CC BY
0MAKTABGACHA VA BOSHLANG'ICH T'LIMDA INGLIZ TILINI O'QITISHDA INNOVATSION TEXNOLOGIYALAR VA TIL KO'NIKMALARINI SHAKLLANTIRISHNING DOLZARB
MASALALARI
Xazratqulova Dilafruzxon Ulug'bek qizi
Qo'qon DPI talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.11206222
Annotatsiya. Usbu maqolada "Maktabgacha va boshlang'ich talimda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnalogiyalar, til ko'nikmalarini shakllantirishning dolzarb masalalari tilning qurulma strukturalarini , texnalogik vositalarini, texnalogik qurulmadan ingliz tilini qanday o'rganishni, til qurulmalarini, ko'nikmalarini, o'quvchilarning, til ko'nikmalarini shakllantirish masalasining ilmiy nazariy ahamiyati, uni o'rganilganlik darajasi va xozirgi vaqtdagi ahamiyati yoritilgan.
Kalit so'zlar: texnalogikvositalar, til qurulmalari va ko'nikmalari, innovatsion texnalogiyalar, formulalar komyuterlashgan dars mavzulari.
Аннотация. В данной статье «Инновационные технологии в обучении английскому языку в дошкольном и начальном образовании, актуальные вопросы формирования языковых навыков, языковые структуры, технологические средства, как выучить английский язык без технологических конструкций, языковые структуры, навыки учащихся, научно-теоретическая значимость Освещены вопросы формирования языковых навыков, уровня их изучения и важности в настоящее время.
Ключевые слова: технологические качества, языковые структуры и умения, инновационные технологии, формулы, темы компьютеризированных уроков.
Abstract. In this article, "Innovative technologies in teaching English in preschool and primary education, topical issues of language skills formation, language structures, technological tools, how to learn English without technological structures, language structures, skills, students' , the scientific theoretical importance of the issue of language skills formation, the level of its study and its importance at the present time are highlighted.
Keywords: technological qualities, language structures and skills, innovative technologies, formulas computerized lesson topics.
Albatta bugungi kunda va bu davrda ingliz tilini o'qitish usullari va texnologik vositalari ham takomillashib bormoqda. Chunki, kompyuterlar, telefonlar, maxsus planshetlar va mayda akksesuarlar ham ko'payib ketdi. Biz ingliz tilini o'qitishda shu fanning strukturalarini ya'ni qurulish uslubi va usullarini o'quvchilarga o'rgatishimiz kerak. Misol uchun: formulalar, ega-kesimlarning ishlatilishi, zamonlarning gapda kelishi va ishlatilishi qoidalari, sifat-darajalari, aniq va noaniq nisbatlari, grammatikasini va hakazolarini ham o'rgatishimiz kerak.
Inliz tilini chet tili sifatida o'rganish (EFL) ikkinchi til sifatida o'rganish (ESL) dan farq qiladi. Chunki dunyo bo'ylab ba'zi davlatlar borki, ingliz tili ikkinchi rasmiy til hisoblanadi va barcha sohalarda, xususan ta'lim sohasida ham ingliz tilini o'rgatish yoki o'rganish jarayonida mana shu xususiyatga ahamiyat beriladilnliz tilini chet tili sifatida o'rganish (EFL) ikkinchi til sifatida o'rganish (ESL) dan farq qiladi. Chunki dunyo bo'ylab ba'zi davlatlar borki, ingliz tili ikkinchi rasmiy til hisoblanadi va barcha sohalarda, xususan ta'lim sohasida ham ingliz tilini o'rgatish yoki o'rganish jarayonida mana shu xususiyatga ahamiyat beriladi. Albatta
Prezidentimizning tashabbuslari bilan ushbu ingliz tili chet tili sifatida maktablarda, boqchalarda va oliy ta'lim muassassalarida ham keng tarzda o'qitilib o'rganilib, o'qitilib kelinmoqda. Hattoki ushbu til keng qo'llanilib kelinyapti. Axborot texnalogiyalarida ham kompyuterlar, telefonlar, ijtimoiy tarmoqlarda va televidiniyalarda ham keng tarzida hamda turli usul va uslubiyatlarda ham o'qitilib mashg'ulotlar ham o'tilyapti. Bundan maqsad yosh bilimga chanqoq bolalarni, o'quvchilarni hamda bo'lajak pedagoklarni ham bilim saviyalarini mustahkamlashdir. Hozirgi kunda yosh kadrlarni tayyorlashda va turli kasb egalarini yetishtirishda ham ingliz tilini o'rgatish ham kerak va zarurdir. Ingliz tilini ikkinchi til sifatida o'qitish ham bugungi kunda davr talabi ham bo'lib qoldi. Bu tilni texnalogiyalarda, ilmiy ishlarda va hattoki turli kasblar tanlashda huam kerakdir. Chunki ingliz tilida gapirishda insonning nutqi rivijlanib shakillanadi, o'qishda esa o'qish va o'rganish , eslab qolish, tushunish, anglash qobiliyati ham salohiyati ham shakillanadi.
Yaqin kungacha ingliz tili darslarida innovatsion texnologiyalarni texnik vositalar bilan dars jarayonida qo'llash faqatgina tinglab tushunish (listening) va gapirish (speaking) ko'nikmalaridagina kuzatilardi. Yaqin kungacha ingliz tili darslarida innovatsion texnologiyalarni texnik vositalar bilan dars jarayonida qo'llash faqatgina tinglab tushunish (listening) va gapirish (speaking) ko'nikmalaridagina kuzatilardi. Sabab barcha ko'nikmalarni bir yo'sinda olib borilmaganli yoqqol aksini topdi. Endilikda yozish (writing) va o'qish (reading) ko'nikmalariga ham alohida e'tibor berilish kerakligi talab etilmoqda. Darsni qanchalik mahorat bilan tashkil etish - bu o'qituvchining zimmasida.2 Yozish ko'nikmasini san'at darajasigacha olib chiqqan o'qituvchi haqiqatan, ijodkordir. Bu faoliyatni amalga oshirish bir nechta bosqichlarni o'z ichiga oladi va albatta, zamonaviy innovatsion texnologiyalarni qo'llash ishni ham ancha samarali olib boradi.Dastlabki prezidentimiz Islom Karimov ta'kidlaganidek: "Hozirgi paytda xorijiy tillarni o'rgatishga yurtimizda katta ahamiyat berilmoqda. Bu ham, albatta, bejiz emas.Bugun jahon hamjamiyati o'ziga munosib o'rin egallashga intilayotgan mamlakatimiz uchun, chet ellik sheriklarimiz bilan hamjihatlikda, hamkorlikda o'z buyuk kelajagini qurayotgan xalqimiz uchun xorijiy tillarni mukammal bilishning ahamiyatini baholashning hojati yo'qdir". Ayniqsa, ijobiy yangilanishlarga sabab bo'lgan qonunlardan biri bu O'zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 2012-yil 10-dekabrdagi "Chet tillarini o'rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari tog'risida" PQ1875-soni Qarori hisoblanadi. Mana shu qarorga muvofiq chet tillarini,asosan, ingliz tilini boshlang'ich sinfdan boshlab o'qitish, ularni chet tillarini o'rgatishga bo'lgan intilishink yanada takomillashtirish uchun hamam umumta'lim maktablarda 1-sinfdan boshlab ingliz tili darslarini har xil qiziqarli o'yinlar tarzida o'qitish va shu bilan birga o'quvchilarning og'zaki nutqini ham shakllantirish, 2-sinfdan boshlab esa, alifbo, o'qish va grammatikani o'qitishni zamonaviy, innovatsion usullar yordamida o'tish bosqichma-bosqich boshlandi.osonlashtiradi. O'z navbatida kutiladigan natija ham sezilarli darajada oshdi. Ingliz tilini yosh maktabgacha yoki maktab o'quvchilariga o'rgatish uchun ham turli o'yinlar, orqali foydalanib o'rgatsa bo'ladi. Bolalarning bu davrda xotirasi, eslab qolish, anglashi, o'rganish uchun qiziqishi ham kuchli davri hisoblanadi. Misol uchun o'yin turlari: prictionary, charades, back to back kabi o'yinlari mavjud. .PictionaryKopchilik ingliz tilida sozlashuvchilar Pictionary,rasm chizish oyini bilan yaxshi tanish hisoblanadi. Rasm chizish maqsadi uchun oddiy doska yoki magnit doskadan foydalanish mumkin. Guruhni ikkiga bolib olinadi va har bir jamoa uchun doskaning bir tomonida jadval chiziladi.jamoalarning ballarini shu yerga yozib boriladi. A jamoadan bir kishi chiqadi. Va ko'pgina teskari ogirilgan sozlardan bittasini tanlaydi. Va shu sozni doskaga chizib beradi. Va boshqalar topishi kerak boladi. Sozni birinchi bolib togri topgan jamoaga ball beriladi. 10 ball olgan jamoa golib hisoblanadi.
Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnologiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish, masalan, interaktiv darsliklar, onlayn o'qitish platformalari, va interaktiv o'yinlar orqali o'rganishni o'z ichiga oladi. Bu, talabalar uchun motivatsiyani oshirish, o'zlashtirilgan o'qitish va amaliy mashg'ulotlar orqali ingliz tilini o'rganish jarayonini qiziqtarliroq va samaraliroq qilishga yordam beradi.
Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnologiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish masalasida moliyaviy ma'lumotlar odatda mamlakatga va o'rganishning shakli va yuzaga kiritilgan metodlarga bog'liq bo'ladi. Agar siz belli bir mamlakat uchun ma'lumot olishni istasangiz, o'sha mamlakatning ilmiy kutubxonalaridan yoki ma'ruzalaridan foydalanishingiz yoki moliyaviy statistika veb-saytlariga murojaat qilishingiz mumkin. Bunda, milliy valyutalarda hisoblangan to'lovlar, o'quv texnologiyalari uchun ajratilgan mablag'lar va boshqa moliyaviy ma'lumotlar mavjud bo'ladi.
Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnologiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish uchun bir nechta turdagi vositalar mavjud.
Interaktiv Darsliklar: Interaktiv darsliklar, video, audio, grafikalar, va animatsiyalar orqali talabalar uchun o'qish va o'rganishni qiziqtarliroq qilishadi. Ular o'quvchilar bilan ko'rsatish, ijodiy mashg'ulotlar, va sinovlar qilish imkoniyatlarini ham o'z ichiga oladi.
Onlayn O'qitish Platformalari: Onlayn o'qitish platformalari, masalan, Google Classroom, Microsoft Teams, va Schoology, o'qituvchilar uchun darslar tayyorlash, vazifalar berish, va talabalarni baholash uchun mo'ljallangan. Ular o'quvchilarning motivatsiyasini oshirish, o'zlashtirilgan o'qitishni ta'minlash, va yangi so'zlashma va ko'nikmalarini o'rganishlarini oshirishda yordam beradi.
Veb-saytlar va Mobil Ilovalar: Bu, o'quv materiallariga va o'rganish vositalariga onlayn kirish uchun muntazam resurslar, onlayn lug'atlar, o'quv materiallarining muqobil internet versiyalari va mobil ilovalar orqali ko'mak beradi.
O'quvchilarni Jamlash va Ishbirligi: Chat platformalari, forumlar, va ko'p foydalanuvchilikli dokumentlar (masalan, Google Docs) o'quvchilar o'rtasida kommunikatsiyani oshirish va o'zaro ishbirligini kuchaytirish uchun yordam beradi.
Bu tur innovatsion texnologiyalar va vositalar, o'quvchilarni qiziqtirish, motivatsiyani oshirish va o'rganish jarayonini samaraliroq qilishga yordam beradi. Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnalogiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish
Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnologiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish, masalan, interaktiv darsliklar, onlayn o'qitish platformalari, va interaktiv o'yinlar orqali o'rganishni o'z ichiga oladi. Bu, talabalar uchun motivatsiyani oshirish, o'zlashtirilgan o'qitish va amaliy mashg'ulotlar orqali ingliz tilini o'rganish jarayonini qiziqtarliroq va samaraliroq qilishga yordam beradi.
Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnalogiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish dollars Masada haqida ma'lumot
Maktabgacha va boshlang'ich ta'limda ingliz tilini o'qitishda innovatsion texnologiyalar va til ko'nikmalarini shakllantirish masalasida moliyaviy ma'lumotlar odatda mamlakatga va o'rganishning shakli va yuzaga kiritilgan metodlarga bog'liq bo'ladi. Agar siz belli bir mamlakat uchun ma'lumot olishni istasangiz, o'sha mamlakatning ilmiy kutubxonalaridan yoki ma'ruzalaridan foydalanishingiz yoki moliyaviy statistika veb-saytlariga murojaat qilishingiz mumkin. Bunda, milliy valyutalarda hisoblangan to'lovlar, o'quv texnologiyalari uchun ajratilgan mablag'lar va boshqa moliyaviy ma'lumotlar mavjud bo'ladi.
Til ko'nikmalarini shakllantirish uchun bir nechta tavsiyalar mavjud:
O'qitish Metodikasi: O'qituvchilar til ko'nikmalarini shakllantirishda integrativ o'qitish metodikasidan foydalanishlari tavsiya etiladi. Bu, o'quvchilarga tinglovchilik, gaplashish, yozish va o'qish ko'nikmalarini bir qatorda rivojlantirishga yordam beradi.
Kontekstual O'qitish: O'quvchilar uchun tilni ma'noga kiritishning eng samarali usullaridan biri ta'lim materiallarini va mashg'ulotlarni amaliy hayotga bog'lashdir. Masalan, turli maqolalardan, videolar, va dasturlardan foydalanish o'quvchilarning tilni asosiy maqsadlari bilan bog'liq masalalarni o'rganishiga yordam beradi. Amaliy Mashg'ulotlar: Amaliy mashg'ulotlar o'quvchilarning tilni amaliy tarzda o'rganishiga yordam beradi. Dialoglar, rol o'ynash, ijodiy yozish va gaplashish mashg'ulotlari o'quvchilarning tilni qabul qilish va uni o'zlashtirish jarayonini oshirish uchun foydalaniladi
REFERENCES
1. "Teaching by Principles: An Interactive Approach to Language Pedagogy" - H.Douglas Brown
2. "How Languages are Learned" - Patsy M. Lightbown va Nina Spada
3. "Teaching Vocabulary: Strategies and Techniques" - T. Rasinski va N. Padak
4. "Language Learning Strategies: What Every Teacher Should Know" - Rebecca L. Oxford "Vocabulary in Language Teaching" - Norbert Schmitt.
5. "Digital Tools for Teaching English Language Learners" - Larry Ferlazzo va Katie Hull Sypnieski tomonidan yozilgan bu kitob, o'quvchilarni motivatsiyalash va tillarni o'rganishda texnologiyalardan foydalanishni ta'lim beradi. 1. O'zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining «CHet tillarni o'rganish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida»gi PQ-1875-son Qarori. - Xalq so'zi. - № 240 (5660). - Toshkent, 2012.
6. Umumiy o'rta ta'lim maktablari uchun ingliz tili o'quv dasturi. Tuzuvchilar: J. J. Jalolov, M. T. Irisqulov. - Xalq ta'limi. - №4 - Toshkent, 2013. - 44 b.
7. Tillar bo'yicha umumiy Evropa ma'lumotnomasi: o'rganish, o'qitish, baholash. - M.: MGLPU. Sarma, 2005. - 248 b.
8. Celce-Murcia M., Brinton D.M., Snow A.M. Teaching English as a Second or Foreign Language. - USA. Boston. National Geographic Learning. 2014. - 706 p.
9. Zimnya I.A. Maktabda chet tillarini o'rgatish psixologiyasi. -M.: Ma'rifat, 2001. - 228 b.a oshadi.
10. Азизова Зироат. "CONSEPTUAL FUNDAMENTALS OF PREPARING CHILDREN FOR SOCIAL PROTECHION" Yosh tadqiqotchi Jurnal 1 (5) 404-410, 2022
11. Azizova Ziroat Bahodirovna "THE IMPORTANCE OF ORGANIZING CHILDREN'S ACTIVITIES IN PREPARATION FOR SCHOOLING." Open Access Repository 9.11 (2022): 236-240. INNOVATIVE DEVELOPMENT IN THE GLOBAL SCIENCE 2022 Boston, USA 53
12. Z.Azizova , Z.Abdurazakova "Legal and Pedagogical Bazes of Preparetion of Children for the Implementation of Socal Protection" Yosh Tadqiqotchi Jurnal 1(5) 395-403.2022
13. N.G.Malikovna CONTENT AND PEDAGOGIKAL CONDITIONS FOR THE DEVELEOPMENT OF PROFESSIONAL COMPETENSE OF TEACHERS AND EDUCATIONAL ORGANIZATIONS International journal of socials cience interdisciplinary research ISSN 2022
14. N.G.Malikovna Formation of a sense of national pride amonig in oider preschool children through oral foik art-as a socio-pedagogical necessity Science and Innavation 1 (8) 20672077,2022
15. N.G.Malikovna. "Bolalarni maktabga tayyorlashda ota-onalarning o'rni".Pedagogik islohotlar va ularning yechimlari 1 (2) 100-105,2023
