Научная статья на тему 'Истиќлолияти миллї ва стратегияи сиёсати дохиливу хориљии љумњурии тољикистон'

Истиќлолияти миллї ва стратегияи сиёсати дохиливу хориљии љумњурии тољикистон Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
1659
89
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ИСТИќЛОЛИЯТИ МИЛЛї / ИСТИќЛОЛИЯТИ ДАВЛАТї / МУНОСИБАТњОИ БАЙНАЛМИЛАЛї / РИЗОИЯТИ МИЛЛї / СИЁСАТИ ХОРИљї / СУБЪЕКТИ МУНОСИБАТњОИ БАЙНАЛХАЛќї / СИЁСАТИ ДАРњОИ КУШОД / НАЦИОНАЛЬНАЯ НЕЗАВИСИМОСТЬ / ГОСУДАРСТВЕННАЯ НЕЗАВИСИМОСТЬ / МЕЖДУНАРОДНЫЕ ОТНОШЕНИЯ / НАЦИОНАЛЬНОЕ СОГЛАСИЕ / ВНЕШНЯЯ ПОЛИТИКА / СУБЪЕКТ МЕЖДУНАРОДНЫХ ОТНОШЕНИЙ / ПОЛИТИКА "ОТКРЫТЫХ ДВЕРЕЙ"

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Алимов Ботуржон Хомидович, Ходжаева Мубина Джалоловна

В данной статье авторы показывают историческую значимость обретения государственной независимости Республикой Таджикистан. Процессы созидания во внутренней и внешней политике выступают прочной основой для динамичного развития страны. Политика «открытых дверей» и стратегические предложения Республики Таджикистан по решению геостратегических вопросов высоко оцениваются мировым сообществом. В статье приведены мнения политических лидеров разных стран о миролюбивой политике Республики Таджикистан.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Национальная независимость и внутренняя и внешняя стратегия Республики Таджикистан

The author show historical importance of getting independent state in the given article. The process of internal and external policy establishment is a stable base for dynamic country development. The policy of “open doors” and strategic offer on geostrategic matter solving is highly estimated by world. Here is brought views of political leaders from various countries about peace loving policy of Tajik nation.

Текст научной работы на тему «Истиќлолияти миллї ва стратегияи сиёсати дохиливу хориљии љумњурии тољикистон»

8. Государственная программа развития библиотечного дела в Республике Таджикистан на 2006-2015 годы. Утверждена решением Хукумата Республики Таджикистан от 2 июля 2005г. № 238.

Умарова М. С.

Государственная политика суверенного Таджикистана в сфере библиотечного дела (1991 -2005 годы)

В данной статье исследована политика суверенного Таджикистана в области библиотечной деятельности, а также значение, которое придается государством работе библиотек.

За период времени, прошедший со дня объявления независимости Таджикистаном (1991), был принят ряд законов, указов, постановлений, направляющих развитие культуры в независимой республике. Это законы «О языке» (1989), «О культуре» (1997), «О библиотечной деятельности» (2003), которые регламентируют деятельность библиотек. В статье подробно изложены законы «О культуре» и «О библиотечной деятельности», а также цели и задачи Государственной программы развития библиотечной деятельности. Подняты проблемы сокращения числа массовых библиотек, выделения денежных средств на комплектование библиотечных фондов, подготовку библиотечных кадров.

Umarova M. S.

The State policy of sovereign Tajikistan in library sphere (1991-2005)

The rapid information development and telecommunication technologies in the modern world, deeply changes the view about library problems, their role in a society and in political life, in the development of democracy and local self administration.

The policy of sovereign Tajikistan in the field of library affairs, and also value which is given by the state is researched in the article.

It was accepted several laws, decrees, and orders directing to development of culture after the independence of Tajikistan (1991) in independent republic. These laws «About language» (1989), «About culture» (1997), «About library affairs» (2003) regulate activity of libraries. The laws «About culture» and «About library activity», and also aims and government program matters of library activity development is detailly considered. Library reduction problems, allocation of money resources on acquisition of library funds, preparations of library specialists are arisen in this article.

Алимов Ботурлон Ыомидович -

дотсенти кафедраи сиёсатшиносии ДДЬБСТ Холаева Мубина Лалоловна -

дотсенти кафедраи забони русии ДДЬБСТ

ИСТИКЛОЛИЯТИ МИЛЛ1 ВА СТРАТЕГИЯИ СИЁСАТИ ДОХИЛИВУ ХОРИЛИИ ЛУМ&УРИИ ТОЛИКИСТОН

Дар малрои таърих халку миллатшои зиёде шастанд, ки садсолашо дар орзуи ба даст овардани истиклолияти милл'1 то имруз муборизашои зиёд мебаранд.

Барои Лумшурии Толикистон истиклолият шадяи бузурги таърих! буд, ки бо баршам хурдани Иттишоди Шурав'1 имконпазир гардид.

Сошибихтиёрии Лумшурии Толикистон дар он ифода меёбад, ки давлат самтшои асосии сиёсати дохил'1' ва сиёсати хорилиро мустакилона муайян месозад.

Дар илми сиёсатшиноа сошибихтиёрии халк тавъам бо ду сошибихтиёр'1', яъне сошибихтиёрии давлат ва сошибихтиёрии милл'1' нишон дода мешавад. Сошибихтиёрии давлат дар волоияти шокимияти давлат дар дохили давлат ва истиклоли пурраи он дар муносибат бо кишваршои хорила ифода меёбад.

Лумшурии Толикистон дорои ин нишонашои зикршуда мебошад, чунончи дар давоми IG-соли истиклоли давлат'1' Толикистон дар арсаи байналмилал'1' шамчун субъекти мустакили шукуки байналмилалï тавассути пешнишод намудани ташаббусшои созанда нуфуз ва эътибори зиёдро сошиб гардид.

Дар шароити кунуш Лумшурии Толикистон шамчун субъекти комилшукуки муносибатшои байналмилалï бо зиёда аз 13G давлати лашон муносибати расм! дорад. Аз соли 1992 узви комилшукуки СММ мебошад.

Як нуктаи мушимро бояд зикр намуд, ки Лумшурии Толикистон дар сиёсати лашот шангоми шал кардани муаммошои глобалх мунтазам иштирок менамояд. Ташаббусшои Лумшурии Толикистон ролеъ ба масъалашои мушими эколога, яъне соли Оби тоза эълон шудани соли 2GG3, «Даш солаи амалиёт»-и «Об барои шаёт» дар солшои 2GG5-2G15, пешнишод шудани истифодаи оби Кули Сарез барои давлатшои поёноби минтакаи Осиёи Марказх, инчунин мунтазам дар зери назар доштани амнияти минтака, аз лумла масъалаи таъмини шаёти осуда дар Афгонистон ва гайрашо далели ин гуфташо мебошанд.

Лумшурии Толикистон ба таври фаъол дар созмоншои минтакавию байналмилалх, ба монанди Созмони йамкории Шанхай, Иттишоди иктисодии Авроосиё (Евро Азия), Созмони Конфаронси Ислом ва гайрашо амал мекунад. Лумшурии Толикистон дар замони муосир бо дар назардошти ду омил, яъне хусусиятшои талрибаи таърихх, анъанашои сиёсии давлатдории милях ва дар шаёт татбик шудани принсипи либералх-демократх, авлавияти шукуки инсон пояшои давлати демократии худро устувор менамояд. Ашдномаи ризоияти миллï дар Лумшурии Толикистон ба лашониён намунаи демократияи мусолишатомезро намоиш дод ва тараккиёти ломеаи моро бо роши демократï ба таври муттасил идома медишад. Чунончи, дар моддаи 8-уми Сарконун омадааст, ки шаёту фаъолият дар кишвари мо дар асоси плюрализми мафкyравï инкишоф меёбад. Сиёсати хорилии кишвари мо бо усулу асосшо ва суннатшои тагйирнопазир дар тули солшои истиклолият идомаи мантикии стратегияи санлида ва мутавозину фарогири Лумшурии Толикистон буд.

йамчунин бояд зикр намоем, ки максади стратегияи сиёсиву иктисодии Лумшурии Толикистон дар шароити кyнyнï дар доираи се шадафи стратеп, яъне таъмини истиклолияти энергетикï, аз бумбасти комyникатсионï рашои бахшидани кишвар ва шифзи амнияти озyKаворï инкишоф ёфта истодааст.

Новобаста аз таъсири бушрони молиявии лашош дар раванди амалигардонии стратегияшои зикршуда натилашои назарраси сошашои гуногуни шаёти мамлакат боиси кайд аст. Чунончи, таваррум дар сатши 5% нигош дошта шуда, истешсоли машсулоти кишоварз'1 дар соли 2010 нисбат ба соли 2009 10% афзуд, даромадшои пулии ашол'1 ба кадри 15% зиёд гардид ва музди мешнати кормандони сошаи илтимо'1, аз лумла маориф, тандурусп, шифзи илтимо'1 ба шисоби миёна 20% зиёд карда шуд. Малмуи машсулоти дохил'1 4,8% афзуд, ки ин назар ба мошшои январ-марти соли 2009 3,2% зиёд аст. Сохтмон ва азнавсозии рошшои мошингарди Душанбе-Чанок, Душанбе-Кулоб-Калъаи Хумб-Хоруг- Кулма, Душанбе-Саритош, Кургонтеппа-Дуст'1 босурът идома дорад ва мавриди истифода карор гирифтаанд. Рушди иктисодиёт аз шисоби зиёдшавии малмуи машсулоти дохилии кишвар ба андозаи 6,5% ё дар шалми 24,7 миллиард сомон! таъмин гардид. Дар айни шол бояд гуфт, ки вазъи зудтагйиринизоми муносибатшои байналмилал'1, баъди заволи дунёи дукутба ба вулуд наомадани ягон низоми наву мусташкам боиси лидд'1 халалдор гардидани устувориву суботи он шуданд, ки шодисашои пургавго ва руйдодшои пурмоларои вактшои охир дар Шарки Миёна ва олами араб шашодати ин гуфташо мебошанд. Дар ин вазъият Толикистон шамчун тарафдори шамкории созанда сиёсати санлидаву фарогиреро пеш гирифтааст, ки шадафи он шарчи зиёд намудани сафи дустони Толикистон аст. Президенти Лумшурии Толикистон муштарам Эмомал'1 Рашмон дар Паёми солона ба Маллиси Ол'1 дар бораи самтшои асосии сиёсати дохил'1 ва хорилии Лумшурии Толикистон аз 20-уми апрели соли 2011 кайд намуданд, ки бо ташаббуси Толикистон Малмаи Умумии Созмони Милали Мутташид соли 2013-ро Соли шамкории байналмилал'1 дар сошаи об эълон кард. Акидаи асос'1 ва калимаи марказ'1 дар ин ибора шамкор'1 аст, ки шадаф ва максаду мароми моро ифода месозад. Толикистон шамеша лонибдори шамкорист ва шар пешнишоде, ки дар арсаи минтакав'1 ва ё байналмилал'1 манзур мекунад, иборат аз шамкорист. Сиёсати пешгирифтаи Толикистон сиёсати даршои кушод буда, бо шамаи созмоншои байналмилал'1 ва кишваршо шамкории созанда ва фаъолро пеш мебарад. Дар бораи стратегияи дохиливу хорилии Лумшурии Толикистон андешашои пешвоён, сиёсатмадорон, олимон пешнишод гардидаанд. Чунончи, собик муншии Созмони Милали Мутташид Коф'1 Анан гуфта буд: «Толикистон барои бисёр мамлакатшои дигар дар шалли мунокишашои дохил'1 сабаки беназир дод. Фикр мекунам, ки ин сашми Толикистон дар таърихи элоди сулш аст».33

Машз бо ибтикори сарвари давлат ба хотири коркарди сиёсати окилонаи хорил'1 Консепсияи сиёсати хорилии Лумшурии Толикистон ташия гардида, 24 сентябри соли 2002 ба тасвиб расид. Мутобики ин Консепсия бо назардошти манфиатшои милл'1 ва вазъи кунунии лашош Толикистон дар

33 Огонек, 2001, стр. 3.

сиёсати хорилии худ - Соли 2003 сиёсати даршои кушод-ро эълон дошт, ки шадафи он дарёфти тавозуни окилона дар робита бо кишваршои хорил аст.

Сиёсати хорилии даршои кушод дар давраи истиклолият дурустии худро собит сохта имкон дод, ки Толикистон мавкеи худро дар лашони имруза ёбад.

Чунончи, самараи мушимтарини шамкоришои Толикистон бо шарики стратегии худ, яъне Федератсияи Русия дар шамкоришои рушдёбандаи иктисод! байни ин ду кишвар дида мешавад. Инкишофи робиташои дустона бо кишвари шамзабону шамфаршанг Эрон дастоварди бузурги давраи истиклолият аст. Афгонистон дар сиёсати хорилии Толикистон мавкеи хосро ишгол менамояд. Президенти Толикистон Эмомал! Рашмон шануз дар солшои 90-уми асри 20 дар суханронишояш диккати ломеаи лашониро ба вокеашои фолиабори Афгонистон, яъне хатари шаракати толибон ба халкшои лашон ва минтака лалб намуда буд.

Инкишофи муносибатшо бо давлатшои Шарк ба монанди йиндустон, Покистон, Туркия, Япония, бо кишваршои ИДМ, Иттишоди Аврупо самти мушим ва афзалиятноки сиёсати хорилии Толикистон ба шисоб меравад.

йамин тавр машз Вашдати милл'1 решашои истиклолияти давлатии моро мусташкам карда, ба рушди тамоми сошашои шаёти ломеа заминаи устувор гузошт. Ва дар як муддати кутош мо дар арсаи ободониву бунёдкории Ватанамон ба дастовардшои назаррас ноил гардидем.

Калидвожашо: истиклолияти милл!, истиклолияти давлат!, муносибатшои байналмилал!, ризоияти милл!, сиёсати хорил!, субъекти муносибатшои байналхалк!, сиёсати даршои кушод.

Ключевые слова: национальная независимость, государственная независимость, международные отношения, национальное согласие, внешняя политика, субъект международных отношений, политика «открытых дверей».

Key words: national independence, state independence, foreign relations, national consent, foreign policy, the subject of foreign affairs, open door policy.

Пайнавишт:

1. Тафсири илмию оммавию Конститутсияи (Сарконуни) Лумшурии Толикистон. - Душанбе, 2009.

2. Лумшурият. 5.10.2009. № 120 (21 627).

3. Паёми Президенти Лумшурии Толикистон Эмомал! Рашмон ба Маллиси Олии Лумшурии Толикистон, 19 апрели соли 2009.

4. Паёми Президенти Лумшурии Толикистон Эмомал! Рашмон ба Маллиси Олии Лумшурии Толикистон, 20 апрели соли 2011.

5. Хайдаров Г., Иномов М. Таджикистан: трагедия и боль народа. - Санкт-Петербург, 1993.

6. Усмонов И. Моменты из созидательного мира.- Душанбе: Ирфон, 1999.

7. Журнал «Огонёк», специальный выпуск, 2001.

Алимов Ботуржон Хомидович -

кандидат исторических наук, доцент ТГУПБП Ходжаева Мубина Джалоловна -

кандидат педагогических наук, доцент ТГУПБП

Национальная независимость и внутренняя и внешняя стратегия Республики Таджикистан

В данной статье авторы показывают историческую значимость обретения государственной независимости Республикой Таджикистан. Процессы созидания во внутренней и внешней политике выступают прочной основой для динамичного развития страны. Политика «открытых дверей» и стратегические предложения Республики Таджикистан по решению геостратегических вопросов высоко оцениваются мировым сообществом. В статье приведены мнения политических лидеров разных стран о миролюбивой политике Республики Таджикистан.

Alimov B.H., Khojaeva M.J.

National Independence and the strategy of internal and foreign policy of Republic of Tajikistan

The author show historical importance of getting independent state in the given article.

The process of internal and external policy establishment is a stable base for dynamic country development. The policy of "open doors" and strategic offer on geostrategic matter solving is highly estimated by world.

Here is brought views of political leaders from various countries about peace -loving policy of Tajik nation.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.