CC BY
5Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
MAKTABGACHA TA'LIM TASHKILOTIDA EKOLOGIK TEA ETISH ORQALI EKOLOGIK KONSEPTUAL ASOSLARINI
© R.N. Norboyevna1^, A.O. Shukurullaev2^ 12Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti, Toshkent, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: ushbu maqolada ekologik teatrni tashkil etish orqali ekologik konseptual asoslarini shakllantirish. shakl va metodlari yoritilgan.
MAQSAD: bugungi kunda ta'limning strategik muhim masalalaridan biri yosh avlodni ekologik tarbiyalashdir.
MATERIALLAR VA METODLAR: pedagogik faoliyatimda ekologik ta'limning an'anaviy shakllari va usullari bilan bir qatorda (suhbatlar, kuzatuvlar, adabiyotlarni o'qish, ko'rib chiqish, tashkil etilgan ta'lim faoliyati, amaliy faoliyat) innovatsion shakl va usullarni yordamida dolzarb muammo maqolada ko'rsatilib, shu bo'yicha fikr, g'oyalar bildirildi va ularga aniq tahlillar keltirildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: bolani o'rab turgan tabiiy hodisalar va ob'ektlarga ongli ravishda to'g'ri munosabatda bo'lish bo'yicha ishlarni iloji boricha erta boshlash kerak, shu bilan birga ta'lim faoliyatiga yangi yondashuvlardan foydalanish kerak. Ekologik madaniyatni rivojlantirishning samarali usuli bu nafaqat bilimlarni uzatish, balki mavjud muammolarni hal qilish va bashorat qilish uchun zarur bo'lgan fikrlash tarzini shakllantirishdir.
XULOSA: qilib shuni yana bir bor ta'kidlash lozimki, ekologik teatr va ekologik tashviqot brigadasi bolalar bog'chasi ishidagi yangi yo'nalishlar bo'lib, ular ijodiy izlanishning keng imkoniyatlarini ochib beradi, natijada nafaqat yangi spektakllar, birinchi navbatda bizning umumiy uyimiz, sayyoramizdagi inson va tabiatning o'zaro bog'liqligi to'g'risida yangi bilimlar paydo bo'ladi.
Kalit so'zlar: ekologik teatrning, ekologik tarbiya, an'anaviy shakllari, usullar, kognitiv, ta'lim, ekologik brigada.
\TRNI TASHKIL SHAKLLANTIRISH
Iqtibos uchun: Norboyevna R.N., Shukurullaev A.O. Maktabgacha ta'lim tashkilotida ekologik teatrni tashkil etish orqali ekologik konseptual asoslarini shakllantirish. // Inter education & global study. 2024. №7. B.158-164.
ФОРМИРОВАНИЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ КОНЦЕПТУАЛЬНЫХ ОСНОВ ЧЕРЕЗ ОРГАНИЗАЦИЮ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО ТЕАТРА В ДОШКОЛЬНОЙ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ОРГАНИЗАЦИИ_
© Р.Н. Норбоевна1^, А.Р. Шукуруллаев1^_
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 7
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Ташкентский государственный педагогический университет имени Низами, Ташкент, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в этой статье сформулируйте концептуальные основы экологического театра через организацию. формы и методы выделены.
ЦЕЛЬ: сегодня одним из стратегически важных вопросов образования является экологическое воспитание подрастающего поколения.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в моей педагогической деятельности наряду с традиционными формами и методами экологического воспитания (беседы, наблюдения, чтение, рецензирование литературы, организованная образовательная деятельность, практическая деятельность) с помощью инновационных форм и методов в статье была изложена актуальная проблема, высказаны мнения, идеи по ней и дан их конкретный анализ.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: работу по осознанному правильному отношению к природным явлениям и предметам, окружающим ребенка, следует начинать как можно раньше, одновременно используя новые подходы к учебной деятельности. Эффективным способом развития экологической культуры является не только передача знаний, но и формирование образа мышления, необходимого для решения и прогнозирования существующих проблем.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: следует еще раз подчеркнуть, что экологический театр и бригада экологической пропаганды-это новые направления в работе детского сада, которые открывают широкие возможности для творческого поиска, в результате чего появляются не только новые спектакли, но и новые знания, прежде всего о нашем общем доме, о взаимосвязи человека и природы на нашей планете.
Ключевые слова: экологический театр, экологическое воспитание, традиционные формы, методы, познавательные, образовательные, экологическая бригада.
Для цитирования: Норбоевна Р.Н. Шукуруллаев А.О. Формирование экологических концептуальных основ через организацию экологического театра в дошкольной образовательной организации. // Inter education & global study. 2024. №7. С. 158-164.
FORMATION OF ENVIRONMENTAL CONCEPTUAL FOUNDATIONS THROUGH THE ORGANIZATION OF AN ECOLOGICAL THEATER IN A PRESCHOOL EDUCATIONAL ORGANIZATION_
© Nargiza N. Ravshanova1®, Ozodbek A. Shukurullaev2®
12 Tashkent State Pedagogical University named after Nizami, Tashkent, Uzbekistan
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
INTRODUCTION: in this article, formulate the conceptual foundations of ecological theater through organization. The forms and methods are highlighted.
AIM: today, one of the strategically important issues of education is the environmental education of the younger generation.
MATERIALS AND METHODS: in my teaching activity, along with traditional forms and methods of environmental education (conversations, observations, reading, reviewing literature, organized educational activities, practical activities), with the help of innovative forms and methods, the article outlined an urgent problem, expressed opinions, ideas on it and gave their specific analysis.
DISCUSSION AND RESULTS: work on a conscious correct attitude to natural phenomena and objects surrounding the child should begin as early as possible, while using new approaches to educational activities. An effective way to develop an ecological culture is not only the transfer of knowledge, but also the formation of a way of thinking necessary to solve and predict existing problems.
CONCLUSION: it should be emphasized once again that the ecological theater and the environmental propaganda team are new directions in the work of the kindergarten, which open up wide opportunities for creative search, as a result of which not only new performances appear, but also new knowledge, primarily about our common home, about the relationship between man and nature on our planet.
Key words: ecological theater, ecological education, traditional forms, methods, cognitive, educational, ecological brigade.
Bugungi kunda uzluksiz ta'lim jarayonida innovatsion texnologiyalardan samarali foydalanishga nisbatan katta talab qo'yilmoqda. O'zbekiston Respublikasining Ta'lim to'g'risidagi Qonunida ta'kidlanganidek, jamiyatda yuqori malakali kadrlarni tayyorlashga bo'lgan ehtiyoj mavjud bo'lib, uni qondirish masalasi tobora dolzarblik kasb etayotgan bir vaqtda kafolatlangan ta'lim xizmatlarini tashkil etish muhim ahamiyat kasb etadi. Kafolatlangan, samarali natijaga asoslangan ta'lim tizimigina malakali kadrlarni tayyorlab bera oladi. Shu sababli ayni vaqtda pedagogik texnologiyalarni yanada takomillashtirish, innovatsion xarakterdagi texnologiyalarni yaratish va ularni ta'lim amaliyotida samarali, faol qo'llash talab etilmoqda.
Bugungi kunda ta'limning strategik muhim masalalaridan biri yosh avlodni ekologik tarbiyalashdir. Maktabgacha ta'limning ta'lim standartlari maktabgacha yoshdagi bolalarning ta'lim jarayonining mazmuni va tashkil etilishini aniqlashda faol yondashuvni nazarda tutadi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta'limi barcha ta'lim sohalarida amalga oshirilishi mumkin. Ekologik ta'lim jarayonida maktabgacha yoshdagi
For citation: Nargiza N. Ravshanova, Ozodbek A. Shukurullaev. (2024) 'Formation of environmental conceptual foundations through the organization of an ecological theater in a preschool educational organization', Inter education & global study, (7), pp. 158-164. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
bolalarning tabiat bilan o'zaro ta'siri bolaning ruhiyatini, jismoniy faolligini rivojlantiradi va uni jismonan kuchli va sog'lom qiladi.
Pedagogik faoliyatimda ekologik ta'limning an'anaviy shakllari va usullari bilan bir qatorda (suhbatlar, kuzatuvlar, adabiyotlarni o'qish, ko'rib chiqish, tashkil etilgan ta'lim faoliyati, amaliy faoliyat) innovatsion shakl va usullarni qo'llanilgan. Maktabgacha yoshdagi bolalarni ekologik tarbiyalashning turli innovatsion yo'nalishlariga misollar keltiraman.
Pedagogikada tasniflash usullarining bir qancha tizimlari mavjud. Ta'lim usullarining bilim manbasiga qarab eng ko'p qo'llaniladigan tasnifi. Agar bilim manbai kuzatish, illyustrativ ko'rgazmali materialni idrok etish va boshqalar bo'lsa, bular ko'rgazmali usullar, agar amaliy faoliyat (tabiatdagi ish, oddiy tajribalar) amaliy usullar; agar o'qituvchining so'zi (hikoya, tabiiy tarix fantastikasini o'qish, suhbat) og'zaki usullarga kiradi.
Ekologik ta'lim metodologiyasida barcha usullar bolalarning tabiat bilan to'g'ridan -to'g'ri aloqa qilish orqali, ya'ni tabiatning haqiqiy ob'ektlari bilan aloqa qilish orqali yoki bilvosita tanishish orqali-rasm, slayd va boshqalar orqali tanishishiga qarab ikki guruhga bo'linadi. Tabiat bilan bevosita aloqani ta'minlaydigan usullarga kuzatuvlar, oddiy tajribalar, tabiatdagi mehnat, tabiiy materiallar bilan o'yinlar kiradi. Tabiat bilan bilvosita tanishish usullariga tasviriy vizual materiallar, filmlar shaffofligi, modellar, pedagogning hikoyalari, bolalar tabiatshunoslik kitobini o'qish, suhbatlar namoyish etiladi.
Bolalarning kognitiv faolligi darajasiga qarab o'qitish usullarini tasniflash kamroq qo'llaniladi: tushuntirish va tasviriy; reproduktiv; evristik yoki qisman qidirish; muammoli; tadqiqot. Bolani o'rab turgan tabiiy hodisalar va ob'ektlarga ongli ravishda to'g'ri munosabatda bo'lish bo'yicha ishlarni iloji boricha erta boshlash kerak, shu bilan birga ta'lim faoliyatiga yangi yondashuvlardan foydalanish kerak. Ekologik madaniyatni rivojlantirishning samarali usuli bu nafaqat bilimlarni uzatish, balki mavjud muammolarni hal qilish va bashorat qilish uchun zarur bo'lgan fikrlash tarzini shakllantirishdir.
Kuzatishlar kabi an'anaviy ish shakllari bilan bir qatorda, tajribalar o'tkazish, ekologik mavzudagi badiiy adabiyotlarni o'qish, yurish va ekskursiyalar, o'yin mashg'ulotlari, ekologik mashg'ulotlar, pedagoglar bolalarni ekologik teatr orqali ekologik va tabiiy tarix ta'limi bilan tanishtiradilar.
Maktabgacha ta'lim tashkiloti pedagoglari ushbu ishning maqsadini ekologik dunyoqarashni va yosh avlodning faol hayotiy holatini shakllantirish, kollektivizm, mas'uliyat hissini rivojlantirish, axloqiy xulq-atvor tajribasini shakllantirishda ko'rishadi.
Ekologik teatrning vazifalari quyidagilardan iborat: shakllarni takomillashtirish va dasturiy ta'minot samaradorligini oshirish ekologik ta'lim; bolalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish; bolalarni faol ekologik faoliyatga jalb qilish; atrof-muhit muammolariga aholining e'tiborini jalb qilish.
Maktabgacha ta'lim tashkilotida pedagoglar va atrof - muhit pedagogidan iborat ijodiy guruh tashkil etildi, «maktabgacha ta'lim tashkilotida ekologik teatr yaratish» muammosi bo'yicha ilmiy va uslubiy ishlarning uzoq muddatli rejasi ishlab chiqildi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Bosqichlar Uslubiy tadbirlar
1 .Tashkiliy va nazariy. Maqsad: bolalar bog'chasidagi ta'lim holatini tahlil qilish; ilmiy va uslubiy adabiyotlar bilan tanishish; ilg'or pedagogik tajribani o'rganish. 1. «Bolalar ekologik teatri» nazariy maslahati. 2. Muammoli seminar «bolalar bog'chasida ekologik teatr yaratish uchun ekologik va rivojlanish muhiti». 3. Vazifaga muvofiq teatr burchaklarini guruhlarga to'ldirish. 4. Uzoq muddatli rejalashtirishni ishlab chiqish.
2. Uslubiy. Maqsad: maktabgacha ta'lim tashkilotida ekologik teatrni tashkil etish yo'llarini jamoaviy ijodiy izlashni tashkil etish. 1. Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta'lim darajasini diagnostikasi. 2. Ekologik ta'lim bo'yicha ish shakllaridan biri sifatida ekologik teatr bolalari bilan ishlashni rivojlantirish va amaliyotga joriy etish bo'yicha muammoli-dizayn seminari. 3. Ekologik teatrni tashkil etish bo'yicha «g'oyalar va topilmalar cho'chqachilik banki» taqdimoti (ssenariylar, syujetlar, she'rlar, ditties).
3. Amaliy. Maqsad: bolalar bog'chasida ilg'or pedagogik tajribaning eng yaxshi namunalarini namoyish etish. 1. «Ekologik teatrni yaratish bo'yicha ish tizimi» seminar - seminari. 2. Tabiatni muhofaza qilish mazmunidagi teatr tomoshalari ssenariylarining taqdimoti. 3. O'zaro tashriflar (teatr haftaligi) 4. Teatrlashtirilgan spektakl «ekologik teatr. Kattalar-bolalar». 5. Pedagogik kengash «ekologik teatr mashg'ulotlarii jarayonida maktabgacha yoshdagi bolaning shaxsiyatini rivojlantirish».
4. Tahlil qilish. Maqsad: maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta'lim darajasini tahlil qilish; «maktabgacha ta'lim tashkilotida ekologik teatrni tashkil etish» muammosi bo'yicha ilg'or pedagogik tajribani umumlashtirish, istiqbollar. 1. Ekologik teatrni yaratish muammosi bo'yicha maktabgacha ta'lim tashkiloti pedagoglarining ish tajribasini o'rganish va umumlashtirish. 2. «Maktabgacha ta'lim tashkilotida ekologik teatr va ekologik tashviqot brigadasini tashkil etish»uslubiy birlashmasida maktabgacha ta'lim tashkiloti pedagoglarining ilg'or pedagogik tajribasi taqdimoti.
1-rasm. «Maktabgacha ta'lim tashkilotida ekologik teatr yaratish» muammosi
bo'yicha ish bosqichlari.
Ekologik teatr negizida kuchli ta'lim salohiyatiga ega ekologik tashviqot brigadasi paydo bo'ldi. Bu ekologik ta'lim va bolalarni tarbiyalashning innovatsion shakllaridan biridir. Innovatsion, chunki bolalar atrof-muhit muammolarini atrof-muhitni muhofaza qilishni targ'ib qiluvchi qo'shiqlar, raqslar, tashviqot mazmuniga ega bo'lgan kostyumli teatr tomoshalari orqali ochib berishadi.
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 7
CC
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Tashviqot brigada ishining asosiy maqsadi o'z bolalar bog'chasida, tumanida ekologik harakatni faollashtirish va jamiyat e'tiborini shahar va uning atrofidagi atrof -muhit muammolariga jalb qilishdir.
Tashviqot brigadasining vazifalari: maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta'limi va tarbiyasini ommalashtirish; ularda ekologik o'zlikni, ekologik axloqni shakllantirish; tabiiy boyliklarni muhofaza qilish, tejash va ko'paytirish masalalarida faol fuqarolik pozitsiyasini shakllantirish; atrof-muhitni muhofaza qilish jarayonida tarbiyalanuvchilar shaxsini ijtimoiylashtirish uchun sharoit yaratish;bolalarning ijodiy salohiyatini ochish.
Uning afzalliklari harakatchanlik, samaradorlik va dolzarblikdir. Bundan tashqari, ko'p sonli bezaklar, atributlar, kostyumlar talab qilinmaydi.
Ekologik tashviqot brigadasining ishi o'z samarasini berdi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning ekologik ta'lim darajasini tashxislash natijalariga ko'ra, ular tabiatga bo'lgan munosabatning aniq ijobiy yo'nalishi bilan ajralib turadi. Tabiatga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo'lish motivi hayotning qadr-qimmatini tushunish, yaxshi ishlar qilish istagi.
Biroq, ekologik brigadaning tashviqot faoliyati nafaqat muammoning nazariy taqdimotidan iborat, balki bolalar bolalar bog'chasi, qo'shni ko'cha hududini obodonlashtirish va tozalashda faol ishtirok etadilar va ko'pincha bunday ishlarning tashabbuskorlari hisoblanadi.
Ekologik tashviqot brigada faoliyatiga, shuningdek ekologik teatrni tashkil etishga tarbiyalanuvchilarning ota-onalari jalb etiladi. Ammo bu erda ular nafaqat she'rlar yozadilar, spektakllar uchun senariylar yaratadilar, kostyumlar va bezaklarni yaratishda yordam berishadi, shuningdek jamiyat bilan ishlashda yordam berishadi (tashviqot plakatlarini yopishtirish, aholiga eslatmalarni tarqatish, hududni tozalash).
Xulosa qilib shuni yana bir bor ta'kidlash lozimki, ekologik teatr - saxnalashtirish faoliyati nafaqat atrofdagi dunyoni o'rganish va o'rgatish, balki u bilan uyg'unlikda yashash imkoniyatini beradi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Norboevna, R. N. (2021, April). IMPROVING THE MEMBERSHIP SYSTEM IN ECOLOGICAL EDUCATION OF PRESCHOOL CHILDREN. In Archive of Conferences (Vol. 20, No. 1, pp. 97-98).
2. Ravshanova, N. N. (2020). THE PRINCIPLE OF CONTINUITY IN ENVIRONMENTAL EDUCATION OF PRESCHOOL CHILDREN. Scientific and Technical Journal of Namangan Institute of Engineering and Technology, 2(6), 369-374.
3. Nigmatov, A. N., & Ravshanova, N. N. (2020). Scientific Preschool Environmental Education and Training Research Methodology. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 2(08), 23-31.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
4. Ravshanova, N. N. (2023). Designing Modern Models of Biological Education Theories and Content in Educators. Telematique, 22(01), 3034-3040.
5. Norboevna, R. N., Avezberdiyeva, N., Ne'matullayeva, O., Abdullayeva, N., & Abduraxmonova, S. (2023). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI EKOLOGIK BILIMLARNI O 'ZLASHTIRISHDA FANLAR UZVIYLIGI. International Multidisciplinary Journal for Research & Development, 10(12).
6. Ravshanova, N. N., & Norqulova, L. S. Q. (2023). MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARNI EKOLOGIK TARBIYALASHDA IJTIMOIY ZARURIYAT SIFATIDA. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3(11), 685-692.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
^Ravshanova Nargiza Norboyevna, "Maktabgacha ta'lim texnologiyasi" kafedrasi pedagogika fanlari bc'yicha falsafa doktori (PhD), dotsent, [Ravshanova Nargiza Norboyevna Кафедра технологии дошкольного образования, доктор педагогических наук (PhD), доцент], [Ravshanova N. Norboyevna, department of technology of preschool education, doctor of Pedagogical Sciences (PhD), Associate professor]; manzil: O'zbekiston, Toshkent sh., Chilonzor tumani, Bunyodkor ko'chasi 27 uy; [адрес: Узбекистан, г. Ташкент, Чиланзарский район, ул. Бунёдкор, 27], [address: Uzbekistan, 27 Bunyodkor street, Chilanzor district, Tashkent city].
^Shukurullaev Ozodbek Arzuevich, Maktabgacha ta'lim texnologiyasi" kafedrasi o'qituvchisi, [Shukurullaev Ozodbek Arzuevich, преподаватель кафедры" Технология дошкольного образования], [Shukurullaev O. Arzuevich, Teacher of the department of "Technology of preschool education]; manzil: O'zbekiston, Toshkent sh., Chilonzor tumani, Bunyodkor ko'chasi 27 uy; [адрео: Узбекистан, г. Ташкент, Чиланзарский район, ул. Бунёдкор, 27], [address: Uzbekistan, 27 Bunyodkor street, Chilanzor district, Tashkent city].
