Научная статья на тему 'Калачи кенті халқының психикалық және жҥйке жҥйесі аурулары'

Калачи кенті халқының психикалық және жҥйке жҥйесі аурулары Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
61
109
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
экологиялық қолайсыздық / тұрғындар / ауыршаңдылық / ecological trouble / population / incidence

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Ш. Б. Баттакова, Ӛ. А. Аманбеков, Р. А. Серікова

Мақалада Калачи кенті тұрғындарының жүйке жүйесінің жағдайына ластанған қоршаған ортаның әсер ету нәтижелері туралы баяндалған

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Ш. Б. Баттакова, Ӛ. А. Аманбеков, Р. А. Серікова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Diseases of the nervous system and mental health of the population Kalachi

The article refers to the results of contamination influences of environment on the state of the nervoussystem Kalatchi village habitants.

Текст научной работы на тему «Калачи кенті халқының психикалық және жҥйке жҥйесі аурулары»

МЕДИЦИНАЛЬЩ ЭКОЛОГИЯ

ЭОЖ 616,8:610.2(574.24)

КАЛАЧИ КЕНТ1 ХАЛЦЫНЬЩ ПСИХИКАЛЬЩ ЖЭНЕ ЖУЙКЕ ЖУЙЕС1 АУРУЛАРЫ

Ш.Б. Баттакова, 0.А. Аманбеков, Р.А. CepiKOBa

КР ДС жэне ЭДМ «Ецбек гигиенасы жэне кэсiби аурулар улттык орталыгы»

РМКК, Караганды к.

Макалада Калачи кент тургындарыныц жуйке жуйесшщ жагдайына лас-танган коршаган ортаныц эсер ету нэтижелерi туралы баяндалган.

TYüindi свздер: экологиялык колайсыздык, тургындар, ауыршандылык

ОзектШгь Коршаган орта - адамдардыц ецбеп мен турмысынан, табиги жэне антропогендi нысандарды езара байланыстыратын бiртутас жYЙе болып табылады. Сонымен коса, эрбiр факторларды жеке карастыруга болмайды, себебi эр тYрлi эндо жэне экзогендi факторлар тYрлi кешендi эсер береди Кептеген гы-лымдармен, сондай-ак элеуметпк-гигиеналык, климаттык жэне факторлардыц адамныц физикалык дамуымен катар денсаулык жагдайына эсер ету мацызды-лыгын керсететiн бiркатар жумыстар жYргiзiлдi [1,3,5].

Тiптi теменп децгейлi химиялык факторлардыц денсаулык жагдайына аса езгерютер экелетiнi белгiлi. Осыган байланысты, XXI гасыр ауруларыныц шшде туа пайда болган акаулар, иммундык жYЙенiц эр тYрлi аурулары, назар салудыц жеткiлiксiздiгi, депрессия, демiкпе, гормоналды бузылыстар, ец алдымен репро-дуктивт жYЙенiц энцефалопатия, юктщ кейбiр тYрлерi кебею Yстiнде.

Экологиялык колайсыз аймакта туратын халыктыц психикалык жагдайын зерттеудщ езектiлiгi кез-келген елдщ дамуыныц басты ресурсына элеуметтiк ка-уiпсiздiгiне кепшдш беретiн, экологиялык апатты жагдайында адамныц физикалык жэне психикалык мYмкiндiгiн сактаумен аныкталады. Бул мYмкiндiктердiц элсiреуi немесе жогалуы адамныц «^р ретпк» закымдалуынан гана емес узак уакыт бойы эсер етiп келе жаткан табиги жэне техногендi апаттардыц нэтижеа.

Табиги климаттык жагдай мен шаруашылык саласымен байланысты экологиялык колайсыз аймакта туратын халыктыц жYЙке жYЙесiне узак уакыт эсер ету салдары арнайы талдауды кажет етедi [6,7].

Соцгы уакытта еткен жылмен салыстырганда Акмола облысында, ендь рiстiк кэсiпорындардыц келемi 5-7% артуы байкалады. Барлык ендiрiстiк ешм-дердiц 83,8% iрi жэне орта ендiрiстiк кэсiпорындар, 7,7% - к^ ендiрiстер болып табылады. Тау кен ендiрiсi жалпы облыстык ендiрiс орындарынан 6,3% келемдi

курайды. Акмола обылысыныц экологиялык мэселелерi бул: уран eндiретiн ендь pic кешендерiнде калпына келтiру жумыстары уакытылы жYргiзiлмегендiктен уран рудалары кепжылдык Yлкен келемде жинакталуы болып табылады. Жыл са-йын пайдага асыру технологиясыньщ жоктыгынан жэне катты турмыстык кал-дыктардыц жиналуын азайтудыц жоктыгынан санкционирленген жэне санкцио-нирленбеген кец коймалары мен кокыс тастайтын аумактыц кецеюi орын алады [2,4].

Жумыс максаты. Калачи елдi мекеншщ тургындарыныц психикалык жэне жYЙке жYЙеciнiц ауруларыныц жагдайын багалау.

Материалдар мен зерттеу эдктерь Тургындардыц орталык, периферия-лык, вегетативтш жYЙке жYЙеci мен психикалык денсаулыгына клиникалык зерт-теулер жYpгiзiлдi. Клиникалык-диагностикалык зерттеулерге жатады: жYЙке жYЙеciн клиникалык тексеру, Санкт-Петербург каласындагы Бехтерев атындагы психоневрологиялык институтындагы психологиялык зертханасында шыгарылган нейропсихикалык стандартты сауалнамалардыц (Спилберг Ханин тесп, pеактивтi жэне тулгалык Ypейлiлiк баллмен, Занга шкаласы бойынша невротикалык бузы-лыстарды багалау, Айзенка тесла акыл-ой кемicтiгiн аныктауга арналган) кeмегiмен халыктыц психикалык денсаулыгын тексеру.

Клиникалык зерттеу кезшде медициналык тексеру картасы косымшага 1, 2 сэйкес толтырылды: неврологиялык жэне психологиялык денсаулык статусты зерттеу карталары.

ЖYЙке жYЙеci ауруларыныц клиникалык диагнозы зерттеу скрининги хат-тамалардыц нэтижелеpi негiзiндi койылды (наукастардыц шагымы, анамнезi, неврологиялык статустыц объективт мэлiметтеpi, амбулаторлык картадагы пара-клиникалык текcеpулеpi). Алынган мэлiметтеp WINDOWS жYЙеciнде электронды EXCEL кеcтеciнде eцделдi .

Талкылау мен нэтижелерь Еciл ауданыныц Калачи кентi тургындары арасында тиркелген дерт cебептеpiн аныктау максатында. Калачи кентш зерттеу барысында тургындарыныц тексершген адамдардыц жYЙке жYЙеciнiц жагдайы-ныц талдау нэтижеci бойынша, 27 адамныц (27+4,4%) - сау, оныц шшде 10 ер (27,8+7,5%) жэне 17 эйел (27+5,5%), калган 73 адамныц (73+4,4%)- наукас болып багаланганы, оныц шшде 35 адам (48+5,9%) дисциркуляторлы энцелофалопатия, 28 адам (38+5,7%) кан тамыр дистониясы, 1 адам (1,4+1,4%) баccYЙек ми закы-мындагы энцелофатия жэне 9 адам (12,3+3,8%) веpтебpогендi патологиясымен наукас екендiгi астеникалык синдроммен эйел адамдарда (11%), ер адамдарда (15%) ic жYзiнде бipдей керсетюшпен жалгасканы аныкталды (1 сурет).

Наукастар арасында ДЭП I кезецiнде 9 ер адамда (3,6±9,3%) жэне 26 эйел адамда (55±7,3%), артериалды гипертензия жэне мойын омыртка остеохон-дрозымен 12 адам аныкталган (92,3%). ДЭП I-II кезецiнде артериалды гипертензия жэне жатыр мойын омыртка остеохондрозы 6 адамда (17.1%) керсетшген.

□ дисциркуляторлы энцефалопатия

□ бассуйек ми зацымындагы энцелофатия

Сурет 1 - Калачи кентшщ жуйке жуйеС ауруыныц таралу кврсеткiшi

Аурулар арасында негiзiнде ДЭП II кезещнде артериалды гипертензия жэне мойын омырткасы аясында кeбiне ер адамдарга (34%) Караганда эйел адам-дарда (55,3%) кеп кездеседi астено - невротикалык, астено-вегетативт синдром.

Психалогиялык мэртебе зерттеу кешеш жYргiзiлген тургындардьщ клини-калык-психиатриялык зерттеу корытындысына байланысты, Калачи кентiнде 88 адам каралды, оньщ iшiнде 34 ер адам, 54 эйел адам. (2 суретте) Калачи кентшде психикалык аурудьщ таралу кeрсеткiшi берiлген. Психикалык нозология курылы-мында жетекшi орынды «Ауыр кYЙзелiске реакция жэне бешмделудщ бузылуы» алады, 22 адам (60%), екiншi орында «ми закымы мен дисфункциясы немесе соматикалык ауру салдарынан болатын баска психикалык бузылулар» 12 адам (32,4%), жэне калган орында 1 адам (2,7%) «депрессия жагдайы» диагнозы, 1 адам (2,7%) «акыл-ой кемтарлык» диагнозы, жэне 1 адам (2,7%) «кобалжу-торыгу бузылыстары» диагнозы кездеседь

□ Ауыр куйзелкке реакция

□ Тулгалыц бузылыстармен мшез-цулыц

□ Депрессия жагдайлары

□ ^обалжу-торыгу бузылыстары

Сурет 2 - Калачи ауылывдаFы психикалык аурулардыц нозологиялык формаларыньщ таралуы

Психикалык аурулардьщ жыныс бойынша талдау корытындысында келесь лер аныкталды: «Ауыр ^йзелюке реакция жэне бешмделудщ бузылуы» диагно-зымен 3 ер адам (33,3%) жэне 19 эйел адам (68%), «ми закымы мен дис-функ-циясы немесе соматикалык ауру салдарынан болатын баска психикалык бузылулар» диагнозымен 6 ер адам (66,7%), жэне 6 эйел адам (21,4%), «Депрессия жаг-дайлары» эйел адамдарда -1 (27%), ал ер адамдарда «Депрессия жагдайы» анык-талмаган.

Осыган байланысты, «ауыр кYЙзелiске реакция жэне бешмделудщ бузы-луы» диагнозымен 19 адам (68%), «ми закымы мен дисфункциясы немесе соматикалык ауру салдарынан болатын баска психикалык бузылулар» диагнозымен 6 адам (21,4%) алынган, эйел адамдармен салыстырганда, тексершген ер адамдар арасында 6 адам (66,7%) «ми закымы мен дисфункциясы немесе соматикалык ауру салдарынан болатын баска психикалык бузылулар» диагнозымен басым болган.

^орытынды. Жогарыда аталган зерттеу нэтижелерiмен мынадай коры-тынды жасауга болады:

1. ДЭП негiзгi клиникалык кeрiнiстерi: астено - невротикалык, астено -вегетативт синдром, ал ВП непзп ауырсыну синдромымен кeрiнедi. ДЭП I -II кезещнде артериалды гипертензия жэне мойын омыртка остеохондроз ауруы ара-сында ДЭП-н ер адамдармен (34%) салыстырганда эйел адамдарда (55,3%) кезде-седь

2. ВСД астеникалык синдроммен эйел адамдарда (11%), ер адамдарда (15%) ю жYзiнде бiрдей кeрсеткiшпен жалгасты; кeбiне мойын омыртка остеохондрозы эйел адамдарда (34%), ер адамдарда (46,2%), бас ми закымдану энцефалопатиясы кей жагдайда тек ер адамдарда кездесп.

3. Психикалык нозология курылымында жетекшi орынды «Ауыр ^й-зелiске реакция жэне бешмделудщ бузылуы» алады, 22 адам (60%), екiншi орын-да «ми закымы мен дисфункциясы немесе соматикалык ауру салдарынан болатын баска психикалык бузылулар» 12 адам (32,4%), жэне калган орында 1 адам (2,7%) «депрессия жагдайы» диагнозы, 1 адам (2,7%) «акыл - ой кемтарлык» диагнозы, жэне 1 адам (2,7%) «кобалжу торыгу бузылыстары» диагнозы алады.

Эдебиеттер

1. Информационный бюллетень о экологическом состоянии Акмолинской области. - Кокшетау, 2006. - 1с.

2. Концепция экологической безопасности Республики Казахстан на 20052007гг. - 6с.

3. Экологический Кодекс РК от 9 января 2007г, №212-Ш, издательский дом «БИКО». Раздел 5. Экологический мониторинг и кадастры. Глава 16 Мониторинг окружающей среды и природных ресурсов. - Алматы, 2007. - 34 с.

4. Перечень и коды веществ, загрязняющих атмосферный воздух, НИИ Атмосфера Министерства охраны окружающей среды и природных ресурсов Российской Федерации, фирма «Интеграл», НИИ экологии человека и гигиены окружающей среды им. А. Сысина. - СПб, 1995. - 16 с.

5. Гурвич В.Б., Кузьмин С.В., Ярушин С.В., Диконская О.В., Никонов Б.И., Малых О.Л., Кочнева Н.И., Дерстуганова Т.М. Методические подходы к обеспечению санитарно-эпидемиологического благополучия на основе методологии управления риском для здоровья населения // Гигиена и санитария. - 2015. - № 2 (94). - С.82-88.

6. Куркатов С.В., Тихонова И.В., Иванова О.Ю., Оценка риска воздействия атмосферных загрязнений на здоровье населения г.Норильска // Гигиена и санитария. - 2015. - № 2 (94). - С.28-31.

7. Рекомендации по делению действующих предприятий на категории опасности в зависимости от массы и видового состава выбрасываемых в атмосферу загрязняющих веществ. - Алматы, 1995. - 37с.

Резюме

В статье говориться о результатах влияния загрязнения окружающей среды на состояние нервной системы жителей п. Калачи.

Ключевые слова: экологическое неблагополучие, население, заболеваемость

Summary

The article refers to the results of contamination influences of environment on the state of the nervoussystem Kalatchi village habitants.

Key words: Key words: ecological trouble, population, incidence

УДК 614.776:628.515(574.24)

ХАРАКТЕРИСТИКА ПОЧВЕННОГО ПОКРОВА В ГОРОДЕ ЕСИЛЬ И СЕЛЕ ИГЛИК АКМОЛИНСКОЙ ОБЛАСТИ

А.В. Бахлуев, Г.Р. Хантурина, М.В. Русяев, А.Ж. Махаев, Н.Ж. Батралина

РГКП «Национальный центр гигиены труда и профессиональных заболеваний»

МЗСР РК, г. Караганда

В г. Есиль содержание меди составило 6,34 и хлоридов 6,49 кратности ПДК. Суммарный индекс загрязнения почвы тяжелыми металлами (ZC) составил

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.