Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ МАДАНИЯТНИНГ ТАРИХИЙ ҚАДРИЯТЛАРИ АСОСИДА ЎҚУВЧИЛАРДА МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ'

МИЛЛИЙ МАДАНИЯТНИНГ ТАРИХИЙ ҚАДРИЯТЛАРИ АСОСИДА ЎҚУВЧИЛАРДА МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
43
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
маънавият / ахлоқий тарбия / талабалар / тарихий қадриятлар / миллий маданият. / spirituality / moral education / students / historical values / national culture.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — I. Hoshimov

Ушбу мақола мактаб фаолиятини такомиллаштириш бўйича олиб борилаѐтган ишларга бағишланган бўлиб, у ўсиб келаѐтган авлодни маънавий-ахлоқий тарбияси билан боғлиқ барча масалаларни замонавий талаблар даражасига кўтара оладиган тизимни яратишни тақозо етади. жамиятимизда кечаѐтган прогрессив жараѐнлар.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FORMATION OF THE FOUNDATIONS OF SPIRITUALITY OF STUDENTS ON THE HISTORICAL VALUES OF NATIONAL CULTURE

This article is devoted to the work to improve the activities of the school, which requires the creation of such a system that could raise the whole matter of the spiritual and moral education of the younger generation to the level of modern requirements, determined by the new progressive processes taking place in our society.

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ МАДАНИЯТНИНГ ТАРИХИЙ ҚАДРИЯТЛАРИ АСОСИДА ЎҚУВЧИЛАРДА МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

МИЛЛИЙ МАДАНИЯТНИНГ ТАРИХИЙ ЦАДРИЯТЛАРИ АСОСИДА УЦУВЧИЛАРДА МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ^ошимов Илх,ом Х,абибуллаевич

Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлигининг етакчи мутахассиси https://doi.org/10.5281/zenodo.7158442

Аннотация. Ушбу мацола мактаб фаолиятини такомиллаштириш буйича олиб борилаётган ишларга багишланган булиб, у усиб келаётган авлодни маънавий-ахлоций тарбияси билан боглиц барча масалаларни замонавий талаблар даражасига кутара оладиган тизимни яратишни тацозо етади. жамиятимизда кечаётган прогрессив жараёнлар.

Калит сузлар: маънавият, ахлоций тарбия, талабалар, тарихий цадриятлар, миллий маданият.

ФОРМИРОВАНИЕ ОСНОВ ДУХОВНОСТИ УЧАЩИХСЯ НА ИСТОРИЧЕСКИХ ЦЕННОСТЯХ НАЦИОНАЛЬНОЙ КУЛЬТУРЫ

Аннотация. Данная статья посвящена работе по улучшению деятельности школы, которая требует создания такой системы, которая могла бы поднять все дело духовно-нравственного воспитания подрастающего поколения на уровень современных требований, определяемых новыми прогрессивными процессами, происходящими в нашем обществе.

Ключевые слова: духовность, нравственное воспитание, учащихся, исторические ценности, национальная культура.

FORMATION OF THE FOUNDATIONS OF SPIRITUALITY OF STUDENTS ON THE HISTORICAL VALUES OF NATIONAL CULTURE

Abstract. This article is devoted to the work to improve the activities of the school, which requires the creation of such a system that could raise the whole matter of the spiritual and moral education of the younger generation to the level of modern requirements, determined by the new progressive processes taking place in our society.

Keywords: spirituality, moral education, students, historical values, national culture.

КИРИШ

Узбекистон Республикаси мустакиллиги кабул килингандан сунг катта узгаришлар руй берди. Узбекистон уз тарихий тараккиётида мух,им боскични босиб утди. Ижтимоий ва давлат тараккиётининг барча сохдларини кайта куриш, жумладан, иктисодий ислох,отлар, сиёсий тизимни узгартириш ва таълимни такомиллаштириш юз берди. Ушбу боскичда тарихий ва маданий кадриятлар, шунингдек, халкнинг урф-одатлари оркали шахснинг маънавий-ахлокий асосларини шакллантириш эълон килинди. Уз навбатида, бу барча ижтимоий институтлар ва биринчи навбатда, умуман жамиятнинг маънавий ва ахлокий асосларини яратишга мулжалланган мактаб фаолиятини ташкил этиш ва мазмунида узгаришларни талаб килди. Шунинг учун халк педагогикасининг бой тарихий кадриятлари, анъаналари ва ютукларини юксак ахлок ва ахлок тамойилларига асосланиб тиклаш хдмда улардан замонавий шароитда тугри фойдаланиш ёш авлод, юксак ракобатбардош мутахассис тарбиясида мух,им омил булиб хизмат килади.

Бугунги кунда х,ар бир халк уз тарихи ва маданиятини урганишга ёндашувларни куриб чикмокда. Умуминсоний манфаатларнинг устуворлиги-барча халклар тажрибасини,

БС1ТЖСТ ЛЖБ ЖЖОУАТЮЖ

ШТЕКМАТЮМЛЬ 8С1БОТ1Р1С ГОШ1ЧАЬ УОШЫБ 1 188иБ 6 иШ-2022: 8.2 | КБК 2181-3337

уларнинг маънавий кадриятларини эътироф этиш, хурмат килиш, турли маданий анъаналарни узаро бойитишга хисса кушиш. Бошка халкларнинг маданий кадриятлари ва анъаналари билан танишиш асосида маданий салохиятни саклаш ва ошириш Узбекистоннинг янгиланиши ривожланишининг ажралмас шарти сифатида каралади.

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Бугунги кунда мактаб фаолиятини такомиллаштириш ишлари ёш авлодни маънавий-ахлокий тарбиялашнинг барча масалаларини жамиятимизда содир булаётган янги прогрессив жараёнлар билан белгиланадиган замонавий талаблар даражасига кутарадиган бундай тизимни яратишни талаб килмокда. Таълим-тарбия тизимини такомиллаштириш жамият томонидан шахсни шакллантириш, жумладан, халк педагогикаси воситасида амалга ошириладиган мухим вазифадир.

Ёш авлод ахлоки ва маънавиятини шакллантириш вазифалари доимо жамиятнинг долзарб муаммоларидан бири булиб келган. Муаммонинг тарихий асосларини тахлил килиш шуни курсатадики, хатто кадимги Юнонистон мутафаккирлари хам маънавий тарбия масалаларини урганганлар (Платон, Аристотел, Демокрит). Урта Осиёнинг буюк мутафаккирлари уз асарларида ахлокий тарбиянинг шакл ва усулларини ишлаб чикдилар (Абу Али Ибн Сино, Ахмад Дониш, Алишер Навоий, Абдурахмон Жомий, Махмуд ^ошгарий ва бошкалар.).

Х,озирги боскичда олимлар С.Р.Разхабов, И.Обидов, СДодиров, И. ^одиров, А.Е.Измаилов, Н.Д.Хмел, М.Кудаикулов, К.ДДоракулов, Ю.Р.Соколников, А.Р.Сеитешев, К.А.Дуйсенбаев ва бошкалар миллий маданиятнинг маънавий-ахлокий шахсни шакллантиришга таъсирига багишланган.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Сунгги йилларда халкаро стандартлар ва ЮНЕСКО талабларига мувофик тарихий шахарлар учун бош режалар ва бошкарув режаларини ишлаб чикиш буйича фаол ишлар олиб борилмокда. ЮНЕСКО билан якин хамкорликда моддий ва номоддий меросни асраб-авайлаш буйича турли халкаро анжуманлар ташкил этилмокда.

Ушбу тадбирлар маданий ёдгорликларни мухофаза килиш сохасидаги долзарб масалаларни куриб чикиш, халкаро тажрибани урганиш, тарихий ва маданий меросни саклашнинг миллий тизимини такомиллаштириш, ушбу сохадаги давлат ва нодавлат ташкилотлари фаолиятининг асосий йуналишларини аниклаш имконини беради.

Узбекистон Республикаси Президентининг "Моддий маданий меросни мухофаза килиш сохасидаги фаолиятни тубдан яхшилаш чора-тадбирлари тугрисида" 2018 йил 19 декабрдаги Фармони бу сохада янги боскични бошлаб берди. ^арорнинг 10-бандига кура, Юнесконинг Жахон мероси руйхатига киритилган республика худудлари узининг тарихий ва маданий киймати билан алохида мухофаза етиладиган тарихий ва маданий худудлар хисобланади [1].

МУ^ОКАМА

Утказилган тадкикотлар ёш авлод купинча уз билимларини жалб киладиган жойи йуклиги сабабли уз халкининг тарихи ва анъаналарини билмайди деган хулосага келишимизга имкон беради. Таълим муассасалари олдида узбек халк анъаналарини жонлантириш ва амалга ошириш учун ёш авлод билан ишлаш вазифаси турибди.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Ёш авлодда маънавий ва ахлокий маданиятни ривожлантириш билан боглик енг мух,им карама-каршиликлар каторига карама-каршиликлар киради: тобора купайиб бораётган ахборот окимлари ва шахснинг уларни идрок этиш, кайта ишлаш, узлаштириш, узатиш ва укув фаолиятида фойдаланиш кобилияти; утиш даврида узлуксиз таълимга булган эх,тиёжни англаш уртасида. ахборот жамияти ва бекарор мотивацион асос, шунинг учун ушбу фаолият турини амалга оширишда билим, куникма ва малакаларнинг паст даражаси; мутахассислик буйича фундаментал билимларни узлаштиришнинг нисбатан юкори даражаси ва улардан фойдаланиш маданияти даражалари уртасида; ахборот жамиятининг ривожланиш даражаси ва урта мактаб укувчиларининг ахборот тайёрлаш сифати уртасида.

ХУЛОСА

Шундай килиб, мактаб олдида ёш авлодни халк анъаналари ва урф-одатларини узлаштириш, билим олишга ва уз-узини такомиллаштиришга интилиш, тарихий адабиётларни укиш оркали билимларни тулдириш оркали тарбиялаш вазифаси турибди.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 19 декабрь 2018 йилдаги "Моддий маданий меросни мух,офаза килиш сохдсидаги фаолиятни тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карори

2. Волков Г.Н. Этнопедагогика. Чебоксары: Чуваш, кн. изд-во, 1974. - 376 с.

3. Воспитание молодежи на общечеловеческих нравственных ценностях: Сб. науч.трудов. Под ред. Новиковой В.И. Ростов-на-Дону, 2000. 85 с.

4. Жанбуршина Г.Б. Этико-педагогические основы социально-нравственной ориентации подростков: Автореферат диссертации на соискание ученой степени доктора педагогических наук. Казань, 2000. -39 с.

5. Зябрева В.Г. Духовно-нравственное воспитание младшего подростка в процессе обучения гуманитарным дисциплинам: Автореферат дисс. канд.пед.наук. Кострома, 2002. 23 с.

6. Навои А. Сочинения в 10 томах. Тош. Фан, 1968. Т.ш. с 162.

7. Романова A.C. Духовно-нравственное формирование учащихся в современных условиях: автореф. канд.пед.наук. Чебоксары, 1999. 22 с.

8. Руденко С.Г. Духовно-нравственное воспитание основа гуманной педагогики //Три ключа. Педагогический вестник. 2003. - Вып. 6. - С.22-24.

9. Уста-Азизова ДА. Концепция духовно-нравственного воспитания личности посредством культурно-исторических и национальных особенностей. Научный Вестник. Научно-теоретический журнал. ТГПУ №1, 2022.1419 стр.

10. Dzhuraev R. K., Karakhanova L. M. Model of the organization of research activities of 10th grade students in teaching physics and biology //International journal of discourse on Innovation, integration and education. - 2021. - Jild 2. - №. 01. - P.296-300.

11. Мусахоновна Л. УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ ТИЗИМИДА БИОЛОГИЯ ФАНИДАН САМАРАДОРЛИККА ЭРИШИШДА ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМИЙ ВОСИТАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ АСОСЛАРИ //Science and innovation. -2022. - Т. 1. - №. B3. - С. 577-585.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

12. Juraev R. X., QORAXANOVA L. M. fizika va biologiyani o'qitishda 10-sinf o'quvchilarining tadqiqot faoliyatini tashkil etish modeli / / innovatsiya, integratsiya va ta'lim bo'yicha xalqaro discourse jurnali. - 2021. - Jild 2. - №. 1. - P.295-299.

13. Karakhonova L. M. Using the electronic educational resources in biology lessons //INTERNATIONAL SCIENTIFIC REVIEW OF THE PROBLEMS OF PHILISOPHY, PSYCHOLOGY AND PEDAGOGY. - 2019. - С. 35-39.

14. Karakhanova L. M. USE OF MEDIERE RESOURCES IN THE EDUCATIONAL PROCESS OF BIOLOGY IN SCHOOLS //International Scientific Review of the problems of pedagogy and psychology. - 2018. - С. 68-70.

15. Jurayev R. K., Karakhanova L. M. Scientific And Methodical Bases Of The Use Of Electronic Educational Resources In Teaching Biology In General Educational Schools //International Journal of Advanced Science and Technology. - 2020. - Т. 29. - №. 8. - С. 3500-3505.

16. Musokhonovna K. L. ICT-As a means of achieving new educational results in teaching natural disciplines in secondary schools //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2021. - Т. 11. - №. 10. - С. 315-321.

17. Juraev R. X., Karaxonova L. M. media ta'limi maktab o'quvchilarining ta'lim sifatini oshirish omili sifatida / / hayot davomida ta'lim: barqaror rivojlanish uchun uzluksiz ta'lim. -2013. - S. 322-323.

18. Караханова Л. 6. DEVELOPMENT OF STUDENTS'KNOWLEDGE BASED ON THE USE OF 3D EDUCATIONAL TECHNOLOGIES IN THE BIOLOGY EDUCATION //Образование и инновационные исследования международный научно-методический журнал. - 2020. - №. 2. - С. 55-59.

19. Musaxonovna K. L. General secondary schools requirements for the introduction of informed educational resources for the development of natural sciences //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. - 2022. - Т. 12. - №. 5. - С. 855-860.

20. Juraev R. X., Karaxonova L. M. iqtidorli bolalarni ta'lim muassasalari tomonidan pedagogik qo'llab-quvvatlash //fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi. SCIENTIFIC-METHODICAL JOURNAL. - 2022. - Jild 3. - №. 4. - 66-70 betlar.

21. Karaxanova L. M. tabiiy fanlarni o'qitishda zamonaviy ochiq ta'limda yangi interaktiv elektron manbalar / / ta'lim fanlari bo'yicha akademik tadqiqotlar. - 2021. - Jild 2. - №. CSPI conference 1. - P. 1303-1305.

22. Karaxanova L. M. Development of students' knowledge based on the use of 3d educational technologies in the Biology education //Таълим ва инновацион тадкикотлар.- Buxoro. -2020. - 55-59 betlar.

23. Сафарова Р. Г. и др. Укувчи-ёшларни оммавий маданият хуружларидан х,имоя килишнинг назарий-методологик асослари. - 2017.

24. Kharaxonova L. M. SPECIFIC ASPECTS OF MEDIA EDUCATION AND ITS USE IN HIGH SCHOOLS //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. CSPI conference 3. - С. 278-284.

25. Musakhonovna K. L. Peculiarities of using modern educational tools to increase the effectiveness of teaching the natural sciences and direct students to independent activities //Asian Journal of Multidimensional Research. - 2022. - Т. 11. - №. 5. - С. 182-191.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

26. Kh D. R., Karakhonova L. M. Media education as a factor of increasing the quality of teaching schoolchildren //Образование через всю жизнь: непрерывное образование в интересах устойчивого развития. - 2013. - Т. 11. - №. 2 (eng). - С. 287-288.

27. Караханова Л. МУЛЬТИМЕДИЙНЫЕ ТЕХНОЛОГИИ НА УРОКАХ ЗООЛОГИИ //Збiрник наукових праць Уманського державного педагогичного ушверситету. - 2011. - №. 1.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.