CC BY
1НА УЧНЫЕ СТА ТЬИ
Гидрометеорология и экология №3 2010
ЭОЖ 577.4:66.046.44.59 КЕН БАЙЫТУ К;ЛЛДЬЩТАРЫН АГЛОМЕРАЦИЯЛЬЩ вЦДЕУ
технологиясыныц экологиялы; ;АУ1ПС1ЗД1Г1
Техн. гылымд. канд. А.Н. Кугжанова
Б=л мацалада кен байыту цалдыцтарын агломерациялыц здгспен к7йдгру арцылы 9цдеу технологиясыныц экологиялыц цаутазд^гш тексеру нэтижелер1 келт^рыген. Экологиялыц цаутаздтт1 тексеру Оцт7ст1к Цазацстан облысы Кентау цаласындагы «Силикат» ЖШС-т1ц жылу электр орталыгыныц к7л1нен аглопорит жасау цехында жург^зыд!. 0нд1р1стщ орналасу жагдайына байланысты одан шыццан зиянды заттардыц таралу багыттары аныцталды
Кен байыту цалдыцтарын агломерациялыц эдюпен кYЙдiру арцылы ецдеу технологиясыныц экологиялыц цаушшздш Кентау цаласындагы «Силикат» ЖШС-тщ жылу электр орталыгыныц ^лшен аглопорит жасау цехында тексервдь
Атмосфераны ластаушы кез репиде кэсшорынныц цысцаша сипаттамасы бойынша агломерациялыц цех территорясында шикiзаттарды сацтау, майдалау, агломерациялыц кYЙдiру, с^рыптау жэне механикалыц учаскелерi орналасцан [2].
Шиюзат учаскесiнде екi бункер: ленталыц конвейер жэне элеватор орналасцан. Б^л цондыргылардан атмосфера ауасына тасталынатын негiзгi зиянды заттарга шикiзат материалыныц шацы жатады.
Технологиялыц учаскеде иiндi майдалагыш, ленталыц конвейер, шихтаны ылгалдандыратын м^нара, араластыргыш жэне шикiзат тYЙiршiктерi салынатын ыдыстар орналасцан. М^ндагы тастандылар кезiне шцщ майдалагыштар, ленталыц конвейер жатцызылады да, ал цалгандары ластау кезi болып табылмайды, ейткенi, шикiзат шихтасы шацды басатын ылгал технологиямен ендiрiледi. Шац тастандылары ^йымдастырылган, соргыш зонт арцылы ^сталынып шыгарылады.
Агломерациялыц учаскеде терт агломерациялыц пеш, отынга арналган резервуар орналасцан. Оларды атмосферага тасталынатын непзп зиянды заттарга азоттыц цос тотыгы, кемiртек тотыгы жэне цатты белшектер жатады. Жогарыда айтылган зиянды заттектер тастандылары
157
¥ЙымдaстыpылFaн, диaметpi 250 мм, биiктiгi 20000 мм болaтын м¥pжa aprçылы сьфт^ шыFapылaды. С^ыш^у yчaскесiнде жaкгы мaйдaлaFыш пен вибpaцияльщ гpохот оpнaлaсrçaн. M¥ндaFы зиянды зaт - дaйын eнiмнiц шaцы. КYл мен сaз тaстaндылapы ¥ЙымдaстыpылFaн, тapтпa зонт aprçылы ^сгалынып сыфт^ шыFapылaды.
Технологиялыщ yчaскеде, шихтa дaйындay коллектоpлapындa жинaлaтын шaц лaстaнFaн ayaны тaзaлaйтын шaц тaзapтy rç¥PылFысы -циклондa ¥стaлынaды. Оныц газды шaцнaн тaзapтy децгейi 90 %-ды K^pa^^i.
Mехaникaльщ yчaскеде токapльщ, столды-б¥PFылay стaногы оpнaлaсrçaн дa, ондa метaлл шaцы тYзiледi. M¥ндaй тaстaндылap кeзi ¥ЙымдaстыpылмaFaн лaстay кeзiне жaтaды.
«Сили^т» ЖШС eндipiсiнен шыFapылaтын зиянды зaттapдыц ^уштшк сaнaты мен шектiк payaлы концентpaция мeлшеpлеpi 1-кестеде, aл Шымкент облысыныц гидpометеоpология мекемесiнiц мэлiметi бойыншa, Кентay rçaлaсыныц жел бaFыттapыныц оpтaшa rçaйтaлaнyы 2-кесте жэне 3-кестелеpде келтipiлген.
Кесте 1
Эндipiстен шыFapылaтын зиянды зaттapдыц ^уштшк сaнaты мен ШРК
мeлшеpлеpi
Лaстayшы зaттapдыц aтaлынымы KayinrrnK сaнaты Елдi мекендегi ШРК мeлшеpi, г/дм3
С, м.б. С, оpт.
Кeмipсyтегi 4 5 1,5
Кeмipтек тотыFы 4 5 3
Азот ^ос тотыгеы 2 0,086 0,04
kykípití aнгидpид з 0,5 0,05
¥ш^ыш кYл з 0,15 0,05
Шaц 4 0,2 0,15
Кесте 2
Кентay ^^^тыщ жел бaFыттapыныц оpтaшa rçaйтaлaнyы
БaFыттap Ka^ap Шiлде БaFыттap Ka^ap Шiлде
CолтYCтiк 5 12 CолтYCтiк-шыFыс 11 26 Шы^ыс 32 15 ОцтYCтiк шыFыс 14 4 Штиль 26 11 Ощуспк 4 2 ОцтYCтiк-бaтыс 6 4 Бaтыс 11 12 CолтYCтiк-бaтыс 27 25
Б^л eндipiстегi ШРК ноpмaтивтеpiнiц есебi кэсiпоpынныц aлдын-aлa беpген amilana негiзiнде, aCTarnbi^ eлшем бойыншa жэне осы сaлaдa rçaбылдaнFaн эдюпен жaсaлынFaн. 158
Кдоылгылардыц ж^мыс режимi, отын шыгыны жэне т.б. кэсшорынныц жылдыщ есептерiнен алынган.
Зиянды заттардыц фондыщ концентрациясы Кентау ^аласыныц т^ргын санын 250 мыц адамнан аспайтын жэне атмосфераныц ауасын ластайтын Yлкен ошактардыц жоктыгын есепке ала отырып, ягни шац -0,2 мг/м3; кYкiрт ангидридi - 0,1 мг/м3; квмiртек тотыгы - 1,5 мг/м3-ге тец екендiгiне байланысты аныщталады.
Кентау ^аласындагы атмосферадагы зиянды заттардыц сешлуш аныщтайтын метеорологиялыщ сипаттар 3-кестеде келтiрiлсе, ал 4-кестеде «силикат» ЖШС4 вцщрюшщ экологнялыщ ^¥жатынан алынган ^ала атмосферасы ауасындагы зиянды заттардыц фондыщ концентрациясы кврсетiлген.
Кесте 3
Атмосферадагы зиянды заттардыц сешлуш аныщтайтын метеорологиялыщ сипаты
Сипаттама атауы Квлемi
Климаты к¥рга^, ыстык;
Атмосфераныц стратификациясына байланысты коэффициент 200
Кала рельефшщ коэффициентi 1
Сырт ауасыныц орташа температурасы, °С:
Ец ыстыщ айда (шшде) 28,3
Ец суыщ айда (^ацтар) -5,6
Жел жылдамдыгы, м/с 3,6
Орташа жылдыщ температура 12,3
Кесте 4
Кала атмосферасы ауасындагы зиянды заттардыц фондыщ концентрациясы
Зиянды заттардыц аталынуы Зиянды заттардыц фондыщ концентрациясы, мг/м3
Азот тотыгы 0,03
Куюрт ^ос тотыгы 0,1
Квмiртек тотыгы 1,5
Шац (кYл) 0,2
«Силикат» ЖШС-нiц зиянды заттарды атмосферага тастау шегiнiц АТШ (атмосферага тастау шыгарындысын) немесе ШРШ (шекпк рауалы шыгарындылар) жобасында келлршген. Атмосферага тYсетiн тастандылар атмосфера ауасыныц ластануына эсер ететiн концентрация тугызбайды жэне ШРК нормативтерi ретiнде алына беруiне болады (5-кесте).
159
Кесте 5
Атмосферага тусетш тастандылардыц атмосфера ауасыньщ ластануына эсерi
Ластаушы зиянды заттардыц аталуы вндiрiс учаскесi 2009 ж. жагдайындагы атмосфера ауасыныц ластануы
г/с т/ж
Шац (^л) Шиюзат учаскесi 0,45 1,38
Технологиялыц учаскесi 0,21 1,3
Агломерациялыц учаскес 0,09 1,2
С^рыптау учаскесi 0,55 0,12
Барлыгы 1,21 4
n02 Агломерациялыц учаскесi 0,45 0,29
802 Агломерациялыц учаскесi 0,07 1,38
со Агломерациялыц учаскесi 0,225 0,11
Кемiрсутектер Агломерациялыц учаскес 0,088 0,0005
Металл шацы Механикалыц учаскесi 0,006 0,005
вндiрiс цалдыцтарынан аглопорит жасау цехында кен байыту цалдыцтарын агломерациялыц кYЙдiру барысында норматив талаптарынан артыц мелшерде кYкiрттщ цос тотыгы мен шац бвлiнедi. Кен байыту цалдыцтарынан аглопорит алу барысында бвлшетш шац мен газ ею сатыда - циклонда жэне скрубберде тазаланган соц атмосфера ауасына тасталынады. Сондыцтан кен байыту цалдыцтарынан аглопорит алу барысында цоршаган ортаныц ^юрттщ цос тотыгы жэне шацмен ластану мYмкiндiгi аныцталады.
802 Yшiн максимал концентрация [1]:
А • М • Е • т • п -ц
С,
Н2 • \1 V -АТ '
_ А-М-Е-т-п-ц 200• 0,263 • 1 • 1.24• 1.51 • 1 , 3
См =--—, — =-, =-= 0,25 мг/м ;
м Н2-\1 V-АТ 202 • ^0,53 -118
шац Yшiн максимал концентрация:
„ 200-0,892-2-1,24-1,51-1 3
См =-;-, =-= 0,42 мг/м .
м 202 ^0,53 118
М^нан кейiн зиянды заттардыц максимал концентрацияларыныц
цашыцтывда байланысты ластау квзiнен бастап, атмосфералыц ауадагы
сейiлуi есептелiндi. Есептеу нэтижелерi г = 0,000036; d = 5,82; Хм = 103м-
ге тец екендiгi аныцталды.
Эцщрютщ орналасу жагдайына байланысты, онан шыццан зиянды
заттардыц таралуы квбiнесе ощуспк батысца жэне оцтYCтiк шыгысца
160
карай багытталып есептелдi. Ce6e6i кврсетiлген багыт бойынша т^ргын аудандар орналаскан (сурет).
Масштаб 1:500
У, м 350 300
250 200 150 100 50
0 50 100 150 200 250 300 350 X, м
Сурет. «Силикат» endipicmm кэсторныныц агломерациялъщ цехыныц карта-схемада орналасуы. 1 - eHdipic территориясы, 2 - селитебт1 аймащпен щиылысатын eHdipic шекарасы.
Кашыктыкка байланысты есептеу нэтижелерi жел ощустш батыска ^арай сокканда, зиянды заттардыц сейiлуi 670 м-ден басталады. Есептеу нэтижелерi 6-кестеде келтiрiлген.
Кесте 6
«Силикат» ЖШС вндiрiсiнен шыгарылатын зиянды заттардыц атмосфералы; ауадагы концентрациясы (Жел онтYCтiк батыска карай багытталганда)
Зиянды заттар C м ,з мг/м ШРКорт ШРКмб. Х/Хм s1 c
sO2 0,25 0,05 0,5 2,91 0,54 0,14
3,40 0,45 0,11
3,88 0,38 0,095
4,85 0,28 0,07
5,83 0,17 0,043
Шац 0,42 0,15 0,5 2,91 0,54 0,23
3,40 0,45 0,19
3,88 0,38 0,16
4,85 0,28 0,12
5,83 0,17 0,05
Есептеу нэтижесiнде алынган мэлiметтердi графикалы; т^ргыда вндеу нэтижесiнде, кYкiрттщ кос тотыгы мен шац концентрациясы селитебт аймакка жеткенге дейiн ШРК децгешне азаятындыгын кврсетедi.
161
Атмосфералыц ауадагы зиянды заттардыц таралу зандылыгына сай, зиянды заттардыц максимал концентрациялары ластау квзiнен цашыцтаган сайын т^ргын аудан шекарасына жетпей, таралып кетеиндшн кврсетедi.
Сондыцтан, ^сынылган технология вцщрютен шыгарылатын зиянды заттардыц концентрациялары цысца цашыцтыц аралыгында атмосфера ауасында таралып кететшдшнен кен байыту цалдыцтарын агломерациялыц кYЙдiру эдiсiмен вндеу экологиялыц т^ргыдан кдушиз болып табылады.
ПАЙДАЛАНFАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. Дарибаев Ж.Е. Влияние зернового состава шихты на показатели процесса спекания при получении аглопоритового щебня // Методы технологических исследований минерального сырья. ДСП. 4.1. -Алма-Ата, 1988. - С. 79-80.
2. К^тжанова а.Н. М^най шламы мен кYлдi агломерациялыц вндеу арцылы залалсыздандыру. Канд. диссерт. - Тараз, 2007 - 156 б.
Международный Казахско-турецкий университет им. К. Ясави, г. Туркистан
ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ БЕЗОПАСТНОСТЬ ТЕХНОЛОГИИ АГЛОМЕРАЦИОННОЙ ПЕРЕРАБОТКИ ХВОСТОВ ОБОГАЩЕНИЯ
Канд. техн. наук А. Н. Кутжанова
В статье приведены результаты исследования экологической безопасности технологии агломерационной переработки хвостов обогащения. Исследование проводилось в аглопоритовом цехе ТОО «Силикат» г. Кентау Южно-Казахской области. Было определено направление рассеивания вредных веществ, выбрасываемых в атмосферу, в результате промышленной переработки хвостов обогащения.
162
