Научная статья на тему 'МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИ ЖАДВАЛЛАРИДА КЎП СОНДАГИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ҚИДИРИШНИ ТЕЗЛАШТИРИШНИ ТАДҚИҚ ҚИЛИШ'

МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИ ЖАДВАЛЛАРИДА КЎП СОНДАГИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ҚИДИРИШНИ ТЕЗЛАШТИРИШНИ ТАДҚИҚ ҚИЛИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
142
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
маълумотлар базасини бошқариш тизими / индекс / уникал / майдонлар / жадвал / биринчи калит / ташқи калит. / database management system / index / unique / fields / table / primary key / foreign key.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Рустамов Бахтиёр Нормаматович

Ушбу мақолада маълумотлар базаси жадвалларида маълумотлар жуда кўп бўлганда, улар ичидан кераклисини тез топиш усулларини шакллантириш кўриб чиқилган. Бир қанча оптимал вариантлар тажрибада синаб кўрилган ва маълумотларни қидиришни тезлаштиришга эришилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

RESEARCH ON SPEEDING UP THE SEARCH FOR LARGE NUMBERS OF DATA IN DATABASE TABLES

In this article, when there is a lot of data in the database tables, the formation of methods for quickly finding the desired data from them is considered. Several optimal options have been experimentally tested and data retrieval acceleration has been achieved.

Текст научной работы на тему «МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИ ЖАДВАЛЛАРИДА КЎП СОНДАГИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ҚИДИРИШНИ ТЕЗЛАШТИРИШНИ ТАДҚИҚ ҚИЛИШ»

SCIENCE AND INNOVATION 2022

№ 3

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИ ЖАДВАЛЛАРИДА КУП СОНДАГИ МАЪЛУМОТЛАРНИ ЦИДИРИШНИ ТЕЗЛАШТИРИШНИ ТАДЦИЦ ЦИЛИШ

Рустамов Бахтиёр Нормаматович

Илм-фан ва инновациялар академияси директори https://doi. org/10.5281/zenodo.6819316 Аннотация. Ушбу мацолада маълумотлар базаси жадвалларида маълумотлар жуда куп булганда, улар ичидан кераклисини тез топиш усулларини шакллантириш куриб чицилган. Бир цанча оптимал вариантлар тажрибада синаб курилган ва маълумотларни цидиришни тезлаштиришга эришилган.

Калит сузлар: маълумотлар базасини бошцариш тизими, индекс, уникал, майдонлар, жадвал, биринчи калит, ташци калит.

ИССЛЕДОВАНИЯ ПО УСКОРЕНИЮ ПОИСКА БОЛЬШОГО КОЛИЧЕСТВА ДАННЫХ В ТАБЛИЦАХ БАЗЫ ДАННЫХ Аннотация. В данной статье при большом количестве данных в таблицах БД рассматривается формирование методов быстрого поиска из них нужных данных. Экспериментально проверено несколько оптимальных вариантов и достигнуто ускорение поиска данных.

Ключевые слова: система управления базами данных, индекс, уникальный, поля, таблица, первичный ключ, внешний ключ.

RESEARCH ON SPEEDING UP THE SEARCH FOR LARGE NUMBERS OF DATA IN DATABASE TABLES Abstract. In this article, when there is a lot of data in the database tables, the formation of methods for quickly finding the desired data from them is considered. Several optimal options have been experimentally tested and data retrieval acceleration has been achieved.

Keywords: database management system, index, unique, fields, table, primary key, foreign key.

КИРИШ

Замонамиз ривожланиб, кун сайин электрон маълумотлар хджми ошиб бормокда. Дунё микёсида хар куни жуда куп микдорда электрон маълумотлар йигилиб, уларни кайта ишлаш муаммоси юзага келди. Керакли маълумотларни улар орасидан ажратиб олиш эса кун сайин кийинлашиб бормокда. Маълумотларни саклаб бориш ва бошкариш учун энг куп фойдаланиладиган тизим бу Oracle МББТ дир. Биз Oracle МББТ га сакланадиган куп сонли маълумотларни тез кидириб топишга кулай куринишда структуралаштириш ва оптималлаштириш масалаларини куриб чикамиз.

ТАДЦИЦОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Маълумотларни саклаш учун Table_1 номли жадвал яратамиз ва шу жадвалда тадкикот синовларини утказамиз. Жадвалнинг 2 та устуни бор: ID Number(9) Name Varchar2(255)

Дастлаб берилган бирор жадвалдан калит суз оркали керакли маълумотни кидириш SQL суровини курамиз. Бу куйидагича булади:

Select t.* From Table_1 t Where t.Name = 'KEY_1';

1-расм. KEY_1 номли маълумот каторини топиш сурови.

Ушбу суровни бажарилиши учун 0.047 секунд вакт кетди. Жадвалга 10 млн. та маълумот кушамиз. Энди кидирув натижаси 8.513 секундга тенг булди. Суров куриниши узгармади, факат маълумотлар сони купайтирилди. Маълумотлар купайгани сари кидирув жараёни секинлашиб боради ва маълумотни топиб чикаришга жуда куп вакт сарфланади.

2-расм. 10 млн.та катор ичидан KEY_1 номли маълумотни топиш сурови.

Бошка устуни оркали суров берганимизда х,ам шунака куп вакт кетмокда.

3-расм. ID си оркали маълумотни топиш сурови.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

1. Жадвалга бирламчи калит (primary key) урнатиш.

Oracle/PLSQL да бирламчи (асосий) калит бу ёзувнинг узига хослигини аниклайдиган битта майдон ёки майдонлар бирикмасидир. Бирламчи калитнинг бир кисми булган майдонлар Null кийматларни уз ичига олмайди. Жадвалда факат битта бирламчи калит булиши мумкин.

Жадвалда малумотлари уникал яъни такрорланмас булган устунга бирламчи калит кушамиз.

ALTER Table Table_1 ADD CONSTRAINT TABLE_1_PK PRIMARY KEY (Id);

Уникал устун оркали маълумот кидирганимизда сезиларли даражада тезлашгани кузатилди. Суралган маълумот 0.034 секундда чикарилди.

SCIENCE AND INNOVATION 2022

№ 3

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

(ü SQL Window - Select* FromTablel t Where t.ld=1 -lux

SQL Output 1 Statistics 1

Select * From ТаЫе_1 t Where t.Id=l| ♦

В 31 ' © с м a У ш ш - m -

ID _| NAME _|

► 1 1 KEY 1 -

— « & 1=37 т core© data base ЧД 1 row selected i n 0,034 seconds

4-расм. Калит урнатилган жадвалдан ID си оркали маълумотни топиш сурови.

Бу маълумотни белгиланган идентификатор оркали топиш жараёнида ишлатилади.

2. Индекслар яратиш.

Oracle индекслари маълумотлар базасидаги жадвал сатрларига тез киришни таъминлайди. Бу курсатилган устунларнинг тартибланган кийматларини саклаш ва уша тартибланган кийматлардан богланган жадвал каторларини тезда топиш учун фойдаланишдир.

Индекс калитлари оркали маълумотларни топишни тезлаштириш мумкин. Ушбу жадвалга индекс яратамиз.

create index IDX_TABLE_1_NAME on TABLE_1 (NAME);

Суровни кайтадан бериб курамиз ва маълумотни топиш тезлашганини куриш мумкин. 0.052 секунд.

¡0 SQL Window - Select * From Table_1 t Where t.Name = KEY_11 _ □ X

SQL Output I Statistics I

Select ' Frcrr. Table 1 t Where t.Name = 'KEY 1' ♦

1 i' © ^ У в Ш - Ш -

1 ID _| NAME I 1 KEY_1 ■■■

^ С & 1:47 T core© data base -ta 1 row selected ¡in 0r 051 seconds

5-расм. Индекс урнатилган жадвалдан маълумотни топиш сурови.

3. Ташки калитлар (foreign key) урнатиш.

Ташки калит ягоналик ёки бирламчи калит хусусиятига эга булган бошка жадвалдаги бир турдаги майдонларга бир жадвал майдонларининг хдволасидир. Ташки калитлардан бир нечта жадвал бир бири билан боглик маълумотларга эга булса фойдаланилади. Ташки калитлар маълумотлар тугри сакланишини кафолатлайди. Суровларда тез кидиришга таъсир килмайди. Ташки калит ишлатилган майдонларда индекслар яратиш суровлар тезлигини оширади.

Янги жадвал яратамиз ва бу жадвалда биринчи жадвалдан богланиш учун бирламчи калит кушамиз.

create table TABLE_2 ( id NUMBER(9) not null, name VARCHAR2(255)

);

alter table TABLE_2 add constraint TABLE_2_PK primary key (ID);

Биринчи жадвалга ташки богланиш учун янги майдон кушамиз.

Alter Table TABLE_1 Add (FK_ID Number(9)); Жадвалларни маълумотлар билан тулдирамиз. Х,ар бир жадвалга 10 млн. тадан катор кушамиз. Жадвалларни богланган х,олдаги суровини берамиз. Жадвалларда бирламчи калитлар бор, ташки калитлар урнатилмаган.

6-расм. 2 та жадвални боFлаган х,олда маълумотни топиш сурови.

Биринчи жадвални богланиш учун фойдаланиладиган устунини ташки калит сифатида белгилаб, индекс яратамиз ва иккинчи жадвал билан боглаймиз.

alter table TABLE_1 add constraint TABLE_1_FK foreign key (FK_ID) References TABLE_2 (ID);

create index IDX_TABLE_1_FK_ID on TABLE_1 (FK_ID); Натижада суралган маълумот тезрок топилганини куришимиз мумкин. 0.052 секунд.

7-расм. Индекс яратилган 2 та жадвални боFлаган х,олда маълумотни топиш

сурови.

4. Партицаларга ажратиш ёки жадвални булаклаш.

Oracle партицаси жадвалларни, индексларни ва индекс жадвалларини кисмларга булиш имконини беради, бу еса ушбу маълумотлар базаси объектларини пастрок даражада бошкариш ва уларга киришни таъминлайди.

Маълумотлар чексиз усиб борувчи жадвалларда партицалар ва субпартицалар яратиш зарурати юзага келади.

CREATE TABLE Table_3( Id Number(9), Name Varchar2(255), docdate Date

)

PARTITION BY RANGE(docdate)

(partition pt_1 values less than (to_date('01.04.2021','DD.MM.YYYY')) tablespace TBS1,

partition pt_2 values less than (to_date('01.07.2021','DD.MM.YYYY')) tablespace TBS2,

partition pt_3 values less than (to_date('01.10.2021','DD.MM.YYYY')) tablespace TBS3,

partition p_othermax values less than (maxvalue) tablespace TBS4

);

5. Суровларни оптималлаштириш.

SQL суровларнинг нотугри ёзилишидан х,ам маълумотлар чикиши секинлашиши мумкин. Зарур булган маълумотни тугри суров бериш оркали чикариш жуда мух,имдир. Куплаб бир-бирига боглик жадваллар орасидан мураккаб суров оркали маълумот чикаришда, суровни оптимал вариантда ёзилганлигини текшириш керак. Жадвал ресурсларини бах,олашда 2 та асосий параметри мавжуд: Cost - бажариш киймати Cardinality - кардиналлик.

Ушбу курсаткичлар киймати канчалик юкори булса, суровнинг самарадорлиги паст булади.

8-расм. Жадвалнинг самарадорлигини бахолаш.

6. Маълумотларни сикилган холда саклаш.

Дискда жойни тежаш оркали маълумотларни топишни тезлаштириш. Агар серверда жой камайиб, уни тезда купайтириш имконияти булмаса, маълумотларни сикилган х,олда саклаш амалиётидан фойдаланиш мумкин.

ALTER TABLE Table_1 COMPRESS;

7. Кластерлар.

Агар 2 та жадвал бир хил устунга эга булса ва сиз купинча жадвалларни у оркали бирлаштиришингиз керак булса, умумий устунлар кийматларини бир хил маълумотлар блокида саклаш фойдали булади. Ушбу жараёндан максад - богланган жадвалларда кириш тезлигини ошириш ва кириш-чикишни камайтириш.

8. Сервернинг техник параметрларига боFлик холда маълумотларни юкланишини секинлашиши.

Oracle МББТ урнатилган компьютер (сервер) нинг техник параметрлари асосий уринда туради. Компьютер канча яхши булса, базада маълумотларни топиб чикариш тезлиги х,ам шунча яхши булади. ХУЛОСА

Энг мух,ими яратилаётган базада маълумотларни тизимли жойлаштиришга эътибор бериш керак. Индексларни тугри яратмаслик секинлаштиришга хизмат килиши х,ам мумкин. Oracle битта суровдан битта индекс танлаб олади ва шундан фойдаланади.

REFERENCES

1. Рустамов Б. Н. ХОДИМЛАР БИЛИМИ ВА МАЛАКАСИНИ БАХЩАШДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ //Лучший инноватор в области науки. - 2022. - Т. №1. - С. 592-595.

2. Rustamov B. N. MA'LUMOTLAR BAZASINI BOSHQARISH TIZIMLARINI TAHLIL QILISH VA TAQQOSLASH //Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. - 2022. - Т. 2. - №4. - С. 25-29.

3. Rustamov B. N. BigData: katta hajmdagi ma'lumotlarni tahlil qilish tamoyillari //Science and Education. - 2022. - Т. 3. - №4. - С. 178-182.

4. Baxtiyor R. ORACLE МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИНИ БОШ^АРИШ ТИЗИМИДА МАЪЛУМОТЛАРНИ ^ИДИРИШНИ ТЕЗЛАШТИРИШ УСУЛЛАРИ //Scienceweb academic papers collection. - 2022.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.