CC BY
27ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ
SCIENTIFIC ARTSAKH
научный арцах
№ 1(8), 2021
ԵՎՐԱՍԻԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՄԻՈՒԹՅԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ՆՈՐՄԱՏԻՎ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԱԿՏԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ*
ՀՏԴ 341.17 DOI: 10.52063/25792652-2021.1-86
ՏԻԳՐԱՆ ՄԱՐԿՈՍՅԱՆ
ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի ուսանողական իրավաբանական խորհրդատվության կենտրոնի դասախոս-կոորդինատոր,
ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի անդամ, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու, ք. Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն tigranmarkosvan@ysu.am
ԱՆԱՀԻՏ ՍԱՆԹՐՈՍՅԱՆ
ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովի իրավաբանական վարչության օրենսդրության վերլուծության և իրավական ապահովման բաժնի պետ, ք. Երևան, Հայաստանի Հանրապետություն santrosvananahit@gmail. com
Հոդվածի նպատակն է ուսումնասիրել ու վերլուծել Եվրասիական տնտեսական միության մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի' Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառման հիմնահարցերը: Հետազոտության ընթացքում խնդիր է դրվել ներկայացնել ԵԱՏՄիրավունքի աղբյուրները և ԵԱՏՄ մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի տեղը դրանց շարքում, վեր հանել ԵԱՏՄ մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի կիրառելիության վերաբերյալ միջազգային իրավական պահանջները և դրանց բովանդակությունը, պարզել Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության մեջ առկա կարգավորումների համարժեքությունը, ինչպես նաև ձևակերպել համապատասխան լուծումների ներդրմանն ուղղված որոշակի առաջարկություններ։
Հետազոտության ընթացքում կիրառվել են ինչպես համագիտական (անալիզ, սինթեզ), այնպես էլ հատուկ (իրավահամեմատական, համակարգակառուց-վածքային, վիճակագրական) մեթոդներ։
Հետազոտության արդյունքում հեղինակները հանգել են հետևության, որ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը չի նախատեսում ԵԱՏՄ մարմինների ակտերի կատարման ընթացակարգ, իսկ դրանց կիրառումը ապահովող գործիքակազմն ունի կատարելագործման կարիք: Միևնույն ժամանակ հեղինակները կարծում են, որ Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական կարգավորումները վերպետական միջազգային կազմակերպություններին առնչվող որոշ հարցերով ենթակա են բարեփոխման:
Հիմնաբառեր' վերազգայինիրավունք, վերպետական մարմին, իրավունքի իրացում, անմիջական կիրառում, միջազգային կազմակերպության մարմինների որոշումների կատարում:
* Հոդվածը ներկայացվել է 01.03.2021թ., ընդունվել' յ0.03.2021 թ.:
գրախոսվել' 06.03.2021թ.,
տպագրության
86
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
Ներածություն
Միջազգային արդի զարգացումները հանգեցրել են նրան, որ պետությունները տարբեր ոլորտներում գնում են առավել խորը, փոխշահավետ գործակցության: Տնտեսական հարաբերությունների ոլորտում այդպիսի գործակցության դրսևորում է միջազգային տնտեսական ինտեգրացիան, որը, ի թիվս այլնի, միտված է ապրանքների, ծառայությունների, կապիտալի և աշխատուժի ազատ տեղաշարժի խոչընդոտների վերացմանը230։ Ընդ որում, միջազգային տնտեսական ինտեգրացիայի առավել խորքային ձև է դիտարկվում տնտեսական ինտեգրացիոն միությունը, որը բնութագրվում է միասնական շուկայի ձևավորման նպատակով231։
Ինտեգրացիոն գործընթացներն ունեն կարևոր նշանակություն ոչ միայն պետության, այլև իրավունքի զարգացման համար: Միևնույն ժամանակ պակաս կարևոր չէ իրավունքի նշանակությունը հենց ինտեգրացիայի համար, քանի որ առանց գործուն ինտեգրացիոն իրավունքի անհնար է ինտեգրացիայի խնդիրների ու նպատակների կենսագործումը232: Դա է պատճառը, որ ինտեգրացիոն գործընթացների կարևորագույն բաղադրատարր է դիտարկվում նաև ինքնուրույն իրավական համակարգի ստեղծումը:
Ներկայումս տնտեսական ինտեգրացիոն գործընթաց իրականացվում է նաև հետխորհրդային տարածաշրջանում: Մասնավորապես, «Եվրասիական տնտեսական միության մասին» 2014 թվականի մայիսի 29-ի պայմանագրով233 (այսուհետ նաև՝ Պայմանագիր) որպես տարածաշրջանային տնտեսական ինտեգրման միջազգային կազմակերպություն հիմնադրվել է Եվրասիական տնտեսական միությունը (այսուհետ նաև՝ ԵԱՏՄ), որի գործունեության նպատակներից է ապրանքների, ծառայությունների, կապիտալի և աշխատանքային ռեսուրսների միասնական շուկայի ստեղծումը։ ԵԱՏՄ հիմնադրմամբ սկիզբ է դրվել նոր իրավական համակարգի՝ ԵԱՏՄ իրավունքի գոյությանը, որում ներառվում են նաև ԵԱՏՄ-ի մարմինների ակտերը: Այլ կերպ ասած՝ ԵԱՏՄ-ն օժտված է ինտեգրացիոն իրավաստեղծ գործունեություն իրականացնելու իրավասությամբ234:
Հարկ է նշել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը ևս միացել է ԵԱՏՄ-ին235 և այս հանգամանքով պայմանավորված՝ ներպետական իրավական համակարգում ԵԱՏՄ մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի դերի ու կիրառության հետ կապված հարցերը ստացել են գիտագործնական մեծ կարևորություն և պահանջում են համապարփակ մոտեցումների ձևավորում:
Եվրասիական տնտեսական միութւան իրավունքի ընդհանուր բնութագիրը
Եվրասիական տնտեսական միության իրավունքի աղբյուրները սահմանված են Պայմանագրի 6-րդ հոդվածում, որի հիման վրա դրանք կարելի է բաժանել երկու խմբի՝ միջազգային պայմանագրեր և ԵԱՏՄ մարմինների ակտեր236:
230 Տե'ս Гончаренко М.А., Хомякова Л.И., Евразийская интеграция: перспективы развития // Экономика. Налоги. Право, 2016, №4, С. 103-104։
231 Տե'ս Кудряшов В.С., Международная экономическая интеграция: теоретические аспекты и мировая практика // Ученые записки Тамбовского отделения РоСМУ, 2019, С. 80-81։
232 Տե'ս Энтин М.Л., ПРАВО Европейского Союза. НОВЫЙ ЭТАП ЭВОЛЮЦИИ: 2009–2017 годы. – М.: Изд-во «Аксиом», 2009, С. 175:
233 Ուժի մեջ է մտել 02.01.2015թ.։ Տե'ս ՀՀՊՏ 2015.01.21/3(1092) Հոդ.24։
234 Տե'ս Капустин А.Я., Право Евразийского экономического Союза: международноправовой дискурс // Журнал российского права, 2015, С. 61։
235 Տե'ս ՀՀՊՏ 2015.01.21/3(1092) Հոդ. 54:
236 Տե'ս Соколова Н.А., Евразийский экономический Союз: правовая природа и природа права // Lex Russica, Право, 2017, С. 53:
87
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
ԵԱՏՄ իրավունքի միջազգային պայմանագրային բազան իր հերթին միատարր չէ: Այն ընդգրկում է միջազգային պայմանագրերի երեք տեսակ՝ Պայմանագիրը, ԵԱՏՄ շրջանակներում կնքված պայմանագրերը և երրորդ կողմի հետ ԵԱՏՄ կնքած պայմանագրերը: Ընդ որում, Պայմանագրի 6-րդ հոդվածից բխում է, որ ԵԱՏՄ իրավունքի աղբյուրների շարքում Պայմանագիրն ունի բարձրագույն իրավաբանական ուժ, որին հաջորդում են ԵԱՏՄ շրջանակներում կնքվող պայմանագրերը, իսկ երրորդ կողմի հետ ԵԱՏՄ կնքած պայմանագրերը պետք է համապատասխանեն նախորդ երկուսին։
ԵԱՏՄ շրջանակներում ինտեգրացիոն իրավական գործիքների կազմում ուրույն տեղ է զբաղեցնում ԵԱՏՄ իրավունքի աղբյուրների երկրորդ խումբը՝ ԵԱՏՄ մարմինների ակտերը, քանի որ դրանցում արտահայտվում են ԵԱՏՄ ինտեգրացիոն գործընթացի առանձնահատկությունները237։ Այսպես, Պայմանագրի 2-րդ հոդվածով ամրագրված են ԵԱՏՄ մարմինների երկու տեսակի ակտեր՝ «կարգադրություն», որը ԵԱՏՄ մարմինների կողմից ընդունվող կազմակերպակարգադրական ակտն է, և «որոշում», որը ԵԱՏՄ մարմինների կողմից ընդունվող, նորմատիվ իրավական բնույթի դրույթներ պարունակող ակտն է:
Պայմանագիրը նման ակտեր ընդունելու իրավասություն վերապահել է Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդին, Եվրասիական միջկառավարական խորհրդին և Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովին՝ պայմանով, որ դրանք ընդունվեն Պայմանագրով ու ԵԱՏՄ շրջանակներում կնքվող միջազգային պայմանագրերով նախատեսված իրենց լիազորությունների շրջանակներում (հոդվ. 6, մաս 1): Ընդ որում, ԵԱՏՄ մարմինների որոշումները և կարգադրությունները չպետք է հակասեն Պայմանագրին և ԵԱՏՄ շրջանակներում կնքվող միջազգային պայմանագրերին, իսկ միմյանց հակասելու դեպքում գերակայում են Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի, այնուհետև Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի ակտերը։
Գոյություն ունի ԵԱՏՄ մարմինների կողմից ընդունվող ակտերի երրորդ խումբը' «առաջարկությունը», որը չունի պարտադիր բնույթ և դրանով պայմանավորված' ԵԱՏՄ իրավունքի համակարգից դուրս է238:
Շարադրվածի համատեքստում հատկապես հետաքրքրական են ԵԱՏՄ մարմինների որոշումների հետ կապված հարցերը, քանի որ, ինչպես նշվեց, դրանք ունեն նորմատիվ բնույթ։ Այս առումով Պայմանագիրը տարբերակված մոտեցում է ցուցաբերել դրանց կիրառելիության հարցի կապակցությամբ։ Մասնավորապես, Պայմանագիրը սահմանում է, որ Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի և Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի որոշումները ենթակա են անդամ պետությունների կողմից դրանց ազգային օրենսդրությամբ նախատեսված կարգով կատարման: Այլ կերպ ասած' չնայած այս մարմինների ակտերի նորմատիվ բնույթին, դրանք Պայմանագրի մակարդակում չունեն անմիջական կիրառություն և այդ հարցում անդամ պետությունների ներպետական ընթացակարգերը ունեն որոշիչ դերակատարում:
Բոլորովին այլ իրավիճակ է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների դեպքում: Պայմանագրի 1-ին հավելվածի 13-րդ կետով սահմանվում է, որ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կողմից ընդունվող որոշումներն ունեն նորմատիվ իրավական բնույթ, պարտադիր են անդամ պետությունների համար և ենթակա են անմիջական կիրառության անդամ պետությունների տարածքներում։
237 Տե'ս Пименова О.И., Правовая интеграция в Европейском союзе и Евразийском экономическом союзе: сравнительный анализ // Вестник международных организаций: образование, наука, новая экономика, Право, 2019, С. 84:
238 Տե'ս Довгань Е.Ф., Мокосеева М.А., Правовые проблемы функционирования евразийского экономического союза // Вестник Марийского государственного университета. Серия «Исторические науки. Юридические науки». 2018, Т. 4, №4, С. 78-79:
88
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
Պայմանագրի նույն հավելվածում սահմանվում են նաև Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների ուժի մեջ մտնելու, ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կարգավիճակի վատթարացման դեպքում դրանց հետադարձ ուժի արգելքի և այլ հարցեր։ Բացի այդ, Պայմանագրի 52-րդ հոդվածի 2-րդ մասը նախատեսում է ԵԱՏՄ տեխնիկական կանոնակարգերի՝ ԵԱՏՄ տարածքում ուղղակի գործողության պահանջ, իսկ Պայմանագրի 51-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետը ԵԱՏՄ շրջանակներում տեխնիկական կանոնակարգման հիմքում դրել է տեխնիկական կանոնակարգերի անդամ պետություններում առանց բացառումների կիրառման և կատարման սկզբունքը։
Ստացվում է, որ ի տարբերություն ԵԱՏՄ մյուս մարմինների՝ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումներով ԵԱՏՄ անդամ պետությունների ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց համար կարող են սահմանվել վարքագծի պարտադիր կանոններ, որոնք ենթակա են անդամ պետություններում անմիջական կիրառության։ Այս հանգամանքը Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի ակտերին հաղորդում է վերազգային իրավունքի աղբյուրին բնորոշ հատկանիշներ239։
Վերազգային իրավաստեղծման իրավասությունն իր հերթին կանխորոշում է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի և ԵԱՏՄ բնույթը, քանի որ ուղղահայաց հարաբերությունների, այսինքն՝ կազմակերպության անդամ պետությունների ներսում ֆիզիկական ու իրավաբանական անձանց համար իրավական նորմեր սահմանելու իրավասությունը դուրս է ավանդական միջազգային կազմակերպությունների գործունեության շրջանակներից և ենթադրում է անդամ պետությունների կողմից որոշակի հարցերով սուվերենության փոխանցում։ Դրանով է բացատրվում այն իրողությունը, որ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովը, իսկ որոշ դեպքերում՝ ԵԱՏՄ, համապատասխանաբար դիտարկվում են որպես վերազգային մարմին240 և կազմակերպություն241։ Ըստ որում, ԵԱՏՄ վերազգային էությունը ածանցվում է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի բնույթից, որն ըստ էության գտնվում է ԵԱՏՄ մարմինների աստիճանակարգի ամենացածր օղակում242։
Վերոնշյայի լույսի ներքո ուշագրավ է ԱՊՀ տնտեսական դատարանի 2006 թվականի մարտի 10-ի «2000 թվականի հոկտեմբերի 10-ի Եվրասիական տնտեսական համագործակցության243 հիմնադրման պայմանագրի մեկնաբանման մասին» որոշումը, որում դատարանը նշել է, որ միջազգային կազմակերպությանը վերպետական գործառույթներով օժտելու դեպքում նրա ակտերը ունենում են հետևյալ առանձնահատկությունները.
1. վերպետական մարմնի իրավական ակտերն ունեն անմիջական գործողություն. այդ ակտերը անդամ երկրներում համարվում են ներպետական օրենսդրության մաս և չեն պահանջում անդամ պետությունների կողմից այդ ակտերին համաձայնություն տալու ընթացակարգի սահմանում,
239 Տե'ս Чиркин В.Е., Наднациональное право: основные особенности // Журнал российского права, 2017, С. 135-137։
240 Տե'ս, օրինակ՝ Пименова О.И., Правовая интеграция в Европейском союзе и Евразийском экономическом союзе: сравнительный анализ // Вестник международных организаций: образование, наука, новая экономика, Право, 2019, С. 83։
241 Տե'ս, օրինակ՝ Нешатаева Т.Н., Интеграция и наднационализм // Вестник Пермского университета. Юридические науки, 2014, 2 (24), С. 245։
242 Տե'ս Назарова О. В., Участие Республики Беларусь в Евразийском экономическом союзе: конституционно-правовая оценка // Журнал Белорусского государственного университета. Право, 2017, № 2., С. 25:
243 Եվրասիական տնտեսական համագործակցությունը (Евразийское экономическое сообщество (ЕврАзЭС) հիմնադրվել է 2000 թվականի հոկտեմբերի 10-ին՝ միավորելով նախկին ԽՍՀՄ մի շարք պետությունների և դադարել է գործել Եվրասիական տնտեսական միության ստեղծման արդյունքում:
89
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
2. իրավակիրառ պրակտիկայում կոլիզիաների առաջացման դեպքում
վերպետական մարմնի իրավական ակտերով ամրագրված նորմերն ունեն առաջնահերթություն ներպետական իրավական նորմերի նկատմամբ,
3. վերպետական մարմնի իրավական ակտերն ուղղակիորեն իրավունքներ և պարտականություններ են առաջացում բոլոր անդամ պետությունների ինչպես պետական մարմինների, այնպես էլ իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց համար,
4. անդամ պետությունների դատարանների կողմից վեճերի լուծման դեպքում վերպետական մարմնի իրավական ակտերը կիրառվում են ուղղակիորեն' հաշվի առնելով վերպետական մարմնի իրավասու մարմնի (վերպետական դատարանի) կողմից տվյալ իրավական ակտի մեկնաբանությունը244։
Նշյալ որոշմամբ արձանագրվել է, որ Եվրասիական տնտեսական
համագործակցությունը չի համարվում վերպետական միություն, որի պատճառներից էր նաև այն, որ «Եվրասիական տնտեսական համագործակցության հիմնադրման մասին» պայմանագրի 14-րդ հոդվածի համաձայն՝ համագործակցության մարմինների որոշումները Պայմանավորվող Կողմերը կատարում են ազգային օրենսդրությանը համապատասխան՝ անհրաժեշտ ազգային նորմատիվ իրավական ակտեր ընդունելու միջոցով։
Հարկ է նշել, որ ԵԱՏՄ վերպետական բնույթը և նրա իրավունքի՝ վերազգային լինելու հանգամանքներն իրենց արտացոլումն են գտել նաև Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական արդարադատության ակտերում։
Մասնավորապես Սահմանադրական դատարանը, քննության առնելով Պայմանագրում և ԵԱՏՄ մաքսային օրենսգրքի մասին պայմանագրում ամրագրված պարտավորությունների սահմանադրականության հարցերը, իր վերլուծություններն իրականացրել է նաև «վերազգային իրավունքի աղբյուր» և «վերպետական մարմին» հասկացությունների համատեքստում245:
Այսպիսով՝ կարելի է եզրակացնել, որ ԵԱՏՄ իրավունքն ինքնուրույն համակարգ է, որն ունի երկակի բնույթ, քանի որ դրան բնութագրական են ինչպես միջազգային, այնպես էլ վերազգային իրավունքի հատկանիշները։
ԵԱՏՄ մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի կատարման և անմիջական
կիրառության պահանջների իրացումը Հայաստանի Հանրապետությունում
Ցանկացած ինտեգրացիոն գործընթացի հաջողությունը և շարունակականությունը մեծապես կախված են դրա շրջանակներում ստեղծված իրավանորմերի կիրառման գործուն մեխանիզմների առկայությունից246։ Այս առումով կարևորվում է այն կառուցակարգային ու ընթացակարգային նախադրյալների դիտարկումը, որոնք ապահովում են կամ պետք է ապահովեն ԵԱՏՄ մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի իրացումը Հայաստանի Հանրապետությունում։
244 Տե'ս Консультативное заключение Экономического Суда СНГ от 10 марта 2006 г. № 01-1/3-05 «О толковании Договора об учреждении Евразийского Экономического Сообщества от 10 октября 2000 года» // Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан «Эдшет»:
245 Տե'ս Սահմանադրական դատարանի 14.11.2014թ. թիվ ՍԴՈ-1175 և 10.10.2017թ. թիվ ՍԴՈ-1381 որոշումները։
246 Տե'ս Սարգսյան Ա., Եվրասիական տնտեսական միության իրավանորմերի կիրառման արդի հիմնախնդիրները, // ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի պրոֆեսորադասախոսական կազմի գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (գլխ. խմբ.' Գ.Ս. Ղազինյան), Ե., ԵՊՀ հրատ., 2019, էջ 454։
90
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
Այս հարցի կարգավորմանը նվիրված էր «Միջազգային պայմանագրերի մասին» նախորդ օրենքի247 55-րդ հոդվածը, որի 2-րդ մասն արձանագրում էր, որ միջազգային կազմակերպության մարմնի որոշումը միջազգային պայմանագիր չի համարվում, իսկ նույն հոդվածի մյուս մասերը նախատեսում էին այդ որոշման կատարման նպատակով պատասխանատու մարմնի կողմից համապատասխան նորմատիվ իրավական ակտի ընդունման ընթացակարգ նախաձեռնելու պահանջ։
«Միջազգային պայմանագրերի մասին» գործող օրենքում248 միջազգային կազմակերպության մարմինների որոշումների մասին դրույթներ առհասարակ տեղ չգտան և միակ վերաբերելի կարգավորումը ներկայումս առկա է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի249 2 4-րդ հոդվածում, որը սահմանում է միայն Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կողմից նորմատիվ իրավական բնույթի ակտերի ընդունումից հետո, կախված այդ ակտով կարգավորվող հարաբերությունների բնույթից, օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գալու կամ իր նորմատիվ ակտով Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի ակտը գործողության մեջ դնելու Կառավարության պարտականությունը:
Իհարկե, վկայակոչվածն ամենևին չի ենթադրում միջազգային
կազմակերպությունների մարմինների կատարման ենթակա որոշումների չկատարման հնարավորություն։ Ասվածն ուղղակիորեն բխում է «Միջազգային պայմանագրերի իրավունքի մասին» Վիեննայի կոնվենցիայի250 2 6-րդ և 27-րդ հոդվածներից, որոնցից առաջինը ամրագրում է, որ յուրաքանչյուր գործող պայմանագիր պարտադիր Է դրա մասնակիցների համար և պետք Է նրանց կողմից բարեխղճորեն կատարվի («pacta sunt servanda» սկզբունք), իսկ մյուսի համաձայն՝ մասնակիցը որպես պայմանագիրը չկատարելու արդարացման պատճառաբանություն չի կարող վկայակոչել իր ներքին իրավունքի դրույթները։ Ընդ որում, «pacta sunt servanda» սկզբունքն իր արտացոլումն է գտել նաև «Միջազգային պայմանագրերի մասին» օրենքի 18-րդ հոդվածում։
Այնուամենայնիվ, ակնհայտ է, որ միջազգային, այդ թվում՝ վերպետական կազմակերպությունների մարմինների որոշումների կատարման կարգավորումը ներպետական մակարդակում որոշակիություն կհաղորդի այս գործընթացին և կնպաստի նաև Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի և Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի որոշումների կատարման գործընթացի արդյունավետության բարձրացմանը։
Միևնույն ժամանակ, հարկ է հատկապես անդրադառնալ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների՝ գործողության մեջ դնելու վերաբերյալ կարգավորումներին՝ առաջին հերթին դրանց՝ Պայմանագրի դրույթներին
համապատասխանության համատեքստում։
Ինչպես նշվեց, Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նորմատիվ իրավական բնույթի որոշումները պարտադիր են անդամ պետությունների համար և նրանց տարածքներում ենթակա են անմիջական կիրառության։ Այսինքն՝ այստեղ խոսքը ոչ թե դրանց կատարման, այլ անմիջական կիրառության մասին է։
Հայտնի է, որ իրավունքի տեսության մեջ իրավունքի կատարումը և կիրառումն իրավունքի իրացման ինքնուրույն ձևեր են։ Այսպես՝ իրավական նորմի կատարումը
247
Ընդունվել է 22.02.2007թ.։ Ուժը կորցրել է 09.04.2018թ.։ Տե'ս ՀՀՊՏ 2007.04.11/19(543)
Հոդ.452։
248 Ընդունվել է 23.03.2018թ.։ Ուժի մեջ է մտել 09.04.2018թ.։ Տե'ս ՀՀՊՏ
2018.03.29/24(1382) Հոդ. 406։
249 Ընդունվել է 21.03.2018թ.։ Ուժի մեջ է մտել 07.04.2018թ.։ Տե'ս ՀՀՊՏ
2018.03.28/23(1381) Հոդ.373։
250 Ընդունվել է 23.05.1969թ։ Հայաստանի Հանրապետության համար ուժի մեջ է մտել 16.06.2005թ.։
91
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
ենթադրում է իրավունքի սուբյեկտների կողմից իրենց իրավունքների ու պարտականությունների իրագործման համար համապատասխան ակտիվ իրավաչափ գործողությունների կատարում251։ Ի տարբերություն կատարման՝ իրավունքի նորմի կիրառումը հանրային իշխանության մարմինների միջամտությունն է դրա պահանջների կենսագործման հարցում։ Այսինքն՝ իրավական նորմի կիրառումը դրա
անհատականացումն է կյանքի կոնկրետ իրավիճակում, կոնկրետ սուբյեկտի նկատմամբ դրա համար լիազորված սուբյեկտների կողմից և սահմանված ընթացակարգերի պահպանմամբ252։ Ընդ որում, իրավական նորմի կիրառման նախադրյալ է դրա գործողության մեջ լինելը, այլ կերպ ասած՝ հասցեատերերի նկատմամբ ուղղակի ազդեցություն ունենալը։
Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների անմիջական կիրառության հարցի տեսանկյունից հետաքրքրական է Եվրոպական միության կանոնակարգերի վերաբերյալ փորձը, քանի որ դրանք ուժի մեջ մտնելուն պես անմիջականորեն կիրառվում են Եվրոպական միության բոլոր անդամ պետությունների կողմից՝ առանց ազգային օրենսդրության մեջ համապատասխան ինկորպորացիաներ անելու253: Այսպես՝ Եվրոպական միության արդարադատության դատարանը, թիվ 39/72 գործով 1973 թվականի փետրվարի 7-ի կայացրած վճռում անդրադառնալով ուղղակի կիրառության (direct applicability) և ուղղակի ազդեցության (direct effect) հարցերին, նշել է, որ իմպլեմենտացիոն բոլոր մեթոդները հակասում են կանոնակարգի իրավական բնույթին, քանի որ իմպլեմենտացիայի արդյունքում կարող են ակտի անմիջական կիրառության համար առաջանալ խոչընդոտներ և խաթարել դրանց միաժամանակյա և միասնական կիրառումը միության ամբողջ տարածքում254։
Նման պայմաններում հիմնավոր է թվում մասնագիտական գրականության մեջ արտահայտված այն մոտեցումը, ըստ որի՝ բացակայում է ներպետական մակարդակում Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների կիրառման նպատակով որևէ ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը255։ Հետևաբար, պետք է արձանագրել, որ այդ ակտերի անմիջական կիրառության կապակցությամբ Հայաստանի Հանրապետության Պայմանագրով ստանձնած պարտավորության բովանդակությունից ուղղակիորեն բխում է առանց ներպետական որևէ ընթացակարգի իրականացման՝ դրանց համապատասխան իրավահարաբերությունների նկատմամբ իրավասու մարմինների կողմից կիրառման պահանջը։ Այլ կերպ ասած՝ «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքի 24-րդ հոդվածը համահունչ չէ Պայմանագրի դրույթներին256:
251 Տե'ս Ներսեսյանց Վ.Ս., Իրավունքի և պետության տեսություն, Ե., Նաիրի 2001, էջ 244:
252 Տե'ս Պողոսյան Վ., Սարգսյան Ն, Սահմանադրության անմիջական գործողությունը և նորմերի կիրառման աստիճանակարգությունը սահմանադրության գերակայության
համատեքստում, մաս 2, «Պետություն և իրավունք», Ե, 2020, թիվ 2 (87), էջ:
253 Տե'ս Applying EU Law (հասանեյի է հեւոմյալ հղմամբ' https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/applving-eu-law en, 13.02.2021թ. դրությամբ)։
Տե'ս Judgment of the European Court of 7 February 1973. - Commission of the European Communities v Italian Republic. - Premiums for slaughtering cows. - Case 39-72. (հասանեյի է հետևյալ հղմամբ՝ https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A61972CJ0039, 13.02.2021թ. դրությամբ)։ ^
Տե'ս Исполинов А.С., Приоритет, прямое действие и прямой эффект норм права Евразийского экономического союза // Журнал международного права и международных отношений. 2017. № 1-2 (80-81), (հասանելի է հետևյալ հղմամբ՝ http://evolutio.info/ru/iournal-menu/2017-1-2/2017-1-2-ispolinov, 12.02.2021 թ. դրությամբ)։
256 Այս խնդրի լուծմանն է ուղղված «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը (հասանելի է հետևյալ հղմամբ՝ https://www.e-draft.am/proiects/2496/about, 12.02.2021թ. դրությամբ):
92
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
Այդուհանդերձ, այս հարցի քննարկումը միայն Պայմանագրի շրջանակներում բավարար չէ, քանի որ անհրաժեշտ է նկատի ունենալ նաև սահմանադրական կարգավորումները257։ Այս հանգամանքը շեշտադրվել է նաև Սահմանադրական դատարանի 14.11.2014թ. թիվ ՍԴՈ-1175 և 10.10.2017թ. թիվ ՍԴՈ-1381 որոշումներում, որոնց համաձայն' վերպետական մարմինների որոշումների
գործողությունը հնարավոր է միայն Սահմանադրությանը258 համապատասխանության շրջանակներում:
Նշյալ համատեքստում հարցը դիտարկելիս առաջին հերթին մտահոգության առիթ է տայիս այն հարցը, թե ինչպիսի տեղ են զբաղեցնում վերպետական միջազգային կազմակերպությունների նորմատիվ իրավական ակտերը ներպետական նորմատիվ իրավական ակտերի համակարգում: Խոսքն այն մասին է, որ Սահմանադրության 5-րդ հոդվածը նախատեսում է նորմատիվ իրավական ակտերի սպառիչ շրջանակ (Սահմանադրություն, սահմանադրական օրենք, օրենք և ենթաօրենսդրական ակտ) և դրանց որոշակի աստիճանակարգություն: Արդյունքում Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների անմիջական կիրառության դեպքում դրանք դուրս կլինեն այս ցանկից, ինչպես նաև պարզ չի լինի այդ ակտերի տեղը նորմատիվ իրավական ակտերի աստիճանակարգությունում:
Քննարկվող հարցադրումը մյուս կողմից որոշակի աղերսներ ունի Սահմանադրության 1-ին և 2-րդ անփոփոխելի հոդվածների հետ: Մասնավորապես այն առումով, թե որքանով են Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքում անմիջական կիրառություն ենթադրող որոշումները համատեղելի ինքնիշխանության, ինչպես նաև ժողովրդի իշխանության իրացման միջոցների հետ:
Այս կապակցությամբ 2005թ. խմբագրությամբ Սահմանադրության համատեքստում հնչել է տեսակետ առ այն, որ անհնար է որևէ վերազգային մարմին ընդունի Հայաստանի Հանրապետության տարածքում պարտադիր ուժ ունեցող իրավանորմեր, քանի որ Սահմանադրությունը հստակ նախատեսում է, որ այդպիսի նորմեր ընդունում են բացառապես Սահմանադրությամբ նախատեսված պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինները ու պաշտոնատար անձինք: Ավելին, Հայաստանի Հանրապետության լիիրավ անդամակցությունը որևէ քաղաքական ու տնտեսական միավորմանը, որը կնախատեսի այնպիսի վերազգային մարմնի գոյություն, ինչը կարող է ընդունել պարտադիր ուժ ունեցող իրավական նորմեր նրա տարածքում, հակասահմանադրական է259:
Մինչդեռ գործող խմբագրությամբ Սահմանադրությունը առանձին դրույթով' 205-րդ հոդվածով արդեն նախատեսում է Հայաստանի Հանրապետության վերպետական միջազգային կազմակերպությանը անդամակցության հնարավորություն: Ընդ որում, սահմանադիրը այս հնարավորության իրացման միակ ձև է դիտարկել հանրաքվեն, որը Սահմանադրության 2-րդ հոդվածի ուժով ժողովրդի կողմից իր իշխանության իրականացման միջոց է:
257 Տե'ս Морозов А.Н., Реализация международных обязательств, принятых государствами-членами в рамках Евразийского экономического союза // Журнал зарубежного законодательства и сравнительного правоведения, Право, 2017, С. 115:
258 Ընդունվել է 05.07.1995թ.: 06.12.2015թ. շարադրվել է նոր խմբագրությամբ: Տե՜ս ՀՀՊՏ 2015.12.21/Հատուկ թողարկում Հոդ. 1118:
259 Տե'ս Ղազինյան Ա., Վերպետական ինտեգրացիոն միավորումներին անդամակցելու
սահմանադրաիրավական հիմնախնդիրները // ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի
պրոֆեսորադասախոսական կազմի գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (գլխ. խմբ.' Գ.Ս. Ղազինյան), Ե., ԵՊՀ հրատ., 2016, էջ 303:
93
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
Վկայակոչված դրույթների, վերազգային իրավունքի և վերպետական միջազգային կազմակերպություններին բնորոշ առանձնահատկությունների հաշվառմամբ կարեյի է ենթադրել որ այդ կազմակերպություններին անդամակցության գաղափարի ներքո նկատի է առնվում նաև պետության որոշակի հարցերով սուվերենության փոխանցումը։ Հետևաբար նման կազմակերպությունների կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքում անմիջական կիրառման ենթակա ակտեր ընդունելու հնարավորությունը սահմանադրականության տեսանկյունից ինքնին խնդրահարույց չէ։ Այլ հարց է, որ այս խնդրի հետ համակարգային առումով կապված Սահմանադրության դրույթները ներկայումս չեն պատասխանում որոշակի վերաբերելի, այդ թվում՝ վերպետական միջազգային կազմակերպությունների մարմինների ակտերի իրավաբանական ուժի հետ կապված հարցերին, որոնք ներկա գլոբայիզացիայի և ինտեգրման պայմաններում կարևոր են260։
Հենց վերջին հանգամանքով է պայմանավորված այն իրողությունը, որ Կառավարության 2019 թվականի հոկտեմբերի 10-ին ընդունված «Հայաստանի Հանրապետության դատական և իրավական բարեփոխումների 2019-2023 թվականների ռազմավարությունը և դրանից բխող գործողությունների ծրագրերը հաստատելու մասին» N1441-Լ որոշմամբ261 սահմանադրական փոփոխությունների ռազմավարական ուղղությունների շարքին են դասվել վերպետական կառույցներին անդամակցելիս տվյալ վերպետական կառույցի ընդունած նորմատիվ իրավական ակտերի կիրառելիության առանձնահատկությունների հետ կապված հարցերը։
Խնդրո առարկա հարցի տեսանկյունից ուշագրավ է, որ ԵԱՏՄ անդամ պետություններից միայն Ռուսաստանի Դաշնությունն է սահմանադրական
մակարդակով ուղղակիորեն ամրագրել իր որոշ իրավասությունները միջկառավարական կազմակերպություններին պատվիրակելու հնարավորություն262։
Հարկ է առանձնացնել վերպետական մարմինների որոշումների անմիջական կիրառությանն առնչվող ևս մեկ հիմնախնդիր։ Խոսքն այն մասին է, որ մի կողմից Սահմանադրական դատարանի գնահատմամբ վերպետական մարմինների որոշումների գործողությունը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում հնարավոր է միայն Սահմանադրությանը համապատասխանելու դեպքում, իսկ մյուս կողմից առկա չէ դրանց ոչ նախնական և ոչ էլ հետագա սահմանադրական վերահսկողության հնարավորություն: Վերը շարադրված հանգամանքների հաշվառմամբ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների կիրառման գործող կառուցակարգը, չնայած Պայմանագրի դրույթների հետ աններդաշնակությանը, առավել ընդունելի է թվում։ Այս առումով տեղին է հիշատակել այն միտքը, որ միջազգային պայմանագրերի կատարման պահանջը վերաբերում է դրա արդյունքին և ոչ թե միջոցին263։ Միևնույն ժամանակ հրատապ է հիշատակված կառուցակարգի կատարելագործման հրամայականը։
Խնդիրն առաջին հերթին վերաբերում է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումները գործողության մեջ դնելու նպատակով նախաձեռնություն դրսևորելու ժամկետի բացակայությանը։ Այսպես, օրինակ, Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի Խորհրդի 2014 թվականի նոյեմբերի 12-ի N 107 որոշմամբ
260 Տե'ս Бахин С.В., Международная составляющая правовой системы России // Правоведение, 2007, № 6, С. 126:
261 Ուժի մեջ է մտել 26.10.2019թ.: Տե'ս ՀՀՊՏ 2019.10.25/74(1527).1 Հոդ.951.1:
262 Տե'ս Щур-Труханович Л.В., К вопросу о конституционной обеспеченности передачи государствами-членами полномочий Евразийскому экономическому союзу и европейскому союзу // Журнал зарубежного законодательства и сравнительного правоведения, Право, 2016, С. 72։
263 Տե'ս Морозов А.Н., Реализация международных обязательств, принятых государствами-членами в рамках Евразийского экономического союза // Журнал зарубежного законодательства и сравнительного правоведения, Право, 2017, С. 112։
94
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
հաստատված «Ծխախոտային արտադրանքի մասին տեխնիկական կանոնակարգ» Մաքսային միության (ՄՄՏԿ 035/2014) տեխնիկական կանոնակարգը գործողության մեջ դնելու Կառավարության համապատասխան որոշման նախագիծը մշակվել է միայն 2020թ.264, իսկ այդ կանոնակարգի պահանջների նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնող լիազոր մարմինը սահմանվել է Կառավարության 2017 թվականի օգոստոսի 17-ի թիվ 1020 որոշմամբ265: Մեկ այլ օրինակ է Կառավարության 2020 թվականի հոկտեմբերի 25-ին թիվ 1715-Ն որոշումը266, որով սահմանվել է Մաքսային միության հանձնաժողովի 2011 թվականի օգոստոսի 16-ի N 769 որոշմամբ հաստատված «Փաթեթվածքի անվտանգության մասին» (ՄՄ ՏԿ 005/2011) Մաքսային միության տեխնիկական կանոնակարգ' միայն սննդամթերքի հետ շփվող փաթեթվածքի համար» տեխնիկական կանոնակարգի համար լիազոր մարմինը:
Հաջորդ խնդիրը վերաբերում է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների հայերեն թարգմանությանը: Այսպես' Պայմանագրի 110-րդ հոդվածի 1-ին մասը սահմանում է, որ ԵԱՏՄ մարմինների աշխատանքային լեզուն ռուսերենն է, իսկ նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն' ԵԱՏՄ շրջանակներում կնքվող միջազգային պայմանագրերը և Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումները, որոնք պարտադիր են անդամ պետությունների համար, ընդունվում են ռուսերենով' հետագայում թարգմանվելով անդամ պետությունների պետական լեզուներով, եթե դա նախատեսված է դրանց օրենսդրությամբ Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի կողմից սահմանվող կարգով: Այսինքն' քննարկվող որոշումների թարգմանությունը պետք է իրականացվի, եթե նման պահանջ նախատեսված է ներպետական օրենսդրությամբ, իսկ թարգմանությունը իրականացվում է Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի խորհրդի 2014 թվականի սեպտեմբերի 18-ի թիվ 72 որոշմամբ հաստատված կարգով267: Մինչդեռ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը չի պարունակում Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի որոշումների թարգմանության վերաբերյալ ուղղակի դրույթներ, և նման պահանջը կարող է բխեցվել միայն դրա տարբեր դրույթների համադրումից: Միևնույն ժամանակ հիշատակված կարգի կանոնակարգումներն էլ ինքնին չեն երաշխավորում մինչև համապատասխան որոշման ուժի մեջ մտնելը դրանց թարգմանությունը, որը խնդրահարույց է թե' այդ որոշումների կիրառման, թե' Հայաստանի Հանրապետությունում գործողության մեջ դնելու տեսանկյունից: Ուշագրավ է, որ ԵԱՏՄ մարմինների ակտերի թարգմանության հիմնախնդիրը այլ համատեքստում արդեն իսկ բարձրացվել է հայրենական իրավագիտությունում268:
Տե'ս Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում (հասանե[ի է հետևյալ հղմամբ՝ https://www.e-draft.am/proiects/2422/about. 12.02.2021 թ. դրութւամը):
265 Ուժի մեջ է մտել 07.09.2017թ.: Տևս ՀՀՊՏ 2017.09.06/55(1330) Հոդ.848:
266 Ուժի մեջ է մտել 27.10.2020թ.: Տևս Միասնական կայք 10.19.20-11.01.20:
267 Решение Совета Евразийской экономической комиссии от 18.09.2014 N 72 "Об организации
перевода международных договоров в рамках Евразийского экономического союза и актов органов Евразийского экономического союза, (հասանե[ի է հետևյալ հղմամբ'
http://www.consultant.ru/document/cons doc LAW 169492/271bb8b2160c7c8bb3d3fb4ec2116756400el94 6,_ 14.02.2021 թ. դրությամբ):
268 Տե'ս Դանիելյան Գ., ԵԱՏՄ-ի մարմինների որոշումների իրավական արժեքը
ներպետական իրավական համակարգում // ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի
պրոֆեսորադասախոսական կազմի գիտաժողովի նյութերի ժողովածու (գլխ. խմբ.՝ Գ.Ս. Ղազինյան), Ե., ԵՊՀ հրատ., 2016, էջ 78:
95
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
Եզրակացություն
Այսպիսով' ԵԱՏՄ մարմինների նորմատիվ իրավական ակտերի Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառման հիմնախնդիրների վերաբերյալ կարելի է անել հետևյալ եզրահանգումները.
1. ԵԱՏՄ իրավունքն ինքնուրույն համակարգ է, որն ունի երկակի բնույթ, քանի որ դրան բնութագրական են ինչպես միջազգային, այնպես էլ վերազգային իրավունքի հատկանիշները:
2. Եվրասիական տնտեսական բարձրագույն խորհրդի և Եվրասիական միջկառավարական խորհրդի որոշումները չունեն անմիջական կիրառություն և ենթակա են ներպետական օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կատարման: Ընդ որում, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը նման ընթացակարգ չի նախատեսում:
3. Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նորմատիվ իրավական բնույթի որոշումների անմիջական կիրառության վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած միջազգային պարտավորության բովանդակությունից բխում է դրանց կիրառման նպատակով ներպետական ակտերի ընդունման անհրաժեշտության բացակայությունը, և այդ առումով դրանք գործողության մեջ դնելու գործող ներպետական կարգավորումը համահունչ չէ այդ պարտավորությանը:
4. Եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նորմատիվ իրավական ակտերը գործողության մեջ դնելու ներպետական ընթացակարգը այն նախաձեռնելու ժամկետի և գործողության մեջ դրվող ակտերի թարգմանության ապահովման առումով ունեն բարեփոխման անհրաժեշտություն:
5. Հետագա սահմանադրական բարեփոխումների օրակարգում հարկ է ներառել վերպետական միջազգային կազմակերպություններին առնչվող սահմանադրական կարգավորումների կատարելագործման հարցը՝ ի թիվս այլնի քննարկման առարկա ունենալով այդ մարմինների ակտերի՝ նորմատիվ իրավական ակտերի շարքին դասելու, դրանց նախնական և հետագա սահմանադրական վերահսկողության, ինչպես նաև անմիջական կիրառությանն առնչվող այլ հարցադրումները:
ISSUES PERTANING TO THE APPLICATION OF NORMATIVE LEGAL ACTS OF THE EURASIAN ECONOMIC UNION BODIES IN THE REPUBLIC OF ARMENIA
TIGRAN MARKOSYAN
Yerevan State University, Faculty of Law, Student Law Counselor Center, Lecturer-Coordinator; State Commission for Protection of Economic Competition of Republic of Armenia, Member, Ph.D. in Law,
Yerevan, Republic of Armenia
ANAHIT SANTROSYAN
State Commission for the
Economic Competition of Republic of Armenia, Legal Department,
Division of Legislation Analysis and Legal Support, Head,
Yerevan, Republic of Armenia
The article is aimed at studying and analyzing application issues of normative legal acts of the Eurasian Economic Union bodies in the Republic of Armenia. During the research, the task was to present the sources of law of the EEU and the role of normative legal acts of the EEU bodies among them, to reveal international legal requirements with regard to the application of normative legal acts of the EEU bodies and its content, to find out the compliance of the
96
ԳԻՏԱԿԱՆ ԱՐՑԱԽ SCIENTIFIC ARTSAKH НАУЧНЫЙ АРЦАХ № 1(8), 2021
regulations in the legislation of the Republic of Armenia, as well as to formulate certain recommendations aimed at implementing relevant solutions.
In the course of the research, both general scientific (analysis, synthesis) and special (comparative legal, systematic, static) methods were applied.
As a result of the research, the authors concluded that the legislation of the Republic of Armenia does not regulate the execution procedure of the acts of the EEU bodies and the toolkit ensuring application of these acts should be amended. Meanwhile, the authors found that the constitutional provisions of the Republic of Armenia pertaining to some issues with regard to supranational international organizations should be amended as well.
Keywords: supranational law, supranational body, realization of rights, direct application, execution of decisions made by the bodies of the international organization.
ПРОБЛЕМЫ ПРИМЕНЕНИЯ НОРМАТИВНЫХ ПРАВОВЫХ АКТОВ ОРГАНОВ ЕВРАЗИЙСКОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО СОЮЗА В РЕСПУБЛИКЕ АРМЕНИЯ
ТИГРАН МАРКОСЯН
преподаватель-координатор Центра студенческих юридических консультаций юридического факультета ЕГУ, член Государственной комиссии по защите экономической конкуренции Республики Армения, кандидат юридических наук, г. Ереван, Республика Армения
АНАИТ САНТРОСЯН
начальник отдела анализа законодательства и правового обеспечения юридического управления Государственной комиссии по защите экономической конкуренции Республики Армения, г. Ереван, Республика Армения
Цель статьи - изучение и анализ вопросов, связанных с применением нормативных правовых актов органов Евразийского экономического союза в Республике Армения. Задачи исследования - представить источники права ЕАЭС, выявить международноправовые требования к примению нормативных правовых актов органов ЕАЭС и их содержание, выяснить соответствие действующих норм в законодательстве Республики Армения, а также сформулировать определенные рекомендации, направленные на решение соответствующих вопросов.
В ходе исследования были применены как общенаучные (анализ, синтез), так и специальные (сравнительно-правовой, систематический, статический) методы.
В результате исследования был сделан следующий вывод: законодательство Республики Армения не регулирует порядок исполнения актов органов Евразийского экономического союза, а инструментарий, обеспечивающий применение актов ЕАЭС, требует совершенствования. Вместе с тем, авторы замечают, что конституционные положения Республики Армения подлежат реформированию по некоторым вопросам, связанным с наднациональными международными организациями.
Ключевые слова: наднациональное право, наднациональный орган, реализация прав, прямое применение, исполнение решений органов международной организации.
97
