CC BY
12MACLURA AURANTIACA Ц¥РАМЫНАН ТАБЫЛГАН ОСАЙИН ЖЭНЕ ПОМИФЕРИННЩ ФАРМАКОЛОГИЯСЫНА ТАЛДАУ
Момбеков С. Е.
Дшбархан%лы Р. Д Датхаев У. М.
Бердiбеков М.
Оразбеков Е. К.
С.Ж. Асфендияров атындагы Цазац ¥лттьщ Медицина YHueepcumemi
«Фармацевт-технолог» модулi
Abstract. The important task of healthcare of the Republic of Kazakhstan is providing nation with effective, safe and affordable medicines. It is known that synthetic drugs are highly active and possess a broad spectrum of action. In this situation it is impossible to be noted that, along with a high activity, synthetic drugs have serious side effects.
At present, medicines based on medicinal plants have a significant part among of formally used in medicine drugs. Among them, it is important to note a insufficiently studied in our country plant, which belongs to the family of mulberry - Maclura aurantiaca, fruits of that is applied in folk medicine as an antimicrobial agent and also used against malignant tumors and in the treatment of illnesses such as diseases of the skin and joints. In folk medicine fruits of Maklura aurantica uses for treatment of illnesses such as malignant tumors, diseases of the skin and joints, malignant tumors gastrointestinal tract, pancreatic cancer, uterine cancer and prostate cancer.
Keywords: osayin, pomiferin, sarcoma, sunflower oil, in vitro, maclura aurantiaca.
Зерттеудщ езектш^: Казахстан Республикасындагы денсаулык сактаудыц ец мацызды мшдеттершщ 6ipi халыкты жаца, эффективтс, зиянсыз, багасы кол жетiмдi дэршк препараттармен камтамасыз ету болып табылады.
Маклюра жемiстерiнен дайындалган тYрлi сыгындылардыц кaтерлi iсiктi тежеуi, элемнщ кептеген зерттеушiлерiн кызыктырды. Сыгындылар кaтерлi юштщ C-I жэне С-11 тYрлерiне катысты белсендiлiк керсеткен. Тауык эмбрионына жасалган сынактарда маклюра жемiстерiнен алынган сыгындыны бiрiншiлiк енпзудщ езiнде кaтерлi гсш келемшщ азайгандыгы байкалган. Сыгынды белсендшп сонымен катар тышкандарда да байкалган [1-2].
КYрец маклюраныц жемiстерiнен дайындалган т^ндырманыц катерлi iсiкке карсы белсендшп- ак тышкандар мен егеук¥йрыктарга егу аркылы аныкталды. 10%-дык т^ндырмасы,- тышкандар мен егеук¥йрыктарга iшке енгiзiлдi. Катерлi iсiкке карсы белсендiлiк - саркома «45» катерлi iсiгiне деген белсендшпн аныктау максатында жасалып, нэтижесiнде бауыр катерлi iсiгiнде (карциосаркомада) 67 %-га, ал каушт iсiкте (саркома «45»-те) - 50 %-га дейiн есуш тежедi.
Осайиннщ - тышкандарга, егеук^йрыктарга, мысыктар мен кояндарга егiлген кaтерлi юштердщ 7 штаммдарына карсы белсендшп зерттелдi. Нэтижесiнде, осайин экспериментaльдi кaтерлi юштщ 5 штаммдарыныц есiп - енуш тежей алатындыгы дэлелдендi. Атап айтканда, aсциIтi Эрлих кaтерлi idri; (В жэне Г штаммдары); саркома 37; саркома 180 жэне Уокер 256 карциосаркомасы. Сонымен катар, осайин жYрек-кaн тамыр жYЙесiне жэне нерв жYЙесiне эсер етпеген [4].
Осайин терi астына егуде ете элшз эстрогендiк эсер еткен [3], шектеп ацетилхолиннщ алмасуына эсер ететiн ферменттерге ете жылдам спазмолитикалык эсер ететш касиетке ие екендiгi де аныкталды .
Жогарыда айтылган мэлiметтердiц барлыгы да ТYркiмен жэне АКШ жерлершде есетiн кYрец Маклюрага катысты болса, Казахстан жерiнде есетiн кYрец Маклюра жайлы мэлiметтер ете аз. Казахстан галымдарыныц Украиналык галымдармен бiрiгiп зерттеу мэлiметтерi бойынша,- маклюра ешмдшнщ майлы экстракты -простата безiне жаксы эсер еткен.
Томас Флориан жэне Джири Никас бастаган чех зерттеушшершщ мэлiметтерiнше,
осайин жэне помиферин (сурет 2) жYрек жетiмсiздiгiне ^арсы ете жа^сы эсер керсеткен.[5]:
Кения университетшщ Руннер жэне Маджинда галымдары маклюраньщ ^¥рамынан табылган - аурикулатин жеке компонентш Genus Erythrina есiмдiгiнен белш алса, Вон Кеун галымы осы активт компоненттi,-Erythrina senegalensisIn есiмдiгiнен белш алып, In vitro зерттеулерiн жYргiзу ар^ылы аурикулатиннщ антимикробты ^асетке ие екендтн аныщтаган [6].
Сурет 1. Осайин жэне помифериннщ химияльщ цурылымдары
Сурет 2. Осайин, помиферин жэне стандарт сынамаларыньщ жYрек жепмиздтне
эсер ету диаграммасы
James V. Gruber зерттеушюшщ зерттеу нэтижелерi бойынша, KYpeq маклюрадан бвлiнiп алынган Помиферин,- адамньщ бас терiсiндегi коллагенге вте жа^сы эсер еткен (сурет 3). Б^л мэлiмет баспа бетiнде алгаш рет жарияланып, бас^а галымдардыц ^ызыгушылыщтарын тугызды. Оган дейiн,- помифериннщ адам терюшщ тYрлi жарак;аттарына жа^сы эсер еткендт бiрнеше ма^алаларда жарияланган болатын [7-8].
Сурет 3. Помиферин, - адамньщ бас тер1стдег1 коллагенге эсер emyi
Ресейлш галымдар кYрец маклюраныц бойынан радиопротекторлыщ ^асиетп, - бай^ады. Маклюраньщ ^са^талган жемiстерiн тазартуды диэтил эфиркшиюзат 1:20-250 ^атынасында 3-4 тэулiк, булалган концентратты алюминий оксидiнде 1:3 ара ^атынасында тазарт^ан, шывдан внiмдi петролейн эфиркхлороформ жYЙесiнде 2:8 ^атынасында элюирлейд^ Алынган
сыгындыны ротормен айдап, кеппредь Алынган eHiM,- радиопротекторлыщ ^асиет керсеткен. Алынган eHiM сынама дэрiмен салыстырганда, 2,2 есе белсендiрек болган.
Маклюраньщ негiзгi эсер етушi компонентшщ бiрi,- Помифериннен А^Ш галымдары «Помифитрин» атты дэрiлiк ^¥рал жасап, сатылымга шыгарган (сурет 4).
Сурет 4. Помифитрин
Помифитрин,- А^Ш жерiнде жергiлiктi есетш Маклюра жемiстерiнен бeлiнiп алынган Помифирин эсер етушi зат негiзiнде дайындалган. Американдыщ аналарга ^сынылган б^л дэршк ^¥рал,- дэмi жагымды, кYЙзелiс, бактериалыщ инфекциялар, мазасыздыщ, созылмалы шаршау, ас ^орытудыц б^зылысы, артрит, iсiну, буындардыц ауыруы кезiнде жа^сы эсерiн тигiзедi делiнген. Kазiрri уа^ытта б^л дэршк заттыц сатылымда бар-жогы жайлы еш^андай дерек жо^ [9].
Мысыр галымдары 2004 жылы Маклюраныц ацетондыщ сыгындысын, осайин, помиферин жэне ^нбагыс майыныц антиоксидаштыщ ^асиеттерш зерттей келе, помифериннщ анаг^рлым белсендi екендiгiн атап керсетп. Тазартылган жэне тазартылмаган ^нбагыс майыныц тотыгуын зерттеп,-^ыш^ылдану т^ракгылыгы керсетюштерше CYЙене келiп, зерттеудi эрмен ^арай,- тазартылган кYнбаFыс майымен жалгастырган (сурет 5).
J0Ö
fil 1 Л 4 S 6 7 в
Сурет 5. Тазартылган жэне тазартылмаган кунбагыс майыныц тотыгу керсеткш диаграммасы
Ацетоны^ жалпы сыгынды, осайин, помиферин жэне тазартылган ^нбагыс майын сутектiк тотыгу кeрсеткiшi бойынша зерттеп слыстырып,
помифериннщ т^ракгылыгыныц басым екендiгiн аныщтады (сурет 6).
Tnft(d^s)
Сурет 6. Тотыгу керсетюштер1 бойынша турацтылыцты зерттеу диаграммасы
Антиоксидаштыщ ^асиетш зерттеу ма^сатында сщу кeрсеткiшi мен сщуден кейiнгi биологиялыщ активтшктерш зерттеген. Нэтижесiнде, сщу кeрсеткiшi тeмен болган помиферин,- 85,52 пайызга ие болып, стандарт ретiнде ^олданылган a,a-biphenyl-ß-picrylhy
drazyl (DPPH)-0,00 пайыз керсетюшше ие болган (кесте 1).
Кесте 1 - Сщу керсеткiшi мен сщуден кейiнгi антиоксиданттык касиет'терi
Атауы: Сщ^ Активтшш %
Стандарт DPPH 1,05 0,00
Жалпы экстракт 0,50 52,86
Осайин 0,88 16,38
Помиферин 0,15 85,52
Нэтижесшде, маклюрадан дайындалган жалпы ацетондык сыгындысы, осайин жэне тазартылган кYнбаFыс майымен салыстырганда,- помиферин жойкын антиоксиданттык касиет керсеткен (сурет 5) [10].
Сурет 7. Жалпы сыгынды, осайин, помиферин жэне тазартылган kyнбагыс майыныц антиоксиданттъщ щасиеттерт салыстыру диаграммасы
^орытынды: Курец маклюра жемюшен белiнiп алынган осайин жэне помифериннщ катерлi юдаге жойкын нэтижесi бар екендiгiн аныктаган. Курец маклюраныц жемiстерiнен дайындалган тундырманыц кагерлi iсiкке карсы белсендiлiгi- ак тышкандар мен егеукуйрыктарга егу аркылы аныкталды. 10%-дык тундырмасы,- тышкандар мен егеук¥йрыктарга iшке енгiзiлiлген. Помиферин,- адамныц бас герiсiндегi коллагенге ете жаксы эсер еткендiгi аныкталган. Антиоксидангтык касиетш зерттеу максатында сщу керсеткiшi мен сщуден кешнп биологиялык активтiлiктерi зерттелшген. Нэтижесiнде, маклюрадан дайындалган жалпы ацетондык сыгындысы, осайин жэне тазартылган ^нбагыс майымен салыстырганда, - помиферин жойкын антиоксиданттык касиет керсеткен.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Siripong P. et al. Anti-metastatic effects on B16F10 melanoma cells of extracts and two prenylated xanthones isolated from maclura amboinensis Bl. roots //Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. - 2012. - Т. 13. - №. 7. - Р. 3519-3528.
2. Воробьев В.Н., Никонов Г.К., Юдаев А.В. Взаимосвязь физических параметров молекул флавоноидов с противоопухолевой активностью // ВНМТ.- 1997- N 4.- С. 73.
3. Ш^-Еуаш C. (1995) Pknt polyphenols: free rad^l scаvengers огЛат-Ьгеак^ аntioxidаnts? Biochem Soc Symp 61, 103-116.
4. Наг-twel I.L. Types of апйсап^г аgents isolаted from pknts //. Cаncer treаtment reports .1976.- Vol. 60, N 8.- P. 1031-1067.
5. Floriаn T, Necаs J, Bаrtosikovа L, Klusаkovа J, Suchy V, et а1. Effects of prenylаted isofkvones osаjin аnd pomiferin in premed^ton on heаrt ischemiа-reperfusion// Biomed Pаp Med Fаc Univ Pаlаcky Olomouc Czech Repub. - 2006. - № 150. - Р.93-100.
6. Oh W. K. et а1. Inhibition of phospholipаse C аСг^йу by аипсикйп аnd 8-prenylluteone isokted from Erythrinа senegаlensis //Phytotherаpy Reseаrch. - 1998. - Т. 12. - №. 1. - Р. 9-12.
7. Gruber J. V., Holtz R. Examining the genomic influence of skin antioxidants in vitro //Mediators of inflammation. - 2010. - Т. 2010.
8. Gruber J. V. et а1. In vitro аnd ex vivo exаminаtion of top^l Pomiferin treаtments //Fitoterаpiа. - 2014. - Т. 94. - С. 164-171.
9. http://docsаrа.com/DocSаrаMomremedy.html
10. ^med S. F., Hussein А. А. Effect of МаЫига pomifera totаl а^Штс extract, pomiferin 8nd osаjin on the аutooxidаtion of purified sunflower triаcylglycerols //Grаsаs y Aceites. - 2005. - Т. 56. - №. 1. - С. 21-24.
