CC BY
53MAXSUS FANLARNI O�QITISHDA PEDAGOGIKANING O�RNI
Bozorov Shomurod Ilmurodovich
Toshkent kimyo texnologiya instituti Shaxrisabz filiali assistenti.
Ozodov Shaxboz Oybek o�g�li
Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar
universitetining Toshkent filiali 3-kurs talabasi.
Po�latova Himoyat Rasulovna
Qarshi olimpiya va paralimpiya sport turlariga tayyorlash markazi
kimyo-biologiya fani o�qituvchisi.
Po�latov Sarvar Mustafoyevich
Samarqand davlat veterinariya meditsinasi, chorvachilik va biotexnologiyalar universitetining Toshkent filiali katta o�qituvchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7976400
Qabul qilindi: 26.05.2023
Crossref DOI: 10.24412/cl-37059-2023-05-186-193
Annotatsiya: Hozirgi paytda yoshlarga ta�lim va tarbiya berishga alohida e�tibor qaratilmoqda. Ta�lim-tarbiya hamisha jamiyat taraqqiyotining asosi bo�lgan. Chunki, inson jamiyatdagi barcha munosabatlar, aloqalarning markazida turadi. Fan-texnika va axborotdagi revolyutsiya inson va uning ilmiy ma�rifiy potensiyalini ijtimoiy iqtisodiy taraqqiyotning hal qiluvchi omiliga aylantiradi.
Kalit so�zlar: Ta�lim, tarbiya, o�quv jarayoni, dars, metodika, pedagogika, maxsus fanlar.
THE PLASE OF PEDAGOGY IN TEACHING SPECIAL SUBJECTS
Abstract: Currently, special attention is being paid to education and upbringing of young people. Education has always been the basis of society's development. Because a person is at the center of all relationships and connections in society. The revolution in science, technology and information turns a person and his scientific and educational potential into a decisive factor of social and economic development.
Keywords: Education, training, educational process, lesson, methodology, pedagogy, special subjects.
ASOSIY QISM.
Jamiyat taraqqiyotining hozirgi bosqichi uchun iqtisodiy o�sish omillarining sifat jihatdan takomillashib borish jarayoni xosdir. Fan-texnika taraqqiyotining ilg�or natijalarini qo�llash, ishlab chiqarishni intensivlashtirish, yuqori samarali texnika texnologiyalardan foydalanish bilan bir qatorda, eng muhimi yuqori malakali mutaxassislar tayyorlash bu boradagi muhim yo�nalishlardan biri hisoblanadi. Barqaror iqtisodiy o�sishni ta�minlash, xalqaro mehnat taqsimotida munosib o�rin egallash, milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini tam�minlash muammolari ko�p jihatdan ishchi kuchining bilimi, malakasi, vaziyatiga qarab ish tuta olishiga bog�liq. Kelajakda erishishimiz lozim bo�lgan buyuk maqsadlarga yetishish uchun eng avvalo yuqori malakali, zamon talabiga javob beradigan mutaxassis kadrlar tayyorlashimiz kerak. Biz oldimizga qanday vazifa qo�ymaylik, qanday muammoni yechish zaruriyati tug�ilmasin, gap oxir-oqibat baribir kadrlarga borib taqalaveradi. Mubolag�asiz aytish mumkinki, bizning kelajagimiz, mamlakatimiz kelajagi o�rnimizga kim kelishiga yoki boshqacharoq aytganda, qanday kadrlarni tayyorlashga bog�liqdir.
Mamlakatimizda qabul qilingan �Ta�lim to�g�risidagi qonun� va 1997-yildan kuchga kirgan kadrlar tayyorlashning milliy dasturi bo�yicha butun ta�lim tizimi isloh qilinar ekan, asosiy diqqat ana shunday saviyadagi kadrlar tayyorlashga qaratilgan. Yoshlar tarbiyasi hamda ularni tarbiyalashda ta�lim tizimining naqadar ahamiyatga egaligi, Prezidentimizning Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining �Ta�lim kelajakka yo�naltirilgan sarmoya� mintaqaviy konferensiyasi ishtirokchilariga yo�llagan tabrigidagi ushbu jumlalardan ham anglash mumkin: �Hozirgi paytda bir haqiqatni har qachongidan ko�ra teran anglab olish muhim ahamiyatga ega. Samarali ta�lim tizimini yaratmasdan turib, jamiyatni isloh etish bo�yicha belgilangan vazifalar ijrosini tasavvur etish qiyin. Ushbu sohaga ustuvor ahamiyat berilishi shubhasiz, uning kelgusi taraqqiyoti uchun zamin hozirlashdir�.
Bilimdon mutaxassis kadrlarni tayyorlash, inson salohiyatini yuzaga chiqarish esa har jihatdan ustozlarga, ularning bilimdonlik bilan o�qitish jarayonini tashkil qilishi va dars berishiga bog�liq. Shuning uchun ham o�quv jarayonini tashkil etish, talabalarning chuqur bilim olishiga yordam beruvchi o�quv uslublarini qo�llashga alohida e�tibor qaratilmoqda.
Hozirgi davrda o�quv jarayonini tashkil etish o�qituvchidan faqat chuqur bilimgina emas, balki pedagogik mahoratga ega bo�lishlarini, dars berishning turli metodlarini bilishni hamda o�z ustida tinmay ishlashni ham talab qiladi. Har bir insonning hayoti asosini iqtisodiy faoliyat tashkil etar ekan, tabiiyki har bir odamdan iqtisodiy fikrlashni o�rganish talab etiladi. Bozor iqtisodiyotiga o�tish bilan bu talab yanada kuchaydi. Farzandlarimizning yoshlikdan iqtisodiy fikrlay bilishi uchun, mamlakatimizda o�rta maktabdan boshlab itqtisodiy bilim asoslarini o�rganishga kirishildi. Oliy o�quv yurtining, ayniqsa, iqtisodiy yo�nalishdagi o�quv yurtining talabalari esa iqtisodiy fikrlashnigina emas, keng doiradagi iqtisodiy muammolarni aniqlash, tahlil qilish, iqtisodiy rivojlanish tendensiyalariga baho berish, bu o�zgarishlar kelajakda qanday natijaga olib kelishi mumkinligini his qila bilishi, ko�z o�ngiga keltira bilishni o�rganishi zarur. Buning uchun esa iqtisodiy fanlarni chuqur bilish talab qilinadi. Murakkab xo�jalik dunyosini aks ettiruvchi bu fanlarni o�rganish uchun to�g�ri metod tanlash muhim ahamiyatga ega. Dars o�tishda to�g�ri metod tanlanmasa, nazariy jihatdan o�qituvchining bilimi yuqori bo�lishidan qat?iy nazar, kutilgan natijani bermaydi. O�qituvchining bilimi pedagogik mahorat bilan qo�shilgandagina o�quv jarayonini samarali tashkil etish mumkin. Buning uchun o�quv jarayonini tashkil etishning turli metodlari va ularni qo�llashni bilish kerak. Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi (uslubiyati) aynan ana shu maqsadga qaratilgan.
Dars berish metodi atamasi bilan birgalikda, odatda, o�qitish, dars berish uslubi atamasi ham tez-tez ishlatib turiladi.
Dars berish metodikasi (uslubiyati)ning predmeti, bu dars berish (o�qitish) jarayonining o�zidir. �Metod� atamasi yunoncha �methodos tadqiqot yoki bilish yo�li, nazariya, ta�limot� so�zidan kelib chiqqan bo�lib tadqiqot yo�li, haqiqatga intilish, bilish, harakat qilish yo�llari, kutilayotgan natijaga erishish usuli ma�nosini anglatadi. Metod deganda voqelikni amaliy yoki nazariy o�zlashtirish usullari tushuniladi. Faoliyatning turli jabhalarini o�rganishni qamrab olgani holda ilmiy bilish va uning usullari metodikaning asosiy yo�nalishidir. Unda ta�lim va tarbiya berish usullari asosiy o�rinda turadi. Odatda metodika (uslubiyat) deganda ilmiy bilish faoliyatining shakllari va metodlari majmui haqidagi fan tushuniladi. Bu nazariy jihatdan qo�yilgan maqsadga yetish, haqiqatni, reallikni, faoliyatni nazariy yoki amaliy bilish, o�rganishning usullari yoki operatsiyalari majmuidir.
Pedagogik amaliyotda, an�anaga muvofiq, o�quv tarbiyaviy maqsadlarga erishish uchun qo�llanilayotgan, tartibga solingan faoliyat usuli metod deb tushuniladi. Bunda o�qituvchining o�qitish faoliyati usullari bilan o�quvchining o�qish faoliyati usullari bir biriga bog�liqligi ta�kidlanadi.
O�qitish metodi quyidagicha tavsiflanadi: o�qitishning maqsadi, o�zlashtirish usuli, o�quv jarayoni qatnashchilari (o�qituvchi, talaba)ning o�zaro munosabati.
O�qitish metodikasi tushunchasi:
a) pedagogning o�qitish usullari va o�quvchining o�qish usullari hamda o�quvchining o�qituvchi bilan o�zaro bog�langanligini;
b) o�qitishdan ko�zlangan maqsadga erishish bo�yicha hamkorlikda ishlashning o�ziga xosligi, ya�ni, o�qitish metodlari belgilangan maqsadga yetish uchun ta�lim vazifalarini hal etishda o�qituvchi va o�quvchining hamkorlikdagi faoliyatidir.
I.Podlasiyning fikricha, metod jarayonning o�zagi, rejalashtirilgan maqsadni yakuniy natija bilan bog�lovchi bo�g�in. �Maqsad - mazmun - metodlar - shakllar o�qitish vositalari� tizimidagi rollarni aniqlovchidir.
Ta�lim metodlari bir tomondan, ob�yektiv xarakterga ega bo�lib, qaysi pedagog qo�llashidan qat�iy nazar, doimiy amal qiladigan mustahkam qonun-qoidalar bilan bog�liq. Ular barcha didaktik qoidalar, qonunlarning talabi hamda maqsadlarning doimiy komponentlari, o�quv faoliyatining mazmuni, shaklini ifodalaydi. Ikkinchi tomondan, sub�yektiv xarakterga ega bo�lib, u pedagog shaxsi, o�quvchi talabalarning o�ziga xos tomonlari, aniq sharoit bilan belgilanadi.
Metodlarning ob�yektiv hamda sub�yektiv xarakteri haqidagi fikrlar xilma-xildir. Metodlarning ob�yektiv xarakterini butunlay inkor qilib, uni to�liq sub�yektiv xarakterga ega, shuning uchun ham takrorlanmasdir, u har bir pedagogning ijodi tarzida yuzaga chiqadi, degan fikr bildiruvchilardan tortib, uning tamomila aksi bo�lgan, to�la ob�yektiv xarakterga ega deydiganlar ham mavjud. Aynan hamma metodlar uchun doimo umumiy bo�lgan ob�yektiv tomoni, didaktika nazariyasi, ko�p holatlarda esa eng yaxshi bo�lgan amaliyot yo�llari tavsiya etiladi.
Metodlarning ob�yektiv jihatlarida barcha didaktik qoidalar, qonunlar, tamoyillar, ta�riflar, mazmun butunligining doimiy komponentlari, o�quv faoliyatining shakllariga xos bo�lgan umumiy tomonlar aks etadi. Metodlarning sub�yektiv jihati pedagog shaxsi, uning mahorati, ta�lim oluvchilarning o�ziga xosligi va aniq sharoitga bog�liq. Dars jarayoni har ikki tomon bir butun bo�lib, birlashgan holda tashkil etiladi. Uning amaliy ifodasi qo�yilgan maqsadga ko�ra erishilgan natijada o�z aksini topadi. Metodlarning ob�yektiv jihatini didaktik prinsip nuqtai nazaridan talqin etish, uning nazariyasini ishlab chiqish, amaliyotda qo�llanishi zarur bo�lgan eng yaxshi metodlarni tavsiya etish, mantiqiy tanlash muammolarini muvaffaqiyatli yechish imkonini beradi.
Metodlarni optimallashtirish uchun esa pedagoglar mahorati, ijodiy yondashish zarur bo�ladi. Shuning uchun ham o�qitish metodlari yuqori darajadagi san�at bo�lib kelgan va shunday bo�lib qoladi. Metod nihoyatda serqirra bo�lib, juda ko�p komponentlarni jamlaydi. Murakkabligi uchun ham metodni yagona ma�noga ega tarzda ifodalash qiyin. Shu bois metodning mazmun-mohiyatini, sifatlarini soddalashtirilgan variantdagi ta�riflarda berishga to�g�ri keladi.
Sharq mutafakkirlari ham bilishning metodlariga katta e�tibor bilan qaraganlar. O�quv jarayonini tashkil etish va o�qitish metodlariga alohida e�tibor bergan alloma Aristoteldan so�ng �ikkinchi muallim� deb nom qozongan Abu Nasr Forobiy o�qitish metodlari haqidagi ta�lim oluvchilarga turli bilimlar berish bilan birga mustaqil holda bilim olish yo�llarini ham ko�rsatgan, bilim olish zarurligiga shak-shubhasiz ishontirish lozimligini ta�kidlagan. Hozirgi terminlardan foydalanib, Sharqning qomusiy allomalarining o�qitish metodlarini bilishning umumiy qonunlariga muvofiqligini aniqlasa bo�ladi. Ular foydalangan o�qitish metodlarini bir necha guruhlarga ajratish mumkin. Bular Ibn Sino qo�llagan ko�rgazmali tajriba metodlari, Abu Rayhon Beruniy, Al Xorazmiyning ko�nikma va malakalarni shakllantirish metodlari, Forobiy va Al Xorazmiyning bilimlarni tekshirish metodlari va boshqalardir. Ularning hammasi talabalarning faoliyatini kuchaytirish, mantiqiy tafakkurini rivojlantirish maqsadini ko�zlagan.
Metodika va uning vazifasi. Metodika pedagogikaning tarkibiy qismi (pedagogika yunoncha so�z bo�lib, insonni shakllantirishda muayyan maktab sari qaratilgan sistematik faoliyat to�g�risidagi hamda ta�lim-tarbiya berishning mazmuni, shakli va metodlari (uslublari) haqidagi fandir.
Metodologiya esa (yunon. metod va logiya so�zlaridan) faoliyatning tarkibi, mantiqiy tuzilishi, metod va vositalari haqidagi ta�lim otdir. Metodologik bilim, birinchidan, muayyan faoliyat turlarining mazmuni va izchilligini o�z ichiga olgan odat va normalar shaklida, ikkinchidan, amalda bajarilgan faoliyatning ta�siri sifatida yuzaga chiqadi. Hozirgi zamon adabiyotlarida metodologiya deyilganda, avvalo ilmiy bilish metodologiyasi, ya�ni ilmiy bilish faoliyatining shakllari va usullari tushuniladi. Metodika, qisqacha qilib aytganda, ma�lum bir fanni o�rganish, o�qitish metodlari to�g�risidagi ta�limot. Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi (uslubiyati) esa shu fanni o�rganish, o�qitish metodlarini o�rganadi. Maxsus fanlarni o�qitish metodikasining maqsadi nazariy ta�lim berishning qonuniyatlari, turli metodlarini o�rganishdir. Boshqacha aytganda metodika bu dars o�tishda o�qituvchiga qo�yiladigan talablarni realizatsiya qilishni amalga oshiradigan turli metodlarning majmuidir.
Bozor iqtisodiyotiga o�tish, iqtisodiyotga davlat aralashuvining qisqarib, nodavlat tarmoqlarning rivojlanishi, mamlakatimizni jahon iqtisodiy tizimiga integrasiyasi ta�lim tizimini ham isloh qilish, hozirgi zamon ta�lim tizimi oldida turgan masalalarni qayta ko�rib chiqishni taqozo etdi. Ana shu nuqtai nazardan qaraganda, yoshlarni iqtisodiy savodxonligini oshirish muhim masalalardan biri bo�lib qoldi.
Dars o�tish o�qituvchidan fanni puxta bilishnigina emas, balki o�z bilimini ustalik bilan talabalar ongiga yetkazishni ham talab qiladi. Talabalar fanni puxta o�zlashtirishlari uchun uni o�rganishda qo�llaniladigan metodlar katta ahamiyatga ega. Shu sababli pedagoglar maxsus fanlarni o�rganish metodlarini puxta egallashlari, ularni mahorat bilan qo�llay bilishlari kerak. Mazkur fanning maqsadi kasb ta�limi (pedagog) yo�nalishi bo�yicha tahsil olayotgan talabalarni fanni o�rganishda qo�llaniladigan an�anaviy va interaktiv metodlar bilan tanishtirish va kelajakda o�z faoliyatlarida qo�llashni o�rgatishdir. Maxsus fanlar faqatgina nazariy emas, amaliy fanlardir. Ular bevosita amaliyotga tayanadi, aniq ma�lum otlar, dalillar, raqamlar hisob-kitoblarga asoslanadi. Shuning uchun pedagogik bilimlarni o�rganish, tafakkurni shakllantirish, real jarayonlar asosida amalga oshiriladi.
Har bir maxsus fan o�z predmetini umumfalsafiy, umumiqtisodiy hamda boshqa alohida xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, shu fanga xos bo�lgan metodlar yordamida o�rganadi. Fanni o�rganish jarayonida esa nafaqat fanning predmetini o�rganishda qo�llaniladigan metodlar, balki fanni o�rganish, bilish jarayonini tashkil etishda qo�llaniladigan metodlar ham katta ahamiyatga ega. Chunki o�qitish jarayonida fanni talabalar ongiga yetkazish, ularni bilim olishga chorlash, qiziqtirish, o�z ustida ishlashga yo�naltirish ko�p jihatdan unda qo�llaniladigan metodlarga bog�liq.
Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi talabalarda pedagogik fikrlash, tafakkurni shakllantirishga qaratilgan. Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi fanining bir tomonida ilmiy, falsafiy fanlar tursa, ikkinchi tomonida esa, pedagogika, pedagogik texnologiya, psixologiya kabi pedagogikaga oid fanlar turadi. Maxsus fanlar, ya�ni Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi ularni bir-biriga bog�laydi. Kasb ta�limi yo�nalishida o�qiydigan bakalavrlar pedagogikani chuqur o�rganishlari zarur.
Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi fani oldiga quyidagi vazifalar qo�yiladi:
- xo�jalik yurituvchi sub�yektlardan boshlab, butun jamiyat miqyosida uzluksiz kuzatish olib borish, ma�lum otlar, axborotlar to�plashni naqadar zarurligini talabalar ongiga yetkazish;
- talabalarga qo�yilgan maqsadga ko�ra to�plangan iqtisodiy axborotlarni qayta ishlash, taqqoslash, qiyosiy xarakteristika berish, tahlil qilishga o�rgatish;
- hodisalar va jarayonlarni chuqur o�rgatish, iqtisodiy rivojlanish tendensiyalariga baho berish va xulosalar chiqarish;
- iqtisodiy fikrlay bilish, mustaqil fikr yuritish, o�z nuqtai nazarini asoslashga o�rgatish;
- iqtisodiy fanlarni o�rganish uchun tatbiq etiladigan dars o�tish metodlari bilan tanishtirish;
- fanning predmetini o�rganishda qo�llaniladigan metodlar bilan dars o�tish metodlarini to�g�ri bog�lay bilish;
- Fanning mavzulariga ko�ra dars o�tish metodlarini to�g�ri tanlay bilish o�z faoliyatida mohirlik bilan foydalanishni o�rganish kabilardan iborat.
Pedagog kasbini tanlagan kasb ta�limi yo�nalishidagi bo�lajak mutaxassislar o�z oldilariga qo�yilgan talablarga javob berishi uchun mutaxassislik fani bilan bog�liq holda:
- iqtisodiyot nazariyasi va boshqa iqtisodiy fanlarni chuqur egallagan bo�lishi;
- huquqiy davlat, demokratik jamiyat qurilishiga oid fanlarni mukammal bilishi;
- yoshlar tarbiyasi bilan shug�ullanish uchun pedagogik mahorat va tajribaga ega bo�lish uchun intilishi;
- dars berish metodlarini yaxshi o�rganib, ularni fanning yo�nalishi va mavzusi bo�yicha qo�llay oladigan bo�lishi;
- o�zbek xalqining tarixini bilish, milliy g�urur, madaniyatga ega bo�lishi;
mutaxassislik fani bilan bog�liq yangiliklarni o�rganishga intiluvchan bo�lishi;
fan-texnika yutuqlariga qiziquvchan bo�lishi;
- talabalarga fanni o�rgatishda tasdiqlangan dastur asosida fanga qiziqish uyg�ota olish, har bir talabaning saviyasi, individual xususiyatiga ko�ra vazifa, topshiriq berish va talab qilish san�atiga ega bo�lishi lozim.
XULOSA.
Shunday qilib, metodika o�quv jarayonini tashkil qilish shakllari, metodlari, qonun-qoidalarini o�rganadi. Metodika, bir tomondan o�rganilayotgan fanda erishilgan yutuqlar, ikkinchi tomondan, pedagogika fanining rivojlanishi bilan boyib boradi, rivojlanadi. Fanning rivojlana borishi bilan o�rganish metodlarining roli ortib boradi. Metodlarsiz qo�yilgan maqsadlarga erishib bo�lmaydi.
O�qituvchining metodik mahorati, dars o�tishning yangi metodlarini o�zlashtirishiga yetarli e�tibor berilmas ekan, ta�lim ga, inson kapitaliga investitsiyalarning qanchalik ko�payishidan qat�iy nazar ta�lim sifati oshmaydi. O�qituvchilarning metodik mahoratini oshirishga qilingan xarajatlar, ularni bunga rag�batlantirish �minimal xarajat qilib, maksimal samara� olish imkonini beradi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO�YXATI.
1. Abdurahmonov Sh. Interfaol ta�lim strategiyalarini loyihalash va amalga oshirishda qo�llaniluvchi didaktik usul va vositalar. Ilmiy-ulubiy ishlanma. - Namangan, NamMPI, 2012. - 50 b.
2. Azizxo�jaeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat.- Toshkent: TDPU, 2003.
3. Ismailova Z.K., Maxsudov P.M., Ergashev O.K., Matkarimov K.J. Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi. Magistratura mutaxassisliklari uchun o�quv qo�llanma -Toshkent. �Navruz�, 2019. - 162 b.
4. Ismoilova Z.K, Maxsudov P.M. Magistrantlarni ilmiy-pedagogik faoliyatga tayyorlashda. �Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi� fanining o�rni.- Toshkent, TIQXMMI, �Irrigasiya va meliorasiya� Jurnali 2018, �2 (12)
5. Ishmuhamedov S.R., Abduqodirov A., Pardayev A. Ta�limda innovaqion texnologiyalar. Toshkent, 2008.
6. Ishmuhamedov R., Abduqodirov A., Pardayev A. Ta�limda innovaqion texnologiyalar (ta�lim muassasalari pedagog o�qituvchilari uchun amaliy tavsiyalar).- Toshkent, 2008. - 184 b.
7. Mavlonova R., To�rayeva O., Holiqberdiyev K. Pedagogika.- Toshkent: �O�qituvchi�, 2001.
8. Muslimov N.A., Usmonboyeva M.H., Sayfurov D.M. To�rayev A.B. Innovaqion ta�lim texnologiyalari. T.: �Sano standart�, 2015. - 150 b.
9. Mirsoliyeva M., Ibragimova G. Ta�lim texnologiyalari va pedagogik mahorat. (metodik tavsiyanoma) -Toshkent, TTESI, 2015.- 84 b.
10. Po�latov S.M. Maxsus fanlarni o�qitish metodikasi. Toshkent, 2022. SDVUTF,
5-14 betlar.
11. Nishonov A., Haydarov V. va boshqalar. Baholash metodlari. Toshkent, �Osiyo taraqqiyot banki�, 2003.
12. Xodjabayev A.R., Xusanov I. Kasb ta�limi metodologiyasi. O�quv qo�llanma. - Toshkent, �Aloqachi� , 2007.
13. Tojiboyeva D., Yo�ldoshev A. Mutaxassislik fanlarini o�qitish metodikasi. O�quv qo�llanma. - Toshkent, �Aloqachi�, 2009.
14. Sharipov SH.S., Vorobev N.A., Muslimov N.A., Ismoilova M. Kasbiy ta�lim pedagogikasi.- Toshkent, TDPU, 2005.
