Научная статья на тему 'МАШИНАСОЗЛИКДА РАҚАМЛИ ДАСТУР БИЛАН БОШҚАРИЛАДИГАН ДАСТГОҲЛАРНИНГ ҚЎЛЛАНЛИИШИ'

МАШИНАСОЗЛИКДА РАҚАМЛИ ДАСТУР БИЛАН БОШҚАРИЛАДИГАН ДАСТГОҲЛАРНИНГ ҚЎЛЛАНЛИИШИ Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
145
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
Рақамли дастур / фрезалаш дастгохлари / перфокарта / перфотасма / геометрик ахборот. / Digital program / milling machines / punch card / perforated tape / Geometric information.

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Нодиржон Фарходжон Ўғли Нўмонов

Замонавий дастгоҳлар иш унумдорлиги юқори бўлишини тақозо қилади. Уларни қайта созлаш кўп вақт сарф қилишни тақозо этади. Дастгоҳни бошқа деталга ишлов бериш учун мойиллигини оширадиган ва тез қайта созлашга имкон берадиган ва кам вақт сарфланишига олиб келадиган усул бу дастгоҳни рақамли дастур билан бошқаришдир. Ушбу мақолада хозирги замонавий ишлаб чиқариш жараёнларида кенг қўлланилаётган рақамли дастурлар орқали бошқариладиган металларга ишлов бериш дастгохлари ҳақида сўз юритилади. Металл кесиш дастгоҳларини автоматик равишда бошқарилиши ҳамда ишчи органлар ҳаракати учун буйруқларни беришнинг вазифалари баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технологиям материалов , автор научной работы — Нодиржон Фарходжон Ўғли Нўмонов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

APPLICATION OF DIGITAL PROGRAM-CONTROLLED DEVICES IN MECHANICAL ENGINEERING

Modern machines require high productivity. Reconfiguring them takes a lot of time. A method that increases the propensity of the machine to process another detail and allows for quick reset and less time is to control the machine with a digital program. This article discusses metalworking machines controlled by digital applications that are widely used in modern manufacturing processes. The functions of automatic control of metal-cutting machines and the issuance of commands for the movement of working bodies are described.

Текст научной работы на тему «МАШИНАСОЗЛИКДА РАҚАМЛИ ДАСТУР БИЛАН БОШҚАРИЛАДИГАН ДАСТГОҲЛАРНИНГ ҚЎЛЛАНЛИИШИ»

МАШИНАСОЗЛИКДА РАЦАМЛИ ДАСТУР БИЛАН БОШЦАРИЛАДИГАН

ДАСТГОХЛАРНИНГ ЦУЛЛАНЛИИШИ

Нодиржон Фарходжон ^ли Нумонов

Магистрант, Фаргона политехника институти

АННОТАЦИЯ

Замонавий дастгохлар иш унумдорлиги юкори булишини такозо килади. Уларни кайта созлаш куп вакт сарф килишни такозо этади. Дастгохни бошка деталга ишлов бериш учун мойиллигини оширадиган ва тез кайта созлашга имкон берадиган ва кам вакт сарфланишига олиб келадиган усул бу - дастгохни ракамли дастур билан бошкаришдир. Ушбу маколада хозирги замонавий ишлаб чикариш жараёнларида кенг кулланилаётган ракамли дастурлар оркали бошкариладиган металларга ишлов бериш дастгохлари хакида суз юритилади. Металл кесиш дастгохларини автоматик равишда бошкарилиши хамда ишчи органлар харакати учун буйрукларни беришнинг вазифалари баён килинган.

Калит сузлар: Ракамли дастур, фрезалаш дастгохлари, перфокарта, перфотасма, геометрик ахборот.

APPLICATION OF DIGITAL PROGRAM-CONTROLLED DEVICES

IN MECHANICAL ENGINEERING

Nodirjon Farkhodjon ugli Numonov

Master, Fergana Polytechnic Institute

ABSTRACT

Modern machines require high productivity. Reconfiguring them takes a lot of time. A method that increases the propensity of the machine to process another detail and allows for quick reset and less time is to control the machine with a digital program. This article discusses metalworking machines controlled by digital applications that are widely used in modern manufacturing processes. The functions of automatic control of metal-cutting machines and the issuance of commands for the movement of working bodies are described.

Keywords: Digital program, milling machines, punch card, perforated tape, Geometric information.

КИРИШ

Ракамли дастурда бошкариш замонавий ишлаб чикаришда кенг кулланилади, айникса металларга кесиб ишлов бериш тармогида. Бугунги кунда

бунга эхтиёж яна хам кучайди. Дастгохни бошкариш дастури - бу дастгохнинг ишчи органларини берилган топширик буйича харакатланишини таъминлайдиган буйруг кетма- кетлигидир. Дастгохни кулда бошкарилганда буйрукларни керакли кетма- кетлигини ишчи беради, чунончи, дастлаб детал ишлашни ва техникавий хужжатларни урганади, иш бажариш дастурини тузиб олади, сунгра деталга ишлов беради, уни улчайди, чизма билан солиштиради, номутаносиблик мавжуд булса, ноаникликни бартараф этади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Металл кесиш дастгохларини автоматик равишда бошкарилганда ишчи органлар харакати учун буйрукларни беришнинг лозим булган кетма-кетлиги дастур узатувчи оркали амалга оширилади. Дастур узатувчини шлов бериладиган деталга ухшаш куринишда материалдан тайёрлаш мумкин. Мисол учун токарлик автоматининг булувчи валидаги кулачок дастгохининг ишчи органлари харакатларининг микдорини ва кетма-кетлигини таъминлайди.

Дастгохларни иш унумдорлиги юкори булсада, уларни кайта созлаш куп вакт сарф килишни такозо этади. Дастгохни бошка деталга ишлов бериш учун мойиллигини оширадиган ва тез кайта созлашга имкон берадиган ва кам вакт сарфланишига олиб келадиган усул бу - дастгохни ракамли дастур билан бошкаришдир. Дастгохларни бу усул билан бошкаришда иш дастури харф - сон коди билан бошкариладиган тизим оркали берилади. Бошкарув дастури перфотасмалар, перфокарталар, магнит дисклари магнит тасмалари туридаги дастур узатувчиларга ёзилади. Улар махсус курилма ёрдамида укилиб, дастгохга узатилади [1]. Дастурни клавишли панеллар ёрдамида кул билан хам киритиш мумкин.

МУХОКАМА

Бундай дастур узатувчилар дастур тайёрлаш жараёнини автоматлаштиришга ва дастур узатувчиларни тайёрлашнинг сермехнатлигини пасайтиришга имкон беради. Дастур узатувчи хам геометрик ва хам технологик ахборотларни уз ичига олиши мумкин. Технологик ахборотлар деганда, дастгохнинг маълум бир иш циклини ифода этувчи маълумотлар тушунилади:

- ишчи органларни ишга тушириш кетма-кетлигини,

- кесувчи асбобларни ишлаш кетма-кетлигини,

- кесиш режимларини узгартириш,

- совутиш-мойлаш суюклигини юбориш ёки тухтатиш ва бошкалар. Геометрик ахборотлар эса ишчи органни технологик ахборотда берилган буйрук асосида харакатланиш микдорини белгилайди, яъни асбобнинг ишлов

SepugaguraH umgaHMaHuHr maKgu, эgeмeнтgapн ygnaMuHu Ba ygapHuHr $a3oBufi y3apo ^ofigamumuHu xapaKTepgafigu [2].

HATH^A

PaKaMgu gacryp SugaH SomKapugaguraH gacTro^gap SomKapumHuHr Typu Syfiuna pa^aMHH gacTyp SugaH SomKapumHuHr цнкgoвнfi (^E^ th3hmh SugaH TatMHHnaHraH gacTro^gapra Ba PaKaMgu gacTyp SugaH SomKapumHuHr coHgu (^EC) th3hmh SugaH TatMuHgaHraH gacTro^gapra SyguHagu. ,ЦEЦ th3hmh aHnafiuH cogga, nyHKH yHga $aKar gacTrox^uHr urn цнкgнrннa gacTypgaHagu, umnu cug^umgap MuKgopu эca, atHH reoMeTpuK axSopoTgap, coggagamraH xpgga Sepugagu, Mucog ynyH xapaKaraapHu neKnoBHH TupraKgap epgaMuga.

^acTroxHH Kygga SomKapuS um Sa^apumgaru KeTMa-KeTguguK Kyfiugaruna Sygagu:

- HmgaHaguraH geTag nroMacuHu ypraHum;

- TexHuKaBufi Ba TexHogoruK xy^^araapHu ypraHum;

- ^acTroxga um Sa^apum gacTypuHu Ty3um;

- TafiepgaHMaHu gacTroxra ypHarum;

- ^acTroxHu Kecum pe^uMuHu co3gam;

- KecyBHu acSoÖHu TaHgam Ba ypHarum;

- ^acTro^Hu umnu xpgarra KegTupum;

- ^eTagra umgoB Sepum;

- TafiepgaHraH geTagHu ygnam;

- OguHraH Hara^aHu cogumTupum Ba HoaHuKguKHu Tyrpugam.

XY^OCA

PaKaMgu gacTyp SugaH SomKapugaguraH gacTro^gapHu KyggamHu caMapacu:

a) umgoB SepugaguraH TafiepgaHMa ygnaMgapuHuHr aHuKguru Ba Sup xuggaguruga Ba maKguga SuguHagu; Sy aHuK maKggop cupTra Ba Kyn coHgaru ygnaMgapHu caKgaraH xpgga KoHcrpyKTuB ^ux^TgaH MypaKKaS SygraH TafiepgaHMagapra umgoB Sepumga MyxuM axaMu^Tra эгa;

S) Kyg SugaH SomKapugaguraH gacTroxgapga epgaMnu BaKT yHyMuHu 70-80% gaH 40-50 % rana KaMafiTupum xucoSura umgoB Sepum yHyMgopguruHu omupagu (umgoB SepaguraH MapKa3gapgaH ^ofigagaHugraHga 20-30% rana epgaMnu BaKT yHyMuHu KaMafiTupagu), afipuM xoggapga эca Kecum pe^MMuHu ннтeнcн^нкaцнagam opKagu umgoB Sepum yHyMgopguru omupugagu; C^E gacroxgapra umgoB SepumHu yTKa3ugraHga ypTa xucoSga yHyMgopguK omagu: tokapguk gocTroxgapu ynyH ukku-yn MapTa, $pe3agam gacTroxgapu ynyH yn-TypT MapTa Ba umgoB SepaguraH MapKa3gam ynyH Sem-ogTu MapTa;

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 2 I 2021

ISSN: 2181-1601

в) унумдорликни оширишга, дастгохда ишловчининг малакасига булган талабнинг камайиши хисобига ишлов бериш таннархини камайишига;

г) автоматик ишлайдиган ва созланган СДБ дастгохларда тайёрланиши мураккаб булган ва аник тайёрланмаларга ишлов беришни соддалаштириш хисобига юкори малакали дастгохда ишловчиларга булган талабни камайишида куринади.

REFERENCES

1. Суханова, Н. В. (2018). Разработка интеллектуальных автоматизированных систем управления в машиностроении. Наукоемкие технологии в машиностроении, (11), 42-48.

2. Д.Е. Аликулов, Н.Н. Лосева, Б. С. Аскарходжаев, Б.М Мавлянов. (2003). Технология токарной обработки. Ташкент, "Молия", г.

3. Илларионов, И. Е. (2017). Современные технологии в машиностроении и литейном производстве.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.