CC BY
29INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
IMPACT FACTOR(ISI): 0.539
VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
KOREYS VA O'ZBEK TILLARIDA HURMAT MA'NONI IFODALOVCHI MAQOLLARNING QIYOSIY TAHLILI
Bayonxanova Iroda Furkatovna
Samarqand davlat chet tillar instituti Katta o'qituvchisi Abrorova Zulfizar Farxodovna
Magistr
Samarqand davlat chet tillar instituti E-mail: zulfizar1997@gmail.com
Annotatsiya. Maqolada koreys va o'zbek maqollarida "hurmat" komponentini o'z ichiga olgan so'zlar, ularning tematik tasnifi, koreys va o'zbek tizimlarida hurmatning tutgan o'rni haqida xulosalar chiqarildi. Maqollar xalqning tili va madaniyatida muhim o'rin tutadi, uning milliy, o'ziga xos xususiyatlari mavjud, chunki ular tarkibida mavjud, ma'lum bir etnik guruhning to'plangan tajribasi. Maqollar xalqning atrofdagi predmetlarga o'ziga xos munosabatini ifodalaydi. hodisalar esa xalqning moddiy va ma'naviy hayotini aks ettiradi. Har qanday xalqning maqol va matallarining o'ziga xos xususiyati ularning aslligidir, milliy kelib chiqishi, ularning motivatsion bazasi asosan bo'lishiga qaramay universal va unda siz o'zlashtirilgan ma'lum miqdordagi gaplarini topishingiz mumkin.Menimcha k oreys va o'zbek tillari maqollarida qiyoslash semantikasi qisman o'rganilgan bo'lib, bu mavzu batafsil ko'rib chiqish va tizimlashtirishni talab qiladi. Maqsad ushbu maqola farqlashning turli usullarini ko'rsatishga urinishdir va maqollardagi "odob" kabi tushunchalar o'rtasidagi o'zaro bog'liqlik. Quyidagi vazifalar qo'yiladi: o'zbek tili materiali bo'yicha maqol va matallarni solishtirish va koreys tili bilan solishtirish; ular orasidagi o'xshashlik vafarqlarni aniqlash.
Kalit so'zlar: maqol; madaniyat; an'ana; idiomalar; o'zbek tili; koreys tili; folklor.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7636652
COMPARATIVE ANALYSIS OF PROVERBS EXPRESSING THE MEANING OF
RESPECT IN KOREAN AND UZBEK
Annotation: The article examines Korean and Uzbek proverbs and sayings containing the component of "respect", proposes their thematic classification, draws conclusions about the role of respect in the Korean and Uzbek system of values. Proverbs occupy an important place in the language and culture of the people, serve as a means of getting acquainted with the peculiarities of its national character, as they contain traces of cultural diversity, the accumulated experience of one particular ethnic group. Proverbs express the specific attitude of the people to the objects and phenomena surrounding them, are a reflection of the material and spiritual life of the people. A distinctive feature of proverbs and sayings of any nation is their primordially national origin, despite the fact that their motivational base is largely
IMPACT FACTOR(ISI): 0.539
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
universal, and a certain number of borrowing facts can be found in it. In my opinion, the semantics of comparison in the proverbs of the Korean and Uzbek languages has been studied fragmentarily, this topic requires detailed consideration and systematization. The purpose of this article is an attempt to show different ways of distinguishing and correlating such concepts as "politeness" in proverbs. The following tasks are set: to compare and compare proverbs and sayings on the material of the Uzbek and Korean languages; identify similarities and differences between them.
Key words: proverb; culture; tradition; idioms; Uzbek language; Korean; folklore
Maqollar xalq og'zaki ijodining eng qadimiy janridir. Ular hammaga dunyo xalqlariga ma'lum bo ' lib, shu jumladan uzoq vaqt oldin yashaganlarga ham. Maqollar, matallarning manbalari juda xilma-xildir. Maqol bo'lish uchun gapni idrok etish kerak va oddiy odamlar tomonidan qabul qilinishi kerak. Bunday holda, bayonotning asl manbasi ko'pincha unutiladi. Maqolga aylanib, u talaffuz qilib, jamoatchilik ongining bir qismiga aylanadi, maqolni kim yaratganligi muhim emas. Ishonch bilan aytish mumkinki har qanday maqola ma'lum bir shaxs tomonidan ma'lum sharoitlarda yaratilgan lekin ko'pgina eski maqollar uchun ularning kelib chiqish manbai butunlay yo'qolgan. Shunung uchun maqollar xalqning kelib chiqishi desak to'g'riroq bo'ladi, asosiy manba xalqning umumiy ongida. Maqol va matallarni qiyoslash bu turli xalqlarning qanchalik umumiyligini ko'rsatadi, bu esa o'z navbatida ularning bir-birini yaxshiroq tushunishi va yaqinlashishiga yordam beradi. Maqol va matallarda xalqning boy tarixiy tajribasi, mehnatga oid g'oyalari odamlarning faoliyati, hayoti va madaniyati aks ettirilgan. Maqollarni to'g'ri va o'rinli ishlatish va maqol nutqqa o'ziga xos ifodalilik beradi.
Zamonaviy koreyslar ilg'or bo'lishiga qaramay, ko'pchilik hali ham shunday an'analar va konfutsiy qadriyatlariga sodiqlik. Koreya madaniyati va urf-odatlarida, chuqur oilaviy qadriyatlar va keksalarga, mansablarga hurmat va ehtirom ildiz otgan yoki ijtimoiy mavqei, shu jumladan ota-onalar, o'qituvchilar, aka-uka, qariyalar. "Katta" deb tasniflangan odamlar "kichik" odamlar hurmat korsatishlari kerak. Oilaviy qadriyatlarning ustuvorligidan tashqari, koreyslar oilaning ijtimoiy mavqei va sha'niga, shaxslarning xulq-atvoriga katta ahamiyat berish, oilada, kompaniyada va mamlakatda aks etadi.
Koreys tilida ham, o'zbek tilida ham o'qituvchilar qadimdan chuqur qadrlanib, e'zozlangan. Koreys tilida o'qituvchi roliga hurmat darajasini ko'rsatadigan ibora mavjud: - Hatto domlaning soyasini ham bosmaslik kerak.
O'zbek tilida esa ustozlarga bo'lgan hurmatni quyidagi maqollarda ko'rish mumkin.
Ustoz otangdek ulug'
Ustoz bilimli — shogird ilmli
Hushmuomalalik koreya jamiyatining asosi va uning ajralmas qismi bolgani sabab, koreys xalqi orasida nutq va tildagi frazeologik birliklar, maqol va matallar katta rol o'ynamaydi. Bunday iboralarni ko'pincha keksa odamning kundalik nutqida eshitish mumkin. Keling, ulardan ba'zilarini ko'rib chiqaylik.
JOl 1RNA L-RESEA RCHS. COM
I
202
FEBRUARY, 2022
I
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
IMPACT FACTOR(ISI): 0.539
VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Onaning qo'li shifobaxsh qo'ldir
«^ад ^ ü
Agar kattalar chaqirsa, siz ovqatlangan ovqatni tupurib ham javob berishingiz kerak.
УЕВ
Hatto hukmdor ham kattalarni hurmat qiladi.
«^ ш щ ал ^ ш ^ w»
Oqsoqol yomon gapirmaydi, bola yolg'on gapirmaydi.
O'zbek tili frazeologik birlik va maqollarga nihoyatda boy o'zbek xalqining keksalarga, ota-
onaga hurmatini bildiradi.
«Onangga boshingni xam qil
Otangga gapingni kam qil»
«Kattaga — hurmat,
Kichikka — shafqat»
«Kishining hurmati o'z qo'lida»
«Otangni ko'rsang, otdan tush»
«Ustoz mehri — ota mehri»
«Hurmat — bitmas boylik»
«Hurmat qilsang, hurmat ko'rasan»
Tadqiqot materiallari quyidagi xulosalar chiqarishga imkon beradi - maqollar nutqni bezash, uni aniqroq, ifodali qilish, takrorlashdan qo 'chishga yordam beradi. Maqol va matallar turmush tarzini aks ettiradi, yorqin va ifodalidir. Uslubiy va amaliy koreys tilini o'rganish jarayonida maqol va matallardan foydalanishning ahamiyati katta. Shunday qilib, maqol va matallardan foydalanish tasvirlash uchun grammatik hodisalar va ularni nutqda mustahkamlash o'rinlidir. Uning leksik-grammatikligi tufayli, maqol va matallardan so'z boyligini boyitish uchun foydalanish mumkin. Shuningdek, rag'batlantiruvchi vosita sifatida ular nutqni rivojlantirish uchun ishlatilishi mumkin. Maqol va matallar so'z boyligini boyitishga hissa qo'shadi, xotirani rivojlantirishga imkon beradi, hamda xalq hikmatlari bilan tanishtiradi. Foydalanilgan manbalar
1. АхмановаО.С. Словарь лингвистических терминов. - Москва: СЭ. 1969.
2. O'zbek tilining izohli lug'ati. I.I. - Moskva: Russkiy yazik, 1981.
3. йад^. ^ÀlO^q^Àh - МШ:. 2004.
4. Баёнханова, Ирода Фуркатовна (2022). ^ИКМАТ АРБОБЛАРИНИНГ ТУРЛИ ТИЛДАГИ МУЛОКОТ ОДОБИНИ ИФОДАЛОВЧИ МАКОЛЛАР ХДКИДАГИ ФИКРЛАРИ (УЗБЕК ВА КОРЕЙС ТИЛЛАРИ МИСОЛИДА).. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 ( Special Issue 24), 555-565.
5. Ирода Фуркатовна Баёнханова (2022). КОРЕЙС ВА УЗБЕК ТИЛИДАГИ ПАРЕМИОЛОГИК БИРЛИКЛАРНИНГ КИЁСЛАБ УРГАНИШИ. Scientific progress, 3 (3), 265-269.
INNOVATION: THE JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES AND RESEARCHES
IMPACT FACTOR(ISI): 0.539
VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
6. Bayanxanova, Iroda Furkatovna, & Soliyeva, Aziza (2022). O'ZBEK VA KOREYS TILLARIDA KELISHIK KATEGORIYASI HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2 ( Special Issue 24), 114121.
7. Назарова, Ш. (2019). Сравнительный анализ адвербализации в узбекском и корейском языках. Иностранная филология: язык, литература, образование, (2 (71), 81-89. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/foreign philology /article/view/1014
8. Назарова, Ш. (2017). О масштабе реализации феномена транспозиции. Иностранная филология: язык, литература, образование, 2(3 (64), 83-87. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/foreign_philology /article/view/582
