Научная статья на тему 'ИЗМАТ КЎРСАТИШ СОҲАСИДА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ'

ИЗМАТ КЎРСАТИШ СОҲАСИДА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
14
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Хизмат кўрсатиш / рақамли иқтисодиёт / рақамли технология / замонавий ривожланиш тендециялари

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Турсунов Фарход Умирзакович, Шарипова Мухаббат Самиевна

Мазкур мақолада хизмат кўрсатиш соҳасида рақамли технологияларнинг аҳамияти очиб берилган ҳамда хизмат кўрсатиш соҳасида замонавий ривожланиш имкониятлари таҳлил қилинган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ИЗМАТ КЎРСАТИШ СОҲАСИДА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ АҲАМИЯТИ»

ХИЗМАТ КУРСАТИШ СОХДСИДА РАЦАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ АХДМИЯТИ

Турсунов Фарход Умирзакович

СамИСИ, "Менежмент" кафедраси мудири, и.ф.н.

Шарипова Мухаббат Самиевна

СамИСИ, "Менежмент" йуналиши магистрант

Аннотация: Мазкур маколада хизмат курсатиш сохасида ракамли технологияларнинг ахамияти очиб берилган хамда хизмат курсатиш сохасида замонавий ривожланиш имкониятлари тахлил килинган.

Калит сузлар. Хизмат курсатиш, ракамли иктисодиёт, ракамли технология, замонавий ривожланиш тендециялари.

Кириш. Иктисодиёт тармоклари ва давлат бошкаруви тизимига замонавий ахборот технологияларини кенг жорий этиш ва телекоммуникация тармокларини кенгайтириш оркали республика иктисодиётининг ракобатбардошлигини янада ошириш Узбекистон Республикасида энг устувор йуналишлардан бири булмокда. Узбекистон Республикаси Президентининг «Ракамли иктисодиёт ва электрон хукуматни кенг жорий этиш чора-тадбирлари тугрисида»ги карори билан 2023 йилга келиб ракамли иктисодиётнинг мамлакат ЯИМдаги улуши 2 бараварга купайтирилиши белгиланган.

Глобаллашув шароитида мамлакатлар ракобатбардошлигини аниклашда иктисодиётнинг ракамлаштирилганлик даражаси ва унинг иктисодиётининг тараккиёти билан богликлик даражасини бахолаш мухим ахамиятга эга булмокда. Шунинг билан, саноат корхоналарини ривожлантириш буйича инновацион стратегияларни шакллантириш ва амалга ошириш, уларни ахборотлаш асосида ишлаб чикариш фаолиятини ички ва ташки бозор талабларига мувофиклаштириш масалалари тадкик этилишини такозо этмокда.

Ахборот технологиялари корхоналарга бутунлай янги, янада жадал иш суръатларини узлаштириш хамда хизмат ва махсулотлар шаклини хилма хиллаштиришга имконият яратади. Ахборот платформаларини бирлаштириш натижасида юзага келган мулокот моделлари янги иктисодий технологияларнинг (ЯИТ) пайдо булишига туртки беради. ЯИТ - бу ташкилий бошкарув тизимларига бирор максадда хизмат киладиган ахборот (маълумотлар, гоялар ва билимлар) махсулотларини яратиш, уларни узатиш, саклаш ва акс эттириш учун яхлит технологик платформага бирлашувчи ва иктисодий агентлар мулокотига сарфланадиган тракзакцион харажатларни максимал даражада камайтирувчи маълумотларни кайта ишлашга доир хар жихатдан янги «созланувчи» воситалар ва методлар йигиндисидир.

ЯИТнинг куйидаги асосий тамойилларини келтириш мумкин:

-янги бизнес моделларни яратиш;

-хар хил IT хизматларини окилона бирлаштириш ва улардан фойдаланиш методларини реал иктисодиёт секторидаги ташкилий ва технологик жараёнларда куллаш;

-транзакцион харажатлар ва ишлаб чикаришда кулланиладиган моддий ресурсларни минималлаштириш.

Ракамли технологиялар бутун дунё буйлаб туловлар, кредитлаш, сугурта ва активларни бошкаришни кайта шакллантириб, молиявий хизматлар истеъмолчилари учун асосий воситага айланмокда.

Ракамли молиявий хизматлар ва молиявий технологиялар бутун дунёда сезиларли узгаришларга олиб келди:

• 2024 йилга келиб ракамли банк хизматларидан фойдаланувчиларнинг сони 3,6 миллиарддан ортиши кутилмокда. (Juniper Research, 2020).

• Ривожланаётган мамлакатларда туловларни ракамли шаклда жунатувчи ва кабул килувчи хисоб эгаларининг улуши 2014 йилдаги 57 фоиздан 2017 йилда 70 фоизгача ошган (Findex 2017).

• 39 фоиз компаниялар биринчи навбатда молиявий технологияларни жорий этишга эътибор каратишмокда. (JDSpura, 2020).

Бирок, ушбу холатларда молиявий фирибгарлик ва хавфлар сезиларли даражада ошиб, фукароларнинг айрим тоифалари учун анъанавий тарзда такдим этиладиган хизматлардан фойдаланиш имкониятини чеклаши мумкин.

Х,озир бутун дунё буйлаб янги сервислар ва бизнес моделларни яратиш учун IT инструментлардан фойдаланадиган эски ва янги компаниялар аксарият сохаларда етакчи булган компанияларга кучли ракобат тугдирмокда. Ривожланган мамлакатларда утказилган тадкикотларга кура, якин йилларда макроиктисодиёт аддиктив, нано ва биотехнология мезонларига таянадиган ишлаб чикарувчиларга каттик боглик булиши мумкин. Шу муносабат билан окилона бошкарув учун зарур хисобланган ахборот кулами хам ортиб боради, ишлаб чикариш ва фукаролар мулокоти, бизнес ва давлат органларини бошкариш тузилмаси эса жиддий узгаришларни бошдан кечиради. Куйидагилар бунда ижтимоий ва иктисодий тараккиёт йулига боскичма боскич чикиш учун асосий шарт ва омиллар сифатида курсатилмокда:

• ахборотлаштириш ва давлат бошкаруви органлари хамда муниципал хизматларни интеграциялаш хисобига электрон хукумат ва ракамли шахар концепцияларини татбик этиш;

• янги технологик авлоддаги махсулотларни ялпи ишлаб чикариш (пилотсиз автомобиллар ва бошкалар сингари);

• узига хос безак ва курилиш материаллари ёрдамида «аклли» ва экологик уйларни барпо этишга оид гояларни амалга ошириш;

• аутсорсинг, узини банд этиш ва бошкалар оркали бандликнинг мукобил шаклларини кенг таргиб килиш;

• муайян вазифаларни бажариш учун хизмат киладиган профессионал тармокларни яратиш.

Юкоридагиларнинг барчаси ишлаб чикариш, хизмат курсатиш ва бошкарувда товар ва электрон хизматлар интеграцияланадиган замонавий платформалар ёрдамида харажатларни кискартиришга имконият беради.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг "Янги Узбекистон тараккиёт стратегияси" Тулдирилган иккинчи нашри. -Тошкент: "Узбекистон нашриёти", 2022. -416 бет.

2. Зайнутдинов Ш.Н. Инновацион салохиятни ошириш стратегияси. Иктисодиёт ва инновацион технологиялар илмий электрон журнал №1 2011.

3. Просветов Г.И. "Экономика предприятия: задачи и решения". Учеб. практическое пособ. - М.: Альфа-Пресс, 2009.

4. Йулдошев НД., Мирсаидова Ш.А., Голдман Е.Д. Инновацион менежмент. Дарслик. - Т.; 2011.

5. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Саноатда ишлаб чикариш харажатларини кискартириш ва махсулот таннархини пасайтириш борасидаги кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги 2012 йил 28 ноябрдаги карори.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.