Научная статья на тему 'КУЗГИ БУҒДОЙДАН СЎНГ ДУККАКЛИ ЭКИНЛАРНИТАКРОРИЙ ЭКИШ АФЗАЛЛИКЛАРИ'

КУЗГИ БУҒДОЙДАН СЎНГ ДУККАКЛИ ЭКИНЛАРНИТАКРОРИЙ ЭКИШ АФЗАЛЛИКЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қишлоқ хўжалик экинлари / маъдан азот / такрорий экин / гумус / азот / фосфор

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Улжабоев Алижон Абдуллажонович, Бўтабоев Жавлонбек Махмуджонович

Мақолада тажрибада ўрганилган ўтмишдош экин сифатида экилгантакрорий дуккакли экинлар: соя, мош, ловия, нўхат, ер ёнғоқ ва кўк нўхаттупроқ унумдорлигини муҳим кўрсаткичлари бўлган гумус, умумий ҳаракатчанозуқа унсурлари миқдорига ижобий таъсир кўрсатганлиги аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КУЗГИ БУҒДОЙДАН СЎНГ ДУККАКЛИ ЭКИНЛАРНИТАКРОРИЙ ЭКИШ АФЗАЛЛИКЛАРИ»

КУЗГИ БУГДОЙДАН СУНГ ДУККАКЛИ ЭКИНЛАРНИТАКРОРИЙ ЭКИШ

АФЗАЛЛИКЛАРИ

1Улжабоев Алижон Абдуллажонович, 2Бутабоев Жавлонбек Махмуджонович

1Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти доценти к.х.ф.ф.д 2Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти 2-боскич магистранти

https://doi.org/10.5281/zenodo.11205512

Аннотация. Мацолада тажрибада урганилган утмишдош экин сифатида экилгантакрорий дуккакли экинлар: соя, мош, ловия, нухат, ер ёнгоц ва кук нухаттупроц унумдорлигини му%им курсаткичлари булган гумус, умумий %аракатчанозуца унсурлари мицдорига ижобий таъсир курсатганлиги аницланган.

Аннотация. В данной статье лабораторным путьём выяснено что повторнопосеянные бобовые растения, соя, маш, фасоль, горох арахис и зелёный горохположительно повлияли на главного показателя плодородия почвы гумуса и наколичество минералов.

Abstract. From the report discovered in the experiment receeded crops, leguminouscrops such as mung bean, bean, pea, peanut and green pea, fertility of soil all ofthose plants were determined positively effects to the quantity of production.

Узбекистонда миллий иктисодиётнинг энг мух,им ва устувортармокларидан бири булган кишлок хужалигининг тараккиёти куп сохдларнингривожи учун пойдевор булиб х,измат килади.Кейинги йилларда Республикамизда галла-дон экинлари экинмайдонларининг купайтирилиши галладан бушаган майдонларда кенг микёсдатакрорий экинлар етиштириш имкониятини бермокда. Бундан асосий максадкишлок хужалиги мах,сулотлари етиштиришда ердан унумли фойдаланишданиборат.Айни пайтда гуза-бугдой навбатлаб экишнинг кузги бугдой даласида кечибилан 20 июндан 1 ноябрга кадар буш колган, галладан бушаган ерлардатакрорий экин етиштиришнинг афзалликлари катта.Аммо, гуза-бугдой алмашлаб экиш майдонларида кузги бугдойдан сунгтакрорий экин экиш технологияси ва айникса тупрок унумдорлигини оширишнуктаи назаридан мутлако мукаммал эмас. Айни пайтда туза, кузги бугдой,такрорий экин сифатида экилаётган маккажухори хдм тупрок унумдорлигини"истеъмол" килувчи экинлар х,исобланиб, уларни етиштириш натижасидатупрок унумдорлигини тобора пасайиб бораётганлиги илмий тадкикотлардааникланган.

Маълумки, кишлок хужалик экинларини етиштиришда маъдан азотникуплаб куллаш натижасида х,осилдорлик ортишига карамай усимлик мах,сулотитаркибидаги нитрат ва нитритлар ошади, сизот сувлар, окава сувлар, ариклар,сув хдвзалари нитратлар билан ифлосланади. Усимлик таркибидаги нитрат ванитритлар купайиши натижасида х,осил сифати пасаяди, мах,сулотни исътемолкилиш организмда, нитрозааминларнинг х,осил булишига, гемоглобинфункцияси узгаришига, гипоксияга олиб келади.Тупрок унумдорлигини саклаш ва оширишда дуккакли экинларнитакрорий экин сифатида экиш самарадорлигини урганиш максадида, тажрибаутказдик. Дала тажрибаси Андижон кишлок хужалик институтининт укувилмий ишлаб чикариш хужалигида утказилди.Тажрибамизнинг асосий максади кузги бугдойдан сунг дуккаклиэкинларни такрорий экиб, улар билан симбиоз х,олда яшовчи ризобиумавлодига кирувчи бактериялар

ёрдамида хдво такибидаги азотни биологикусулда узлаштириш х,исобига мазкур муаммоларни х,ал килибгина колмайбундан ташкари, уларнинг илдиз ва ангиз колдиклари оркали тупрокунумдорлигини саклаб туриш, микрофлорани яхшилаш х,исобланади.

Тажриба 4 кайтарикли, булакчалар икки катор жойлаштирилди, х,ар бирбулакчанинг майдони 200 м2, х,исобга олинган майдони 100 м2дан иборат.

Такрорий экин сифатида экилган дуккакли экинлар, такрорий экилмаган ва нозорат сифатида маккажухори экилган вариантларга нисбатан тупрокдаги гумус, азот, фосфор таркиби урганилганда, 1-такрорий экин экилмаган вариантда 1-расм.

1,200 1,000 0,800 0,600 0,400 0,200 0,000

■ 1. Такрорий экин экилмаган

■ 2. Маккажухори

13. Соя

15. Ловия

■ 6. Нухат

■ 7. Ер ёнгок

■ 8. Кук нухат

0-30 см

Гумус, %

980

010

159

060

110

0,790

0,800

0,950

0,890

0,920

070

172

195

170

177

067

150

170

160

166

30-50 см

Фосфор, %

60

60

90

65

80

140

145

150

140

145

8. Кук нухат 7. Ер ёнгок 6. Нухат 5. Ловия 4. Мош 3. Соя 2. Маккажухори Такрорий экин экилмаган

■ 1. Такрорий экин экилмаган И2. Маккажухори ИЗ. Соя И4. Мош И5. Ловия И6. Нухат И7. Ер ёнгок и8. Кук нухат

1-расм. Тупрокдаги гумус, умумий азот ва фосфор%.

Демак, 1-жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, тажрибадаурганилган утмишдош экин сифатида экилган такрорий дуккакли экинлар: соя,мош, ловия, нухат, ер ёнгок ва кук нухат тупрок унумдорлигини мух,имкурсаткичлари булган гумус, умумий хдракатчан озика унсурлари микдоригаижобий таъсир курсатган.

REFERENCES

1. Улжабоев, А. А. (2020). Влияние различной степени засоления почв на всхожесть семян, рост и развитие хлопчатника. Актуальные проблемы современной науки, (1), 9799.

2. Улжабоев, А. А. (2019). Влияние засоления на рост и развитие хлопчатника. In AdvancesinScienceandTechnology (pp. 18-20).

3. ULJABOEV, A., &Tukhtasinov, A. Effect Of Soil Salinity On Cotton Leaf Development And Defoliation Efficiency. JournalNX, 7(02), 368-370.

4. Abdullajonovich, U. A., &Nodirjon, K. M. (2022). Efficiency of Defoliation on Low Salt Fields. The Peerian Journal, 5, 1-7.

5. Abdullajonovich, U. A., &MamurjanO'g'li, O. A. (2022). Effect Of Soil Salinity On Cotton Leaf Development And Weight Change. EurasianResearchBulletin, 14, 287-289.

6. Улжабоев, А., Зайнобидинова, Г. Б., Якубова, З. А., &Зайнобидинов, Б. З. (2016). ПРЕИМУЩЕСТВО ПОВТОРНОГО ПОСЕВА БОБОВЫХ КУЛЬТУР ПОСЛЕ

Азот, %

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

200

0,970

0

190

0

66

0

80

0

45

060

0,910

0

180

0

58

0

70

0

40

070

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

0,890

0

180

0

50

0

70

0

40

0

0

0

0

0

0

0

0

ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ In Современные тенденции развития аграрного комплекса (pp. 388-389).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.