CC BY
28
Каримов Осим Косимович,-
доктори илмтои таьрих, профессор ректори ДД^БС Т
сулшу осоиштагї - омили мурими созандагї ва
БУНЕДКОРЇ
«Истикрори султ ва таьмини ватдати миллї, бемуболига яке аз бузургтарин дастовардтои мо дар охири садаи ХХ мебошад, ки ин аз сиришти султпарварона ва аклу заковати халки толик шатодат медитад. Рисолати султпарварии миллати толик дар пурихтилофтарин давратои таьрих ва бархурди тамаддунтои гуногун низ тамеша бар суботу оромии кишвар равона гардида буд» - зикр гардид дар суханронии Президенти Лумшурии Тошикистон Ланоби Олї, муштарам Эмомалї Рашмон ба муносибати ташлили 13-умин солгарди Рузи Вашдати миллї1.
Оре, иттишод ва ягонагии миллї неьмати бузург ва мукаддасе мебошад, ки тамоми пешрафту комебишои давлатамон ва саодати рузгори мардумамон аз он ибтидо ва сарчашма мегиранд. Ба шарофати сулшу вашдат коршои созандагиву бунедкорї дар кишвар ба машрои комилан нав даромада, симои зоширии шашру ношияшои шумшурї ба куллї тагйир ефт. Кобили зикр аст, ки аз вашдат то вашдат, ки шар сол дар яке аз минтакашои шумшурї ташлил мешавад, дашшо иншооти хурду бузурги дорои ашамияти умум мавриди истифода карор дода мешаванд. Сулшу осоиштагї ва таргиби гояи вашдати миллї башри рушди минбаьдаи сиесати дохиливу хоришии давлати тозаистиклоли тошикон, интихоби самтшои дурусти рушди минбаьдаи кишвар, таьмини амнияти дохиливу хоришї ва нишоят барои имрузу фардои халку миллати мо заминашои мусташкам ба вушуд овард.
Ба таьрих ва саргузашту сарнавишти миллатамон назар афканда, аз дастовардшо ва бурду бохти он едовар шудан зарур ва шатмї ба он хотир аст, ки имрузшо бояд тамоми мардуми кишвар, махсусан наслшои шавони имрузу ояндасози мо аз он ифтихор намоянд, сабак гиранд, ба мероси бузурги маьнавї ва фаршангии ниегонамон аршгузорї карда, ин неьмати олї -иттишоду ягонагї, шамзистиву осоиштагии миллиро чун гавшараки чашм эштиет намоянд. Зеро сулшу осоиштагї, ки имрузшо гояи асосї, ормони азалї ва шамьиятии халки бунедкори мо машсуб мегардад, мавсимї набуда, балки доимист. Тавре ки дар суханронии Сарвари давлат зикр гардидааст: «Вокеан шам вашдат рамзи вокеї ва лавшари фалсафаи сулшофарї, фаршангсолориву ташаммулпазирии миллати толик ва талассумгари иттишоду шамбастагии тамоми мардуми Толикистон мебошад»2.
1 Вашдати миллї шовидон бод. Суханронии Президенти Лумшурии Тошикистон Эмомалї Рашмон дар шашни 13-умин солгарди Рузи Вашдати миллї.// Лумшурият.-01.07.2010.
2 Вашдати миллї шовидон бод. Суханронии Президенти Лумшурии Тошикистон Эмомалї Рашмон дар шашни 13-умин солгарди Рузи Вашдати миллї.// Лумшурият.- 01.07.2010.
Имрузшо шар як сокини кишвар, аз хурд то бузургро таассуроти гуворо аз ташлили пуршукуши .шашни 13-умин солгарди Рузи Вашдати миллї дар саросари кишвар фаро гирифтааст. Бояд зикр намуд, ки гузаронидани Иди умумишумшуриявии Вашдати миллї дар Вилояти Мухтори Кушистони Бадахшон ашамияти мушими иштимоию сиесї дошта, он ба гиромидошти сулшу вашдат ва ташкими шамашонибаи ин неьмати олї мусоидат мекунад. Дар баробари ин тазаккур бояд дод, ки икдоми пешгирифтаи Сарвари давлат оид ба ташлили шашни вашдат дар минтакашои гуногуни кишвар ба ободонї ва рушду нумуи сошоти мухталиф боис мегардад. Ба истикболи 12-солагии Вашдати миллї мавриди истифода карор гирифтани 150 иншооти шашнї таншо дар вилояти Сугд мисоли равшани ин гуфташост. Дар ин замина хотиррасон бояд намуд, ки дар доираи омодагї ба шашни Вашдати миллї дар Вилояти Мухтори Кушистони Бадахшон бо маблаггузории мутамаркази шумшуриявї дашшо иншооти хурду бузург бунед ефтанд. Дар вилоят факат аз шисоби маблагшои бушети давлатї сохтмони беш аз 130 иншоот ба аншом расид.1
Тавре ки маьлум аст, 93 фисади масошати Лумшурии Тошикистонро кушистон ташкил дода, табиист ки шароити иштимої ва иктисодии таьминот дар манотики кушистон аз марказшои саноативу маьмурии кишвар бино бар сабабшои шойгиршавї ва имкониятшои истешсолиаш тафовут дорад. Аз ин лишоз, дар доираи барномашои давлатї ва Стратегияи паст кардани сатши камбизоатї барои солшои 2010-2012 маршила ба маршила дар манотики кушистони кишвар, аз шумла дар Бадахшони Кушї бо амалї ва татбик намудани силсилаи тадбиршои судманд шишати шалли масьалашои иштимої ва иктисодї заминашои мусоид фарошам оварда мешаванд. Дар ин радиф вусьати коммуникатсия дар манотики кушистони кишвар, бунеди пулу рошшо, дар баробари таьмиру азнавсозї ва бунеди иншоотшои азими баркї густариш додани татбики амалии барномаи шукуматї дар самти бунеди неругошшои хурди барки обї, рушди истешсолоти кишоварзї, ташдиди сошашои маорифу тандурустї, вусьати татбики лоишашои инвеститсионї, дастгирии бахши сошибкории хурду миена, ташаккули низоми карздишии бонкї ва монанди иншо аз зумраи масоили аввалиндарашаи бахши иштимоиву иктисодии ин манотик ба шумор мераванд. Лишати шалли саривактии оншо солшои охир аз шониби давлату шукумат икдомшои шоиста рошандозї мешаванд. Ба эьтибори мубрамии масоили мавшуда Президенти Лумшурии Тошикистон, Ланоби Олї, муштарам Эмомалї Рашмон дар суханрониашон аз минбари баланди СММ таькид доштанд: «Кушистони Тошикистон сошиби ганшинаи бойи генофонди гуногуннавьии биологиест, ки барои эшоди навьшои сершосил ва пойдор барои кишт, растанишои ороишї, маводи табобатї, набототи озукаворї ва зотшои шайвонот захираи мусоиди
1 Ташрифи Президент ба Боми Лашон//Лумшурият.- №79-80. - 26.06.2010.
потенсиалЇ мебошад. Дар асоси ин захираю имконот навъшои нави селексионЇ ва зотшои навро ба вулуд овардан мумкин аст».1
Барномаи рушди илтимоиву иктисодии Вилояти Myхтори Кушистони Бадахшон дар давраи то соли 2015, ки аз лониби йукумати мамлакат кабул гардидааст, шамаи рошбарони макомоти илроияи шокимияти давлатии вилоят ва шашру ношияшоро водор менамояд, ки барои рушди сошаи коркарди маъдан, ба рош мондани коркарди ашёи хоми машаллЇ, истешсоли мол бо истифодаи лалби сармоягузории дохиливу хорилЇ, фарошам овардани шароити мусоид барои ташкили корхонашои саноатЇ, рушди сошибкории истешсолЇ, истифодаи окилонаву самарабахши замин ва пеш аз шама заминшои обЇ, рушди сошашои кишоварзЇ, махсусан богдорЇ ва чорвопарварЇ, картошкапарварЇ, занбури асалпарварЇ ва умуман истифодаи тамоми имкониятшо тадбиршои лиддЇ андешанд. Дар ин замина дар маршилаи то соли 2005 бо дастгирии йукумат, супоришшои бевоситаи Сарвари давлат дар каламрави вилоят коршои азими бунёдкор'1, ободонЇ, бахусус бунёди рошу пулшо, неругошшои хурду бузурги барки обЇ, хатшои алока, мактабу муассисашои ирригатсионЇ анлом дода шуданд.2
Tавре аз сарчашмашо бармеояд, факат дар асоси накшаи чорабинишои йукумат вобаста ба сохтмони иншооти лашнЇ дар ношияи Дарвоз аз шисоби шамаи манбаъшои маблаггузорЇ кариб 12 миллион сомонЇ азхуд гардида, ду мактаб, бунгоши тиббЇ, беморхонаи минтакавЇ, Касри фаршанг, шабакашои обёрии мавзеъшои Ёгед, Кеврон, Дашти Mазор ва дигарон бунёд, таъмир ва азнавсозЇ гардиданд. Tyфайли чунин ободкорЇ симои ношия хеле дигаргун шуда, барои истифода аз имкониятшои рушди минбаъдаи он шароити мусоид фарошам оварда мешавад. Инчунин тайи чанд соли охир дар минтакашои кушистони кишвар зиёда аз 180 неругоши хурди барки обЇ сохта шуданд. Неругошшои «Сангтуда-1» ва «Помир -1» мавриди истифодабарЇ карор гирифтанд. Имруз дар ВMБK лишати талдиди шабакашои ирригатсионЇ ва сошашои маорифу тандурустЇ 9 лоишаи инвеститсионЇ амалЇ гардида истодааст, ки дар доираи оншо то ба имруз ба маблаги 62 миллион сомонЇ коршои сохтмону баркарорсозЇ ва харидории талшизот ба анлом расонида шудаанд. Лишати рушди маблаггузории сошашо, дастгирии бахши сошибкорЇ шоло дар вилоят шумораи бонкшо ва ташкилотшои карзии гайрибонкЇ яклоя бо шуъбашо, марказшои хизматрасонЇ ва олонсишояшон 64 ададро ташкил додааст.
Дар лумшурЇ рошандозЇ намудани ислошоти аграрию иктисодЇ, равнаку ривол бахшидани муносибатшои бозаргонЇ, танзими лараёни
1 Эмомал1 Рашмон: Mаркази минтакавии кушистонии гуногуннавъии биологЇ таъсис бидишем. СуханронЇ дар Mашварати сатши баланди Mалмаи умумии CMM ба сифати сашм дар гузаронидани Соли байналмилалии гуногунии биологЇ. (22.09.2010).// Лумшурият.-
25.09.2010.
Коршои созандагиву бунёдкор1 вусъати тоза пайдо намуданд. Tоликистон дар Бадахшон лашни Вашдат дорад. //Лумшурият.- №79-80, 81-82 аз 26.06.2010, 01.07.2010.
хусусигардонии моликият, вусъати имконияти истифодабарии замин дар сошашои кишоварз!, ташкили холагишои дешкон!, сол то сол такмил бахшидани низоми дастгиришои молияв! ва лор! намудани андози ягона дар ин соша ва як катор тадбиршои дигари иктисод! на таншо сатши шаёти иктисодии ашолии дешоту шашршо, балки вазъи илтимо! ва иктисодии мардуми навошии кушистонро баланд бардоштанд.
Дар Паёми Президенти Лумшурии Толикистон ба Маллиси Олии Лумшурии Толикистон (20 апрели соли 2006) таъкид гардида буд: «Барои аз бунбасти коммуникатсион! баровардани Толикистон сохтмони рошу пулшои дорои ашамияти лумшурияв! ва байналмилал! яке аз шадафшои стратегии йукумат мебошад. Кушода шудани роши мошингарди Кулоб - Хоруг -Кулма - Карокурум, накби мошингарди Анзоб, се пул дар саршади байни Толикистону Афгонистон, талдиди роши Душанбе - Кургонтеппа - Кулоб, инчунин идомаи босуръати талдиди шошроши Душанбе - Нуробод -Лиргатол - Саритош, ки таншо барои ду маршилаи он зиёда аз 200 миллион сомон! маблаг сарф мегардад, дар самти рашо! аз бунбасти коммуникатсион! ва рушди иктисодии кишвар дастовардшои мушим мебошанд».1
Азнавсозии рошшои мошингарди Душанбе - Хуланд - Мастчош, Айн! - Панлакент, бунёди накбшои Шашристон ва Шаршар сокинони навошии кушистони лумшуриро бо шам наздик намуда, башри бешдошти вазъи илтимоию иктисодиашон мусоидат менамоянд. Имрузшо на таншо халки кишвар, балки кулли ломеаи лашон! возеш эшсос менамояд, ки ба халки толик ин шама дастовардшои беназир ба осон! муяссар нашудааст. Мушимтар аз шама он аст, ки тавассути ин шама тадбиршо давлати Толикистон ва миллати толик ба ломеаи лашон! аз нуктаи назари вокеияти таърихии худаш шамчун давлати сулшпарвар, тараккихош ва мардуми сошибфаршангу сошибтамаддун муарриф! гардид. Сиёсати созандаи давлат ба лашониён амику дуруст фашмонида шуд ва дар натила ин сиёсат дар доирашои сиёс! шамчун сиёсати ибратбахш мавриди пазиро!, эътироф ва омузиш карор гирифт. Ташаммулпазир! ва хиради волои инсон! имкон фарошам оварданд, ки сулшу осоиштаг! дар кишвар шукмфармо! намояд. Омилшои ташаммулпазирии халки азизамон аз маънавиёти баланду фаршанги кадимаи он сарчашма мегиранд.
йамаи ин боис гардиданд, ки новобаста ба таъсири амики бушрони молиявию иктисодии умумилашон! ба вазъи иктисодии кишвар дар натилаи татбики накшаи чорабинишои зиддибушронии йукумати мамлакат соли 2009 шалми вокеии ММД нисбат ба соли 2008 - 3,5% зиёд гардида, таваррум дар сатши 5% нигош дошта шуд. Дар натилаи дастгиришои сошаи агросаноат! дар мамлакат истешсоли машсулоти кишоварз! 10%, сохтмони манзили истикомат! - 23%, муассисашои ташсилоти умум! - 17% дар соли 2009 афзоиш ёфтанд. Вобаста ба амалишавии накшашои шукумат! доир ба дастгирии илтимоии ашол!, таъсиси лойшои нави кор!, андешидани
1 Паёми Президенти Лумшурии Толикистон ба Маллиси Олии Лумшурии Толикистон. (20 апрели 2006).
тадбиршои мушаххас дар самти азнавтайёркунии касбЇ ва ба ин васила муваффак гардидан ба танзими лараёни мушолирати мешнатЇ шисоби миёнаи даромадшои пулии ашолЇ дар шамин сол ба кадри 15% зиёд гардид.
Президенти Лумшурии Tоликистон Ланоби ОлЇ, муштарам Эмомал'1 Fашмон дар Mаллиси умумии сатши олии Mалмаи умумии Созмони Mилали Myтташид бахшида ба масъалашои йадафшои Fyшди йазорсола (20.09.2010) суханронЇ намуда, таъкид доштанд, ки Стратегияи милли рушд ва Стратегияи поин бурдани сатши камбизоатЇ барои солшои 2010-2012 дар ^ликисго^ ки дар асоси йадафшои Fyшди йазорсола ташия гаштаанд, босамар татбик мешаванд: «Дар натилаи ин икдомоти босамар сатши камбизоатЇ аз 72,4% -и соли 2003 то 46,7% дар соли 2009 поин бурда шуд. Интизор меравад, ки сатши ин нишондишанда соли 2012 ба 41,4% расонида мешавад. Дар натила 1 миллион одам аз сатши камбизоатЇ берун хошад шуд».1
Омили устуворгардии муназзами иктисодиёти кишвар боис гардиданд, ки вазъи сармоягузоришои дохиливу хорилЇ афзоиш ёфта, дар вазъияти имруза дар кишвар 55 лоишашои сармоягузорЇ ба маблаги умумии 8 миллиард сомонЇ татбик гарданд. Tавре дар Паёми Президенти Лумшурии ^л^истен зикр гардидааст: «Соли лорЇ барои иктисоди кишвари мо соли бартараф намудани таъсири бушрон мебошад. Натилашои семошаи аввал аломатшои бештар гардидани вазъи иктисоди мамлакатро нишон медишанд».2
Имрузшо мардуми шарифи Tоликистон, кулли мешнаткашони диёр лишати истикболи сазовори лашни 20-солагии Истиклолияти давлатии Лумшурии ^л^истен ба бисёр икдомшои шоиста ру меоваранд. Tавре дар табрикоти Fаиси вилояти Сугд ба муносибати 19-солагии Истиклолияти давлатии Лумшурии ^л^истен зикр гардидааст: «Mардyми шарафманди вилоят дар катори кулли сокинони мамлакат ба истикболи лашни бузурги миллЇ - 20 - солагии Истиклолияти давлатии Лумшурии Tоликистон омодагЇ мебинанд. Дар вилоят лишати ободониву кабудизоркунии мавзеъшои ашолинишин тадбиршои иловагЇ андешида шуда, коршои созандагЇ ташти шиори «Ба 20 - солагии Истиклолияти давлатии Лумшурии Tоликистон -200 иншооти лашнЇ» суръат гирифта истодаанд».3 Ин маънои онро дорад, ки ба ифтихори ин лашни саиди миллЇ таншо дар микёси вилоятамон 200 иншоот мавриди башрабардорЇ карор мегиранд. Дар малмуъ дар микёси лумшурЇ бошад, теъдоди иншооти бунёдшаванда ба даралот афзун хошад буд.
Бароям шамчун рошбари донишгош боиси ифтихору сарфарозист, ки бинои нави таълимии мактаби олиамон дар шумори иншоотшои лашнии
1 Ша Кан: Эмомал! Fашмон кашрамони лашон дар шалли масоили глобалии вобаста ба об аст.// Лумшурият.- аз 25.09.2010.
2 Паёми Президенти Лумшурии ^ли^стои ба Mаллиси Олии Лумшурии ^ликиста^
24.04.2010.
3 Tабрикоти Fаиси вилояти Сугд ба муносибати 19-солагии Истиклолияти давлатии Лумшурии ^ликисте^// йакикати Сугд, аз 08.09.2010.
кишвар шомил гардонида шуда, алшол бо дастгирии бевоситаи йукумати мамлакат, макомоти илроияи шокимияти давлатии вилоят коршои таъмиру тармим дар он бо суръат ва сифати баланд идома дорад. Имруз рошбарияти донишгош ва сохтмончиёнро шидояти созандаи Сарвари давлатамон дар мавриди суханрониашон аз минбари лаласаи рошбарон ва фаъолони вилояти Сугд (11.07.2010) лишати саривакт ва бо сифати баланд анлом додани коршои сохтмонЇ басо сарбаланду сарфароз гардонидааст: «йамчунин сохтору макомоти дахлдор то лашни 20 - солагии Истиклолияти давлатЇ ба анлом расонидани бинои сохтмонаш нотамоми Донишгоши давлатии шукук, бизнес ва сиёсати Tоликистонро, ки хишти аввали онро шануз соли 2007 гузошта будем, таъмин намоянд».
Ин шидоятшои созанда, таваллушу эътибори Ланоби ОлЇ ифодагари он аст, ки тарбияю бакамолрасии шахсиятшои сошибмаърифату донишомухта ва кадршои лаёкатманд дар мешвари сиёсати маорифпарваронаи Сарвари хирадманди давлатамон карор дорад. Боварии комил дорам, ки шайати устодону профессорон ва мушассилини донишгош лавобан ба ин таваллуш ва эътибори хосаи Сарвари давлат нисбати донишгош ва рушди сошаи маорифи кишвар тамоми кушиш ва гайрати худро башри сазовор ва бо дастовардшои арзанда истикбол гирифтани лашни саиди 20-солагии Истиклолияти кишвари азизамон равона месозанд.
Умуман дар шалми як макола зикр намудани малмуи он дастовардшои налиб ва пашлушои густурдаи масоили сулшу осоиштагЇ шамчун омили мушими созандагЇ ва бунёдкор'1 аз имкон берун аст. Tyфайли ин навишташо кушидем перомуни яке аз пашлушои ин масъалаи доманадор мухтасар ибрози андеша намоем. Ломеаи лашонЇ худ гувоши он аст, ки дар шароити шадиди лашонишавЇ ва зиддиятшо, бархурди манфиатшо ва масоили мухталифи ташдидкунанда ба лашони муосир ноил гардидан ба сулшу осоиштагии комил ва дар партави он ба рош мондани икдомшои шоистаи созандагиву ободкорЇ барои шар як кишвари сайёра мушим ва аввалиндарала машсуб мегардад. Вазъи кунунии рушди умумии кишвар гувоши он аст, ки ^л^истен туфайли сиёсати пешгирифтаи Сарвари давлатамон на таншо дар минтака, балки дар сатши байналмилалЇ нуфуз ва эътибори шоиста касб менамояд ва ин икдомшои налиби ободкориву созандагЇ сол то сол беш аз пеш вусъату густариш пайдо менамоянд.
Ключевые слова: экономические и культурные достижения, строительство новых объектов, прокладка дорог, создание совместных предприятий, созидательная политика, преодоление бедности, перспективы развития Pеспyблики Tаджикистан.
Key words: economic and cultural achievements, building of new constructions, laying roads, creation of joint ventures, the creative policy, overcoming poverty, prospect of development of Tajik Republic.
Каримов Осим Косимович,-
доктор ucmорuчecкux наук, профессор, ректор ТГУПБП.
Мир и спокойствие - важнейший аспект созидания
Статья представляет собой обзор экономических и культурных достижений Республики Таджикистан за несколько последних лет. В частности, перечисляются конкретные достижения в области экономики по регионам республики: строительство новых объектов, прокладка дорог, создание совместных предприятий. Всё это служит доказательством созидательной политики нашего государства, направленной на преодоление бедности, обеспечение населению РТ достойной жизни. Благодаря созидательной политике главы государства Эмомали Рахмона заметно возрос авторитет нашей страны на международной арене.
В статье также рассматриваются перспективы развития республики на ближайшие несколько лет.
Karimov O.K.
The world and tranquility - the major aspect of creation
Article represents the review of economic and cultural achievements of Republic Tajikistan for some last years. In particular, concrete achievements in the field of economy on republic regions are listed: building of new constructions, a lining of roads, and creation of joint ventures. All it serves as the proof of a creative policy of our state directed on overcoming ofpoverty, maintenance Tajik population of a worthy life. Thanks to the creative policy of the head of state Emomali Rahmon the authority of our country on international scene has considerably promoted.
The article prospects development of republic for the nearest future also are considered some years.
