Literary critique in two poets' discussion Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

УДК 82 ББК83.3Т

НАКДИ Аъзамзод Суб^он (Аъзамов Суб^онцон), н.и.филол, дотсенти ШЕЪР ДАР кафедраи адабиёти муосири тоцики МДТ "ДДХ ба номи акад. Б.

БАХСИДУ Гафуров"; Бо^ирцон Рацабов, н.и.филол., дотсенти кафедраи ШОИР адабиёти муосири тоцики МДТ "ДДХ ба номи акад. Гафуров (Тоцикистон, Хуцанд)

КРИТИКА Аъзамзод Субхон (Аъзамов Субхонджон), к.филол.н., доцент

СТИХА В кафедры современной таджикской литературы ГОУ "ХГУ им. акад.

ДИСКУСИИ Б. Гафурова"; Бохирджон Раджабов, к.филол.н., доцент кафедры

ДВУХ ПО- современной таджикской литературы ГОУ "ХГУ им. акад.Б

ЭТОВ Гафурова" (Таджикистан, Худжанд)

LITERARY Azamzod Subkhon (Azamov Subkhondjon), candidate of philological CRITIQUE IN sciences, Associate Professor of the department of Modern Tajik Literature TWO POETSл under the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurov"; Bohirjon Rajabov, DISCUSSION candidate ofphilological sciences, Associate Professor of the department of Modern Tajik Literature under the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurov "(Tajikistan, Khujand) E-MAIL: [email protected]

Калидвожа^о: Лоиц Шералй, Цутбй Киром, нацди адабй, мубоуиса, афкори адабй

Дар ин мацола хусусиятуои жанри мубоуиса ва уамзамон мунозираи ду шоири номии тоцик Лоиц Шералй ва Цутбй Киром баррасй шудааст. Дар таърихи нацди адабии тоцик ба муутаво ва фарогирии матлаб дар жанри мубоуиса ё мунозира, арзиш ва ё ауаммияти онуо чандон диццати зарурй дода нашудааст. Аз ин мубоуисауо равшан мешавад, ки дахолати шоирона дар бисёр маврид ба тауаввули андешаи адабй созгор ва ё таъсирнопазир аст, ки инро аз муутавои ин таълифоти адабй-танцидй дарк менамоем. Муутавои бауси ду суханвари номй сарчашмаи мууимми дарку фаумиши афкори пурцушу хуруши адабии замон аст.

Ключевые слова: Лоик Шерали, Кутби Киром, литературная полемика, литературные

течения, жанр дискуссии, литературные взгляды

Рассматриваются особенности жанра дискуссии на основе полемики двух видных таджикских поэтов - Лоика Шерали и Кутби Кирома. В истории таджикской литературной критики не уделялось должного внимания специфике и содержанию жанра дискуссии или полемики, степени его значимости. На основе рассмотрения дискуссии двух поэтов выявляется, что вмешательство поэтов во многих случаях соответствует эволюции литературных взглядов или неподвластно чужому влиянию, о чем свидетельствует содержание литературно-критических работ. Сформулирован вывод, что содержание дискуссии двух именитых литераторов служит одним из важных источников изучения и осмысления бурных литературных течений и взглядов того времени.

Keywords: Loik Sherali, Qutbi Kirom, literary polemics, literary trends, discussion genre,

literary views

Proceeding from the controversies between two prominent Tajik poets - Loik Sherali and Qutbi Kirom the authors canvass the peculiarities of the discussion genre. In the history of the Tajik literary criticism no particular attention was paid to the specificity and content of the genre of discussion or controversy, the degree of its significance being rarely taken into account. Designing on the premise of consideration beset with the discussion between the two poets, the authors of the article reveal that interference of poets in many cases corresponds to evolution of literary views or an influence of a foreigner, as evidenced by the testimony of litararyOcritical works. In a nutshell, the authors come to the conclusion that the content of the discussion between the two well-known man-of-letters serves as one of the most important sources for the study and interpretation of stormy literary theories and views of the relevant period.

Солдои 80-уми асри ХХ-и точик мардалаи пурбор ва айёми комгори рушду нумуи адабиёт мебошад. Хоса, аз нимаи дувуми дадаи 80-ум бо таъсири фазои дигаргунидо ва раванддои бозсозй дар адабиёт ва накди адабй тамоюлдои нави фикрй падид омаданд. Накди тахассусии адабй дар ин мардала баробари назму наср ва ё бештар аз он кадаме устувор гузошта, дар таъйини арзишдои аслии адабиёт ва чойгоди осори адабй аз имконоти муносиби замон суду бадрамандй шуд. Истилоди "худшиносии танкид" дар ин давра ба магзу модияти накди адабй созгор будааст. Накди адабй бо ин хусусияташ аз танкиди дурушти ичтимоии солдои 30-40 ва 50-уми садаи бист тафовути назаррас пайдо кардааст. Бо вучуди ин, солдои 80-ум низ афкори мутаззод дар накд хеле фаровонанд.

Маъмулан дар назария ва амалияи накди шуравй накди тахассусй, накди нависандагй ва накди хонандагиро тамйиз кардаанд. Пешбари накди тахассусй нокидонеанд, ки досили чустордояшон ба таъйини аслу заминадо ва конуниятдои ташаккул, падидадо, назариядо, мактаб, равиш ва арзишу адаммияти накд ихтисос доранд (Х. Мирзозода, С. Табаров, Н. Маъсумй, М. Шукуров, Х. Отахонова, Ю. Бобоев, А. Сайфуллоев, Х. Шарифов, Р. Мусулмонкулов, А. Сатторов, Ю. Акбаров ва дигарон). Махсусият ва арзишдои накди тахассусй, дастовард ва нукси онро шохаи чудогонаи "танкиди танкид" ("критика критики", "накди накд") накд ва даллу фасл мекунад.

Инро хуб медонем, ки дар даврадои мухталифи шаклгирии накди адабии шуравии точик дар бадси масъаладои назму наср, накд, тарчума, равобити адабй ва гайра адибон дам ширкати фаъол дошта, ин амр ба тадаввули шохаи накди нависандагй мусоидат мекард. Навишта ва гузоришдои шоир ва ё насрнависи нокид аз дар чидат ба муайян кардани модият ва арзиши адабиёт, осори адабй ва асли равиши эчоду эчодгарй равона шуда буд. Бадсдои назариву интикодии шоиру насрнависи нокид ва дунаршинос дар матбуот чигунагии сатди андеша ва арзишдои гоявию эстетикии он солдоро равшан мекарданд. Маколаву такриздои устодони барчастаи назму насри муосири точик С. Айнй, А. Лодутй, А. Дедотй, С. Улугзода, Ч,. Икромй, М. Турсунзода, М. Миршакар, Ф. Мудаммадиев, М. Кдноат, Л. Шералй, Б. Фируз, Г. Сафиева, Гулназар, Фарзона ва гайра дар фарорафти падидаи накди нависандагй, хусусиёт ва арзишдои ин навъ накд хеле муфид ва сазовори омузишу

SaxpaMaHguaHg. (ffloxau HaKgu xoHaHgarK, kh aygHTopHHH oh a3 xoHaHgaroH TapKuS e^TaaHg, a^xo^ a3 goupau cyxSaTH mo SepyH acr).

A3 MyTO^Hau ocopu HHTHKogK Ba mHHocoK So a^Kopu ryHoryHnax-^yu aguSoHH HOKHgH co^xoh 80-yMH acpu XX C. Y^yr3oga, H,. HkpomK, O. MyxaMMagueB, E. Oupy3, KupoM, fflepa^H, E. CoSup, Ty^pyxcop, Ty.ma3ap Ba gurapoH oug Sa Macta^axou MyxTa^H^H agaSueT Ba Kopu э^og MeTaBOH Sa xy^ocae pacug, kh moxau HaKgu HaBucaHgarK gap hh co^xo xe^e nem pa^Taacr. A3 nyHHH ocop xapnu SemTap So goupau myMy^ Ba Byctara ^axoHmHHocK, caBHHH gapKH o^aMy ogaM, ucTetgog Ba koSh^hhth Sa^aHgu Tax.m.irapHH agaSK, MaHoSeu ^HKpuBy Ha3apuu goxumBy SepyHHH OMy3um a3 ac^u TaSuaTH э^ogy э^ogгapK, cupumra 3aMOH, xochhth ^apguu a^Kopu agaSuu MycaHHH^OH Ba gaxxo gurap HyKTaxo omHO MemaBeM.

flap hh MaKo^a Be^aruxou ^aHpu MySoxuca Ba xaM3aMoH MyHo3upau gy moupu homhh to^hk ^ohk fflepa^H Ba ^yTSK KupoM SappacK mygaacr. flap Tatpuxu HaKgu agaSuu to^hk Sa MyxTaBo Ba ^aporupuu MaraaS gap ^aHpu MySoxuca e MyHo3upa, ap3um Ba e axaMMHHTH ohxo naHgoH gHKKaTH 3apypK goga HamygaacT. A3 hh MySoxucaxo paBmaH MemaBag, kh gaxom™ moupoHa gap Sucep MaBpug Sa TaxaBBy^u aHgemau agaSK co3rop Ba e TatcupHona3up acr, kh HHpo a3 MyxTaBou hh Tat^u^oTH agaSK-TaHKHgK gapK MeHaMoeM. MyxTaBou Saxcu gy cyxaHBapu homK capnamMau MyxHMMH gapKy ^axMumu a^Kopu nyp^ymy xypymu agaSuu 3aMoH acT, kh xox-hoxox ^aHSaxou oSeKTHBK e cySeKTHBK gomTa MeTaBoHag. PynoBapK Ba Saxpa a3 hh ryHa MySoxucoT gap TaKoH SaxmugaH Sa a^Kopu agaSuu 3aMoHxou gurap hh3 SeaxaMMHHT HaSyga, caSaKH 3ueg Sapou Haom HaBH cyxaHBapy na^yxumrap gopaHg. Eaxcu fflepa^K Ba KupoM gap hk Mapxa^au nyp^ymy xypymu xaeTH agaSK cypaT e$Ta, kh mupKara Ba Baceu aguSpo gap x&^y $aom Macta^axou MySpaMH TaHKHg TaKo3o MeKapg. ^ohk fflepa^K - capMyxappupu Ma^a^au "Cagou fflapK" (co^xou 1979-1990) gap hh paBaHg So3 xaM SemTap Tatcup gopag Ba So TaMH^ora 3uegam gap HHKumo^u HaKgu HaBucaHgarHH to^hk caxMH Ha3appac ry3omTaacT. A3 MaTSyoTH to^hkhh gaxau 80-yMH acpu XX KapuS naH^ox MaKo^a, TaKpu3, MycoxuSa, cyxaHpoHK, ry3opum, nopTpeTH э^ogK, nemry^Top, oxupcyxaHH fflepa^K oug Sa Macta^axou MyxT&rn^H 3aSoH, agaSueT, MaTSyoT, TaHKug, Tap^yMa Ba poSuTaxou agaSK, MaxcycuHTH nexpaxou agaSK, MyaMMoxou h^thmok, Tatpux, xygmHHocK Ba ranpa Hamp mygaaHg, kh hh Tetgog TaHxo ceHKH hh HaBt ocopu MaHcypu agaSK, h^thmok Ba HHTHKoguu hh aguSu HoKugpo TamKHj MeguxaHg.

^Ke a3 MaKo^axou MySoxucaBHH fflepa^K "Hmth3o^h эxcocy a^Kop", kh gap Ma^a^^au agaSuu "Cagou fflapK" Sa Hamp pacugaacr (5, 35-43), ry3opum Sa cte3gu VIII Htth^okh HaBucaHgaroHH To^hkhctoh (1981) Sygaacr. flap hh MaKo^a ocopu MaH3yMH oro3H gaxau 80-yMH acpu XX SappacK myga, Mya^^u^ Sa MaKoMH Ha3M a3 ^hxo3h MapTaSau yMyMuSamapK nyH pyKHH ycTyBopu o^aMH MatHaBK Ba pyxoHHH xa^K TaBa^yx KapgaacT. y KymugaacT, kh Sa acapxou MaH3yMH hh gaBpau agaSuera to^hk xaMHyH Maxcy^H "naH^co^au nypTaKony Ba nyp^ugo^" Ba capBaTH Tatpuxuu xa^K Saxou MyHocuS guxag. flap MaKo^a Sypgy Soxth Ha3MH 3aMoH, MyxTaBou Maxcy^H moupoH Mupcaug MupmaKap, Eokk PaxHM3oga, Fa^^op Mup3o, MytMHH ^aHoaT, OaH3y^^o AHcopK, ^aSuSy^^o Oafey.rao, Ty^pyxcop Ca^ueBa, Cauga^K MatMyp, MacroH fflepa^K, Ty^Ha3ap Ke^gK, MaB^yga X,aKHMoBa, KaMo^ Hacpy^^o, Tetgogu moupoHH ^aBoH HaKg Ba Tax^u^ e^Ta, ^ohtoxh э^ogнн agaSuH py3 So gugu ca^oxHHTMaHgoHa Ba ca^HKau MyHocuS SappacK mygaacT.

flap Ma^Myt, coxhSh ry3opumu cte3gu HaBucaHgaroHH To^hkhctoh Sa hh Hara^au MycSaT pacugaacT, kh gap ocopu MaH3yMH co^xou oxup "TacBupu KaxpaMoHoHH MangoHH MexHaT, nemca^oHH ucTexco^oT MaKoMH a^oxugae gopag. ^HTtaxou Mupcaug MupmaKap,

шеърдои Муъмин Кдноат "Раис", "Ба акаи Миралй", силсилаи шеръдои Кугбй Киром "Чдвлонгоди барк" ва "Дафтари Ягноб", шеърдои Дабибулло Файзулло, Камол Насрулло ва бисёр чавонони дигар бахшида ба кадрамонии Талбак Лолаев ва гайра далели он аст, ки шоирон аз хаёлбофидо халос шуда ба замин, ба зиндагии рyзмaррa, ба одамони хоксор, аммо дар асл зиндагиофарин карин шуданд. Шеърдои Кугбй Киром "Коммунист Салимов", "Холики гулбур", "Коммунист Абдурадмон Иноятов" одамони вокеиро тасвир мекунад, ки барои ободии замину замони мо чон ба каф будаанд" (S, 38).

Аммо, назари куллии муаллиф ба эчоди адабии шоирону носирони он замон интикодист. Нуктаи чашмрас ин аст, ки "дар лирикаи муосири мо дарчанд доираи мaвзyъ ва нигориш фарох гардида, одангдои ичтимой кавй шудаанд, год-год одангдое ба гуш мерасанд, ки шунидани ондо он кадар хуш нест"-анд (S, 40).

Чанд мубодисаи пайидами Л. Шералй бо Киром аз ин макола огоз ёфта, танкиди Л. Шералй вобаста ба достоне аз ин шоир алока гирифта, ки он "дар мaвзyи мудофизати Ватан, билхоса посбонии макбараи Ленини кабир" (S, 38) эчод шудааст. Дарчанд мунаккид мутмаин буд, ки "мaвзyъ ба сари худ мaвзyи мукаддас" аст, бо вучуди ин ба андешаи адабиётшинос ва мунаккид Аскар Даким дамфикрй дорад, ки "аз тамоми достон факат як боб ба мaвзyи асосй - яъне, як шаб дар поси макбара истодани кадрамони достон Даврон ва таассуроти y бахшида шудааст. Бобдои дигар ба ростй он кадар муассир нестанд" (S, 38).

Афзун ба ин, шоири мунаккид дарчанд кудрату имконияти суханварии Киромро ситоиш карда, ба кавй баромадани достони y назари хуш дам дорад, аз муносибати нохуби эчодкор ба коркарду бедтар шудани мадсули эчоди худ дар дайрату ташвиш мондааст. У дарак медидад, ки достон "дар Шурои назми Иттифоки нависандагон мудокима шуда буд. Рафикони дамкалами шоир бо нидояти дилсузй издори акида карда буданд, достонро ба дамин доле, ки чоп шудааст, сазовори чоп надониста буданд, аммо шоир дамаи ин маслидати дустонро бар гарази мадз гирифта, достонро бе ризояти Иттифоки нависандагон чоп кард. К^утбй Киром, ки дар баъзе мавриддо ба дигарон забону дусни мантик меомузад, метавонист достони худро боз дам кавитар созад ва ба ин кудрату имконият дам дорад" (S, 38).

Эрод, интикод ва казовати Л. Шералй оид ба байти Киром - "Асри бистум, таркиши ядрову атом, Хавфи марги мудуиш аз саруо бадар кард" ба нуктадои нозуки дисси сухан ва тобишдои мухталифи он гиред мехурад: "Дар касе, ки авзои чадони имрузаро медонад, зуд дармеёбад, ки ин акидаи шоир нодуруст аст. Баръакс, таркиши ядроиву атомй хавфи марги муддишро зиёдтар карда, дар ладза ба сари фарзанди одам дадшатдо меборад" (S, 40).

Яъне, агар дар нигориши шоир "таркиши ядрову атом" "хавфи марги муддишро аз сардо бадар кард"-ааст, аммо дар навиштаи наккод дам ин нукта хеле хуб таваччуд бармеангезад, ки "таркиши ядроиву атомй" боиси афзоиши "хавфи марги муддиш" будааст, ки "дар ладза ба сари фарзанди одам дадшатдо меборад". Навъе, ки бармеояд, дар дар дол зимни бозхонии маънии байт завки бечиз ба кор нарафта, дар дар сурат кутодии андаки сухан ошкор шудааст.

Дар таърихи адабиёти навини точикии мо бадсу мунозираи зиёд миёни пажудишгару пажудишгар, шоиру шоир, носиру носир, дамзамон шоиру пажудишгар, насрнавису пажудишгар ё баръакси индо бисёр рух додааст. Аммо дар асл манзури мо аз ёдкарди мудтавои ин мунозирот даргиз бартар донистану афзал шуморидани як нуктаи назар бар андешаи дигаре, тарчед додани як мубодис бар мубодиси дигар, дарёфти фазилати яке аз ондо нест. Балки, аз ин мунозира дам ба мудимтарин муаммодои

47

Tatpuxu agaSueT Ba Hue3xou o^aMH nyppaM3y po3H э^ogy э^ogгapK MeTaBoH nocyx gog, a3 HyKoTH Saxcu gy moup Ba cyxaHBap xaM omHouu rycTypga So goupau ^axoHmHHocK Ba ucTetgogy koSh^hhth x&mh Macta^axou MyxHMMH agaSK a3 ^ohhSh ohoh hmkoh gopag. Ammo MyHo3upau ohoh So ry3amTH 3aMoH rapM myga, xapnaHg gap Sapxe MaBpug Sa oxaHru эtтнpoз TaSgra e^Taacr, a3 ^ohhSh gurap, Sa omKop mygaHH Sucep ^aHSaxou MyxHMMH Kopu э^ogK, э^ogн metp Ba Koproxu moupK MycougaT KapgaacT. A3 ^aBoSHoMau KupoM "MaBKet Ba Macty^HHTH cyxaHBap" (1986) Ba MaKo^au gurapu ^boShh fflepara "flape paBoH acr" (1986) So caBHHH goHum, $apopa$TH Matpu^ara agaSK, 3aSoHK, h^thmoH, эxcocн MepocSapK Ba bophchht, ry3amTaHHrapK, 3aMoHmHHocK Ba Ha3oKaTnapacTHH Myamu^oH gap hk gaBpau TatpuxK omHo MemaBeM.

flap Ma^Myt aHgemaxou moupu SapKaMo^H to^hk KupoM xaM gap capnamMaxou xymSopy nyp^afeu cyxaHBapK oSumxyp gopag Ba y xaMnyH coxhSh hk Ha3apu xocu cyxaHcaH^K KymugaacT, kh xap Macta^apo So TaKH Sa ap3umxou Sa^aHgu cuecK Ba H^THMouBy fohbhh gaBp SappacH HaMoHg. flap khtoSh "3uHgarK gap Ha3M" (flymaHSe, 1988) Sat3e a3 HaMyHaxou nyS^HTcucTHKau agaSuu hh moup Ba cyxaHBap ^apoxaM oMagaaHg. Ammo omHouu SemTap So Sapxe MaKo^axou HHTHKoguu HoMSypga gap MaTSyoTH co^xou 80-yMH acpu XX Sa mo nexpau Ha^apepo So3ry MeKyHag, kh Kymum gopag Sa xa.ray $ac.m Macta^axou MyxTa.m$H agaSueT Ba HaKmu aguS gap ^oMea gacT eSag. A3 MySoxucau KupoM So npo^eccop P. Mycy^MoHueH oug Sa agaSueTH mypaBHH to^hk hh3 ax.™ TaxKHK Ha3ap KapgaaHg, kh ^ohh ry^Tyryu oh hh MaKo^a HecT.

flap MaKo^au "MaBKet Ba Macty^HHTH cyxaHBap" KupoM Sa 3yMpae a3 MyaMMoxou Kopu э^ogK pyn oBapgaacT. Ammo a3 oh kh MaKo^a xaga^u nocyx gogaHpo Sa aHgemaxou nemTapau fflepara a3 xycycu metpu KupoM gopag, Mya.raH$ a3 Sucep MyaMMoxou э^ogгapK, metp Ba moupK BoSacTa Sa xaMHH Macta^a HaTH^arupK mygaacT. A3 Ha3apu KupoM amtopu moupoHH Sap^acrau 3aMoH fflepa^K Ba E. CoSup a3 HyKcy KaMSyg SapK HecTaHg, SuHoSap hh koSh^h HHTHKogaHg. EapMeoHg, kh caSaS Ba aHre3au aamu hh HHTHKog xaMoH ry3opumu fflepa^K oug Sa ^onroxu metpu KupoM gap cte3gu HaBucaHgaroHH To^hkhctoh SygaacT. flap naHBaHg Sa MaraaSu Ma3Kyp fflepa^K xymgop xaM goga Ba a3 caTxy gapa^au ^oMeuHT Ba ^aporupuu HHTHKogHoMau xyg xap$ 3agaacT: "flap aH^yMaHe, kh a3 SoSh Ha3M SaHga Matpy3a Kapga SygaM Ba Sat3e HyKTaxou TaHKHgoMe3e Sa yHBoHH metpu ^yTSK KupoM ry^Ta SygaM Ba oh эpogxoн maxcuH MaH HaSygaHg" (6, 10).

KupoM Sa TaHKHgu agaSK Ba HoKHgoHH metpu fflepa^K Ba E. CoSup caxT эpog rupu^Ta, kh Maxcy^u э^ogн Sageuu oHxopo Sohch puBo^y paBHaKH metpu 3aMoH MegoHaHg. y MeryHg, kh "MyKoSu^H na3upoK" HecT, "rymy gu^H mouppo HaBo3um SoHg!" y Sa xyg MyTMauH xaM xacT, kh "xap gy moup xaM gap agaSueT MyBa^aKKHHTxou э^ogK Sa gacT oBapgaaHg, ohxo a3 ^ohhSh ycTogoHH cyxaH gacTrupK mygaHg, Sohch xypcaHgHH xoHaHgaroH Ba xaMKa^aMoH rapgugaHg" (3, 8). Ammo, KupoM xocTopu hh aMp SygaacT, kh Sa amtopu fflepa^K Ba E. CoSup MyHocuSaTH gypycTH TaHKHgK 3oxup maBag, poxu э^ogн ohoh HaKgaH xaMBop rapgag. y HaTH^a rupu^TaacT, kh "co^xoh oxup KapuS xe^ Kac gap Sopau KaMSyguu э^ogнamoн xap^e Ha3agaacT. Tatpu^y TaBcu^H ohxo a3 aHgo3a ry3amT... Arap mo acapu xaMKa^aMH xygpo gugaro goHucTa pyHKH Tatpu^ KyHeM, ryHox acT". A3 hh py, xocTaacT, to "pynpocT, SapogapoHa My^oxH3axou xygpo HucSaTH Sat3e metpu hh gy moup nyH xaMKacSu naHg KypTa a3 ohxo nemTap gappoHga H3xop" (3, 8) HaMoHg.

Киром дам мисли Л. Шералй дар ташвиш мондааст, ки гуё у ва Б. Собир дар таснифи ашъорашон садлангоранд, шеърашон дар чамъомаду мадфил ва чаласадои Иттифоки нависандагон баррасй намешавад, ондо асардояшонро ба мудокимаи дамкасбон пешнидод намекунанд. Танкиди адабй дар дакки Л. Шералй хизмати хирсона карда, дар шеършиносу мунаккид ба ситоишу васфи бедадди у кушидааст. Дар ин амр тири эрод ба адабиётшиносон Юсуф Акбаров ва Абдурадмон Абдуманнонов равон аст, ки дамчун мунаккидони пешдаст дар ситоиши ашъори Л. Шералй "санономадо" таълиф ва чоп карданд. Аммо нисфи зиёди навиштадо оид ба ашъори шоир "ба чашми дакикатбин як мушт муболига, як пора абри гузарон барин метобанд" (К|. Киром).

Л. Шералй дар посухи матлаб Киромро ба таърифу тавсифдои ин ду шоир тадаммулнопазир медонад. Ба таъбири Л. Шералй у ва Б. Собир мисли мунаккид "лойовардаву селоварда нестанд, балки аз шаб бурида ба руз духта, бо паймонаи фарохтар кордое дам кардаанд, аммо дар роди чустучу бесадву хато низ набудаанд" (6, 10).

Ба нишондоди Л. Шералй нокид ба чои ин ки нукси шеъри ондоро бо камоли дилсузй нишон дидад, манзараи куллии шеъри точикро дар сайри тадаввули назми шуравй чиддану усулан баррасй намояд, чараёни зиндаи назми муосири точикро бо дама шебу фарозу сояравшандояш ба чашми дигарон манзур созад, факат ба айбу танкиди ду шоир камар набандад. Гуё шоири интикодгар аз худ як шоири бенукс, як "суфии соф" тарошидааст...

Киром аз худ чунин майл нишон доданй шуда, ки камбуду нукси шеъри Л. Шералиро "холисона" ва "бегаразона" чун бародаре, ки "чанд курта аз у пеш даронида", ба интикод гирифта, аз он афсус хурдааст, ки "дар айни авчи шоирй, ба камолрасй, эъчозкорй Лоик сурудани шеъри замонавию навинро кариб катъ карда, ба газалу суруднависй даромад"-ааст. Аммо барои Л. Шералй ин нукта хеле шигифтовар будааст, ки "ба газалу суруднависй даромадан"-ро Киром гунод ба шумор меоварад. Аз тадлили раванддои фикрии он давра маълум аст, ки фадмиши газал миёни суханварон аз фикри анъанавии гузашта хеле тафовут дошт. Дар ин маврид ба ёд овардани бадси газал дар солдои 80-уми асри гузашта, диди гайримунсифонаи шоир Еаффор Мирзо ва дифои адабиётшиносон Аълохон Афсадзод, Адмад Абдуллоев ва чанде дигар кофист, ки назари камбинй ба ин жанр доштани бархе аз адли замонаро бозгу мекунад. Дар ин маврид оданги андешаи Киром аз боби газал ба давои андешадои Е. Мирзо парвоз кардааст.

Киром дам побапо бо Л. Шералй аз мадсули шеъри дувумй нукс чуста, ба андешае мерасад, ки "аз съезди гузашта то ин съезд худро ба маънии пурраи шоириаш нишон надод"-ааст. Л. Шералй вобаста ба ин дукм андешаи малед издор дошта, ки "агар дарахт як сол мева надод, богбон онро намебурад" ва душдор медидад, ки дар ин муддат ба кадри диммату кушиш шеърдое гуфта, ки "ондоро нодида гирифтани муониди муътабар камоли носипосист." Аз назари танкидии Киром "газалдои Лоик аз чидати забон, ифода, образнокии мукаррарй бегалатанд. Вале... ягон бозёфти шоиронае, ягон маънии тоза, ки дили хонандаро фишорад, чашмонашро ашк гиронад, дар ин газалдо пайдо кардан барои ман берун аз имкон шуд" (3,8). Ин андешаи Киром, бардак, чанбаи худвежа ва худбинонаи субективй дам дорад, ки бо бархе казовату натичагирии байнидамдигарии суханварони дигари гузаштаву имруз шабодат пайдо кардааст. Ин дар асл тарзи хоси нигод ва асли психологияи суханварони номвар дам даст. Ба ин нукта низ бояд сахт диккат дидем!!!

fflepa.™ gap hh 6apxypg 6a Ko6H.maT Ba HKTHgopu MyTornaBy ^ycTy^yu Mycox,u6am umopa MeKyHag: "Pa^HK kjt6h KupoM hh ^o naHH hc6oth gatBoam $aK,aT a3 gy ra3a^ (a3 cag ra3a^!) HaHg 6aHT Meopag Ba rapgaHam epK HaMegux,ag, kh ra3a.ra,oH gurappo hh3 xoHga, 6o caHag Ba ga^e.ra,oH Sepag ^HKpampo co6ht KyHag" (6, 10). KupoM naHg HaMyHa a3 Ma^Myau metpx,ou "XoHau HamM"-H fflepa^H oBapga, oHx,opo 6a namMH xoHaHga HyH HyKC HaMoeH MeKyHag:

Агар гардуни dyH hk daM Ha6^3opad, KU xyw 6owaM, ry3opad e Ha6^3opad, mypo MaH dycm MedopaM.

Эpogн acocK gap hh 6aHT 6a TatSupu "rapgyHH gyH" naHBaHg gopag. KupoM MyTMauH mygaacT, kh "Arap rapgyHH gyH aK gaM Ha6ur3opag, kh ocoaM", "Arap TupaM 6a cap 6opag" Ba aMco^u HHx,opo 6e aroH ga^e^u KoTet 6a myHaBaHga nemKam KapgaHH moup a3 x,aHcH 6enapBoK Huc6aT 6a э^ogнeтн xyg acT. CyxaHx,ou 6o.ropo myHHga, caBo^e 6a MueH Meoag: KagoM Tup? A3 Ky^o? Hapo? rapgyHH gyH? Ba KagoM MatHK? " (3, 8).

Hh cyo^^o xe^e a^u6aHg Ba moag Ta6uH 6omag, kh moupu HHTHKograp hh HaBtu MaHrn 6ax,paMaHgK a3 Bo^aBy u6opa Ba Tat6upco3HH moupoHapo HaHgoH xym Hana3upy^TaacT. A3 cyu gurap, gap Ta^cupu MatHHH "rapgyHH gyH" Hmra6ox,e x,aM x,acT: "ffloupoHH KaguM rapgyHH gyH ryeH nogmox,oHH gaBpamoHpo gap Ha3ap gomTaHg, kh aKcap cuTaMropy 6eago^aT 6ygaHg" (3, 8).

Ammo, 6o aK Ha3apu mHTo63aga 6a hh TapKu6 $ax,MHga mygaHucT, kh gap 6aHTH fflepa^H rapgyHH gyH Ha umopa 6a mox,oH, 6a^KH 6a o^aMH Ka^pa^'iop acT Ba Mypog a3 rapgyHH gyH gyHeu nacTHHxog 6ygaacT. A3 hh py, nocyxu oh 6o meBau gurnacnH 6aeHy H^ogau xocu moup x,aM umopa 6a x,aMHH MatHucT: "rapgyHH gyH" gap TacaBBypu moupoHH KaguM $aKaT Ba $aKaT "nogmo^oHH cuTaMropy 6eago^aT" Ha6yga, 6a^KH x,aMa, x,ap hh Ba x,ap kh nepoMyHamoH 6yg, kh a3 ohx,o Ha^paT, Kapox,aT, guraagarH Ba paH^y KygypaT gomTaHg, gap naHoxu hh TaHgucau TatMHMK Mery^TaHg. 3epo rapgyH, ^a^aK, Hapx, caMo, ocmoh aK Ma^xyMH MaBxyM acT, x,ap moup 3hmhh hh o6pa3 Ha3apgomTH HoryBopu xygpo 3HKp MeKapg. X,aMa gyHHx,o Ba MypgaxyHHx,o, 6epaHrK Ba 6e$apx,aHrux,o, xa6ucH Ba na^uguxo, MypgopK Ba Ho6aKopux,o, ^a6py 3ypux,o Ba ^a^y Kypux,o, rupoMH^o Ba x,apoMHX,o, HoMapgK Ba Ho^aBoHMapgux,o, KypgraH Ba KypHaMaKHx,o Ba raHpa 3hmhh hh Ma^xyMH 6eKapoHH MaBxyM H^oga MemygaHg" (6, 10).

HHTHKogu gurap 6a o6pa3H "rap" naHBaHgK gopag, kh oh hh3 nocyxu paBmaH gap naH gomTaacT: "OmHKoH aK KacaMH My6o.mraoMe3epo ^aMema capu 3a6oH gopaHg, a3 Ka6u^H "arap ocmoh 6a capaM $ypy oag, arap 6a capaM caHru ocue rapgoHaHg, arap gap oTam cy3aM, Typo a3 gacT HaMegu^aM" Ba ^oKa3o. Fa3a^u (e cypygu) "^acaM" ^aM gap hh 3aMHHa HHmo mygaacT, Ba^e MyHaKKHg gap oh ogaTH mapTHH "arap"-po cap^H Ha3ap Kapga, caHru xygpo cag MaH MemyMopag. ^ap metp (yMyMaH caHtaT) TaHgucaxou mapTH, maMbfi, Taxaflro^H, эxтнмо^н, TacaBBypHi, acoTHpH Ba ranpa By^yg gopaHg. flap hh

KacaM ^aM x,e^ Tupu aHHKe HecT, 6a^KH эx,тнмo.™cт. OmuK ^aggu co6uTKagaMH, MapgoHarK Ba ^ohhhcophh xygpo 6a x,ap эx,тнмo^ H^oga MeKyHag" (6, 10).

flap nocyxu эpogн KupoM fflepa^K gy ga^e^ oBapgaacT:

1. "rapgyHH gyH" o6pa3ecT, kh gap oh x,o^aTH HoryBopu moup ^oH gopag.

2. HaBte KacaMH My6o^uraoMe3H omuKoH, kh ^aMema capu 3a6oHx,ocT.

Ba 6aHTH gurap TaBa^^y^ MeKyHeM:

Eaxmu HoyaMeopu MaH yaMeop rnu гapдaд dmap, Eabd a3 UH yaMeopa HoyaMeop Mecy3ad dunaM.

Bhho 6a xy^ocau KupoM moup fflepa^K gap "Mag^uau a^a^" Ha KyBBau ^aeTo^apuH, 6a^KH Mapr, KymaHgau op3yro yMegu 6amapuaTpo cuToum MeKyHag.

50

Мебинем, ки танкидгари Л. Шералй дамчyн фарзанди замонаш дар сад газали мачмуаи "Хонаи чашм" ангезаи шоири советй надида ва ё эдсос накардааст. У ин нуктаро ба замони носипосу качрави гyзашта нисбат дода, онро такрори андешадои шоирони классикй ва мазмуни абёти классиконро аз абёти Л. Шералй "як сару гардан баланд" медонад ва ба xyлoсае меояд, ки "шеърдои солдои oxири Лоик низ аз чидати гоявй чандон пуркувват нестанд".

Дар бардошти Л. Шералй ишораи Киром ба "^xira нодамвор" оид аст, шояд y гуфтанист, ки ошик,они адди мо "^x™ нодамвор" надоранд, баxти дамаашон дамвор аст... Ин газали ман ошикона аст ва дар он дили ошик аз баxти нодамвораш месyзад, ки бисёр вок,еист. Ошик,они баxти нодамвордошта зиёданд, роди баxтy ишк, аслан ки дамвор нест! Ва умуман кадом род дамвор аст?" (6, 1G).

Л. Шералй зимни даъвати xoнанда ба мутолиаи ботааннии шеър ва дарки асли нияти гуянда душдор медидад, ки дар он "на марги муфочот, гофилгир, нобадангомро, на маргеро, ки инсоне ба сари инсоне меорад ё аз фалокатдои ичтимой ва табий сар мезанад", балки маргеро мадду ситоиш карда, ки "аз мантики дастй, аз конунмандии диалектикии табиат бармеояд" (6, 1G).

Андешаи Киром ангезаи замонй дорад ва y аз ин пораи шеъри Л. Шералй чунин фадмиш пайдо кардааст: "Шоир одамони камдунартар, камистеъдодтарро ба марг дукм мекунад, ки ин гyё ба инсондустии шyравй бегона аст: Метарсам аз намурдани якчанд бехабар, Метарсам аз намурдани якчанд бебасар, Метарсам аз намурдани якчанд мурдадил, Метарсам аз намурдани якчанд бецигар ".

Ба мазмуни интик,оди саxти ин абёт дуруст назар кунем: "Дангоми шунидани суруддои шоир кас андак даловат мебарад. Мусикй ва сyxандo коиму зебо. Датто вакти "даметарсам мурам руят надида" аргушт мераванд. Вале дамин ки даёт, мавкеи шиор дар зиндагй, макоми сyxан ва xизмати адабиёт ба мардум барин сyxандo ба xoтир мерасад, мазмуни суруддо чун xoкистаре ба бод меравад" (3, 8).

Аммо Л. Шералй таъкид ва исрор дорад, ки дар ин байт сyxан "аз намурдани "якчанд беxабар, бебасар, мурдадил, бечигар" меравад, на аз "камдунартару камистеъдодтардо". У ин амрро шигифтовар дониста, ки К^утбии шоири аз назари аввал адофадм каламоташро бино ба гарази xyд тайгир додааст. Бинобар ин мешураду менигорад, ки "дар шеъри ман иборадои "камдунартар ва камистеъдодтар" нестанд. Ин xел обро ба чуи xyд гардондан ва xoнандарo ба кучаи бунбаст андoxтан аз фарoxназарии шоирона нест" (6, 1G).

Фикр мекунем, ки табиату сиришти аз танкиди гуё нодурусту бидуни обективият ба шуру валвала омадани як нафар шоири ормонгар дамин кадар будааст. Яке аз эроддои асосии Киром ба мисраи машдури Л. Шералй - "Тирборон кардани мо кушиш бедуда аст" даxл дорад, ки нуктаи медварй дар бадси ду шоир аст, ки мо дам меxoдем ба василаи таъкид ва бозгуи он таваччуди адли тадкдк, ва xoнандагoнрo ба чолибии ин бадс бикашем. Дар ин маврид Киром дурустии андешаашро бо назари адабиётшиноси маъруфи точик Худой Шарифов исбот ва фикри Юсуф Акбаровро аз нодурустии xyлoсаи Х. Шарифов интикод карданй шудааст. Эроди Х. Шарифов, гуё аз назари Киром дам дуруст, чунин аст: "Мисраи "Дар ки моро мекушад бо шеърборон, зинда бод!" барои он нодуруст аст, ки шеър мисли дамаи анвои маърифат воситаи тасдики пешрафти зиндагй ва, умуман, олами

MaB^yg acT. Hh ga^e^H nempaBK 6a By^yg $aKaT a3 pyHu $ap3 Kacpo KymTa MeTaBoHag" (1, 108).

MyHaKKug ro. AK6apoB X. fflapu^oBpo 6a HagomTaHH gapKH xaga^H moup fflepa^K 6apoBapga, kh a3 Huroxu KupoM xapru3 xaK HecT: "Kac ryMoH HaMeKyHag, kh ^aMHH Myx,aKKHKH 6ophk6hh (atHe, X. fflapu^oB) MoxuaTH hh o6pa3y HuaTH э^ogнн ^ouKpo Ha^a^MHga 6omag. MaH3ypu ^ohk a3 hh Mucpat gap py3ropu mo 6a^aHg 6apgomTaHy a3H3 gomTaHH MaKoMy MaH3a^aTH metpu ^oHrygo3y mypoHaHga acT Ba HyHHH metp ^aMema Mymo6exu Teru 6yppo 6yga, 6a ^urapxo Mexypag" (3, 9).

KupoM 6o Bypyg 6a HuxoHxoHau metpu fflepa^K Tax 6a Tax, Ba no 6a no 6o MaH^y Ha^acu HHTHKog^yK pa^Taacr: "^ohk gap hh Mucpat 6a u^ogau Ma3MyHe MeKymag, kh 6a Tat6upu gymMaHpo 6o maKap KymTaH Ha3gHK acT, aMMo 6o ca6a6u HogypycT coxTaHH o6pa3 6a hh hoh^ HamygaacT, 3epo KymaHgarK Ha gap xycycuaTH 6opoH Ba Ha gap metp xacT. X,o.i oh kh o6pa3 aKa^aH a3 aK ^uxaT 6oag 6a ameu xyg MyHocu6aT gomTa 6omag, xycycuaTH oHpo H^oga KyHag, BarapHa oh 6ea^oKa Ba 6eMatHo MemaBag" (3, 9).

KupoM 6o MaKcagu 6o3 xaM 6emTap omKop KapgaHH "ranu gypyr"-H M. AK6apoB gap 6o6u a3 "rap6opoH"-H fflepa^K 6apoBapgaHH "MatHHH Ho6yga" aHgemau MyHaKKugpo 6eMatHK goHucTaacT. Ba Ha3ap Mepacag, kh gap hh Ta^cup ^axMumu 6aHT 6o3 xaM Hurra rapguga Ba, a3 xaMa a^u6, a3 "Tup6opoH" hcth^oxh "metpu ogaMKym" 6a MueH oMagaacT. HyHHH xyKMH moupu HoKHg xe^e aHre3aHga acT, kh "oe gap ^aMtuara mo HyHHH ry^TaHH moup gypycT acT? KK ypo Tup6opoH MeKyHag? AKa^^aH moup Hoxa^a^, HoKac, xacyg Ba xaMHH ryHa maxcoH Mery^T, aK aHgo3a ypo ^axMHgaH MyMKHH 6yg, aMMo hh TaBp 6eyHBoH Ba yMyMK ry^TaH Maxcy^H Ha3apu gypycT 6a ^aMtuaT HecT" (3, 9).

Hh acT, kh fflepa^K 6a KupoM gap MaBpugu aHre3au "rap6opoH" gap xamT HyKTa nocyx goga Ba xoHaHgapo 6a ^aBxapu metpu xyg Bopug KapgaHK mygaacT. A3 hh ^uxaT hh aKe a3 ycy^HTapuH HaBHmTau fflepa^K acT, kh ax.™ TaxKHK Ba xoHaHgapo 6o aHgema Ba Matpu^a™ э^og, meBau aamu ^ycTy^y, Koproxu xocu moupK omHo MerapgoHag. Hh MaKo^a mapxu 6exTapuH amtopu moup a3 ^ohh6h a3 ^ohh6h xygu ycT. ABBa^aH, moup Ba cyxaHBapu nocyxHaBuc paBmaH Meryag Ba MeHaBucag, kh ac^H TaHKHgu KupoM a3 fflepa^K rapa3H ycT, Ha Hurapumu TaxaccycK Ba e 6apgomTH xocu moupoHa a3 metpu y. 3epo, "ra3a^ corn 1976 HHmo myga, corn 1979 gap khto6h "Mapgu pox" Hon mygaacT, kh Myxappupam xygu ^yr6K KupoM 6ygaacT. naHgocT, kh oh BaKT moup Kjt6k KupoM 6a ryaHgau hh metp rapa3e HagomTaacT, BarapHa HyH Myxappup aK^am Kag Megog эpogampo 6uryag" (6, 11).

CoHHaH, 6ap hxth^o^h Ha3apu aga6HeTmHHocuH to^hk (X. fflapu^oB Ba ro. AK6apoB) aHre3au "capgapryMK"-H My6oxuc Ba gypycTHH u6opau moupoHau "Tup6opoH"-po paBmaH ucpop Kapga Ba MatHHH xocu o6pa3po KymogaHK mygaacT: "CyxaH (metp xaM) 6a $ap3 Kacpo KymTa MeTaBoHag, xaM 6a aKHH. ..."KymTaH" gap aK xo^aT MatHuxo Ba To6umxou 6a Taa^y6 oBapgaH, MyTaxaHup coxTaH, Tacxup KapgaH, caxT 6a myp, 6a Ba^gy xo^aT oBapgaH, 6egacTyno KapgaH, omHKy maHgo, me^TaBy Bo^a KapgaH, gap xo^aTxou gurap pacBo, mapMaHga, mapMcop, paggu MatpaKa, MyTTaxaM, xh^h^, capxaM, My^3aM, Mar^y6, 3a6yH KapgaH, 6a xo^H TaHr, 6a a^aM oBapgaH, 6a xok HumoHgaH, 6a ^oh oBapgaH Ba raHpa ucTH^oga MemaBag. CyxaH KymTaH hk MeTaBoHag a3 KymTaH 6agTap KyHag..." (6, 11).

Ba H^ogau ^ouKoHa "KymaHgarK "gap xycycuaTH 6opoH" xaM xacT, gap metp xaM!... metp hh3 mhc^h xaMa ame Ba aHocup xocuara MyTa33og, gaKHKTapam, xaM Hepyu

кушандагй ва дам офарандагй дорад... сухан силох будааст, душманро шарманда мекардааст, мачозан мекуштааст... Сухан, ...дар холе, ки ба хадаф мерасад ва харифро маглуб месозад, мачозан ва хакикатан неруи кушандагй дорад..." (6, 11).

Шарху тафсири маънии газал аз диди ичтимой низ сазовори таъкид аст: "Ман ин чо аз бефаноии мардуми шуравй харф задам, манзури ман чанги дируз (...) ва то хол рохи аскаронро поидани модарон аст, чангест, ки бо тирборонхои беамонаш 20 милиён фарзандони халкро рабуд, ба касди он халк боз пируз монд ва хохад монд. Дадафи ман "нохалафу нокас, хасуд"-хои ночиз набудааст. Ва тирборон имруз хам замину осмон бар сари мо зимни чангхои анкариб ё эхтимолии "кайхонй" ё "тохтхои алорагми коммунизм" тахдид мекунад" (6, 11).

Ин кобилияти дарку фахмиши шоир чолиб аст, ки бо шархи чанбаи сирф филологии мисраи дувум аз сатхи дониши зебоишиносии шоиронаи худ равшан дарак додааст. Ин мантики фикр диккати хар зебоишиноси шеърро худогохона ва ё нохудогохона мекашад: "Бо шеър куштан чист? Бо шеър куштан - яъне, коил кардан, моту мабхут ва мафтун сохтан, чону дилро тасхир кардан ва гайра, яъне, мустакиман маънои "куштан"-ро надорад, харчанд дар боло аз неруи кушандагии "сухан" сухан кардем. Датто дар забони зиндаи мардум "куштан" ба маънои коил кардан, боб кардан, забонкутах кардан меояд. Агар дар кофиячанг, сухбат, хозирчавобй, бадехагуй ва дигар холатхо касе бо сухан харифашро мот кунад, "фалонй фалониро кушта" мегуянд.

Хонандаи нуктасанч аз мисолхои боло фасехтар аз хурдагирии ман мефахмад, ки ин "куштанхо" куштанхои кассобй нестанд..." (6, 11).

Шархи шоиронаи борон хам чолиб аст ва он ба мачоз хам маънии фаровониро дорад. "Шеърборон - яъне шеъри фаровони асил, чонгудоз ва зиндагисоз, умуман, хунархои шевою гирою зебо! Бисёр калимахо аз борон мураккаб шудаанд, мисли "гулборон", "бусаборон", "нурборон" ва гайра, ки киноя аз фаровонист... Ман холо ва то охири умр вобаста ба холатхои гуногун хамин байтро боз хам сари забон хохам дошт:

Тирборон кардани мо кушиши бе^уда аст,

Хар ки моро мекушад бо шеърборон, зинда бод!" (6, 11)

Киром бо ишора ба он ки Ю. Акбаров дар накду баррасии осори адибон баъзе аз мунаккидонро ба махалпарастй айбдор кардааст, таъкид намуда, ки максади ба гардани нокид бор кардани айби махалпарастиро надорад. Махз аз ин ру, "каробати Ю. Акбаровро аз Лоик" сарфи назар кардааст, гарчанд гуё ба гуфтани ин хукук хам дорад. Бо ин хама, Киром байни навиштахои Ю. Акбаров аз боби Л. Шералй оханги махал, майли махалпарастй эхсос карда, чунин пурсиш пеш гузоштааст: "Дар журнале, ки Лоик Шералй сармухаррир аст, уро барои хатои шеъраш ин кадар ситоиш кардан ба гайр аз махалчигй, хешпарастй дигар чй ном дорад?" Ин нукта аз доираи бахси аслй берун шудани мусаннифро бозмегуяд.

Л. Шералй низ чун амонатшинос аз бахси мунаккид Ю. Акбаров бо Х. Шарифов ба ёд оварда, дарк карда, ки Киром уро ба махалчигй ва хештанпарастй айбдор месозад" ва у низ чунин суол ба миён мегузорад: "Юсуф Акбаров бо ман хамдеха аст, аз кудакй то имруз дусти ман аст. Оё хамдеха будан, яъне хамватан будан чурме дорад? Аз руйи кадом конун, кадом дастур? Ва агар у хамдеха ё дусти ман бошад, оё хак надорад перомуни шеъри ман харфе занад?" (6, 11).

Ёдоварй аз ин нуктахо, аз назари мо, имруз низ арзишу ахаммияти баланд дорад. Аз принсипи наккодии Л. Шералй чунин бармеояд, ки ба танкид чавоб додан

6a goupau Ba3H$au agu6 Ha6oag gapoag. flap hh MaBpug ^bo6h ^ohk fflepa^K 6a ^yT6K KupoM moag hcthcho xaM 6omag. 3epo y HaBHmTaacT, kh "TaHxo 6a ^yT6K KupoM ^aBo6 ry^TaM. Arap HaBHmTaam oxaHru TaxKupoMe3 HaMegomT, ^aBo6 HaMegogaM, HyHKH MaH oh Kacpo "gogo" Mery^TaM, oh Kac Mapo "nucapaM" Mery^TaHg. flap Macta^au 3a6oH ^aBo6 Mery^TaM, HyHKH aroH Ka^HMapo HagoHucTa ucTH^oga HaMeKapgaM" (6, 11).

flap oro3H MaKo^au ^bo6hh fflepa^K hh3 umopaxou a3 6o6u

npuHcunxou HaKgu aga6K Ba TaHKHgu HaBucaHgarK xacTaHg, kh MyTo^uau ohxo gap gapKH poxy MoxuaTH TaHKHg a3 axaMMHaT xo^K HecTaHg: "MaH to HMpy3 xapru3 6a MaKo^a Ba e HyKTaxou TaHKHgK 6a xoTupu xygcuToK, xyg6axoK e xyggu^oK ^aBo6e Hary^TaaM, 6a^KH gap metpxou ^ygoroHaaM 6a HHogKopoH umopaxoe gomTaaM Ba e gap 6o6h metpy moupK, 6a xycyc a3 metpu xyg Ka3oBaT KapgaaM. flap MaBpugu MaKo^au pa^HK kjt6k KupoM hh3, arap xorncoHa, gypaHgemoHa, xupagMaHgoHa, MapgoHa, moupoHa 6yg, ^aBo6e HaMery^TaM, 3epo TaHKHgu 6apxaKpo na3upy$TaH 6oacTK, Ha ^aBo6 ry^TaH Ammo apo6au xo^upo rupu^Ta rypexTaHxou moup, gap aHHH xo^ MyHaKKHgu MytTa6ap Kjt6k KupoM Mapo gap oh BogomT, kh pyHu HaHg HyKTa paBmaHK aHgo3aM" (6, 11).

Hh MyHocu6aTH fflepa^K xaM acT, kh "a3 KagaMxou oro3HHH xyg gap

MamKH metp 6a Tatpu^y TaHKHg 6eTa$oByT Hurox KapgaaM Ba aHre3au H^raxope e paH^ume HagomTaM, a3 TaHKHg gacTyno HaxypgaaM, a3 Tatpu^ capnapxaK HamygaaM, 3epo Tatpu^H 3ueg Ba 6e6yHeg oh Kagap My3up acT, kh TaHKHgu rapa3HoK". flap ^yM^au oxup 6apgomTH fflepa^K 6o 3aBKH xocy a^u6 6aeH mygaacT: "MaKo^au pa^HK Kyr6K KupoM capono ryHax6opoH 6a capu ^ohk Ba metpu ycT. Ammo hk 6opoHe?" (6, 11)...

X,aMHH TaBp, gap My6oxucoTH gy cyxaHBapu HoMBap ^aBxapy MoxuaTH aK gaBpau tomh aga6ueTH HaBH to^hk Ba cu^cu^au Macta^axou MyxHM Ba yMgau э^ogK ^oH Ba nocyx e^TaaHg. Chmoh ^ohk fflepa^K Ba ^yT6K KupoM gap hh My6oxuca Ba nacMaH3apu hh aHgemaxo xaMHyH cyxaHmHHoce, kh a3 ry3amTaBy HMpy3H aga6ueT Ba ^apaeHH ^opuu aga6K oroxaHg, HaMoeH MemaBag.

^ohk fflepara Ba Kjt6k KupoM BoKeaH a3 cyxaHBapoH Ba moupoHH MyMTo3H 3aMoHH xyg 6ygaHg, kh gugroxu xocu aga6K gomTaHg Ba xapHaHg gap 6apxe MaBpug hh aHgemaxo TaB3exTa^a6 Ba nocyxryu HaKgu 3aBKK hh3 6ygaaHg, xapouHa 6apou nempa^TH aga6ueTH gaBpoHH nyp a3 paM3y po3 Ba TaxaBBy^H Ta^aKKypu aga6uu HHTHKoguu mo HaKmu MyxuMMe ry3omTaaHg. X,y3ypu 6apxe a3 pacMy meBaxou MyxoKHMau HoxaMBopy ho^o, MyHo3upau 3aMoHHH TaB3exaHre3 gap HaKgu aga6K Ha 6a xorapu hohh3 goHHcraHH MaBKeu agu6 e MyHaKKHg, 6a^KH 6o xaga^H mHHoxTH yMyMHH KoHcencuau cyxaH Ba cyxaHcaH^HBy cyxaHBapK gap oh 3aMoH 6oag 6a Kop paBag...

IlauHaeuwm:

1. AK6apoe, 10. Ba3ufiau My^addacu maH^udu ada6u /10. AK6apoe // Cadou IUap^.-1985.~ №12.-C. 104-113.

2. AK6apoe, 10. Cufiam 6oHd Me^epu acocu 6owad / 10. AK6apoe // KoMCoMonu Тoцикисmoн.-1986.-2-wми fieepan.- C. 3

3. KupoM, K.. Mae^eb ea MacbynuHmu cyxamap /K.. KupoM //Ada6uem ea caHbam.-1986.-6-yMUMapm.-№10(230).-C. 8-9.

4. Uapunoe, X. Ma3MyH ea ufioda dap webpu UMpy3au mo^K / X. Uapunoe // Cadou IUap^.-1983.-№3.-C. 107-113.

5. Шерали, Л. Имтизоци э^сос ва афкор /Л. Шерали // Садои Шарк.-1981.-№6.-С. 3543.

6. Шерали, Л. Дарё равон аст... Цавоб ба маколаи К. Киром "Мавкеъ ва масъулияти суханвар"/Л. Шерали//Адабиёт ва санъат.-1986.-23-юми апрел.-№17(237).-С. 1011

Reference Literature:

1. Akbarov, Yu. The Saint Task of a Literary Critique / Yu. Akbarov, // The Voice of the Orient. -

1985. - №12. - pp. 104 - 113.

2. Akbarov, Yu. Quality Should Be the Main Criterion / Yu. Akbarov // The Komsomol of

Tajikistan. - 1986. - February 2. - p. 3

3. Kirom, K. The Speaker's Position and Responsibility / K. Kirom // Literature and Art. - 1986. - March 6. - №10 (230).-pp. 8 - 9.

4. Sharipov, Kh. Content and Expression in Modern Tajik Poetry / Kh. Sharipov // The Voice of

the Orient. - 1983. - №3. - pp. 107 - 113.

5. Sherali, L. Feelings and Thoughts Privilege / L. Sherali // The Voice of the Orient. - 1981. -№6. - pp. 35 - 43.

6. Sherali, L. The River is Flowing... the Response to the Article of Kirom K. "The Speaker's Position and Responsibility " / L. Sherali //Literature and Art. - 1986. - April 23. - №17 (237). - pp. 10 - 11.