Научная статья на тему 'Мектепке дейінгі балалар мекемелеріне қолданылатын оқуға арналған жиһаздың ерекшеліктері мен балалардың тірек-қимыл жүйесінің аурулары'

Мектепке дейінгі балалар мекемелеріне қолданылатын оқуға арналған жиһаздың ерекшеліктері мен балалардың тірек-қимыл жүйесінің аурулары Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
27
48
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
мектепке дейінгі мекемелер / жиһаз / оңтайлы поза / тірек-қимыл жүйесінің аурулары / preschool institutions / furniture / rational posture / diseases of the musculoskeletal system

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — М. Б. Бурумбаева, К.С. Тебенова, А.А. Мусина

Мақалада мектепке дейінгі мекемелерде қолданылатын жиһазды таңдау мен бағалаудың гигиеналық қағидалары, әдістемелік тәсілдері, сондай-ақ оны рационалды емес қолданумен байланысты пайда болатын физикалық дамудағы ауытқулар туралы әдеби шолу келтірілген

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Features of furniture used in children's preschool institutions and diseases of the musculous-motor system in children

Features of furniture used in children's preschool institutions and diseases of the musculous-motor system in children

Текст научной работы на тему «Мектепке дейінгі балалар мекемелеріне қолданылатын оқуға арналған жиһаздың ерекшеліктері мен балалардың тірек-қимыл жүйесінің аурулары»

Редактор алган 02.09.2020 ж.

ЕТАМБ 76.33.31

ЭеЖ 613.954.4: 614.37

МЕКТЕПКЕ ДЕЙ1НГ1 БАЛАЛАР МЕКЕМЕЛЕР1НЕ ЦОЛДАНЫЛАТЫН ОЦУГА АРНАЛГАН ЖИЬАЗДЫЦ ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1 МЕН БАЛАЛАРДЫЦ Т1РЕК-ЦИМЫЛ ЖУЙЕС1Н1Ц АУРУЛАРЫ

М.Б. Бурумбаева1, Ц.С. Тебенова2, А.А. Мусина1

1«Астана медицина университет» КеА^, Нур-Султан к., ^азакстан

2«Е.А. Бекетов атындагы Караганды университет» КеА^, Караганды к., ^азакстан

Макалада мектепке дешнп мекемелерде колданылатын жиhазды тацдау мен багалаудыц гигиеналык кагидалары, эдктемелж тэалдер^ сондай-ак оны рационалды емес колданумен байланысты пайда болатын физикалык дамудагы ауыткулар туралы эдеби шолу келт1р1лген.

Тушн сездер: мектепке дешнп мекемелер, жиИаз, оцтайлы поза, прек-кимыл жуйесшщ аурулары.

FEATURES OF FURNITURE USED IN CHILDREN'S PRESCHOOL INSTITUTIONS AND DISEASES OF THE MUSCULOUS-MOTOR SYSTEM IN CHILDREN

M. Burumbayeva1, K. Tebenova2, A. Mussina1

^JSC "Astana Medical University", Nur-Sultancity, Kazakhstan

2NсJSC "Karaganda University named after E.A. Buketov ", Karaganda city, Kazakhstan

The article provides a literary review on the methodological approach, hygienic principles for the selection and assessment of furniture used in preschool institutions, as well as deviations in physical development and problems of success in learning with its irrational use.

Key words: preschool institutions, furniture, rational posture, diseases of the musculoskeletal system.

ОСОБЕННОСТИ МЕБЕЛИ, ПРИМЕНЯЕМОЙ В ДЕТСКИХ ДОШКОЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ И ЗАБОЛЕВАНИЯ ОПОРНО-ДВИГАТЕЛЬНОЙ СИСТЕМЫ У ДЕТЕЙ

Бурумбаева М.Б.1, Тебенова К.С.2, Мусина А.А.1

1НАО «Медицинский университет Астана», г. Нур-Султан, Казахстан

2НАО «Карагандинский университет им. Е.А. Букетова», Караганда, Казахстан

В статье приведен литературный обзор по методическому подходу, гигиеническим принципам выбора и оценки мебели, применяемой в детских дошкольных учреждениях, а также отклонениям в физическом развитии и проблемам успешности в обучении при ее нерациональном использовании.

Ключевые слова: детские дошкольные учреждения, мебель, рациональная поза, заболевания опорно -двигательного аппарата.

Непзп талаптардыц бiрi, баланыц бойына жэне баланыц пропорциясына жиЬаздыц келемше сэйкес болып табылады. Осы талаптар бузылган жагдайда, кеуде еща улгаяды, кеуде ассиметриясы дамиды, булшыкеттердщ кернеулш жогарлайды, ыцгайсыз калыпты, амалсыз колдауды камтиды. Физиологиялык утымды калыпты колдау ушш кажеттi жагдай болып, физикалык дурыс дамыган, балалар мен жасеспiрiмдердiц антропометриялык керсеткiштердiц жиЬаздарга сэйкестiгi болып табылады [1].

Балалардыц бойыныц узындыгына сэйкес жиЬазды тацдаудыц сурактары, олардыц тацбалануы, оку белмелерiнде орналастырылуы, балалардыц есту жэне керу жагдайларына байланысты отыргызу, балалардыц санитарлык-эпидемиологиялык салауаттылыгын камтамасыз етуi бойынша медициналык жэне педагогикалык жумыскерлердiц ю-эрекеттерiнiц негiзгi курамдык белiмi болып табылады [2].

Астана медщиналъщ журналы №1(103), 2020 16

Мектепке дейiнгi жaстaFы бaлaлaр Yшiн мектепке дейiнгi бaлaлaр мекемелерше (МДБМ), Yй жaFдaйлaрынa aрнaлFaн эр тYрлi кeлемде бaлaлaр Yстелдерi, орындыктары, кереуеттерi KOлдaнылaды. Бaлaлaр Yшiн тeрт тYрлi бaлaлaр Yстелдерi дaйындaлaды:

1. I турМ,5-5 жaстaFы бaлaлaрFa aрнaлFaн тeрт орынFa aрнaлFaн Yстел.

2. II тYрi-екi орынFa aрнaлFaн KaKnaFbi eзгертiлетiн еща бaр жэне оку к¥рaлдaрынa aрнaлFaн жэшiгi бaр 5-7 жaскa aрнaлFaн Yстел.

3. III тYрi-екi орынFa aрнaлFaн трaпеция тэрiздi формaдa 1,5-4 жaскa (косымшa тYрде).

4. IV тYрi-турмыстa колдaну Yшiн бiр орынFa aрнaлFaн [3].

1 жaстaн 4 жaскa дейiнгi бaлaлaр бeлмелерiнде тeрт орынFa aрнaлFaн Yстелдер болуы керек; ортaшa, жоFaры жэне дaйындык топтaрындa бaлa бaкшaдa ею орынFa aрнaлFaн Yстелдер KOлдaнылaды. Yстелдер 2 кaтaрдa, жaрык сол жaFынaн тYсетiн етiп орнaлыстырылaды. ^рудщ тиiмдi aймaFы тiк кещстште бaлaлaрFa aрнaлFaн 2-1 жaскa 51 см, мaксимaлды aймaFы-125-150 см. Терезенщ сокырлык aймaFы 0,45 м a3 болмaуы керек. Жиhaздaр эрiптiк жэне TYd! тaцбaмен белгiленуi керек[4].

Мектеп жиhaзыньщ тYCтi тaцбaсы, кaтaрлaр aрaсындa eтетiн жол жaFындa кeрiнiп туруы керек. Оны Yстелдiц немесе пaртaныц ею жaFынaн, орындыктa диaметрi 22 мм жэне горизонтaльды жолaк тYрiнде 20 мм соктырылaды [5].

Егерде жиhaздa фaбрикaлык тaцбaсы болмaсa, ондa медициталык кызметкер тaцбaлaйды. Ол Yшiн сaнтиметрлiк лентaмен пaртaныц немесе Yстелдiц, орындыктыц негiзгi eлшемiн eлшеп aлынFaн белгiлердi Н^А-мен сaлыстырaды. Алдымен Yстел мен орындыктыц eлшемдерiнiц сэйкестiгiне, содaн кешн кaлFaн eлшемдерге адщл бeлiнедi [6]. Нормaтивтiк к¥жaттaрFa сэйкес бaрлык жиhaздaрFa келесiдей тaцбaлaну жYргiзiледi:

- кaбырFaFa орнaлaстыруFa aрнaлFaн буйымдaрдыц aрткы кaбырFaсыньщ жоFaрFы сол жaк бурышыта;

- Yстел кaкпaFыныц aрткы жaFынa;

- aрткы кaбырFaсы мен кaкпaFы жок буйымдaрды пaйдaлaну кезiнде кeрiнбейтiн бетке.

Aуыстырылaтын корaптaрдыц, реттелетiн шрелердщ, бeлшектер мен aксессуaрлaрдыц

бетш белгiлеуге жол бершмейдь

Бaлaныц бойын бiле T^a (деректер жеке кaртaдa кeрсетiлген-№26 формa жэне OFaн 2 см Ta^^i косып, Yстел немесе пaртa жэне орындыктыц тобын aныктaуFa болaды [1].

Yстелдегi жумыс орныныц еш кол бaсымен екi бiлектiц узынды^ыныц косындысынa жэне еркiн отыруFa косымшa 3-4 см. тец болуы керек. Орындыктыц бшктш 2 см тaFaныц биiктiгi косылFaн сирaктыц узынды^ыта тец болуы керек. Орындыктыц терецдш сaн узынды^ыныц 2/3 кем емес жэне 3/4 aртык емес болуы керек [8].

Буын бурыштaрыныц шaмaсын оцгайлы шaмaмен сaлыстырFaндa бaлaныц кaлпыныц сурет бойыншa гониометрияныц кeмегiмен окушыныц дурыс отырFaндыFын нaкты aныктaуFa болaды [9].

Пaртaныц (YCтелдiц), орындыктыц eлшемдерiне сэйкес келген жaFдaйлaрFa, aл бaлaныц отыруы гигиенaлык тaлaптaрFa сэйкес келмейтiнiне aсa кeцiл aудaру керек. Бул дурыс отыру дaFдысыныц болмaуы турaлы куэлaндырaды [10].

Yстел бaлaныц жaс ерекшелшне жэне бойынa сaй келмесе жaзу ережесiн сaктaу киындыккa тYседi. ^иFaштaп жaзу бaрысындa дэптер бaлaныц ^рсы aлдындa жэне пaртa кaкпaFыныц жиепне кaрaсты кeлбеулiк бурышы 40 грaдус болуы тиiс [11]. Сондa киFaш сызыктaр пaртa жиегiмен тiк бурышты тYзейдi. Бaлa эрiп сызыктaрын бiр-бiрiне пaрaлельдi орнaлыстырaды. Бaлaныц екi иык буынын косaтын кeлденец сызык, ею кeздiц ортaсынaн eтетiн сызык жэне пaртaныц бaлaныц жaFындaFы жиегi бiр пaрaлельдi к¥Paйды. Бул гигиенaлык тaлaптaрды орындaмaу дурыс отыру кaлпын бу^ды. Болaшaктa бaлaныц мYсiнiн бузып, омыр^ жотaсыныц бiр жaFынa кaрaй кисaюынa (сколиоз) жэне aлыстaн нaшaр ^руше соктырaды [12].

Жиhaз бен жaбдыктaр бaлaлaр мекемелерiне бой жaс ерекшелшне сэйкес келуi тиiс. Оку кaбинеттерi белгiленген eлшемдегi жумыс Yстелдерiмен жэне орындыктaрымен жaбдыктaлaды. Пaртaлaр,YCтелдер, шкaфтaрдыц ty^ тaбиFи aшык тYCтес немесе aшык жaсыл

Астана медициналыщ журналы №4(106), 2020

17

болуы тиiс [13].Отыргыштарды, табуреттердi жэне аркалыгы жок орындыктарды пайдалануга руксат етiлмейдi. Эрбiр окушы бойына жэне денсаулык жагдайына сэйкес партамен немесе Yстелмен камтамасыз етiледi.Оку жылыньщ басында сынып журналында орналастыру сызбасы мен денсаулык парагы толтырылады [14].

Методикалык нускаулыктарга сэйкес, балалардыц отыруы олардыц денесшщ узындыгын ескере отырып жасалуы керек. 1 рет елшеу eткiзу максатында, Yстел мен орындыктар (жумыс орны) бойынша бала денесшщ узындыгы мен биiктiгiн eлшеудi кажет етедi [15].

Оку барысында балаларга арналган бiр орындык шынтаккойгыштары бар парталарды колдана отырып, баланыц шаршауын болдырмауга,сабакка деген кызыгушылыгын арттырып кана коймай, тсрек кимыл жYЙесiшц бузылыстарын алдын алуга болады. Зерттеулердщ нэтижесше CYЙене отырып, оку партасыныц жаца патенттелген тYрi № 46951 16 наурыз 2000 жылы (Роспатент), Ресейде кещнен оку процесiнде iске асыру Yшiн усынылуы мYмкiн [16]. Ресми статистика керсетюштерше сэйкес, оку барысында балалардыц тсрек-кимыл жYЙесiшц бузылыстары 5 есеге артып отыр. 60% -дан астам мектеп окушыларында тiрек-кимыл жYЙесiнiц бузылыстары жагдайлары аныкталган себебьокуга арналган жиhаздыц параметрлерi баланыц есу ерекшелштерше сэйкессiздiгi,сондай-ак дурыс жумыс iстейтiн жагдайды сактамау [17].

Объектiлердiц жиhазы мен жабдыгы балалардыц бой-жас ерекшелiктерiне сэйкес келедь Объектiлерде ойын, оку кабинеттерi Yстелдермен, аркалыгы бар орындыктармен жабдыкталады. Мекемеде тiркеуге жататын балалар санын орналастыру Yшiн жеткiлiктi жиhаз болуы керек.Жиhаз кауiпсiз болуы керек,берiк, балалардыц бойы мен салмагына сай жэне оцай тазаланатын болуы керек. Ол барлык колданылатын нормативтiк кукыктык актшер кауiпсiздiк талаптарын сактауга тиiс. Эрбiр балага орындыктар берiледi [18].

Мынадай бiлiм алушылар мен тэрбиеленушiлер: есту, керу кабшет бузылган бiлiм алушылар мен тэрбиеленушiлер тактага жакын, алдыцгы катардагы Yстелдерге; жиi суык тшп ауыратын бiлiм алушылар мен тэрбиеленушшер сырткы кабыргадан алыс отыргызылады.

Ойын, оку алацдарындагы жабдыктар балалардыц бойы мен жасына сэйкес келедi, Yшкiр шыгыцкы жерлерi мен акауы болмайды, уактылы жeнделедi. Жабдыктыц бетiнiц жабыны суга тeзiмдi материалдан кeзделедi. Жабдыктыц жиыны, саны жэне eлшемiн объектшердщ бейiнiн, Yй-жайлардыц ерекшелiгiн есепке ала отырып ^здейдь Жиhаз, жумсак, катты мYкэммал, жабдык жумыс жагдайында болады. Уактылы жeнделуге немесе ауыстырылуга жатады.

МДБМ жиhазыныц негiзгi eлшемдерi КР ДСМ 615 буйрыктыц 5-косымшасында белгшенген [19].

Олардыц негiзгi eлшемдерi мен тацбалануы 1,2 кестеде кeрсетiлген.

Кесте 1 - МДБМ жиhазыньщ тацбалануы мен влшемдерi.

ЖиЪаз тобы Балалар бойыныц тобы, см-мен Yстелдiц бшкпп, см-мен Орындык отыргышыныц бшкпп, см-мен

А 80-ге дешн 34 17

Б 80 - 90 35 20

В 90 - 100 43 24

Г 100 - 115 48 28

Д 115 - 130 54 32

Ж 130-дан жогары 60 36

Кесте 2 -Сэбилер Yйлерi жиhазыныц тацбалануы мен влшемдер1.

ЖнИаз Балалар Yстелдiц Орындык отыргышыныц Балалардыц бой топтары

тобы бойыныц бшкпп, см-мен бшкпп, см-мен бойынша жасы

тобы, см-

мен

Астана медщиналыц журналы №4(106), 2020

18

А 80-ге дешн 34 17 7 ай - 1 жас 8 ай

Б 8090 38 20 1 жас 6 ай - 2 жас 8 ай

В 90 - 100 43 24 2 жас

Негiзiнен орындыктар мен Yстелдерiшц тYрлерi мен функционалдык eлшемдерi МЕСТ 5994, МЕСТ 11015, МЕСТ 11016, МЕСТ 18314, МЕСТ 19549, МЕСТ 19550 талаптарына сэйкес келуi керек.

Yстелдердiц, орындыктар мен парталардыц eлшемдерi эмбебап елшеу куралдарымен тексерiледi. Белшектелген жеткiзiлген жиhаз Yшiн бeлшектердiц жэне / немесе элементтердщ eлшемдерi тексершедь

Жалпы жэне функционалдык елшемдер ± 1 мм., баска елшемдер ± 0,1 мм. кателшпен eлшенедi [20].

Гигиеналык талаптарга сай емес жиhазды колданган кезде, оцтайлы емес позадан тирек-кимыл жуйесшщ эртYрлi бузылыстары пайда болады. Оцтайлы поза - бул тыныс-тiршiлiкте жэне козгалыс кезшдеп калыпты дененiц калпы (тiк поза, адам денесшщ тiк жагдайы) [21].

«Поза» термиш дененi туракты ^йде дурыс устау тэсiлiн тYсiндiру Yшiн колданылады. Оцтайлы поза деп омырткалардыц, кеуде куысыныц, иык белдеуiнiц жэне дененщ баска бeлiктерiнiц тiк калпындагы eзара орналасуын айтады жэне бул баланыц дурыс физикалык дамуына ыкпалын тигiзедi [22].

Оцтайлы поза - омыртка ауруы, сколиоз жэне остеохондроз сиякты eркениеттiц осындай ауруларын болдырмаудыц тиiмдi жэне сенiмдi тэсш. Ортопедиялык диагностикадагы постуренттiк зерттеулердiц мацыздылыгына токталсак, белгiлi ортопед Василий Оскарович Маркс «поза - бул бYкiл дененщ жай-^й» деп айткан[23].

Оцтайлы позаны бузу - нормадан ауытку. Бастапкы кезецде бул ауру деп карастырылмайды, бiрак оны косметикалык акау деп атауга да болмайды. Позаныц бузылуы - «алгашкы коцырау», омыртканыц патологиялык кисыктарыныц, остеохондроздыц, iшкi агзалардыц ауруларыныц пайда болу каупi туралы белп болып табылады [24].

Мундай акаулыктар баланыц денсаулыгына зиян келтiредi, сондыктан олардыц ата-аналары осыган ерекше назар аудару кажет. Болашакта оларды тYзетуге караганда, балада дурыс калыпты калыптастыруды элдекайда орынды [25].

Мектепке дешнп жастагы балаларда жиi кездесетш оцтайлы емес позаныц эсерiнен пайда болады:

1. Баланыц денеш -пк устамауы.

2. Дурыс калыпты устап тура алмауы.

3. Дененiц бiртеriс болуы [26].

Окушылардыц ауруларыныц курылымында тiрек-кимыл жYЙесiнiц патологиясы жетекшi орын алады. Омыртканыц турактылык деформациясы мен курылымдык бузылыстары бар балалар саны ^беюде [27]. все келе бул ^рсете^ 80% -га дейiн артады. Талдау барысында окушыларда жиi тсрек-кимыл жYЙесi ауыткулары кездеседi [28].

СYЙек-булшык ет жYЙесiнiц шартты тYPдегi ыцгайсыздыгы организмде кажу дамуын жеделдетiп, соган байланысты эр тYрлi eзгерiстерге (дене тулганыц ецкiштiгi, сколиоздар, иык пен жауырынныц ассиметриясы т.с.с.) дамуына экелш согады [29,30].

Тiрек-кимыл аппаратыныц бузылыстары балалык шакта денсаулык жагдайына жэне ец мацызды агзалардыц дамуына терю эсер етедi.Балалар жэне жасeспiрiмдерде балалык шакта басым CYЙек Yлесi калыптасады. Жалпы, CYЙек динамикасы адам массасыныц eсуi,жыныстык калыптасуымен сипатталады.Тiрек-кимыл аппаратыныц дурыс калыптасуыныц мацыздылыгы-бул бала кезiндегi жинакталган CYЙек массасы,себебi келер жылдардагы CYЙектiц дурыс калыптасуыныц тiрегi [31-33].

Астана медщиналъщ журналы №4(106), 2020

19

Окытуга колданылатын жиhаздардыц бала денсаулыгына жэне окытылуына эсерш зерттеу бойынша зерттеулердщ 64% -ы оц нэтижелер туралы, ягни дэлелденген эсерлер туралы хабарлады; 24% терiс эсерлер туралы хабарлады. Жиhаздардыц eлшемдерi мен окушылардыц антропометриялы; сипаттамаларыныц Yйлесiмдiлiгi кейбiр окушылардыц физикалы; реакцияларын жаксартудыц непзп факторы ретiнде аныкталды. Биiк жиhаз, отыруга арналган жиhаз, какпагы ашылып-жабылатын Yстелдер мен орындыктар сиякты дизайн ерекшелiктерi де баланыц денсаулыгына оц эсер етедь

ЖYЙелiк эдеби шолу окыту кезiнде колданылатын жиhазыныц кeлемi окушылардыц Yлгерiмi мен физикалы; реакциясына айкын оц эсерiн кeрсетедi. Осындай нэтижелер жиhаздардыц дизайнын тексеру кезшде де аныкталган [34,35].

Позаныц бузылуы баланыц тыныс алу, жYрек-кан тамырлары, ас корыту жэне жYЙке жYЙелерiнiц eзгеруiмен катар жYредi, бул олардыц функционалды бузылуына жэне болашакта созылмалы аурулардыц дамуына экеледi. Сондыктан бшм беру мекемелерiн жиhазбен дурыс жабдьщтау балалардыц денсаулыгын сактау Yшiн де, олардыц денсаулыгы Yшiн де мацызды [18].

Пайдаланылган эдебиеттер misrni

1. Молдованов В.В. Гигиеническая оценка соответствия параметров школьной мебели ростовым характеристикам учащихся начальной школы / Здоровье, обучение, воспитание детей и молодежи в XXI веке: Материалы международного конгресса. - М., 2004. -II часть. - С. 298-299.

2. Кучма В.Р.Гигиена детей и подростков: учебник.-М.:ГЭОТАР-Медиа,2010.-333 с.

3. Методы исследования физического развития детей и подростков в популяционном мониторинге: Руководство для врачей/Под редакцией А.А. Баранова и В.Р. Кучмы. - Москва, 1999. -225 с.

4. Мельникова Н.А., Лукьянова В.Н.. Основы медицинских знаний и здорового образа жизни, 2005. - 23 с.

5. Дыбина О.В., Рахманова Н.П., Бартошевич Т.И. Игровая модульная мебель для малышей: Учеб.-метод. пособие /Подред. О.В. Дыбиной. - Тольятти, 2013. - 74 с.

6. School furniture handbook Published in 1979 by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization 7. - Place de Fontenoy, 75700 Paris Printed by Imprimerie de la Manutention, Mayenne -o Unesco, 1979.

- Р. 45-46.

7. Румянцева Г.И. Общая гигиена. - М.: Медицина, 1985. - 670 с.

8. Сердюковская Г.Н.Научно-исследовательская деятельность НИИ гигиены и охраны здоровья детей и подростков в 1993- 1998 гг. //Гигиена и санитария. - 2000. -№ 3. - С. 34-38.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

9. Онищенко Г.Г. Социально-гигиенические проблемы состояния здоровья детей и подростков //Гигиена и санитария. - 2001. - № 5. - С. 7-11.

10. Балалар мен жасвспiрiмдер гигиенасы: Оцулыц/В.Р.Кучма; В.Н.Приздщ, Г.Н.Талиеваныц редакциясында. -М.:ГЭОТАР-Медиа, 2014. - Б. 305-317.

11. Кардашенко В.Н., Стромская Е.П. Гигиена детей и подростков. - М.: Медицина, 1988. - 563 с.

12. БвлешовМ.Э. Балалар мен жаасвспiрiмдер гигиенасы: Оцулъщ. - Алматы: «Эверо»,2010. - 52 б.

13. Крылова Наталья Валерьевна. Эколого-гигиеническая оценка школьной мебели современных общеобразовательных учреждений: Дис.....канд. биол. наук: 03.00.16. - Волгоград, 2003. - 170 с.

14. Воронцов И.М. Закономерности физического развития детей и методы его оценки: Учебное пособие.

- Л., 1986. - 56 с.

15. Здоровье. Медицинская экология/Пятырова Е.В., Ефременко Е.Е.,Ковалевская Е.В., Рымина Т.Н.//Наука.- 2010. -№1. - С. 41-42.

16. Дёгтев С.Ю. Гигиеническая оценка влияния эргономических параметров ученической мебели на функциональное состояние ребенка, -2008.- С. 10-11с.

17. Бобок Н. В., Борисова Т.С. Медико-гигиеническое обеспечение детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей: Учеб.-метод. Пособие. - Минск: БГМУ, 2017. - 57 с.

18. Бобок Н. В., Борисова Т.С. Гигиенические требования к детской мебели. Профилактика нарушения опорно-двигательного аппаратау детей: Учеб.-метод. Пособие. - Минск: БГМУ, 2015. - 43с.

19. Мектепке дейiнгi уйымдарга жэне сэбилер Yйлерiне цойылатын санитариялыц-эпидемиологиялыц талаптар" санитариялыц цазидаларын беюту туралы Казацстан Республикасы Денсаулыц сацтау министрiнiц 2017 жылзы 17 тамыздазы № 615 буйрызы.

20. ГОСТ 22046-2016 Мебель для учебных заведений. Общие технические условия (Издание с поправкой). -М.: Стандартинформ, 2019.

21. Матвеев Л. П. Теория и методика физической культуры: Введение в предмет. - СПб., М., Краснодар: Лань: Омега, 2004. -4-е изд., стер. -159 с.

22. Jessie H. Bancroft The Posture of School Children. - New York, 1925.

23. Маркс О. В. Ортопедическая диагностика. -М.:Наука и техника, 1978.

Астана медициналыц журналы №4(106), 2020

20

24. Молдованов В.В. Профилактическое значение использования современных видов школьной мебели //МатериалыXконгресса педиатров «Актуальные проблемы педиатрии».-М.,2006. - С. 388-389.

25. Молдованов В.В. Школьная мебель и вариативные подходы к ее использованию//Здоровье, обучение, воспитание детей и молодежи вXXI веке: Материалы международного конгресса.-М., 2004. - Ч. III.- С. 281-282.

26. Казьмин А. И., Кон И. И., Беленький В. Е. Сколиоз. - М.: Медицина, 1981. - 272 с.

27. Макарова Т.Н. Образование и здоровье //Здоровье и образование ребенка: Мат. I Всерос. науч.-практич. конф.- Пермь: ГОУ ВПО «ПГМА Минздрава России», 2002. - С. 231 - 232.

28. Баранов А.А., Кучма В.Р., Рапопорт И.К. Стратегия «Здоровье и развитие подростков России» как инструмент международного взаимодействия в охране здоровья детей//Российский педиатрический журнал. - 2011. - № 4. - С. 12-18.

29. Неменко Б.А. Оспанова Г.КБалалар мен жасвспiрiмдер гигиенасы : Ощулыщ. - Алматы, 2002. - 344б.

30. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков. - М.: Медицина, 2004.

31. Мирская Н.Б. Факторы риска, негативно влияющие на формирование костно-мышечной системы детей и под- ростков в современных условиях//Гигиена и санитария. - 2013.-№ 1. - С.65-71.

32. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене детей и подростков: Учеб.пособие/В.И.Берзинь, И.И.Слепушкина, А.Г.Глущенко и др.-Киев:Выща шк. Головное изд-во, 1989. - 320с.

33. Руководство к лабороторным занятиям по гигиене детей и подростков/ В.Н. Кардашенко, Л.П. Кондакова-Варламова, М.В. Прохорова и др. /Под ред. В.Н.Кардашенко. - 3-е изд.-М.: Медицина, 1983 - 264 с.

34. The influence ofschool furniture on students' performance and physical responses: results of a systematic review/ Castellucci H.I., Arezes P.M., Molenbroek J. F. M. et al.//Ergonomics. - 2017 Jan. - V. 60(1). - P. 93-110.

35. Classroom Furniture Mismatch and Back Pain Among Adolescent School-Children in Abha City, Southwestern Saudi Arabia/Abdullah Assiri, Ahmed A. Mahfouz, Nabil J. Awadalla et al.//Int J Environ Res Public Health. - 2019 Apr 18. - V. 16(8). -P. 1395.

Корреспонденция авторы: Бурумбаева Меруерт Болаткановна - «Астана медицина университет» коммерцияльщ емес акционерлж когамы, КД жэне гигиена кафедрасыньщ ага окытушысы, e-mail: meruyert.amu@mail.ru

Астана медициналъщ журналы №4(106), 2020

21

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.