, History Community, eds. Lois Parkinson, Zamora and Wendy B. Faris,, Durham & London: Duke University Press, 1995. p.138
4. Mariano Siskind. (2012) 'The Genres of World Literature: The Case of Magical Realism', in Theo D'haen, David Damrosch and Djelal Kadir (eds.), The Routledge Companion to World Literature (London and New York: Routledge. pp. 345-55.
5. Thesaurus of Uzbek Language. Editor: A.Madvaliev. (2006-2008 y). 365 p, 670 p.
