Научная статья на тему 'Medical and social characteristics of families, educating children with children cerebral paralich'

Medical and social characteristics of families, educating children with children cerebral paralich Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
78
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СОЦИАЛЬНО-ПСИХОЛОГИЧЕСКАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СЕМЬИ / ЖИЗНЕДЕЯТЕЛЬНОСТЬ СЕМЬИ / ДЕТСКИЙ ЦЕРЕБРАЛЬНЫЙ ПАРАЛИЧ / СЕМЕЙНОЕ ВОСПИТАНИЕ / РОЛЬ РОДИТЕЛЕЙ / ОТБАСЫНЫң әЛЕУМЕТТіК-ПСИХОЛОГИЯЛЫқ СИПАТЫ / ОТБАСЫНЫң өМіР СүРУ әРЕКЕТі / БАЛАЛАР ЦЕРЕБРАЛЬДЫ САЛ АУРУЫ / ОТБАСЫНДАғЫ ТәРБИЕ / АТА-АНА РОЛі / SOCIO-PSYCHOLOGICAL CHARACTERISTICS OF THE FAMILY / FAMILY LIFE ACTIVITY / CEREBRAL PALSY / FAMILY EDUCATION / ROLE OF PARENTS

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Абдикадыр М., Кульжанов М.А., Айтманбетова А.А., Нурбакыт А.Н.

В данной статье приводятся результаты исследования, касающиеся социально-психологического портрета семьи воспитывающих детей с ДЦП. Описываются факторы влияния на жизнедеятельность семьи, участие родителей, других членов семьи и общества в целом. Выясняется отношение родителей к нарушениям социализации детей с дефектом в здоровье в форме чрезмерной/недостаточной родительской заботы. В работе представлены семьи различные по составу и характеру взаимоотношений в воспитании детей-инвалидов. Уделено внимание роли отца в воспитании и обучении детей с ДЦП в семье.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МЕДИКО-СОЦИАЛЬНАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СЕМЕЙ, ВОСПИТЫВАЮЩИХ ДЕТЕЙ С ДЕТСКИМ ЦЕРЕБРАЛЬНЫМ ПАРАЛИЧОМ

This article presents the results of a study on the socio-psychological portrait of a family of raising children with cerebral palsy. Factors affecting the livelihoods of the family, participation of parents, other family members and society as a whole are described. It turns out that parents' attitudes towards violations of the socialization of children with a health defect in the form of excessive / insufficient parental care. The work presents families of different composition and nature of the relationship in the education of children with disabilities. Attention is paid to the role of the father in the upbringing and education of children with cerebral palsy in the family.

Текст научной работы на тему «Medical and social characteristics of families, educating children with children cerebral paralich»

Вестник Ка^НЖУ №1-2019

1Л.М. Актаева, 2, 3 Д.Д. Мирзахметова, 2Г.К. Каусова

1^азацстан Республикасыныц денсаулыц сацтау министрлт 2Цазацстан медициналыцуниверситетi «КДЖСМ», Алматы Акушерия, гинекология жэне перинатология гылыми орталыгы, Алматы

КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫЦ ОЦТУСТ1К АЙМАГЫНДАГЫ ОБСТЕТРИКАЛЫК; К6МЕКТЩ НЕГ1ЗГ1 К6РСЕТК1ШТЕР1Н МОНИТОРИНГ НЭТИЖЕЛЕР1

ТYЙiн: Соцгы eKi онжылды;та кептеген елдерде ерте туудыц кврсеткiшi ecyi туралы хабарланды, жэне жалпы бул Yрдiс жа;ында ДД¥-ныц жаhандык; сауалнамасымен расталган. Сараптамалы; зeрттeулeрдiц нэтижeсi керсеткендей, Цазак;стан Республикасыныц OHTYcriK ецiрлeрiндe мeрзiмiнeн бурын босану жишп тол;ынныц езгeруiмeн зерттелген. Будан бас;а, мундай YPДiс ауылды; жерлерде к;алалык;тарга ;араганда кебiрeк бай;алды.

ТYЙiндi свздер: акушeрлiк кемек, мониторинг, ЖYKтiлiк, акушeрлiк кемeктi уйымдастыру

1L.M. Aktaeva, 2 3 D.D. Mirzakhmetova, 2G.K.Kausova

1 Ministry of the republic of Kazakhstan 2Medical University "Kazakh school of public health", Almaty 3 Scientific center of obstetrics, gynecology and perinatology, Almaty

RESULTS OF MONITORING THE MAIN INDICATORS OF OBSTETRIC AID IN THE SOUTHERN REGIONS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Resume: Over the past two decades, many countries have reported an increase in preterm birth rates, and this general trend has recently been confirmed by the WHO global survey. The results of analytical studies have shown that the frequency of preterm birth in the southern regions of the Republic of Kazakhstan during the years studied changed in waves. Moreover, such a trend was more pronounced in rural settlements than in urban ones.

Keywords: obstetric care, monitoring, pregnancy, organization of obstetric care

УДК 616.831-009.11

Ш.Абдикадыр, 1,2 М.К.Кульжанов, 2 А.А.Айтманбетова, 2 А.Н.Нурбакыт

1КМУ «ЖЩСМ»

2 С.Ж. Асфендияров атындагы Цазсщ ¥лттьщ медицина университетг

БАЛАЛАР ЦЕРЕБРАЛЬДЫ САЛ АУРУЫН ТЭРБИЕЛЕУШ1 ОТБАСЫЛАРДЬЩ МЕДИКО-ЭЛЕУМЕТТ1К СИПАТЫ

Сарапшылардыц пiкiрiнше, балалар церебральды сал патологиясы кейiнгi кезде жш кездесед1 Барлыгы %азацстанда 626,7 мыц мугедек тiркелсе, олардыц 11% - мугедек-балалар. Мугедек-баланыц туылуы жэне оны тэрбиелеу ата-анасы мен отбасы Yшiн KYрделi психоэлеуметтiк куйзелк.

Балалар церебральды сал ауруы бар балаларды тэрбиелеп отырган отбасылардыц элеуметтiк портретт жасауда жануяныц вмiр CYPуiмен байланысты негiзгi факторларына талдау ЖYргiзiлген. Зерттелген отбасылар арасында бiр гана баласы - мугедек болып туылган отбасылар бар. Сондыцтан, ол отбасыларда болашацта бала туу жэне оныц денсаулыгы жвнiнде цатты алацдаушылыц бар.

ТYйiндi свздер: отбасыныц элеуметтiк-психологиялыц сипаты, отбасыныц вмiр суру эрекеть балалар церебральды сал ауруы, отбасындагы тэрбие, ата-ана ролi

Та;ырыптыц езектшп. Балалар церебральды сал ауруы балалар мYгeдeктiк сeбeптeрi ;урылымында жeтeкшi орындардыц бiрiнie ие. Жыл сайын 1000 жаца туылган нэрестенщ 200-i мYгeдeктiкпeн туылуда, оныц 70-нде -балалар церебральды сал ауруы аны;талады екен. Статистикалы; деректерге CYЙeнсeк, Цаза;станда соцгы 10 жылда балалар сал ауруы 1,6 есеге артып, 100 мыц халы; санына ша;;анда 2006 ж. - 44,6-дан 2017 ж. - 73,6-га улгайган.

Сарапшылардыц ширшше, балалар церебральды сал патологиясы кешнп кезде жш кездеседь Барлыгы Цаза;станда 626,7 мыц мYгeдeк ^ркелсе, олардыц 11% -мYгeдeк-балалар.

МYгeдeк-баланыц туылуы жэне оны тэрбиелеу ата-анасы мен отбасы Yшiн KYPдeлi психоэлеуметтж ^йзел^. Эаресе, анасына ауру балага ;арау жэне тэрбиелеудеп непзп мшдеттер мен жауапкершшж ЖYKтeлeдi [1,2]. МYгeдeк-балалар денсаулы;тыц шeктeулi мYмкiндiктeрi нэтижeсiндe кеп уа;ытты YЙ жагдайында еткiзeдi.

Жануя - адам емiрiндeгi ец тура;ты жэне мацызды, баланыц туылганынан бастап ;огамдагы дагдылану, интеграциялану кeзeцдeрiмeн ;оса, тшэт ез бeтiншe индивид рeтiндe тулгалык; ;алыптасуынан кeйiн де ;олдаушы элеуметтж институт [3].

Элeумeттiк ортадагы ец непзп - бас;а адамдармен езара ара;атынасты ;урудагы жануяныц ролi аса мацызды. Цаза;станды; зeрттeушiлeрдiц заманауи жумыстарында денсаулыгы шeктeулi балаларга ;олайлы психологиялы; орта ;уру сура;тарына деген ;ызыгушылы; бiраздан бай;алмайды. Алайда, «психикалы; денсаулы;тыц» бeлгiлi бiр элeумeттiк -мэдени ортаны ;алыптастыратын ;оршаган ортаныц, ;огамныц жэне тжелей ;атысты тулгалардыц (ата-ана, жа;ындары жэне т.б.) ;атысуымен ЖYрeтiнiн ескеру ;ажет[4,5].

Сонды;тан балалар церебральды сал ауруы бар мYгeдeк баллары бар отбасылардыц сураныстарын зерттеу ма;сатында 2011 жылы Алматы ;аласында ;урылган «МА^АТМЕД» медициналы; орталыгында медико-

Vestnik KazNMU №1-2019

социологиялы; зерттеу журпзыдь Цурылганнан 6epi орталы;та 70 мыцга жуы; адам емделiп, соныц iшiнде 3000-га жуыгы - балалар церебральды сал ауруымен кемекке ЖYгiнген.

Зерттеудщ ма^саты - балалар церебральды сал ауруымен ауыратын балалары бар отбасыларга элеуметтж-психологиялы; сипаттама берш, мYгедек-бaлaлaры барларга медико-элеуметтiк кемект жетiлдiру бойынша усыныстарды гылыми непздеуболып табылады. Материалдары мен эдiстерi. Зерттеу непзшде 2016 жылдан 2019 жыл аралыгында ем ;абылдаган 418 балалар церебральды сал ауруыныц тYрлi формаларымен ауыру о;игасы тiркелген. Берiлген санаттагы балалар мен отбасылардыц курылымды; ;урамы бойынша ;ар;ынды жэне сандьщ-сапалы; керсеткштер аны;талган. Сонымен катар, балалар церебральды сал ауруымен ауыратын балалардыц медициналы; ;ужаттардыц кешiрмелерiмен есеп беру мэлiметтерiнiц талдауы ЖYргiзiлген. Зерттеу барысында медициналы; мэлiметтердiц кешiрмелерi, сараптамалы; багалау эдiсi, аналитикалы;-графикалык, аналитикалык-статистикалык, социологиялык эдiстер ;олданылган. 18 жас;а дейiнгi балалар церебральды сал ауруымен ауыратын балалары бар 185 отбасынан «Балалар церебральды сал ауруымен ауыратын балаларды тэрбиелейтш отбасылардыц элеуметтж-гигиеналы; сипатын зерттеу жэне медициналы; белсендыж» сауалнамасы ;урастырылып талданган. Зерттеу нэтижелерi жэне талдау. Отбасыныц ;урылымы мен отбасы бойынша келесi тYрлерге белшген: толы; отбасы, толымсыз отбасы, кепбалалы отбасы жэне асыраушы отбасы. Балалар церебральды сал ауруымен бала тэрбиелеушi ;урамы бойынша толы; отбасылар - 63,1% ;урады. Олардыц iшiнде 29,3% - кепбалалы болып табылады да, балалар саны 3-тен 7 балага дейiн ауыт;иды. ЖYргiзiлген зерттеулер денсаулы;тагы мYмкiндiктерi шектеулi 1 жас;а дейiнгi балалар уа;ытты ;аншылы;ты анасымен еткiзсе, соншалы;ты aFa-эпкелерiмен етизетшдИ белгiлi болган. Ягни, бул жагдай, нау;ас балалардыц экесiмен еткiзетiн уа;ыттарын арттырады. Дамудагы бузылыстарды тYсiну жэне тYзетудегi, тэрбиелеудегi эке ролiнiц мацызына назар аудартады. Зерттеу бойынша 87% жагдайда мYгедек-бaлaлaрмен негiзгi ;арау жэне ;атынас жасау мiндетi «ана жэне бала» диадасы тYрiнде сипатталады. 4,7% балалар церебральды сал ауруымен ауыратын балалар экелершщ ;арауында. МYгедек-бaлaлaрFa апа-аталары ;арауды ез жaуaпкершiлiктерiне 4,5% жагдайда алган. Негiзiнен ;араушы тулга болып бас;а туыстары (эпке, агасы жэне т.б.)

3,8% жагдайда атсалыс;ан. Бершген зерттеуде денсаульщтагы мYмкiндiктерi шектеулi балалардыц асыраушылары 0,7% ;ураган.

Берiлген зерттеу отбасылы; ^оршаган ортаныц баланы дурыс дамытудыц факторы ретiндегi мацызын ашады. Отбыснда эке, шешеге Караганда балаларымен ойын уйымдастыруда белсендiлiк танытады. Анасы болса, кебше-кеп, ^тш-;арау мшдетш ат;арады. Экенiц квмегi, эсiресе, наукас - ер балаларды тэрбиелеп дамытуда айтарлы;. Крлайлы ойыншьщтар ;урастырып, пайдалы шыньщтырушы ойындар ойлап табады. МYгедек-балалардыц арасында 70,3% - ер балалар, азыра; белiгi (20,7%) - ;ыз балалар.

Отбасында экеге гипержанашырлы; тэн емес. Сонды;тан наукас балаларды тэрбиелеушi отбасылармен психокоррекциялы; жумыс бойынша усыныстар эркез, тYрлi аспектiлер бойынша жетiлдiрiлiп отыру ;ажет. Зерттеу жумысында денсаулыгында жетiспеушiлiгi бар балалары бар отбасылардыц сипаты ай;ындалды: толымсыз отбасы (36,9%), жабы;, туйы;тылы;пен сипатталады, жш дисгармониялы; болып табылады; кепбалалы отбасы (29,3%), ас;ан емiрге талпыныс бай;алады, емiр CYPу децгейi темен жэне жеткшкиз материалды; ;амтылган; асырап алушы отбасы (0,7%), жетiстiкке жетуге багытталган; толы; отбасылар (63,1%), гармониялылы; жэне келiсiммен сипатталады. Социологиялы; сурауда кептеген отбасылар (47,4%), непзшен, толымсыз отбасылар 31,5% жагдайда жумыспен ;амтылмаган. Анасы немесе экес нау;ас балага ;араушы болып табылатын отбасыларда жумыспен ;амтылмаган. Себебi жалпыга мэлiм жэне гуманды - бала ;араусыз ;алмауы тшс.

Кррытындылай келе, мYгедек-балаларды тэрбиелеп отырган отбасылардыц элеуметтiк портретiн жасауда жануяныц емiр CYPуiмен байланысты негiзгi факторларына талдау ЖYргiзiлген. Зерттелген отбасылар арасында бiр гана баласы - мYгедек болып туылган отбасылар бар. Сонды;тан, ол отбасыларда болаша;та бала туу жэне оныц денсаулыгы женiнде ;атты алацдаушылы; бар.

Мундай жагдайда непзп рольдi жануя мен элеуметтiк ;олдау уйымдарыныц арасындагы байланыстырушы звено - элеуметтж ;ызметкерлерге тиесiлi болгандьщтан, жануяга ;ажетт медико-элеуметтiк кемекке суранысты аны;тап жеткiзулерi тиiс. Зерттеу нэтижесiнде ;урылатын отбасыныц элеуметтж-гигиеналы; статусы балалар церебральды сал ауруымен нау;астарды тэрбиелейтiн отбасындагы мэселелердi шешудегi элсiз жэне ^шэт жа;тарын талдауга мYмкiндiк бередi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 К.А. Даутова, Г.А. Диханбаева. Проблема семей имеющих детей инвалидов // Вестник КазНМУ. - 2018. - № 1. - С. 381-385.

2 Т.К. Рахыпбеков, А.М. Елисинова, Ю.М. Семенова и др. Финансовая поддержка семей, воспитывающих детей-инвалидов в Казахстане и за рубежом //Наука и здравоохранение. - 2014. - №1. - С. 8-11.

3 Мастюкова Е. М., Московкина А. Г. Они ждут нашей помощи. Педагогика родителям. - М.: Педагогика, 1991. - С.105-117.

4 Шабенец Е. А., Хатит Ф. Р., Сельмидис Л. Ф. Факторы субъективного благополучия матерей, воспитывающих детей-инвалидов с детским церебральным параличом // Психолого-педагогические особенности семьи XXI века: колл.науч. моногр. - Ульяновск: Зебра, 2016. - § 6.4. - С. 404-419.

5 Мастюкова Е. М., Московкина А. Г. Семейное воспитание детей с отклонениями в развитии: учеб.пособие для студентов высш. учеб. заведений. - М.: ВЛАДОС, 2003. - 408 с.

Вестник Ка^НЖУ №1-2019

1М. Абдикадыр, 1 2М.А.Кульжанов, 2 А.А.Айтманбетова, 2А.Н. Нурбакыт

1КМУ «ВШОЗ»

2 Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова

МЕДИКО-СОЦИАЛЬНАЯ ХАРАКТЕРИСТИКА СЕМЕЙ, ВОСПИТЫВАЮЩИХ ДЕТЕЙ С ДЕТСКИМ ЦЕРЕБРАЛЬНЫМ ПАРАЛИЧОМ

Резюме: В данной статье приводятся результаты исследования, касающиеся социально-психологического портрета семьи воспитывающих детей с ДЦП. Описываются факторы влияния на жизнедеятельность семьи, участие родителей, других членов семьи и общества в целом. Выясняется отношение родителей к нарушениям социализации детей с дефектом в здоровье в форме чрезмерной/недостаточной родительской заботы. В работе представлены семьи различные по составу и характеру взаимоотношений в воспитании детей-инвалидов. Уделено внимание роли отца в воспитании и обучении детей с ДЦП в семье. Ключевые слова: социально-психологическая характеристика семьи, жизнедеятельность семьи, детский церебральный паралич, семейное воспитание, роль родителей

1M.Abdikadir, 12 M.K.Kulzhanov, 2A.A.Aitmanbetova, 2A.N.Nurbakyt

1KMU «Kazakhstan Graduate School of Public Health» 2Asfendiyarov Kazakh National medical university

MEDICAL AND SOCIAL CHARACTERISTICS OF FAMILIES, EDUCATING CHILDREN WITH CHILDREN CEREBRAL PARALICH

Resume: This article presents the results of a study on the socio-psychological portrait of a family of raising children with cerebral palsy. Factors affecting the livelihoods of the family, participation of parents, other family members and society as a whole are described. It turns out that parents' attitudes towards violations of the socialization of children with a health defect in the form of excessive / insufficient parental care. The work presents families of different composition and nature of the relationship in the education of children with disabilities. Attention is paid to the role of the father in the upbringing and education of children with cerebral palsy in the family. Keywords: socio-psychological characteristics of the family, family life activity, cerebral palsy, family education, the role of parents

УДК 614.2:3 78.575

А.С. Серикбаева, А.А. Айтманбетова, Г.Е. Аимбетова, Н.А.Талкимбаева, Г.Н. Ердесбай

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова

МЕДИКО-СОЦИАЛЬНОЕ ИССЛЕДОВАНИЕ СОСТОЯНИЕ ЗДОРОВЬЯ СТУДЕНТОВ И АМБУЛАТОРНОЕ ИХ ОБСЛУЖИВАНИЕ

В Астанинской декларации 2018 года учитывалась новая направленность: цифровизация, информатизация. Хотя главной направленностью остается - профилактика. Т.е. от состояния амбулаторно-поликлинической помощи в значительной степени зависит эффективность системы здравоохранения в целом, сохранение трудового потенциала страны.

Зарегистрированным фактом является то, что большая часть молодых людей поступает на обучение в колледжи и высшие учебные заведения, где находятся в особых условиях жизни, зачастую, оказывающее немаловажное влияние на состояние здоровья. Основным препятствием в решении этих проблем является вопрос об обеспечении адекватной и доступной медицинской помощи для лиц молодого возраста.

Поликлиническая служба объединенной университетской клиники для студентов-медиков, помимо основной деятельности, делает возможным проведение анализа заболеваемости и состояния здоровья совокупности студентов-респондентов, выбранной для данного исследования.

Ключевые слова: здоровье студентов, образ жизни, укрепление здоровья, амбулаторное облсуживание, объединенная университетская клиника, заболеваемость

В новой астанинской декларации (2018г.) учитывалась новая направленность: цифровизация, информатизация. Хотя главной направленностью остается - профилактика, также как у предшествующей «Великой хартии мирового здравоохранения 20 века», перевернувшей медицинскую помощь на направленность первичной медико-санитарной помощи.

Алматинская декларация указала роль первично медико-санитарной помощи в системе здравоохранения, а именно на то, что амбулаторная помощь очень важна в профилактике и предотвращении заболеваний. На сегодняшний день астанинская декларация тоже должна иметь такую важность.

В современных условиях развитие амбулаторной помощи является первоочередной задачей здравоохранения. От состояния амбулаторно-поликлинической помощи в значительной степени зависит эффективность системы

здравоохранения в целом, сохранение трудового потенциала страны [1].

Исследованию заболеваемости такой уязвимой категории населения, как студенты и зависимости их здоровья от различных факторов посвятили свои труды многие ученые (Апанасенко Г.Л., 2011, Матчин Г.А., 2013, Христовая Т.Е., 2013 и т.д.). Однако, несмотря на множество исследований в этой области, они носят фрагментарный характер, что обуславливает необходимость разработки комплексного подхода к статистическому анализу заболеваемости. Зарегистрированным фактом является то, что большая часть молодых людей поступает на обучение в колледжи и высшие учебные заведения, где находятся в особых условиях жизни, зачастую, оказывающее немаловажное влияние на состояние здоровья. Основным препятствием в решении этих проблем является вопрос об обеспечении

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.