CC BY
0
Rasulova S.S.
Navoiy davlat Pedagogika instituti Jismoniy madaniyat fakulteti Jismoniy tarbiya va sport mashg'ulotlari nazariyasi va metodikasi mutaxasisligi II bosqich magistranti
Ilmiy rahbar Musayev O.Q. Phd dotsent
KOMPETENSIYAVIY YONDASHUV ASOSIDA TALABALARNI MA'NAVIY-MA'RIFIY FAOLIYATGA TAYYORLASHNING
TEXNOLOGIYALARI
Annotatsiya: Ushbu ilmiy maqoladaprofessional ta'lim muassasalarida bo'lajak mutaxassislarni tayyorlashning zamonaviy holati va muammolari, professional ta 'limda kompetensiyaviy yondashuv asosida mutaxassislarni kasbiy faoliyatga tayyorlashda virtual laboratoriyalarning o 'rni va roli hamda professional ta 'limda kompetensiyaviy yondashuv asosida mutaxassislarni kasbiy faoliyatga tayyorlash mazmuni, tuzilmasini ishlab chiqish haqida fikr yuritilgan.
Kalit so'zlar: Kompetensiya, maqola, professional, ta'lim, ma'naviyat, mamalakat, pedagog, xususiyat.
Rasulova S.S. Navoi State Pedagogical Institute Faculty of physical culture Physical education and sports training II stage student of theory and methodology specialization
Scientific supervisor Musayev O.K. Phd associate professor
TECHNOLOGIES OF PREPARING STUDENTS FOR SPIRITUAL AND EDUCATIONAL ACTIVITY BASED ON THE COMPETENT
APPROACH
Abstract: In this scientific article, the modern state and problems of training future specialists in professional educational institutions, the role and role of virtual laboratories in preparing specialists for professional activity based on the competency approach in professional education, and the preparation of specialists for professional activity based on the competency approach in professional education the development of the content and structure was discussed.
Key words: Competence, article, professional, education, spirituality, country, pedagogue, characteristic.
Dunyo amaliyotida turli millatlar va xalqlarning aslar davomida shakllangan o'ziga xos milliy ma'naviyati hamda fazilatlaridan mamlakatni rivolantirishda samarali foydalanishga alohida e'tibor qaratiladi.
Shu nuqtai nazardan ilg'or oliy ta'lim muassasalari tomonidan ma'naviy qadriyatlarning jamiyat hayotiga ta'sirini hisobga olgan holda o'quv mazmuniga tarixiy va ijtimoiy iqtisodiy rivojlanish xususiyatlarini, boy madaniy me'ros va an'analarni singdirilishi pedagoglar tayyorlash jarayonlari natijadorligini ta'minlashning muhim omillari sifatida qabul qilingan. Jahonda ta'lim jarayonini tubdan o'zgartirish va rivojlantirishning ilmiy asoslangan tizimini yaratish dolzarbligicha qolmoqda. Xususan, ijtimoiy sohani rivolantirish va bo'lajak o'qituvchilarni ma'naviy-ma'rifly faoliyatga innovatsion tayyorlashni takomillashtirish, ta'lim-tarbiya samaradorligiga yo'naltirilgan ilg'or pedagogik yondashuvlar va tenologiyalarga oid tadqiqotlar Princeton University (AQSH), Manchesters University (Angliya), National Advice on Pedagogical Technology (Angliya), Belfield Pedagogical University (Germaniya), Ta'lim texnologiyalari innovatsion axborot-metodik markazi (Rossiya) va Seoul Cyber University (Janubiy Koreya) kabi nufuzli ilmiy tadqiqot ta'lim markazlarida olib borilmoqda va salmoqli amaliy natijalarga erishilmoqda.
Mamlakatimizda oliy ta'lim tizimini rivojlantirish va ta'lim sifatini yaxshilash, bunda ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlari ehtiyojlarini inobatga olish, ilmiy va innovatsion faoliyatni samarali tashkil etish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar talabalarni ma'naviy-marify faoliyatga innovatsion yo'naltirish, sifatli ta'limga yo'naltirilgan motivatsiyasini faollashtirish imkoniyatlari kengaytirmoqda. O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim tizimini
2030-yilgacha rivolantirish konsepsiyasida "oliy ta'limda ma'naviy-axloqiy
mazmunni kuchaytirish, innovatsion faoliyat, tadqiqot natijalarini amaliyotga keng joriy etish, xalqaro ta'lim standartlariga asoslangan ilg'or pedagogik texnologiyalar, o'quv dasturlari va o'quv-uslubiy materiallarni keng joriy etish" kabi vazifalar belgilangan. Bu borada oliy ta'lim tizimida ma'naviy-ma'rifly faoliyatning nazariy-metodologik asoslarini tahlil qilish, bo'lajak o'qituvchilarni tayyorlashning innovatsion texnologiyalarini aniqlashtirish, ma'naviy-ma'rifiy faoliyat jarayoni uchun axborot-metodik ta'minotni ishlab chiqish muhim hisoblanadi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi «20172021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi
bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida»gi PF-4947-son, 2019-yil 8-oktabrdagi "O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida" gi PF-5847-son Farmonlari,
2017-yil 27-iyuldagi «Oliy ma'lumotli mutaxassislaг tayyoriash sifatini oshirishda iqtisodiyot sohalari va tarmoqlarining ishtirokini yanada kengaytirish chora-tadbiriari to'g'risida»gi PQ-3151-son, 2018-yil 14-avgustdagi "Yoshlami ma'naviy-axloqiy va jismoniy barkamol etib tarbiyalash, ularga ta'lim-tarbiya berish tizimini sifat jihatidan yangi bosqichga ko'tarish choгa-tadbirlari to'g'гisidaмgi PQ-3907-son, 2019-yil 3-maydagi "Ma'naviy-ma'rifiy ishlaг samaradoñigini oshiгish bo'yicha qo'shimcha choгa-tadbiгlaг to'g'risida" PQ-4307-son, 2020-yil 27-fevгaldagi "Pedagogik ta'lim sohasini yanada rivolantirish chora-tadbiriari to'g'risida" gi PQ-4623-son Qarorlari hamda mazkrn- faoliyatga tegishli boshqa me'yoriy-huquqiy hujjatlarda belgilangan vazifalarni amalga oshirishga muayyan darajada xizmat qiladi.
Mustaqillik yillarida ushbu muammoga bag'ishlangan Ыг qator ilmiy -tadqiqot ishlari amalga oshirildi. Faylasuf va sotsiolog olimlardan S.Shermuxamedov, N.Komilov, M.Imomnazarov, Q. Nazarov, J. Tulenov, A.Begmatov, M.Bekmurodov, I. Kaгimov, A.Umaгov, N. Jo'rayev, T.Mahmudov, E. Yusupov va boshqalar inson kamolotining ma naviy asos ari, milliy g'oya va mafkura, milliy va umuminsoniy qadгiyatlaг, milliy mentalitet, millat sha'ni, axloq, mustaqillik va ma'naviyat kabi masalalami atraflicha tadqiq qilganlaг. Ma'гifatpaгvaгlaг I.Gaspiгinskiy, M.Bexbudiy, S.Alizoda, A.Avloniy, I.Ibrat,
A. Shakuriy, A. Fitгat va boshqalaming ta'lim tartiyaviy g'oyalaгi ta'lim tizimida amalga oshiriladigan ma'naviy-ma'гifiy faoliyatning mazmunini takomillashtirishga asos bo'ladi. Taгbiyaviy ishlaming ilmiy-nazariy va metodik asoslari mamlakatimiz pedagog olimlari tomonidan tadqiq etilgan.
Xususan shaxs ma'naviy-axloqiy madaniyati va uni shakllantirishning pedagogik xususiyatlaгi O.Musuгmonova, yoshlami ma'naviy tartiyalashda oila va milliy qadriyatlarni ahamiyati M.Inomova, uyg'onish davri, Shaгq allomalaгi ijodida komil inson tartiyasi masalasi S.Nishonova, yuqoгi sinf o'quvchilarida axloqiy-madaniyat va uni tartiyalash U.Maxkamov, o'qituvchi odobi M.Ochilovlarning tadqiqotlarida yoritilgan. Respublikamizda pedagogika sohasida amalga oshirilgan ilmiy isЫaгda oliy ta'lim muassasalari isЫaгining turli qirralari R.Mavlonova,O.Xasanboyeva,V.A.Slastenin, U.N.Nishonaliyev,
A.R.Xodjaboyev, N.V.Kuzmina, Y.K. Vasilyev, N.SH.Shodiyev, X. I. Ibragimov, A. Choriyev, M.H.Maxmudov, I. Valixo jayeva, P. Yusupova, O.Jamoliddinova, G.Qosimova, R.Safarova, A.Bekmurodov, M.Xaydarov,
B.H.O'гazov, X.Nazaгova va boshqa olim^ tomonidan oгganilgan. Biroq shu paytgacha oliy ta'limda ma'naviy-ma'rifiy faoliyatga innovatsion tayyoгlash yaxlit ilmiy ish sifatida yetariicha o'гganilmagan.
Yuqorida qayd etib o'tilgan ishlaming tahlili shuni ko'гsatdiki, ma'naviy -ma'гifiy faoliyatni shakllantirish, milliy ma'naviy muhitni yaratish va mustahkamlash jamiyatning ma'naviy sog'lom trnmush taгzini ta'minlash, ta'lim tizimining barcha bosqichlaгida amalga oshiгiladigan ma'naviy-ma'rifly faoliyatlarni kuchaytirish lozimligini taqozo etadi. Shu nuqtai nazardan kelib
chiqib, biz tadqiqot ishimizni «Bo'lajak o'qituvchilarni ma'naviy-ma'rifly faoliyatga tayyorlashning innovatsion texnologiyalari» mavzusini dolzarb pedagogik muammo sifatida tadqiq etishimiz uchun asos bo'ldi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-2026 yillarga mo'ljallangan Yangi O'zbekistnning Taraqqiyot O'zbekiston Stategiyasi to'g'risida"gi PF-60-sonli Farmoni2.
2. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni, 08.10.2019 yildagi PF-5847-son asosida O'zbekiston Respublikasi Oliy Ta'lim Tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish Konsepsiyasi3. Barakayevich, Q. S., & Baxtiyorovna, A. S. (2021).
3. Xalqaro dastur talabalari asosida innovatsion ta'lim muhitini yaratish.4.5.Integration of science, education and practice. scientific-methodical journal, 1(02), 132-137 Татур Ю. Г.
4. Компетентностный подход в описании результатов и проектировании стан-дартов высшего профессионального образования. М.: Исследовательский центр проблем каче-ства подготовки специалистов, 2004 Lebedev O.E.
5. Upravleniye obrazovatebnbimi sistemami. Uchebno - metodicheskoye posobiye dlya vuzov. - M.: Literaturnoye agentstvo «Universitetskaya kniga», 2004. - 136 s.77
