Научная статья на тему 'КОНСТИТУЦИЯВИЙ ИСЛОҲОТЛАР – ХАЛҚ МАНФААТИНИНГ АСОСИЙ МЕЗОНИ'

КОНСТИТУЦИЯВИЙ ИСЛОҲОТЛАР – ХАЛҚ МАНФААТИНИНГ АСОСИЙ МЕЗОНИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
61
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Конституция / Янги Ўзбекистон / ренессанс / ислоҳот / қонунчилик ташаббуси. / Constitution / new Uzbekistan / Revival / reform / legislative initiative..

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Мамажонова, Дилфузахон

Ушбу мақолада Ўзбекистонда олиб борилаётган кенг кўламли конституциявий ислоҳотларнинг асл мақсади, бугунги кунда мамлакатимизда инсон манфаатларини ҳурмат қилинишини юқори даражага кўтариш масласи ёритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CONSTITUTIONAL REFORMS ARE THE MAIN CRITERION OF THE BENEFITS OF THE PEOPLE

This article will tell about the true purpose of the large–scale constitutional reforms carried out in the Uzbekistan to increase the level of respect for human interests in our country today.

Текст научной работы на тему «КОНСТИТУЦИЯВИЙ ИСЛОҲОТЛАР – ХАЛҚ МАНФААТИНИНГ АСОСИЙ МЕЗОНИ»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

КОНСТИТУЦИЯВИЙ ИСЛОХОТЛАР - ХАЛК МАНФААТИНИНГ

АСОСИЙ МЕЗОНИ

Дилфузахон Мамажонова

ФарFOна давлат университети Хукук таълими кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада Узбекистонда олиб борилаётган кенг куламли конституциявий ислоуотларнинг асл мацсади, бугунги кунда мамлакатимизда инсон манфаатларини уурмат цилинишини юцори даражага кутариш масласи ёритилади.

Калит сузлар: Конституция, Янги Узбекистон, ренессанс, ислоуот, цонунчилик ташаббуси.

АННОТАЦИЯ

В этой статье будет рассказано об истинной цели масштабных конституционных реформ, проводимых в Узбекистане - повысить уровень уважения интересов человека в нашей стране сегодня.

Ключевые слова: Конституция, новый Узбекистан, Возрождение, реформа, законодательная инициатива.

ABSTRACT

This article will tell about the true purpose of the large-scale constitutional reforms carried out in the Uzbekistan - to increase the level of respect for human interests in our country today.

Keywords: Constitution, new Uzbekistan, Revival, reform, legislative initiative..

КИРИШ

Конституция хар бир давлатда мухим ахамият касб этувчи асосий хукукий хужжат хисобланади. Мутахассис олимларнинг фикрича давалатнинг конституцияси шу давлатнинг юзи хисобланади, чунки кайси давлатнинг конституцияси булмасин унга караб уша давлатнинг ижтимоий мухитини англаш мумкин булади.

Конституция - асосий конун булгани билан, унга хам инсоният хаётидаги ривожланишлар, ахборот-технологиянинг кундан-кунга усиб бораётганлиги, халкаро майдондаги глобал узгаришлар уз таъсирини албатта курсатади. Демокчи булганимиз шуки, хамма давлатнинг конституцияси хам замон талабларидан келиб чикиб узига хос узгаришларга эхтиёж сезади. Зеро, Шавкат Мирзиёев таъкидлаганидек, "К,онун устуворлигини таъминлашда хукукий

688

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

MagaHHATHH roKca.THpum, ^yKapo.apHH KoHyHra xypMaT pyxuga TapSua^am MyxuM axaMH^T Kacö этagн"[L]. MKcaK xyKyKHH MagaHHAT geMoKpaTHK ^mhot nofigeBopu xaMga xyKyKHH TH3HM eTyK.HrHHHHr u^ogacugup.

y xaM 3aMOHaBHH H^THMoHH-HKTucogHH MyHocaöaT.apra xaMOxaHr Tap3ga TaKOMH^^amTupu^HÖ öopu^MOFH 3apyp. Arap gyHe кoнcтнтyцнaвнн aMa.ueTHra эtтн6op KapaTaguraH öy.caK, cyHrru 30 HH..HKga 90 ra akhh gaB.aTga geMOKpaTHK кoнcтнтyцнaвнн uc.oxoT.ap aMa.ra omupu^uö, y.apHHHr 53 Tacuga AHru кoнcтнтyцнa^ap Kaöy. KH.HHraH.urHHH KypaMH3.

MYXOKAMA BA HATH^A^AP

EyHgaH xy.oca kh.hö amum MyMKHHKH, Myafi^H BaKT yTraHgaH cyHr gaB^aTHHHr ACOCHH KOHyHura xaM Terum.H y3rapTupum Ba KymuMnanapHH KupuTum xaeTHH 3apypu^Tra afi^aHHÖ Öopagu. Ma3Kyp ^apaeH, aHHHKca, MaM^aKaTHMH3ga 2017 - 2022 HH..apga Ba "Hhcoh KagpuHH roKcamupum" MaKcaguga aMa.ra omupH.aeTraH KeHr Ky.aM.H Hc.oxoT.ap mapouTuga MyxuM axaMHAT Kacö этagн. 1992 hh. 8 geKaöpga Kaöy. KH.HHraH Y36eKHcTOH Pecnyö^HKacHHHHr Кoнcтнтyцнacн xaM xa.Kapo Ta.a6.apra ^aBoö öepaguraH gapa^aga öy^umura KapaMacgaH y3rapHm.apra 6y.raH эxтнe^нн neT.aö yTa o^Mafigu.

ffly caöaö^u 2022 hh. 15 uro.ga Y36eKHcTOH Pecnyö.HKacH o.hh Ma^nucu KoHyHHH^HK nanaTacuHHHr "Y36eKHcTOH Pecnyö.HKacHHHHr Кoнcтнтyцнacнгa y3rapTum Ba KymuMnanap KupuTum TyFpucuga"rH Y36eKHcTOH Pecny6.HKacu кoнcтнтyцнaвнн KoHyHH ^ofiuxacHHHHr yMyMxa^K MyxoKaMacu xaKuga"ru 2304-iv-coh.h Kapopu Kaöy. KH.HHgu.

KpHyH ycTyBop^uru, ogguH kh.hö amraHga, KoHyH.apra puoa этнm geMaK. ymöy TaMoHH. xap KaHgaH puBo^.aHraH gaB.aTHHHr nofigeBopuHH TamKH. этagн. EoöoKanoHHMH3 öyroK Coxhökhpoh Amhp TeMyp "Ca.TaHaTHM MapTaöacuHH Typa Ba Ty3yK.ap acocuga myHgafi caK.agHM-KH, yHHHr Hm.apura apa.amumra xen öup KHMcaHHHr Kypöu eTMacgu", geö y3 gaB.aTHHH KaTtHH Kouga.ap, KoHyH.ap opKa.H öomKapu^raH^HrHHH KypcaTuö öepagu[2.88.].

ropTHMH3ga кoнcтнтyцнaвнн Hc.oxoT.apHHHr öom^aHHmHHH KyHugaru acocuH oMH..ap Ba caöaö.ap TaKo3o этgн:

öupunnu cü6ü6, H.rapu aMa.ga 6y.H6 Ke.raH "gaB.aT - ^mhat - hhcoh" TaMoHH.HHH "hhcoh - ^mhat - gaB.aT" TaMoHH.ura y3rapTupum 3apypuaTH Ma3Kyp uc.oxoT.apHHHr öom.aHHmura öup.aMHH acoc 6y.gu, gecaK Myöo.aFa öy^Mafigu;

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

иккинчи сабаб, мамлакатимиз тараккиётининг сунгги йилларида амалга оширилган ислохотлар натижасида юзага келган янги ижтимоий муносабатларнинг конституциявий-хукукий макомини мустахкамлаш. 20172022 йилларда давлатимиз рахбари бошчилигида барча сохаларни ракамлаштириш буйича кенг куламли ишлар амалга оширилди. Тан олиб айтиш керакки, бугунги кунимизни ракамли технологияларсиз тасаввур этиб булмайди. Хусусан, бугунги тараккиётимизнинг асосини ракамли иктисодиёт, ракамли туризм, ракамли суд, ракамли давлат хизматлари каби тушунчалар ташкил этаётганлиги айни хакикат;

учинчи сабаб, сунгги йилларда хусусий мулк дахлсизлигини таъминлаш борасида жорий этилган янги механизмларни Бош комусимизда мустахкамлаш зарурияти. Маълумки, мулкдор булиш хар бир инсоннинг ажралмас хукукларидан биридир. Шу сабабли, мулкдорларнинг хукукларини химоя килиш, бу борада кафолатли тизим жорий этиш ва хар кандай шароитда хам мулк дахлсизлигини таъминлаш мухим ахамият касб этади;

туртинчи сабаб, экология ва атроф табиий мухитнинг софлигини саклаш, уни келажак авлодга безавол етказиш борасидаги улуFвор максадларни Конституцияда белгилашни хаётнинг узи такозо этмокда;

бешинчи сабаб, ёшларнинг хукук ва манфаатларини таъминлаш борасидаги давлат томонидан яратилиб берилган кафолатлар тизимини бугунги кун талабларидан келиб чиккан холда такомиллаштириш хам Бош комусимизга тегишли узгартириш ва кушимчаларни киритиш заруратини юзага келтирди.

Хусусан, Янги Узбекистонда сунгги йилларда халкаро стандартларга тула жавоб берувчи таълим тизими жорий этилганлиги, жамиятнинг ёшлар катламини хар жихатдан баркамол авлод сифатида вояга етиши учун амалга оширилаётган бугунги кенг куламли ислохотларнинг конституциявий-хукукий макомини белгилаш FOят мухим ахамият касб этади.

Юкоридагилардан ташкари, Бош комусимизга узгартириш ва кушимчалар киритиш учун давлат ва жамият бошкарувида махалла институти ва халк депутатлари вилоят, туман ва шахар Кенгашларининг макомини янада мустахкамлаш, уларнинг ваколатларини кенгайтириш борасида амалга оширилаётган ислохотлар хам сабаб булганлигини алохида таъкидлаш уринли.

Маълумки, утган йиллар давомида Узбекистон Республикаси Конституциясига 16 маротаба турли узгартириш ва кушимчалар киритилди. Бирок Конституцияга узгартириш ва кушимчалар киритиш буйича бошланган

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

янги конституциявий ислохотлар олдингиларидан куйидаги жихатлари билан фарк килади:

биринчидан, аввало, хозирги конституциявий ислохотларнинг мазмун-мохияти кенг камровли булиб, Конституциянинг барча булимлари, боблари ва моддаларини кенг мухокама килиш асносида амалга оширилмокда. Буни жорий йилнинг 26 май кунидан эътиборан фукаролардан таклифлар олиш жараёнининг бошланиши мисолида хам куришимиз мумкин;

иккинчидан, Конституцияга узгартириш ва кушимчалар киритиш буйича амалга оширилаётган хозирги ислохотлар "жамият ислохотлар ташаббускори" деган эзгу Fояга асосланган холда олиб борилмокда;

учинчидан, узгартириш ва кушимчалар киритиш жараёни замонавий ахборот-коммуникация технологияларининг имкониятларидан самарали фойдаланган холда амалга оширилмокда. Мазкур холат хам Бош комусимизда белгиланган "Халк давлат хокимиятининг бирдан бир манбаидир" деган олтин коиданинг хаётийлигини исботламокда.

Шу уринда, халкнинг устувор максадларидан келиб чиккан холда, давлат ва жамият бошкарувининг барча сохаларида адолатни карор топтириш, коррупция иллатига карши муросасиз кураш олиб бориш, адолат ва одил судловни амалга ошириш, ёшларни хар жихатдан куллаб-кувватлаш максадида Бош комусимизда куйидаги мухим масалалар уз ифодасини топиши керак, деб хисоблаймиз:

биринчи таклиф: Конституциянинг 7-моддаси иккинчи кисмидаги "манфаатларини кузлаб" деган сузлардан кейин "ижтимоий адолат тамойилларига таяниб" деган сузларни киритиш. Мазкур таклифнинг мохиятида Янги Узбекистонда давлат хокимиятини амалга ошириш ижтимоий адолат тамойилларига асосланган холда амалга оширилиши назарда тутилаётганлиги билан ахамиятлидир;

иккинчи таклиф: Конституциянинг VII бобида "Фукароларнинг суд химоясида булиш хукукига эга" эканлигига доир нормани белгилаш таклиф этилади. Узбекистон Республикасининг "Судлар туFрисида"ги конуни 14-моддасида "Узбекистон Республикаси фукаролари, чет эл фукаролари ва фукаролиги булмаган шахслар давлат органлари хамда бошка органларнинг хар кандай Fайриконуний карорлари, уларнинг мансабдор шахсларининг хатти-харакатларидан (харакатсизлигидан), шунингдек хаёти ва соFлиFи, шаъни хамда кадр-киммати, шахсий эркинлиги ва мол-мулки, бошка хукук ва эркинликларига тажовузлардан суд химоясида булиш хукукига эга. Юридик

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

шахслар хам суд химоясида булиш хукукига эга" эканлиги белгиланган. Мазкур нормани Бош комусимизда умумий характердаги норма сифатида белгилаш максадга мувофик булади, деб хисоблаймиз;

учинчи таклиф: партия тизимидаги фаол ёшларнинг ташаббусларига асосан Конституцияда "Ёшлар" деб номланган янги бобни киритиш ва унда ёшлар Узбекистоннинг энг катта ва бебахо бойлиги эканлиги, ёшларга оид давлат сиёсатининг устувор йуналишлари, ёшлар учун давлат томонидан яратиб берилаётган кафолатлар тизимини белгилаш таклиф этилади. Ахолисининг карийб 57 фоизини ёшлар ташкил этадиган Янги Узбекистоннинг Асосий конунида ёшларга аталган мухим масалаларнинг белгиланиши долзарб ахамият касб этади;

туртинчи таклиф: Конституциянинг 41-моддасида белгиланган таълимга оид нормани батафсил тарзда ифодалаш максадида Конституцияда "Таълим" деб номланган янги бобни киритиш, мазкур бобда мактабгача таълим, умумий урта ва урта махсус таълим (профессионал таълим) хамда олий таълимга доир нормаларни алохида тарзда ифодалаш таклиф этилади;

бешинчи таклиф: Конституциянинг олтинчи булими номини "Конс-титуцияга узгартириш ва кушимчалар киритиш" деб кайта номлаш таклиф этилади. Миллий конституциявий амалиётимиз тарихига назар ташлайдиган булсак, Конституцияга узгартириш киритилиши билан бир каторда, унга бир неча маротаба турли кушимчалар хам киритилганлигини куриш мумкин. Шу сабабли, Бош комусимизга кушимчалар киритилиш жараёнининг хам конституциявий-хукукий макомини белгилаш максадга мувофик булади.

Бугунги амалга оширилаётган конституциявий ислохотлар куйидаги ижобий жихатлари билан халкимиз ва давлатимиз тараккиёти учун бекиёс ахамиятга эгадир. биринчидан, мазкур ислохотлар, том маънода, "инсон кадри учун" деган эзгу тамойилнинг хаётда уз исботини топишига; иккинчидан, давлат ва жамият ишларини бошкаришда халкнинг хохиш-иродасини батамом карор топтириш борасидаги демократик ислохотларнинг тадрижийлигини таъминлашга; учинчидан, адолатли ва одил судловни таъминлаш, замонавий ижтимоий-иктисодий муносабатларнинг конс-титуциявий-хукукий макоми белгиланишига; туртинчидан, Янги Узбекистоннинг дунё хамжамиятидаги урни ва нуфузи янада ортиб, жонажон юртимизнинг ижобий имиджи янада юксалишига хизмат килиши лозим.

ХУЛОСА

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 21 ISSUE 10

educational, natural and social sciences -------- JtV ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022:5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

REFERENCES

1. Крнун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови./Узбекистон Республикасининг сайланган Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Узбекистон Республикаси Конституцияси кабул килинганининг 24 йиллигига баFишланган тантанали маросимдаги маърузаси. 07.12.2016.

2. Темур тузуклари./Тахрир хдйъати: Б.Абдух,алимов ва бошк., форсча матндан А.С^оний ва Х,.Кароматов тарж. - Тошкент. Узбекистон, 2018.

3. Imomniyozov, D. B. O. (2021). KORPORATSIYA IJRO ORGANLARINING FIDUTSIAR MAJBURIYATLARI QIYOSIY HUQUQIY TAHLILI. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 1(11), 588-600.

4. Ahrorqulov, A. (2021). Legal status of non-governmental non-profit organizations. Science of the 21st century: society and digitalization, 1(02), 62-63.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.