Научная статья на тему 'Күрең маклюра жемістерінен бөлініп алынған помиферин субстанциясының ИК-спектріне талдау'

Күрең маклюра жемістерінен бөлініп алынған помиферин субстанциясының ИК-спектріне талдау Текст научной статьи по специальности «Биотехнологии в медицине»

CC BY
33
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
инфрақызыл спектроскопия / аурудың диагностикасы / помиферин / күрең маклюра. / Infrared spectroscopy / diagnosis of diseases / pomiferin / orange macklure

Аннотация научной статьи по биотехнологиям в медицине, автор научной работы — Ж.Д. Сейтова, С.Е. Момбеков, Р.Д. Абдіқалықов, У.М. Датхаев, Э.Н. Капсалямова

Зерттеудің мақсаты помиферин субстанциясының ИҚ спектері арқылы сіңіру және жұтылу коэффициенттеріне немесе толқын ұзындықтарында қандай функционалдық топтар мен топшалардың орналасуы анықталады. Зерттеу материалы ретінде күрең маклюра жемісінен бөлініп алынған помиферин субстанциясы. Зерттеу әдісі ИҚ спектрлері әдісі арқылы жүргізілді. Зерттеу нәтижесі ретінде помиферин субстанциясының ИҚ спектрі әдісі арқылы гидроксил топтары анықталды. Қорытындылай келе, помиферин субстанциясының ИҚ спектрінің толқын ұзындықтары анықталды

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биотехнологиям в медицине , автор научной работы — Ж.Д. Сейтова, С.Е. Момбеков, Р.Д. Абдіқалықов, У.М. Датхаев, Э.Н. Капсалямова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Analysis of the IR spectrum of pomiferin substance isolated from orange maclure fruit

The aim of the study is to determine the absorption coefficients of the pomiferin substance by IR spectra or the location of which functional groups and subgroups at wavelengths. The research material is the substance pomiferin isolated from the fruits of orange Maclure. The research method was carried out using IR spectra. As a result of the study, the hydroxyl groups of the pomiferin substance were identified by the IR spectrum method. Finally, the wavelengths of the IR spectrum of the pomiferin substance were determined

Текст научной работы на тему «Күрең маклюра жемістерінен бөлініп алынған помиферин субстанциясының ИК-спектріне талдау»

Редактор алган 21.11.2020 ж.

ЕТАМБ 76.31.31 ЭеЖ 615.03.233

КУРЕЦ МАКЛЮРА ЖЕМ1СТЕР1НЕН БЭЛ1НШ АЛЫНГАН ПОМИФЕРИН СУБСТАНЦИЯСЫНЫЦ ИК-СПЕКТР1НЕ ТАЛДАУ

Ж.Д. Сейтова1, С.Е. Момбеков1, Р.Д. Абд1калыков2, У.М. Датхаев1, Э.Н. Капсалямова1, Е.К. Оразбеков1, М.З. Аширов1, А.М. Абилкасымова1, Ш.Н. Бейсеева1

1С.Ж. Асфендияров атындагы ^азак ¥лттык медицина университетi, Алматы к., ^азакстан 2«Астана Медицина Университет» КеАК, Н^р-С^лтан к., ^азакстан

Зерттеудщ максаты помиферин субстанциясыньщ И^ спектер1 аркылы ащру жэне жугылу коэффициенттерше немесе толкын ^зындыктарында кандай функционалдык топтар мен топшалардыщ орналасуы аныкталады.

Зерттеу материалы репнде кYрец маклюра жемюшен белшш алынган помиферин субстанциясы. Зерттеу эдш И^ спектрлер1 эдга аркылы жYргiзiлдi.

Зерттеу нэтиже« ретiнде помиферин субстанциясыныщ И^ спектрi эдiсi аркылы гидроксил топтары аныкталды.

^орытындылай келе, помиферин субстанциясыныщ ИК спектрiнiц толкын узындыктары аныкталды. К1лтт1 сездер: инфракызыл спектроскопия, аурудыщ диагностикасы, помиферин, кYрец маклюра.

ANALYSIS OF THE IR SPECTRUM OF POMIFERIN SUBSTANCE ISOLATED FROM ORANGE MACLURE FRUIT

Zh. Seitova1, S. Mombekov1, R. Abdikalykov2, U. Dathaev1, E. Kapsaliamova1, E. Orazbekov1, M. Ashirov1, A. Abylkasymova1, Sh. Beiseyeva1

1Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty city, Kazakhstan 2NcJSC «Astana Medical University», Nur-Sultan city, Kazakhsta

The aim of the study is to determine the absorption coefficients of the pomiferin substance by IR spectra or the location of which functional groups and subgroups at wavelengths.

The research material is the substance pomiferin isolated from the fruits of orange Maclure. The research method was carried out using IR spectra.

As a result of the study, the hydroxyl groups of the pomiferin substance were identified by the IR spectrum method. Finally, the wavelengths of the IR spectrum of the pomiferin substance were determined. Key words: Infrared spectroscopy, diagnosis of diseases, pomiferin, orange macklure.

АНАЛИЗ ИК-СПЕКТРА СУБСТАНЦИИ ПОМИФЕРИНА, ВЫДЕЛЕННОЙ ИЗ ПЛОДОВ МАКЛЮРЫ ОРАНЖЕВОЙ

Сейтова Ж. Д.1, Момбеков С. Е.1, Абдикалыков Р.Д.2, Датхаев У. М.1, Капсалямова Э. Н.1, Оразбеков Е. К.1, Аширов М. З.1, Абилкасымова А. М.1, Бейсеева Ш.Н.1

1Казахский Национальный Медицинский Университет, Алматы, Казахстан 2НАО «Медицинский университет Астана», Нур-Султан, Казахстан

Целью исследования является определение коэффициентов поглощения субстанции помиферина ИК-спектрами или расположения каких функциональных групп и подгрупп на длинах волн.

В качестве материала исследования является субстанция помиферина, выделенная из плодов Маклюры оранжевой.

Метод исследования проводился методом ИК-спектров.

В результате исследования были выявлены гидроксильные группы субстанции помиферина методом ИК-спектра.

В заключении были определены длины волн ИК-спектра субстанции помиферина. Ключевые слова: инфракрасная спектроскопия, диагностика заболеваний, помиферин, маклюра оранжевая.

Kipicne

^a3ipri уакытта эксперименттiк жэне клиникалык медицинада диагностиканыц жэне емдеудщ жаца эдiстерiне кызыгушылык kypt ecin келуде.

Сонымен катар эртYрлi аурулардыц алдын-алу, атап айтканда, фармацевтика децгешнде биологиялык суйыктыктар мен тшдердщ сапалык жэне сандык сипаттамаларын зерттеуге мYмкiндiк беретш кептеген электронды курылгылардыц пайда болуымен байланысты.

Бул патологиялык eзгерiстер тудыратын молекулалык eзгерiстердiц тетiктерiн аныктауга мYмкiндiк бердi.

Новгород мемлекеттiк медицина академиясы кызметкерлершщ жэне баска галымдардыц инфракызыл спектроскопия эдiсiмен биологиялык материалдарды зерттеу негiзiнде ауруларды диагностикалаудыц жаца эдютерш (оныц iшiнде онкологиялык) зерттеу бойынша гылыми жумыстары талданып зерттеу жумыстары жасалынып жатыр. Органикалык заттарды атап айтканда алты мYшелi гетероциклдi косылыстарды (флавон, изофлавон) ецдеу эдiстерi сипатталган жэне И^ спектрлерiн алу эдютер^ И^ спектрлершщ сипаттамаларын математикалык талдау мысалдары келтiрiлген.

Эр тYрлi ауруларды диагностикалау мен емдеудщ сапасын бакылауда жаца И^-спектроскопиялык эдютершщ сешмдшп орасан зор.

Инфракызыл спектроскопия (ИК-спектроскопия) - И^ аймагында электромагниттiк сэулеленудщ жутылу жэне шагылысу спектрлерiн зерттейтш молекулалык оптикалык спектроскопия бeлiмi, ягни узындык диапазонында 10-6 дан 10-3 м-ге дейiн [1]. Координаттарында «^аркындылык» жутылган сэуле-толкын узындыгы ( толкын узындыгы 10-4000 см-1 диапазондагы немесе 3 1011—1014 Гц диапазонындагы тербелмелi ауысулардыц жиiлiгi) болып табылады. И^ спектр - бул Yлкен кисыгы бар кYPделi кисык максимумдар мен минимумдар саныныц ащру жолактарын айтамыз.

Жалпы, И^-спектрлерi молекулалардыц энергетикалык кYЙiн сипаттайды, бул бiрiншi кезекте атом ядроларыныц тербелмелi жэне айналмалы козгалыстары жэне молекулалар тербелiстерiн аныктайды.

Сондыктан оларды кeбiнесе молекулалык деп атайды. Ал эдiс нанотехнология деп аталады. 1400-700 см-1 толкын жишгшдеп сандар диапазонында кeптеген И^-спектрлерi органикалык молекулалар кYPделi косылыстар, ащру жэне жутылу жолактарын жеке элементтерге эксперимент™ талдау жасау [2].

Зерттеудщ максаты

Помиферин субстанциясыныц И^ спектерi аркылы ащру жэне жутылу коэффициенттерiне немесе толкын узындыктарында кандай функционалдык топтар мен топшалардыц орналасуы аныкталады.

Зерттеу материалдары мен эдicтepi

O^yct^ ^азакстан медицина академиясы дэршер технологиясы кафедрасында ультрадыбысты экстракциялау эдiсi аркылы бeлiнiп алынган изофлавон косылыстары. Maclura aurantiaca жемштершен ультрадыбысты сыгынды алу эдiсi алдыцгы усынылган эдiстерден ерекшелiгi Maclura aurantiaca жемштершен ультрадыбысты эдiспен сыгынды алу барысында тритерпендер, изофлавондар жэне полиненыканыкпаган май кышкылдары сиякты косылыстар салыстырмалы турде жогары концентрацияда бeлiнетiндiгi аныкталды. Эамдж шикiзаты ретiнде Maclura aurantiaca жемютерш 3-4 см дейiн усакталган жэне ультрадыбыстык сыгындылауды шикiзат пен экстрагент 1:10 катынасында, куаттылыгы 40 кГц, сыгындылау уакыты 25 минут бeлме температурасында жYргiзiлдi. Maclura aurantiaca жемютершен ультрадыбысты спирттiк (SOUS) ерiтiндiсiнен роторлы - пульсациялык аппарат аркылы кою экстракт аламыз. Maclura aurantiaca жемктершен алынган кою экстрактта тритерпендер, изофлавондар жэне полиненыканыкпаган май кышкылдары сиякты косылыстардыц курамы аныкталды, олардыц куыкасты безiнiц кабынуын емдеу Yшiн колдануга болады. ИК спектрлiк эдiсi.

Жакын инфракызыл (ЖИК) талдау фармацевтика саласында кец колданылатын спектроскопиялык эдю [3].

Жакын инфракызыл спектрлiк аймак толкын узындыгыныц диапазонын 780 нм-ден 2500 нм-ге дейiн камтиды (толкын сандарыныц диапазоны 12800 см -1 ден 4000 см-1 -ге дешн).

ЖИК спектрлерiнде аймактар непзшен С-H, N-H, O-H жэне СН-Н тербелiстерiнiц толкын жиiлiгi жэне орта инфракызыл тербелютердщ негiзгi тYрлерiнiц комбинациясы усынылган. Олар кYPделi химиялык жэне физикалык акпаратты алып жYредi, олар адп жагдайда деректердi

математикалык модельдеу аркылы алынады [4].

Нэтижелер жэне оларды талкылау

Стандартты ipiKTey жэне етюзу рэсiмдерiне косымша сынактар, елшеулер in situ Yлгiлерiнде жYргiзiлyi мYмкiн. Элшеу ЖИК аймактары офлайн (off-line) режимiнде де, сондай- ак ендiрiстiк-талдау Yшiн агындык режимде (at-line, in-line, on-line) технологиялык режимде жYргiзiледi. Сонымен катар химометриялык эдiс аркылы критерийлерге сэйкес сапалык эдютщ ерекшелiгi, химиялы; сэйкестендiрy немесе катты денелердi сипаттау тiкелей салыстыру аркылы зерттеу. Стандартты Yлгi спектрiмен химиялык Yлгi [5].

ЖИК спектроскопиясыныц химиялык заттарга арналган кец аукымы бар, физикалык жэне технологиялык талдау, мысалы:

Химиялыц талдау:

- белсендi субстанцияларды, кемекшi заттарды, дайын дэрiлiк формаларды, аралык ешмдерш, химиялык шикiзат пен бyып-тYЮ материалдарын;

- белсендi субстанциялардыц, косымша заттардыц, дайын дэрiлiк формалар, аралык енiмдерi жэне бyып-тYЮ серияларды спектрлiк салыстыруды жэне енiм берушшщ ауысымын багалауы,;

- матрицадагы белсендi субстанциялардыц курамын сандык аныктау гидроксил саны сиякты химиялык сандарды аныктау, судыц абсолюта к¥рамын аныктау, гидроксилдеу дэрежесiн аныктау, ер^юштердщ к¥рамын бакылау [6].

Теменде керсетшген суреттердер ^рец маклюра жемютершен белiнiп алынган помиферин субстанциясыныц ИК спектерлерi жэне бурыштык айналу осы керсетшген.

Курец маклюра жемганен белтт алынган помиферин цосылысыныц ИЦ спектрi (сурет 1-4).

Сурет 1 - Помиферин калий бромидiмен цосылысыныц ИЦспектрi цосылысыныц ИЦ спектрi.

Сурет 2- помиферин калийбромид1мен косылысыныц ИК спектр1

Сурет 3 - помиферин калийбромид1мен косылысыныц бурыштык киылысуыныц осы

Сурет 4 - Помиферин цосылысыныц цурътымдыц формуласы.

Жогарыда керсетшген зерттеудщ нэтижелер1бастапк;ы жэне синтезделген косылыстардыц ИК-спектрлерiн «Jasco IR-810» спектрометрiнде (Япония) таблетка тYрiнде KBr - мен, 4000-400 см-1 ауданда жYргiзiледi. Атап айтканда Мухаммед Хайдар Дулати атындагы Тараз мемлекетпк университетiнде «химия жэне химиялык технология» кафедрасында жасалынды.

Помиферин субстанциясыныц ИК спектршщ толкын узындыктары аныкталды. Аньщталган нэтиже бойынша помиферин субстанциясы 500 - 900 см-1 аралыгында СН2=Нтобы керщт 1000 -

1300 см-1 С-H, N-H, O-H топтары керщт .1000 - 1700см-1С=Н тобы керiндi. 2000 - 2300см-1 мен СН3 жэнеN-H тобы 2500 - 3000см-1O-H жэне СН2 пен 2900 - 3000см-1 толкын узындыктары арасында СН3 тобы керiндi. 3000 - 3400см-1С—Н4200 - 5000см- 1 О—Н топтары бiр - бiрiне сэйкес келетiндiгi аныкталды.

Пайдаланылган эдебиеттер mÍ3ÍMÍ

1. Химическая энциклопедия. -М.: Советская энциклопедия, 2003. - Т. 2.- С. 492—494.

2. Общий практикум по органической химии/Под ред. А.Н. Коста. - М: Мир, 2005.

3. Analysis of human brain tissue, brain tumors and tumor cells by infrared spectroscopic mapping./Krafft C., Sobottka S.B., Schackert G., Salzer R.//Analyst. - 2004. - V. 129(10). - P. 921—925.

4. Казицына Л.А., Куплетская Н.Б. Применение УФ-, ИК и ЯМР-спектроскопии в органической химии. - М.: Высшая школа, 2001.

5.Кейтс М. Техника липидологии. Выделение, анализ и идентификация помиферин. -М: Мир, 2008.

6. Рапопорт Ж.Ж., Балуева Г.Р. Метод инфракрасной спектроскопии при изучении злокачественных болезней крови.//Сборник научных трудов Красноярского медицинского института. - Красноярск: Изд-во КГМИ, 2003. - C. 324—328.

Хат жазуFа apr&íFaH автор: Абдигалыгов Рахатжан Дуйсенулы - Фармацевтикалык пэндер кафедрасыныц ага окытушысы, техника гылымдарыныц магистр! «Астана медицина университет!» КеАК; raha 92kz@mail.ru

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.