CC BY
3ОЭЖ 37.013
К0РКЕМ ЕЦБЕК ПЭН1НДЕ ОЦЫТУДЫЦ БЕЛСЕНД1 ЭД1С-ТЭС1ЛДЕР1Н ПАЙДАЛАНА ОТЫРЫП ОЦУШЫЛАРДЫ ШЫГАРМАШЫЛЫВДА БАУЛУ
КYНПЕИIС Ж¥МАХАН ЦАЛПЕИ1С¥ЛЫ
педагогика гылымдарыныц кандидаты, ага окытушы, Педагогика кафедрасы, Орталык Азия инновациялык университет^ Шымкент к., ^азакстан
ДАРИБАЕВА МАДИНА ДОСКУЛКЫЗЫ
ага окытушы, магистр, Педагогика кафедрасы, Орталык Азия инновациялык университет^ Шымкент к., ^азакстан
БАЛГИНБЕКОВА КАЛДЫГУЛЬ БАЙТЕМИРОВНА
ага окытушы, Орталык Азия Инновациялык университет
НУРМАХАМБЕТОВА АСЕЛЬ АЛИШЕРОВНА
окытушы, магистр Орталык Азия Инновациялык университет^ Шымкент к., ^азакстан
Аннотация. Содержаний статьи описаны организации качественного урока посредством активных методов обучения художественному труду в начальных классах.При этом список уникальную роль не традицонных активных методов обучения в формированнии иразвитом мировоззрения, системы мышления школьников при обучения художественному труду.
Ключевые слова: активные методы, методы обучения, инноваци,инновационные технологии, творчество учащихся, творческая деятельность.
Елiмiз егемендш алган жылдардан бастап ^азакстанда бшм беру децгей мен сапасына жаца талаптар койылып, бiршама жYЙелi реформалар жYрiп жатты. Бiлiм беру саласындагы жYргiзiлiп жаткан реформалар елiмiздегi бiлiм беру сапасыныц элемдiк децгейге сэйкес келуiн камтамасыз ету, сол аркылы элемдiк сураныска жауап бере алатын мамандарды даярлау мiндеттерi жYктелiп келедi.
Сапалы бшм беру - окыту мен тэрбиелеудщ Yздiксiз YДерiсi. БYгiнгi тацда бшм берудеп негiзгi максаттардыц бiрi-жан-жакты бiлiмдi, eмiр CYPуге бейiм езшдш ой-талгамы бар,адамгершiлiгi жогары, кабiлеттi жеке тулганы калыптастыру. Осы максаттарды орындауда бiлiм берудщ бYкiл элемдiк талап тшектерше орай интерактивтi катынас жасауга оны жYзеге асыратын техникалык куралдардыц аркасында мYмкiндiктердi пайдалан бiлiп, дамытып отыра алатын акпараттык когамга кешш отырмыз [1].
Эткен гасырдыц соцына таман ене бастаган бiлiм берудщ нновациялык эдiстерiмен акпараттык технологияларды колдану аркылы окушыныц ойлау кабiлетiн арттырып, iзденушiлiгiн дамытып, кызыгушылыгын тудыру, белсендшгш арттыру ец негiзгi максат болып айкындалып отырганын накты дэйектермен айтып кетуiмiзге болады. Сондыктан, елiмiздiц бшм беру, окыту жYЙелерiндегi талаптар «бшкп адамга» багытталган бiлiмнен «мэдениет адамына» багытталган бiлiмге кeшудi кездеп келедь Бул бiлiм берудщ жацаша уйымдастыру формасы бYгiнгi когам талаптарынан туындап отырганы баршамызга аян. Сондыктан оныц философиялык, психологиялык, педагогикалык негiздерiн, теориясы мен тэжiрибесiн терещрек кайта карауды кажет етедi. Элемдiк бiлiм беру жYЙесiнiц талаптарына орай бYгiнгi елiмiздiц бiлiм жYЙесiнде окыту YДерiсiн тыц идеяларга негiзделген жаца мазмунын камтамасыз ету мiндеттерi эсiресе мектептщ жацартылган оку багдарламаларыныц талаптарын орындауда акпараттык жэне педагогикалык технологиялар непзшде
мугал1мдердщ релш тYбегейлi езгертуге мYмкiндiк туды, устаздар тек кана бiлiм алушы гана емес, сонымен катар окушыныц езiндiк шыгармашыльщ жумысыныц жетекшiсi жэне багыт берушiсi болып аныкталды.
БYгiнгi когам талаптап отырган окушыныц ез бетiмен жумыс орындауы оныц бойындагы шыгармашылы; кабшетп дамытудыц басты жолы. Бул деген окушыныц шыгармашылы; iзденiсiмен, ойлау эрекетсмен тiкелей байланысты болып келедi. Ол Yшiн бiлiм алушыларга берiлетiн бшм сабактастыкты демек пэнаралык байланысты кажет етедi. Ол Yшiн, окушыныц ойын жYЙелеуде эртYрлi буйымдарды орындауда эртYрлi эдiс-амалдар колданылады.
Мысалы:
-жаца оку материалын мецгеру;
-окушыга багыт беруге тYрткi сурак беру;
-окушыныц езш кебiрек сейлету;
-игерiлген бiлiмдi тиянактау жэне кернекiлiктердiц эсерлiгiн тиiмдi пайдаланудыц мацызын арттыру Yлкен жетiстiктерге жетелейдь
Бул талаптардыц аркасында окушыныц ез безмен iзденiсiне деген карым-катынастык жYзеге асырылып, олар окушылардыц шыгармашылык кабшетш жетiлдiре тYседi. Елiмiдiц болашагын, керкеюш уштастра бiлу Yшiн окушылардыц дYниетанымын, олардыц бойындагы жасырын ашылмай жаткан кабiлеттерiн ягни таланты мен кабшетш ашып, оларды окыту барысында дамыту ете мацызды деп санаймыз. Эаресе, оцытудыц 6yemei muiMdi технологиясыныц 6ipi дамыта оцытуда баланыц 1зденушШк - ойлау эрекетт уйымдастыру басты назарда болуы шарт. Ол Yшiн эрбiр пэн муFалiмдерi сабактар барысында бшм алушыныц езiнiц буFан дейiнгi бшетш такырып аясындаFы амалдарыныц, тэсiлдерiнiц жаца мэселеш шешуге жеткiлiксiз екенiн сезетшдей жаFдаЙFа ой тужырымы болу тшс. Содан кейiн барып, оныц бшм алуFа деген ынта-ыкыласы артады, бшм алуFа эрекеттенедi, талпына тYсерi анык. 0т1лет1н сабак мундай жагдайда темендегщей 3 курамдас бел1ктерден туратыны айкындалады:
1. Оцу мацсаттарыныц сапалы эрi жYйелi цурылуы, цойылуы.
2. Оны шешудщ жолын бiрлесе царастыру.
3. Шешiмнiц дурыстыгын дэлелдеу.
Бул жерде окушы алдына оку максаттарын коюда ешкандай дайын Yлгi берiлмеуi тшс. Бул жердеп муFалiм сабак YPДiсiн уйымдастырушы, баFыттаушы адам релiнде шешiм табылFан кезде эркiм оныц дурыстыFын езiнше дэлелдей бiлуге Yйретiледi. Демек, эрбiр окушыFа ез ойын, птрш айтуFа мYмкiндiк берiлiп, жауаптарын тыцдай отырып толыктырылып отырылуы тиiс. Дегенмен, эр бшм алушы езi жасаFан ецбегiнiц нэтижесiмен белiсiп, дэлелдеуге талпыныс жасайды, жеке ез ойымен белюед^ эрi Yйренедi. Дамыта оцыту жYйесiнде Б1р1нш1ден - шыгармашылык жумыстарды орындауда окушыларFа бiлiм даяр кYЙiнде бершмейд^ оFан окушы ез оку эрекет аркылы кол жеткiзедi. Сабактыц барысында такырып аясында жаца акпарат жайлы не бiлетiндiктерiн ортаFа салып, мэселеш ез беттершше шешуге талпынады. Демек бшм алушылардыц дамыта окыту технологиясында сабакка деген кызыFушылыктары оянады, шю тYрткiлерi пайда болады. Керкем ецбек пэш сабактарында эсiресе ул балалар техника туралы, транспорттык келiктер туралы кызыFа тыцдайды. Мысалы: «¥шацтар мен тгк ушацтар» туралы сабак такырыбы балалар Yшiн проблемалык сурактармен байланыстырып етiлген жаFдайда, балалар Yшiн етшетш сабак ете тартымды болады. Бундай сабактарда «Жаксы окушы», «Жаман окушы» уFымыныц болмауы, балаларды танымдык эрекеттерге умтылдырады, куштарлыFын арттырады [ 2].
^ойылатын сурактардыц мазмуны: Балалар тгк ушацтар мен ушацтардыц цандай айырмашылыгы бар? ¥шацтар ауада цалай цалыцтап ушады? Олардыц жер бет1нен цозгалуына не тYрткi болады? Ал т1к ушацтарда цанаттар бола ма? Тгк ушацтардыц мYмкiндiктерiн атап бере аласыцдар ма? ¥шацтар мен тгк ушацтарды басцаратын мамандарды шмдер деп атаймыз? Сендерде ушацтарды басцару мамандарыныц
жумыстарына цызыга царайсыцдар ма? Аталган эуе квлгктергн басцару Yшiн ец б1ртш1 батырлыц, ержуректшт пен б1рге денсаулык жагы цатты ескер1лед1.
Жалпы окушылардыц шыгармашылык кабшеттерш дамыту Yшiн тапсырмаларды тYрлендiрiп жэне жаца технологиялардыц тYрлi эдiс-тэсiлдерiн тиiмдi пайдалану жолдарын Yнемi iздестiрiп отырган абзал. Керкем ецбек пэнi эрдайым жацаша, ерекше болу Yшiн бшм алушылармен шынайы диалогтар, визуалды бейнелер, ойын жагдайлары, компьютерлiк багдарламаларды колдану аркылы сабакты етiп отру бшм алушылар Yшiн тартымды сабактар болып саналады [3]. Сабакта бiлiм алушылар пэнаралык байланыс негiзiнде бейнелеу сабактарыныц керкемдiк iс-эректтерiнiц формаларын мецгередi: жазыктыкта жэне келемдi сурет салады (натурадан, есте сактау бойынша); сэндiк жэне конструктив!! жумыс; шынайы кубылыстары мен енер туындыларын зерттеу, талдау т.б.
Керкем ецбек сабактарында бастауыш сынып окушылары эртYрлi керкем материалдарды ( акварель бояулары, карындаштар, маталар, пластилин, кагаз, картон) материалдары мен кептеген жумыстарды орындап игередi Бiлiм алушылармен жумыс тYрлерi мен формаларыныц эртYрлiлiгi олардыц пэнге, енердi зерттеуге деген кызыгушылыгын оятады жэне жеке басын калыптастыру болып табылады. Дегенмен, окушылардыц шыгармашылык элеуетiн дамытуда барлыгы жеке ерекшелштерше байланысты бiрдей бола бермейд^ бiрак эр бiлiмалушыFа белсендi, езiн-езi керсетуге жэне шыгармашылык ецбектiц куанышын сезiнуге мYмкiндiк беруге тырысып отруды кажеттейдi.
^иялды дамытудыц бiр тэсш^ркатар ерекше жэне кYтпеген тапсырмаларды орындау мен катар жYЙелi жэне максатты тYPде орындайтын бiрнеше тапсырмаларды беру аркылы киялын дамыта отыру, ез шешiмiн таба бiлуге, жумыс iстеудi эдетке айналдырады. Бiлiм алушылардыц шыгармашылык элеулетш дамыту барысында кызыгушылыктарына Yлкен мэн беру аркылы белгiлi бiр ецбектiц тYрiмен таныстырып, тYрлi багыттар бойынша ой-ерiстерiн кецейту, эрдайым кецес, кажетп материалдарды калай iздеу керектш, жэне тагы да баска тYсiндiрме жумыстарын жYргiзiп отру муFалiм Yшiн Yлкен жетiстiктердiц бiрi деп санаймыз.
Эрi пэнге кызыгушылыктарын арттыруга ыкпал етiп, белсендi шыгармашылык ю-эрекетке ынталандыру жумыстарыныц бiрiне тYрлi кермелер мен байкауларга дайындалуга жэне катысуга кызыгушылыгы бар сынып окушыларыныц бар екендшнде атап етуге болады. Шыгармашылык кабшеттерш калыптастырудыц мацызды шарты-ынталандыру болып табылады. Ынталандырудыц бiр тYрi - кермеге катысу. Кермелер бiлiм алушылар арасында олардыц жалпы дYниетанымын кецейтуге, кызыкты мэлiметтердi ынтыга керуге талпынып отырады. Кермелердi мерзiмдi уйымдастыру балаларга ез жумыстарын кайта керуге жэне багалауга, сэттiлiк куанышын сезiнуге мYмкiндiк бередi[4 ]. Бiз атап отырган сабактыц сапалы формалары бYгiнгi замангы бiлiм беруде бастамашылык, шыгармашылык ойлау жэне стандартты емес шешiмдер табу кабшет!, емiр бойы езiн-езi тэрбиелеуге дайын болу сиякты мацызды бар тулганы калыптастыруга кемектесерi хак.
Дорыта келгенде жаца эдiс -тэсiлдердi тиiмдi пайдалана бiлу — окушы шыгармашылыгы мен дYниетанымын кецейтудiц негiзi деп санаймыз. Окытуды белсендi эдю-тэсiлдерi аркылы шыгармашылык iс — эрекет талаптарын орындау максатында, окушылардыц кызыгушылыктарын арттыру максатында шыгармашылык тапсырмаларды iрiктей отырып, практика жYзiнде колданып, мынадай тужырымдар жасалды:
- окушылардыц сынып ерекшелштерше орай окушыныц шыгармашылык дербестшн дамытуда окушыныц жеке тулгасын калыптастыруга Yлкен септiгiн тигiзедi;
- окушылардыц кызыгушылык iс-эрекет тYрлерi олардыц белгш бiр ретпен, жYЙемен жYргiзiлуi нэтижесшде шыгармашылык децгейлерi дамиды;
- окушыларды танымдык тапсырмаларды орындау мYмкiндiктерiне карай олардыц кызыгушылык ю-эрекеттерш дэстYрлi емес эдю-амалдар пайдалануда олардыц интеллектуалдык кабшеттерш дамытып, оку-танымдык жэне гылыми iзденiстер жасауга талаптандырады деп тужырымдаймыз.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. ^нпешс ЖД., Дарибаева М.Д. Сапалы бiлiм - улт болашагыныц кепш.КР Астана к. "Бебек" Халыкаралык уйым «Жаhандык гылыми жэне инновация: Орталык Азия» атты Халыкаралык Fылыми-тэжiрибелiк журнал. 15.12.2022.
2. Еркебаева ГГ. Казiргi бiлiм беру технологиялары: магистранттарFа арналFан оку куралы. -Алматы: ГИГА- ТРЭЙД, 2010 .-116 б.
3. Эуелбеков Е.Б. Бейнелеу енерi аркылы бастауыш сынып окушыларыныц дYниетанымын калыптастру (пэнаралык байланыс материалдары непзшде) Педагогика Fыльшдарыньщ кандидаты Fылыми дэрежесш алу Yшiн дайындалFан диссертацияныц авторефераты. ^азакстан Республикасы. ТYркiстан -2008.
4. Педагогикалык iзденiс. -Алматы 1990.- 580 Бет.
