ISTE’MOLCHILARNI TOVARLARNING JOYLASHGAN JOYI TO‘G‘RISIDA XABARDOR QILISH TEXNIKASI Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

ISTE'MOLCHILARNI TOVARLARNING JOYLASHGAN JOYI TO'G'RISIDA XABARDOR QILISH TEXNIKASI

Yahyoxonov Niyozxo'ja Bahroil o'g'li

Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

"Marketing" kafedrasi dotsenti v.b., PhD Maxmadyunusov Parviz Samarqand iqtisodiyot va servis instituti talabasi

Annotatsiya: Ushbu maqolada bugungi kunda savdo korxonalarida savdo-sotiq ishlari, ularni olib borish shartlari, iste'molchilarni tovarlarning joylashgan joyi to'g'risida xabardor qilish texnikasi mualliflar tomonidan yoritib berilgan hamda taklif va tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Kalit so'zlar: savdo, marketing, iste'molchilar xususiyatlari, merchendayzing, xabardor qilish.

Abstract: In this article, today's trading activities in trade enterprises, the conditions of their conduct, the technique of notifying consumers about the location of goods are highlighted by the authors, and suggestions and recommendations have been developed.

Key words: sales, marketing, consumer characteristics, merchandising, informing.

Merchendayzing - bu mahsulot, brend yoki ishlab chiqaruvchiga iste'molchilarning sodiqligini shakllantirishga qaratilgan faoliyat. Merchendayzingng foydani oshirish uchun do'konlarda chakana savdoni rag'batlantirishga yordam beradi va mahsulot va brendlarni ilgari surish uchun xizmat qiladi. Buning uchun savdo maydonchasida xaridor va yakuniy mahsulot o'rtasida eng samarali aloqani o'rnatish tamoyillari va qoidalariga asoslangan muayyan texnologiyalar qo'llaniladi. Ushbu usullar tovarlarni namoyish qilish va savdo nuqtalarini loyihalash standartlarini, aksiyalarni o'tkazish qoidalarini va zalda reklama materiallarini joylashtirishni o'z ichiga oladi.

Merchendayzing - bu do'kon vitrini o'z-o'zidan so'zlash, mahsulotni iste'molchiga maslahatchi ishtirokisiz sotish qobiliyati.

Ayniqsa, oziq-ovqat do'konlarida merchendayzingdan foydalanish juda muhim, ammo boshqa chakana savdo do'konlari egalari ham savdoni rag'batlantirishning samarali usuli sifatida mahsulotni namoyish qilish sifatini unutmasliklari kerak. Keling, ushbu mavzuni batafsil ko'rib chiqaylik.

Merchendayzingdagi asosiy maqsad har qanday do'konning maqsadi bilan bir xil - bu savdo. Chakana savdo nuqtalariga tashrif buyurish bo'yicha jiddiy statistik ma'lumotlarni to'plagan tadqiqotchilar, aksariyat hollarda, reklama va marketing ta'siridan qat'i nazar, xaridor u yoki bu brendni sotib olish niyatida emasligini aniqladi. U bunday xarid qarorlarini peshtaxtada turib qabul qiladi. Bu shuni anglatadiki, xarid qilish maydonining peshtaxtasini sotib olish uchun iloji boricha rag'batlantiruvchi qilish kerak.

Iste'molchini tovarlarning joylashgan joyi to'g'risida xabardor qilish texnikasi. Savdo joyida mahsulot haqida, uning maqsadi va mohiyati haqida to'liq ma'lumotlar mavjudligini ta'minlash.

Tovarlarning javonlarda yo'qolib qolmasligi uchun ta'minotni boshqarish. Xaridorni shu yerda va hozir xarid qilishga ishontirish. Mijozni yana bu do'konga qaytish istagini uyg'otish.

Tovarlarni namoyish qilish va reklama qilish joyiga e'tiborni jalb qilish.

Ammo merchendayzing kabi fan oddiy bo'lishi mumkin emas. Uning ko'p jihatlari va qo'llanilishi mavjud.

Savdo maydonchasida tovarlarni malakali namoyish qilish va joylashtirish uchun vositalar.

Savdo vositalari savdo maydonchasi ichida joylashgan va sotish bilan bog'liq deyarli hamma narsadir. Asboblarga do'kon dizayni, savdo uskunalari, savdo maydonchasida mijozlarning yaxshi rejalashtirilgan oqimi, xodimlarning kiyimlari va reklama materiallari kiradi.

Biroq, bu vositalar samarali "ishlashi" uchun tayyorgarlik zarur. Tayyorgarlik bosqichining bir qismi maqsadli auditoriyaning kerakli segmentining afzalliklarini hisobga olgan holda ishlab chiqilgan planogrammani (vitrinada tovarlarni joylashtirish sxemasini) yaratishdir. Planogramma mahsulotning asosiy xususiyatlarini va uni do'kon javonlarida ko'rsatish usullarini hisobga oladi.

Gorizontal displey. Rafdagi mahsulotlar eng mashhur analoglar yordamida juda mashhur bo'lmagan mahsulotlarga iste'molchilarning e'tiborini jalb qiladigan tarzda joylashtirilgan. Mahsulotlar aylantiriladi, bu esa savdo nuqtasiga tashrif buyuruvchilarning ularni sotib olish istagini keltirib chiqaradi.

Vertikal displey bir hil tovarlarning bir xil raflarda va bir nechta qatorlarda joylashganligini anglatadi. Katta o'lchamdagi mahsulotlar yuqori javonlarda, kattaroq mahsulotlar - pastki qismida joylashgan. Bu har qanday o'lchamdagi mijozlar uchun qulaylikni ta'minlaydi. Vertikal tartib keng savdo maydonchalarida eng yaxshi ishlaydi.

Displey tartibi qo'shimcha savdo nuqtalarini tashkil qilishni o'z ichiga oladi. Bu tokcha yoki stend bo'lishi mumkin, bu erda kerakli tovarlar eng foydali tarzda taqdim etiladi.

Joylashtirish bilan shug'ullangandan so'ng, POS-materiallar haqida alohida to'xtalib o'tishga arziydi - mijozlarga savdo maydonchasidagi ma'lumotlar qatorida harakat qilish va kerakli mahsulotni topishga yordam beradigan samarali savdo vositalari.

Bunday vositalarga narx belgilari kiradi - ularda ma'lum bir mahsulot narxi, monitorlar va displeylar mavjud - mijozlarga aktsiyalar, chegirmalar yoki yangi mahsulotlar haqida ma'lumot etkazish uchun xizmat qiladi, javon suhbatdoshlari -mahsulot bilan to'g'ridan-to'g'ri javonga joylashtirilgan reklama materiallari va yordam ma'lum bir mahsulotning joylashishini ta'kidlash uchun va to'xtash joylari - bir xil "raf" reklama, lekin osilgan materiallar yordamida amalga oshiriladi. POS-materiallar, shuningdek, xaridorlarga do'kon bo'ylab harakatlanishga, maxsus aksiyalar yoki sotuvlar haqida ma'lumot olishga yordam beradigan plakatlar, mahsulot haqidagi reklama ma'lumotlarini tarqatish imkonini beruvchi varaqalar va bukletlar o'z ichiga oladi va jumbi eng yoqimli savdo vositalaridan biridir. Bu mahsulotning kattalashtirilgan nusxasi bo'lib, u reklama qilingan mahsulotlar bilan javonlar yaqinida joylashtirilgan yoki shiftga osilgan POS-materialdir.

Savdo maydonini to'g'ri rayonlashtirish muhim rol o'ynaydi - masalan, do'konga kirish bepul bo'lishi kerak va savdo maydonchasining maydoni qanchalik katta bo'lsa, kirish maydoni shunchalik katta bo'lishi kerak. Bu, supermarketga kirgan mehmon savdo maydonining eng katta qismini ko'rish orqali xis qolish uchun amalga oshiriladi. Mijozlar do'kondagi barcha bo'limlarni ketma-ket tekshirishlari uchun ularni soat miliga teskari yo'naltirish kerak.

Mahsulotlr guruhi yoki rozetkaning o'lchamidan qat'iy nazar ishlaydigan bir nechta eng samarali savdo texnologiyalari mavjud.

Texnologiyalardan biri "oltin javon" dir. Tadqiqotlarga ko'ra, bunday vitrina, ya'ni xaridor birinchi navbatda e'tiborini qaratadigan vitrina uning nigohidan 15-20 daraja pastda joylashgan. Shuning uchun, bunday javondagi tovarlarning joylashuvi bilan hayratda qolishdan oldin, maqsadli auditoriya haqida qaror qabul qilish kerak: uning yoshi, jinsi va hatto balandligi. Shunday qilib, masalan, bolalar o'yinchoqlarga ko'proq e'tibor berishadi - shuning uchun siz ularning balandligini hisobga olgan holda "oltin javon" standartini hisoblashingiz kerak.

Merchendayzing texnologiyasida e'tiborga olinishi kerak bo'lgan yana bir muhim nuqta - bu "fokis nuqta". Taqdim etilgan tovarlarni vitrinaning o'rtasiga yoki o'ngga siljish bilan joylashtirish afzalroq - bu erda iste'molchining eng katta e'tibori qaratilgan.

"Ko'z harakati". Odamlar mahsulotlarga xuddi kitoblarni o'qigandek qarashadi: o'ng yuqori burchakdagi "epigraf' dan ko'zlarini bir oz pastga, chapga siljitadilar, so'ngra chapdan o'ngga va zigzag shaklidagi mahsulotlarga qarashadi, yuqoridan pastga.

"Vizual idrok". Xaridorlar ma'lumotni yaxshiroq va ongli ravishda qabul qiladilar, bu markazdan 30 daraja balandroqda joylashgan. Taqdim etilgan mahsulotni aynan shu joyga qo'yish mumkin - ya'ni 30 daraja yuqori.

"Teskari soat". Ushbu tamoyil ko'pchilik xaridorlarning o'ng qo'li ekanligiga asoslanadi va shuning uchun ular savdo maydonchasida soat millariga qarshi ravishda harakatlanadilar.

Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati.

1. Allayorov R.A., Merchendayzing . O'quv qo'llanma. Samaarqand- . "Step-Sel" nashiryot-matbaa ijodiy bo'limi 2023. 172 bet

2. Samadov A.N., Eshmatov S.A.. Merchendayzing. O'quv qo'llanma - T: "Iqtisodiyot" - 2019.

3. Boyjigitov S.K. Xizmatlar marketing. O'quv qo'llanma - Sam: "STAP-SEL" -2023

4. Мерчендайзинг: учеб. пособие для студентов направления подготовки «Менеджмент» (профиль «Маркетинг») / сост. Э.Круг. - Благовещенск: Изд-во БГПУ, 2013. - 202 с.

5. Tony Morgan "Visual merchandising". Published in 2016 by Laurence King, 361-373 City Road.

6. Barker, Hannah. That Most Precious Merchandise Published by University of Pennsylvania Press. 2019.