Научная статья на тему 'КУНЖУТНИНГ “ҚОРА ШАҲЗОДА” НАВИНИ МАҚБУЛ ЭКИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИ'

КУНЖУТНИНГ “ҚОРА ШАҲЗОДА” НАВИНИ МАҚБУЛ ЭКИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Сельскохозяйственные науки»

52
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Кунжут / типик бўз тупроқлар / экиш муддати / минерал ўғит меъѐри / фойдали ҳарорат / ҳосилдорлик. / Sesame / typical grey soils / sowing dates / mineral fertilizers / efficient temperatures / high yield.

Аннотация научной статьи по Сельскохозяйственные науки, автор научной работы — Ғ. Қ. Дияров, Ш. Х. Ризаев

Илмий мақолада Самарқанд вилоятининг типик бўз тупроқлари шароитида ўтказилган тадқиқотларда кунжутни экиш муддатлари (25-30 апрел, 5-10 ва 15-20 май) ва экиш меъѐрларининг (NPK 150:105:75, NPK 120:90:60, NPK 90:60:45 кг/га) дон ҳосилдорлигига таъсири ўрганилган. Тадқиқотларда энг юқори дон ҳосилдорлиги 05-10 майда экиб, минерал ўғитларни гектарига NPK 120:90:60 кг меъѐрларида қўлланилганда (12,5-15,6 ц/га) олинганлиги баѐн этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In the scientific article which was conducted in grey soils of Samarkand region, the influence of the sowing dates of sesame (April 25-30, May 5-10 and May 15-20) and sowing rates (NPK 150:105:75, NPK 120:90:60, NPK 90:60 :45 kg/ha) on grain yield was studied. In the research, it was stated that the highest grain yield was obtained when the plant seeds were sowed on May 5-10 and applied mineral fertilizers at the rate of NPK 120:90:60 kg per hectare (12.5-15.6 c/ha).

Текст научной работы на тему «КУНЖУТНИНГ “ҚОРА ШАҲЗОДА” НАВИНИ МАҚБУЛ ЭКИШ МУДДАТЛАРИ ВА ЎҒИТ МЕЪЁРЛАРИ»

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

КУНЖУТНИНГ "КОРА ШАХ,ЗОДА" навини макбул экиш МУДДАТЛАРИ ВА УГИТ МЕЪЁРЛАРИ

F. К- Дияров

ТошДАУ СФ, мустакил изланувчи

Ш. Х. Ризаев

ТошДАУ СФ доценти, к-х.ф.д

АННОТАЦИЯ

Илмий маколада Самарканд вилоятининг типик буз тупроклари шароитида утказилган тадкикотларда кунжутни экиш муддатлари (25-30 апрел, 5-10 ва 15-20 май) ва экиш меъёрларининг (NPK 150:105:75, NPK 120:90:60, NPK 90:60:45 кг/га) дон хосилдорлигига таъсири урганилган. Тадкикотларда энг юкори дон хосилдорлиги 05-10 майда экиб, минерал угитларни гектарига NPK 120:90:60 кг меъёрларида кулланилганда (12,5-15,6 ц/га) олинганлиги баён этилган.

Калит сузлар. Кунжут, типик буз тупроклар, экиш муддати, минерал угит меъёри, фойдали харорат, хосилдорлик.

ABSTRACT

In the scientific article which was conducted in grey soils of Samarkand region, the influence of the sowing dates of sesame (April 25-30, May 5-10 and May 15-20) and sowing rates (NPK 150:105:75, NPK 120:90:60, NPK 90:60 :45 kg/ha) on grain yield was studied. In the research, it was stated that the highest grain yield was obtained when the plant seeds were sowed on May 5-10 and applied mineral fertilizers at the rate of NPK 120:90:60 kg per hectare (12.5-15.6 c/ha).

Keywords: Sesame, typical grey soils, sowing dates, mineral fertilizers, efficient temperatures, high yield.

Кириш. Республикамизда ахоли сонини ошиши, саноатни ривожланиши билан усимлик мойига булган талаб хам ошиб бормокда. Хрзирги кунда мамлакатимизда усимлик мойига булган талаб 483 минг/тоннани ташкил этиб, шундан 45 минг тоннасини импорт хом ашёси хисобига копланади [12,13]. Бу борада, усимлик мойи олинадиган

May 12-13

901

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mmt^griculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishningnazariyva amaliy asoslari

jy

экинлар каторида кунжут хам мухим урин тутиб, дунёнинг 40 дан ортик давлатларида, жумладан, Африка, Кичик Осиё, Кавказорти, Эрон, Х,индистон каби давлатларида кенг микёсда етиштирилади [4, 11].

Маълумотларга кура, кунжут кулай усиши ва ундан юкори хосил олиш бевосита купрок экиш муддатлари ва угитлаш меъёрларига богликдир. Чунки, у ози; моддаларга талабчан, совукка жуда чидамсиз, иссиксевар усимлик. Х,аво харорати 0-2 0С да гуллари кораяди, -3 0С совукда усимлик нобуд булади. Усув даврида суткалик харорат йигиндиси 2500 - 3000 0С атрофида булишини, уруги униб чикиши учун +16-18 0С ни талаб этади [1,2,5,6,7].

Юкоридагиларни инобатга олиб, кунжутни экиш муддатлари ва минерал угитлар меъёрини усиши, ривожланиши ва дон хосилига таъсирини урганиш буйича илмий тадкикотлар олиб бориш долзарб вазифалардан хисобланади.

Материаллар ва методлар. Илмий тадкикотларимиз Самарканд вилоятининг типик буз тупроклари шароитида кунжутни "^ора шахзода" навини экиш муддатлари (25-30 апрел, 5-10 ва 15-20 май) ва угитлаш меъёрларининг (№К 150:105:75, №К 120:90:60, №К 90:60:45 кг/га) усиши, ривожланиши хамда дон хосилдорлигига каратилиб, 12 та вариантда, хар бир

л

вариантнинг майдони 240 м ни ташкил этиб, тажриба бир ярусда, уч такрорлашда, умумкабул килинган услубларда олиб борилмокда [3].

Олинган натижалар ва уларнинг тахлили.

Кунжут уруглари макбул муддатда экилганда 5-6 кунлари униб чика бошлайди, 9-10 кунда тулик униб чикади. Униб чиккан нихоллари жуда нозик булиб, каткалок ёки зараркунандалар таъсирида нобуд булиши мумкин. Усимлик дастлабки 30-40 кун давомида нихоллар жуда секинлик билан ривожланади. Хдвонинг харорати 18-20 0С булганда усиши жадаллашиб, харорат 12-150С га тушиб кетганида усишдан тухтайди [8,9,10]. Хакикатан хам, кунжутнинг униб чикиши, усиши ва ривожланиши купрок иклим шароитига богликдир. Утказилаётган тажрибаларимизда йил турлича келганлиги сабабли унинг униб чикиши, усиши ва ривожланиши турлича булганлиги кузатилди.

Тажрибанинг 2021 йилида олинган маълумотларга кура, биринчи 2530.04. муддатида тажрибанинг 1, 2, 3 ва 4-вариантларида экилган кунжут экилган куннинг 4-5-кунида униб чикишни бошлаб, 15-кунида тулик униб чикканлиги кузатилди. Униб чикиш муддатини бу кадар чузилиб кетиши эса, хаво хамда тупрокдаги харорат билан боглик булди. Бу муддатда хавонинг харорати уртача 18-19 0С ни, тупрокнинг

May 12-13

902

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mmt^griculture in Uzbekistan

Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishningnazariyva amaliy asoslari

jy

5 cm garu xapopara эса 14-15 C hh TamKH- этgн. Ma3Kyp MyggaTga ypyFHH yHuö HHKHmn ynyH 176 0C $ofiga-H xapopar Ta-aö Kn-uHgu. KeÖHHHa-HK x,aBo xapoparaHH omuö öopumu öu-aH ycHM-HKga ycum ceKHH-HK öu-aH ®:aga—ama öom-agu. AMa- gaBpuHHHr 21-KyHHga KyH^yrga 2-3 goHa HHHöapr nafigo öy-raH öy-ca, 35-37-KyH-apuga moHa-am öom-aHraH-HrH Ky3arangH. EyHga ycHM-HKHH 2-3 goHa HHHöapr HUKapumu Ba moHa-am gaBpura Kupumu ynyH Terum-H TapTuöga 243-460 0C $oöga-H xapopar Ta-aö KH-uHgu. TatKug-am KepaKKH, ycHMHHKHH yHuö HHKum Ba 2-3 goHa HHHöapr HHKapum gaBpuga MatgaH yFHT MetepnapHHHHr Tatcupu ce3H-MaraH öy-caga, aMMO moHa-am gaBpugaH öom-aö yFHTnapHHHr Tatcupu öeBocuTa Ky3arana öom-aHgu. Ymöy MyggaTga экнпгaн KyH^yrga yFHT-ap MetepuHH omupunumu, yHHHr aMa- gaBpuHH 1-2 KyHra y3aHTHpumH aHHK-aHgu. Ma3Kyp KpHyHH^T ycHM-HKHH aMa- gaBpu oxupura Kagap caK-aHuö Ko-gu. YcHM-HKga ry—am gaBpu yFHT Ky—aHH-MaraH Ha3opaT BapuaHTuga 54-KyHga öom-aHraH öy-ca, MatgaH yFHT-apHH WKopu NPK 150:105:75 Kr/ra Ba NPK 120:90:60 Kr Metep-apga Ky—aHH-raH 2 Ba 3-BapuaHT-apga 58 KyHHH, NPK 90:60:45 Kr/ra Ky—aHH-raH 4- BapuaHTga ymöy KypcaTKHH 56 KyHHH TamKH- этgн. Ta^puöaHH 1, 2, 3 Ba 4-BapHaHT-apHgarH ycHM-HK-apga ry—am gaBpuHH öom-aHHmu ynyH Terum-u TapTuöga 790; 853; 853; 821 0C ^ofiga-u xapopar KepaK öy-gu. Ychm-hkhh Ky3oKgam-nHmHm gaBpu экнmgaн cyHr 110-117-KyH-apu Ky3arangH. EyHga Ta^puöaHHHr Ha3opaT BapuaHTuga öyTyH aMa- gaBpu 110 KyHHH TamKH- этнö, ypyF-apHH numuö eTH-umu ynyH ®&mh 1960 0C $ofiga-H xapoparaap finFUHgucu Ta-aö этнпraн öy-ca, Ta^puöaHHHr NPK 150:105:75 Kr/ra Ba NPK 120:90:60 Kr Metep-apga MatgaH yFHT-ap Ky—aHH-raH 2 Ba 3-BapuaHT-apga 117 KyHHH, ^ofiga-u xapoparaap finFUHgucu 2072 0C hh, NPK 90:60:45 Kr/ra Ky--aHH-raH 4-BapuaHTga эсa ymöy KypcaTKH^nap Terum-u paBumga 115 KyH Ba 2040 0C hh TamKH- этgн.

Ta^puöaHHHr hkkhhhh экнm MyggaTH 05-10.05 ga o-HHraH Mat-yMoT-apra Kypa, Ta^puöaHHHr 5, 6, 7 Ba 8-BapuaHT-apH KyH^yT экнпгaннgaн KefiHH 12-KyHuga Ty-HK yHuö HHKgu. Yhhö HHKum ynyH 159 0C ^ofiga-u xapopar Ta-aö KH-uHgu. AMa- gaBpuHHHr 16-KyHuga эсa 2-3 goHa HHHöapr nafigo öy-raH öy-ca, 34-36-KyH-apuga moHa-am öom-aHgu. Ey aMa- gaBpu ynyH Terum-u TapTuöga ypTana 207-560 0C ^ofiga-u xapopaT Ta-aö KH-HHgu. Ymöy экнm Myggaruga xaM moHa-am gaBpugaH öom-aö yFHT-apHHHr Tatcupu öeBocuTa Ky3aTH-a öom-aHgu. Ymöy MyggaTga x,aM yFHT-ap MetepuHH omupu-umu yHHHr aMa- gaBpuHH 1-2 KyHra y3aHTHpumH aHHK-aHgu.

May 12-13

903

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

Маълумотларга кура, усимликда гуллаш даври угит кулланилмаган назорат вариантида 52-кунда бошланган булса, маъдан угитларни юкори №К 150:105:75 кг/га ва №К 120:90:60 кг меъёрларда кулланилган 6, 7-вариантларида 56 кунни, №К 90:60:45 кг/га кулланилган 8- вариантда ушбу курсаткич 55 кунни ташкил этди. Ушбу даврда фойдали хароратлар йигиндиси тегишли тартибда 832; 909;909; 887 0Сни ташкил этди. Усимликни кузоклаш-пишиш даври экишдан сунг 107-114-кунлари кузатилди. Бунда тажрибанинг назорат вариантида бутун амал даври 107 кунни ташкил этиб, уругларни пишиб етилиши учун жами 1882 0С фойдали хароратлар йигиндиси талаб этилган булса, тажрибанинг №К 150:105:75 кг/га ва №К 120:90:60 кг меъёрларда маъдан угитлар кулланилган 6 ва 7-вариантларида 114 кунни, фойдали хароратлар йигиндиси 1976 0С ни, №К 90:60:45 кг/га кулланилган 8- вариантда эса ушбу курсаткичлар тегишли равишда 112 кун ва 1921 0С булганлиги аникланди.

Тажрибанинг учинчи экиш муддати 15-20.05да олинган маълумотларга кура, тажрибанинг 9, 10, 11 ва 12-вариантлари кунжут экилганидан кейин 9-кунда тулик униб чикди. Униб чикиш учун 151 0С фойдали хароратлар талаб килинди. Амал даврининг 13-кунида эса 2-3 дона чинбарг пайдо булган булса, 33-35-кунларда усимликда шоналаш кузатилди. Мазкур даврлар учун фойдали хароратлар йигиндиси 199-540 0Сни ташкил этди. Ушбу муддатда хам угитлар меъёрини оширилиши унинг амал даврини 1-2 кунга узайтирди. Масалан, усимликда гуллаш даври угит кулланилмаган назорат вариантида 50-кунда бошланган булса, маъдан угитларни юкори №К 150:105:75 кг/га ва №К 120:90:60 кг меъёрларда кулланилган 10, 11-вариантларида 55 кунни, №К 90:60:45 кг/га кулланилган 12-вариантда 54 кунни ташкил этди. Ушбу давр учун фойдали хароратлар йигиндиси тегишли тартибда 820; 922;922; 916 0Сни ташкил этди. Усимликни кузоклаш-пишиш даври экишдан сунг 104-110-кунлари кузатилди. Бунда назорат вариантида бутун амал даври 104 кунни ташкил этиб, уругларни пишиб етилиши учун жами 1800 0С фойдали хароратлар йигиндиси талаб этилган булса, тажрибанинг №К 150:105:75 кг/га ва №К 120:90:60 кг меъёрларда маъдан угитлар кулланилган 10 ва 11-вариантларда 110 кунни, фойдали хароратлар йигиндиси 1890 0С ни, №К 90:60:45 кг/га кулланилган 12-вариантда эса ушбу курсаткичлар тегишли равишда 108 кун ва 1860 0С булди.

May 12-13

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

г

Гарчи тажриба утказилган йиллар мобайнида олинган натижаларда узаро конунийлик булиб, бир-бирини такрорласада, аммо, айрим холларда усимлик учун иклимни узгача келиши ушбу усимликдаги мавжуд конуниятларга хам уз таъсирини утказади. Тажрибанинг иккинчи, 2022 йили бахори (апрел, май) ойлари жуда серёгин келиб, кунжутни экиш хамда уни усиб, ривожланиши учун нокулай булди. Мазкур йилда олинган маълумотларга кура, тажрибани биринчи муддатида экилган вариантларда уруг 18 кунда, иккинчи муддатида экилганда 15 кунда, учинчи муддатида экилганда эса 12 кунда униб чикди. Олинган нихоллар жуда нимжон булиб, тупрокда намликни меъёрдан ортик булганидан бир кисм нихоллар нобуд булди (1-жадвал).

Усимликни кейинги ривожланиш даврлари, 2-3 чинбарг чикариш даври 17-23 кунни ташкил этган булсада, кейинчалик хаво хароратини кутарилиши усимликни кейинги даврларида ривожланишни жадаллаштирди. Масалан, усимликда шоналаш даври 35-39 кунни, гуллаш даври 53-59 кунни, кузоклаш-пишиш даври 107-119 кунни ташкил этди. Шундай булсада, ушбу йилда кунжут тажрибанинг биринчи йилига нисбатан 2-3 кунга, учинчи йилига нисбатан 1-2 кунга кеч пишиб етилганлиги кузатилди (1-жадвал).

Утказилган тадкикотларимизда, кунжутда энг юкори дон хосилдорлиги 05-10 майда экиб, минерал угитларни гектарига №К 120:90:60 кг меъёрларида кулланилганда олиниб, дон хосилдорлиги уртача 2021 йилда 15,6 ц/га, 2022 йилда эса 12,5 ц/га ни ташкил этди. Кунжутни ушбу (05 -10.05) муддатда экиш эрта муддат (25-30.04) га нисбатан 4,1-3,9 ц/га, кечки муддатга нисбатан 1,1-1,6 ц/га юкори кунжут дони хосили олишни таъминлади.

May 12-13

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

1 жадвал

Экиш MY i i.ri,iлрн р.л минерал VFUT меъёрларини кунжутнинг ривожланиш даврилари давомийлигига таъсири таъсири, (2022 йил)

№ Экиш мудцат лари Маъдан упгг мрьёрларн, кг/га, Экшп-униб К11К11 III даври. кун Тал ai зтилган ф|)|[ 1,1. Ill ^арорат, «С Экшп -23 га •шнбарг тпгтгл булпш даври, KJTÏ Тал ai зтнлган ф от [ 1,1.111 vi 11 : (1.11. °С Экиш -шона лаш даври, Талаб зтплган фондалн харорат. •с Экгап -гул лаш даври. кун Талаб эттслган ф отпали ^арораг, °С Экшп -кузоклаш- ПППШШ даврп, к>н Талаб эттслган фойлалн \,1|И'[1 11 1. ' ( Жами талаб зтплган фойдали ^apDpar, 'С

1 25-30.04 Угнтенз (назорат) 18 162 23 224 37 412 S7 753 113 1920 1920

2 ХРК 150:105:75 18 162 23 224 39 448 53 815 119 2015 2015

3 ХРК 120:90:60 18 162 23 224 39 448 59 815 119 2015 2015

4 ХРК 90:60:45 18 162 23 224 38 430 58 786 116 1983 1983

5 05-10.05 Угнтснз (назорат) 15 143 20 191 36 512 55 795 110 1837 1Ä37

6 ХРК 150:105:75 15 143 20 191 38 542 57 873 116 1920 1920

1 ХРК 120:90:60 15 143 20 191 38 542 57 873 116 1920 1920

8 ХРК 90:60:45 15 143 20 191 37 527 54 844 113 1863 1863

9 15-20.05 Угнтснз (назорат) 12 131 17 179 35 472 53 778 107 1753 1753

LO ХРК 150:105:75 12 131 17 179 37 508 55 855 113 1840 1840

11 ХРК 120:90:60 12 131 17 179 37 508 55 855 113 1840 1840

12 ХРК 90:60:45 12 131 17 179 36 492 54 821 109 1785 1785

Хулоса. Самарканд вилоятининг типик буз тупроклари шароитида утказилган тадкикот натижаларига кура, кунжутни энг юкори дон хосилдорлиги 05-10 майда экиб, минерал угитларни гектарига NPK 120:90:60 кг меъёрларида кулланилганда олиниб, кунжут 15-20.05 муддатда экилганда амал даври 108-110 кунни ташкил этиб, фойдали хароратлар йигиндиси жами 18601890 0С, 05-10.05 муддатда экилганда 112-114 кунда пишиб, фойдали хароратлар 1921-1976 0С ни, 25-30.04 муддатда экилганда эса 115-117 кунни, фойдали хароратлар 2040-2072 0С ни ташкил килди. Демак, кунжут кечки муддатда экилганда эрта муддатга нисбатан 7 кун эрта пишиб, 80-82 0С, урта муддатга нисбатан эса 4 кун эрта пишиб, 60-86 0С камрок фойдали харорат талаб этади. Шунингдек, маъдан угитларни юкори NPK 150:105:75 кг/га ва NPK 120:90:60 кг меъёрларини куллаш амал даврини назоратга нисбатан 6-7 кунга, нисбатан кичик NPK 90:60:45 кг/га меъёрини куллаш эса 4-5 кунга узайтиради.

REFERENCES

1. Alisher Erkinovich Botirov, Lola Bahromovna Xalmirzayeva, & Xudayor Gayrat Ugli Allaberdiev (2023). ZAYTUN: BOTANIKASI VA FIZIOLOGIYASI. Academic research in educational sciences, 4 (2), 68-71.

2. Атабаева Х., Юлдашева З. Мойли экинлар биологиясининг илмий асослари ва етиштиришда инновацион технологиялар. Тошкент, 2019 й, 64 бет.

May 12-13

906

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

iy

3. Дала тажрибаларини утказиш услублари -Тошкент, 2007, Б.180.

4. Дияров Г.К., Ризаев Ш.Х. Влияние сроков посева и норм удобрений на рост, развитие и урожайность кунжута в центральной зоне Узбекистана. Современные научные исследования: Актуальные вопросы, достижения и инновации: сборник статей XXX Межд. научнопрак. конф. - Пенза: МЦНС «Наука и Просвещение». - 2022. - 70-73 с.

5. Mashrabov M.I., Kadirova G.A. Makhmatmurodov A.U., The changing of phosphate regime of soils with carbon-magnesia salting under the influence of new complex fertilizers at cotton cultivation. Academic Research in Educational Sciences Volume 3. Special Issue 1. 2022. ISSN: 2181-1385. -Р. 64-74.

6. Машрабов М.И., Комилжонов О.З., Умарова С.С. Сирдарё вилояти тупрокларининг шурланиши ва унга карши кураш. Межд. конф. академ. Наук. Улан-Удэ. 28 - февраль. - 2023. Выпуск 2, Часть 1. -С. 120-125.

7. Normakhmatov R, Amanturdiyev I. Possibilities of using genetically modified foods.

8. Остонакулов, Т. Э., Шамсиев, А. А., Амантурдиев, И. Х., & Турсунов, Г. С. (2022). Оценка сортов батата и разработка технологии их возделывания в Узбекистане. Межд. научно-исследовательский журнал, (4-1 (118)), 162-169.

9. Бобомирзаев, П. Х., & Рахимов, А. Р. (2017). Фотосинтетическая активность твердой пшеницы в зависимости от сроков и норм посева. Аграрная наука, (7),

10. Rustamov M., Bobomirzayev P.X., Fayzimurodov J. Kuzgi yumshoq bugMoyning "Jasmina" navi don hosildorligiga ekish meyorlarning ta"rifi. O'zbekistonda agrar sohani innovatsion rivojlantirishning nazariy va amaliy asoslari Respublika ilmiy-amaliy konferensiya, Samarqand-2022, 258-263 b.

11. Хожиматов К. Узбекистоннинг хушбуй ва хуштаъм усимликлари. "Фан" нашриёти, Тошкент, 1992, 80-82 б.

12. Bozorov K.Sh., Aralova D. Irrigatsiya eroziyasiga uchragan tipik bo'z tuproqlar sharoitida kuzgi bug'doyning o'sishi, rivojlanishi va hosildorligiga mineral o'g'itlarning ta'siri. Academic research in educational sciences, (Conference), 2022. 562-566.

13. www.http://yogmoy.uz.

12-14.

May 12-13

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.