Мектеп оқушыларының психо-физиологиялық денсаулығына әкімшілік уақыт әсері Текст научной статьи по специальности «Прочие медицинские науки»

IX СЪЕЗД ФИЗИОЛОГОВ КАЗАХСТАНА

дейн жоfарылады, TYH4e 23% - fa дейiн темендедк Ми ^абатыныи тамырларыныи ^анмен толтырылуы кYндiз 218% - fa дейн ecTi, таиертеи 100% - fa дешн тeмендедi. Кортикальды айма^тыи артериолаларыньщ люмешнщ тарылуы кешкi уа^ытта 129% - fa дешн, ал TYH4e 44% - fa дейiн темендедк

Егеу^уйры^тар мен иттердiи лимфa TY^Hqepi^aen кYнделiктi морфологиялыщ e3repicTep лимфa TY^HqepiHin тaмыpлapындa, cинуcтapындa, ^ыртыстыщ жэне милыщ aймa^тapындa болaтын эpтYpлi e3repicTepre ткелей бaйлaныcты. Жaнyapлapдын лимфa тYЙiндepiнiц жиырылуыныи тэулiктiк ^се^^ерн^ epeкшeлiктepi морфологиялыщ cипaттaмaны о^шayлaнfaн лимфa тYЙiндepiнiн физиологиялыщ эcepiмeн бipiктipугe ы^л eтeдi.

МЕКТЕП ОКУШЫЛАРЫНЫН ПСИХО-ФИЗИОЛОГИЯЛЫК ДЕНСАУЛЫГЫНА 8К1МШ1Л1К УАКЫТ 8СЕР1

Калекешов А.М.1, Макашев Е.К.2, Макашев Е.Е.2, Жабьщпай Ж.Г.1,

Пернетай А.К.1, Жумашкызы Ж.1

1КеАК «Казак улттыц кыздар педагогикалык университетi», Алматы, Казахстан Республикасы; 2ШЖК «Генетика жэне физиология институты» РМК, Алматы, Казахстан

Республикасы.

kalekeshov.a@avzDu.edu.kz

Ей жaмaны- тaнepтeн eндi уйьщтaп кeттiм дегенде Ken узaмaй ^aйтaдaн «aзaпты» ояну. Осы себепт мен aлдымeн бaлaбa^шaны, cодaн кeйiн мeктeптi жек кepдiм. Pac, мен eкi жыл бойы eкiншi aуыcымдa о^ыдым. Осы ею жыл iшiндe мен eтe жa^cы о^ыдым. Одaн кeйiн eш^aшaн Yздiк о^ушы болfaн eмecпiн, - MaKC Фpaй. ^aзipп тaидa жоfapыдafы ктап кeйiпкepiнiц пpоблeмacы eлiмiздeгi бaлaлap мен жacecпipiмдepдiн кeпшiлiгiнiц бacындa деп aйтуfa болaды.

^aзipгi тaидa aдaм eмipiндe экiмшiлiк ya^i^a тэуeлдiлiк орын aлfaн. Эр мемлекеттщ, облыстыи территориялыщ, гeоcaяcи epeкшeлiктepiнe бaйлaныcты eзiндiк ya^^ кepceткiштepi бeлгiлeнгeн. Туpfындap eздepi туpaтын мемлекет, облыстыи эммшшш ya^™ бойыншa уй^^н турып, жумыс peжимiн ^aлыптacтыpfaн. Бipa^ экiмшiлiк ya^^ пен гeогpaфияльщ ya^u^in бip-бipiнe сэйкес келу-келмеунщ, уй^ы ya^i^^in дурыс ^олдaнылyынын aдaм дeнcayлыfынa эcepi тypaлы кeйiннeн faнa ойлaнa бacтaды.

K¡aзa^cтaн Республигасыныи ayмafы ю жYзiндe тepт тYpлi гeогpaфияльщ ya^ бeлдeyiндe оpнaлac^aн (UTC+6, UTC+5, UTC+4, UTC+3). Бipa^ eлiмiз 2024 жылдыи нaypыз aйынaн бacтaп ^aзa^cтaн

IX СЪЕЗД ФИЗИОЛОГОВ КАЗАХСТАНА

Республикасы YKÎMeTÎHin ^аулысымен бiрегей — UTC+5 уа^ыттыщ белдеун ^олдануда. ^a3ipri уа^ытта элеуметтiк уа^ыттын географиялыщ уа^ыттан озыщ жYPуi ^аза^станнын батыс айма^тарында орын алып отыр. Атап айтса^ Атырау, А^тау, Орал облыстарынын батыс аудандарынын тур^ндары Yшiн айырмашылыщ эсерi бар. Мысалы шекаралас Ресейдщ елдi мекендерi UTC+3 саfаттьщ белдеуiн флданса, Атырау, Орал облысынын шекара елдi мекендерiнде UTC+5 уа^ыты ^олданылады.

Сонгы кезде элеуметтiк шиеленютердщ орын алуы, адамдар арасындаfы ^арым ^атынастын нашарлауы, мектеп о^ушыларынын Yлгерiм дор^^^терши тeмендеуi, суицизм жаэдайларынын артуы жоfарыда айтылfан облыстарда айтарлыщтай жи кездесуде, эсiресе жасeспiрiмдер арасында [Haarr, R.N. UNICEF есебi]. Осы туршда табиfи уа^ыт белдеуi дурыс ^олданылмай отырfан елдi мекен туршндарынын, сонын iшiнде мектеп о^ушыларынын денсаулыщ денгейн тереи зерттеу елiмiз Yшiн езек^ мэселелердiи бiрi деп есептеймiз.

Зерттеу жумысынын бастап^ы деректерiне CYЙенсек балалар мен жасeспiрiмдердiн жYЙке жYЙесiнiн дамуы мен ^ызмет ерекшелiктерiнiн психофизиологиялыщ жаэдайы, жYЙке процестерiнiн элсiздiгi, тенгерiмсiздiгiмен керню бердi. Балалардын жэне жасeспiрiмдердiн танымдыщ, жYЙкелiк процестерi - есте са^тау, зейiн, ойлау, фбалжу, кYЙзелiс ^се^^ер^н де ауыт^уы бай^алды. ЖYрек ыртагынын уа^ытша жэне негiзгi спектрлерiн талдау кезнде eте тeмен жиiлiктер (VLF), тeмен жиiлiктер (LF) жэне жоfары жиiлiктер (HF) зерттелiп автономды вегетативт жYЙке жYЙесiнiн екi бeлiмiнiн ара-^атынасын, орталыщ жYЙке жYЙесiнiн бейiмделушiлiк денгей аныщталды. Диагностика нэтижелерi бойынша эрбiр эдiстеме нэтижелерiнiн сипаттамасы тужырымдалды, соfан сэйкес жасeспiрiмдердiн функционалдыщ мYмкiндiктерi аныщталды.

Галымдардын fылыми зерттеулерiне CYЙенсек, биологиялыщ уа^ыт^а ^атысты экiмшiлiк уа^ыттын сэйкес келмеуi патологиялыщ жаfдайларды тудыратынын юрсетт отыр. Олардын салдары, адамдарды дэрьдэрмектерге немесе емделуге eмiр бойы тэуелдi ете отырып, онкология, ^ант диабету артыщ салма^, психикалыщ бузылулар мен ауыт^улар, суицид тб экелуi мYмкiн.

ДИАГНОСТИЧЕСКАЯ ЦЕННОСТЬ ТОЧЕК МОЧКИ УШНОЙ

РАКОВИНЫ

Кароматов И.Д. 1, Зиеев Д. 1, Баймурадов Р.С 2

1 Бухарский государственный медицинский институт,